Telegram-канал divanesara - مجمع دیوانگان: Unsorted

مجمع دیوانگان

23 May 2025 14:20

یک عکس و دو تصویر

#A 459

✍️ آرمان امیری @armanparian -شرح سفارشی عکس را حتما می‌دانید: «حضور چپ‌گرایان بی‌حجاب در تجمع اعتراض به جنایت‌های اسرائیل». خصلت عکس‌ها اما همین است که زیاد در قید پیوست‌های سفارشی نیستند. خودشان زبان مستقلی دارند. خط و خطوطی رمزگونه که هر ناظری می‌تواند با کمی دقت آن‌ها را بخواند و روایت دیگری به دست بدهد.

برای مثال، من سر سوزنی در این تصویر احساس «تلاش برای اعتراض به جنایات اسرائیل» یا «همدلی با کودکان غزه» نمی‌بینم. این اعتراضات یا هم‌دلی‌ها را می‌شود هر روز انجام داد. در همین شبکه‌های اجتماعی، یا در همان دانشگاه، یا اصلا سر هر کوی و برزن. خیلی هم کار خوبی است. هم اعتراض به جنگ، و هم تلاش برای بیان مستقل نظرات و ایده‌هایمان، ولو آنکه دیگران با آن موافق نباشند؛ اما ما با تصویر متفاوتی طرف هستیم. وجه بارز این عکس که به آن ظرفیت بالای خبررسانی و جنجال‌سازی می‌دهد و مشخص است که آگاهانه انتخاب و حتی کادربندی شده، ایستادن در کنار نیروهایی است که همه می‌دانیم چه کاره هستند. این وجه اصلی عکس، دو تصویر دیگر را در ذهن من تداعی می‌کند:

تصویر نخست، در درون کادر قرار دارد. تصویر زندانیان مفلوکی که به دنبال فرصتی می‌گردند تا به زندان‌بان خود عرض خاکساری و ارادت کنند. نرفته که به چیزی «اعتراض» کند. به ویژه به هیچ یک از اشکال و نمادهای «نظام سلطه». اگر قصد اعتراضی داشت، محل اعتراض و کانون اعتراض جای دیگری بود. رفته آن‌جا که اعلام «اتحاد» کند. (ظریفی می‌گفت «اعلام» اتحاد نیست، «یادآوری» اتحاد کهن است!) اتحاد با کی؟ دقیقا با جماعتی که از صدر تا ذیل، نماد و تجسم «سلطه» هستند. خاستگاه‌شان و کارکردشان و تصویرشان و هویت‌شان همگی در خدمت مخوف‌ترین ماشین سرکوب و سلطه است.

تصویر دوم اما، بیرون از کادر عکس قرار دارد. یک تصویر به ظاهر پویا که در واکنش به انتشار عکس‌ها به جریان افتاده، اما عملا هیچ نیست بجز یک رکود و جمود ملال‌آور و تکراری که دیگر نه به تراژدی می‌ماند و نه کمدی. این تصویر دوم، تصویر انبوهی از «اعضای گلّه» است که خودشان آنجا نبوده‌اند، در حالی که به سادگی می‌توانستند باشند. برخی احتمالا خبردار نشده‌اند اما خیلی‌هایشان شاید حتی اگر دعوت هم می‌شدند نمی‌رفتند. با این حال، به محض اینکه بازی شروع شد، یعنی عکس‌ها به عرصه‌ی عمومی آمد و در کانون توجه قرار گرفت، همه‌ چیز فراموش می‌شود و واکنش‌ها شکل دستورالعمل‌های حزبی پیدا می‌کند!

می‌خواهند به ما بقبولانند که عکس، صرفا نشانگر یک حضور مستقل است، در اعتراض به جنایت. اما آیا خودشان باور دارند که این یک رفتار «مستقل» و بدون تلاش برای ایجاد پیام‌های سیاسی معطوف به داخل است؟ و البته یادآور آنکه چه گروه‌هایی آماده هستند برای حذف رقبای‌شان به ماشین سرکوب حکومتی متوسل شوند و با آن همکاری کنند؟

یا برای توجیه تصویر، ارجاع می‌دهند به اعتراض فلان هنرمند در جشنواره کن! جدی؟ یعنی خودشان نمی‌دانند که معنای آن اعتراض در آن ظرف مکانی چه می‌تواند باشد؟ و چه تفاوتی هست بین کسی که در جشنواره‌های غربی به دولت‌های غربی معترض می‌شود با کسی که زیر سایه‌ی رژیم اسلامی در کنار پیاده‌نظام سرکوبش می‌ایستد؟

یا مبتذل‌تر از همه، برای ما از ضرورت «پذیرش تکثر» می‌گویند. البته هیچ ناظری در این مملکت برای اینکه بداند بخشی از جامعه مذهبی یا مثلا چادری هستند نیاز به سندسازی ندارد. اما آیا آنانکه در عکس هستند، نماینده‌های طبیعی یک جامعه‌ی مذهبی هستند؟ این حرف‌ها را شاید بتوانند به مخاطب بی‌اطلاع غربی بفروشند. اما ایرانی جماعت، کور هم که باشد، بوی مزدوری پیاده‌نظام سرکوب را از چند فرسخی استشمام می‌کند. «جامعه‌ی متکثر» آنجایی نیست که زندانی و زندان‌بان، در عین حفظ جایگاه‌شان به هم لبخند بزنند. این اسم‌ش جامعه‌ی مرده‌ای است که ذلیلانه تلاش می‌کند حقارت رقت‌انگیزی که نصیب‌ش شده را بزک کند!

آیا این‌ها را نمی‌دانند؟ نمی‌دانم. «دانستن» معنای پیچیده‌ای دارد. شاید اگر به تنهایی و در خلوت خود بیندیشند، همین نتایج را بگیرند. «هر انسانی» بی‌شک قادر به فهمیدن و قضاوت کردن است، مشروط بر اینکه هنوز «انسان» باشد. یعنی فردیتی مستقل که توانایی اندیشه داشته باشند. وقتی از این فردیت خودت تهی شدی، و وقتی به یکی از «اعضای گلّه» بدل شدی، وقتی تمام هویت‌ات تعلق به فلان اردوگاه سیاسی یا ایدئولوژیک شد، دیگر نه اندیشه معنایی دارد، نه قضاوت، نه فهمیدن. تصویر دوم، تصویر همین گلّه‌های تهی شده از فردیت انسانی است که باز یک جایی زنگوله‌ای به صدا درآمده که همه بسیج شوند و سر به هم بسایند و در عرض ارادت و وابستگی به گلّه از هم گوی سبقت را بربایند. تصویر دوم، حتی به مراتب رقت‌انگیزتر از تصویر نخست است.

کانال «مجمع دیوانگان»
@DivaneSara
اینستاگرام «مجمع دیوانگان»
.