FactNameh | فکت‌نامه

11 Jun 2025 23:08

✍️ توضیح و پوزش محسن رنانی بابت ادعای «کورتکس» و تشکر از منتقدان و فکت‌نامه

🔹به‌تازگی در فکت‌نامه صحبت‌های اخیر محسن رنانی را درباره «تاثیر چندهمسری و ازدواج فامیلی بر ضخامت بیشتر کورتکس مغز»، که واکنش‌های زیادی را برانگیخته بود، درستی‌سنجی کردیم. در آن مقاله توضیح دادیم که چرا این ادعای جنجالی، نادرست است.

🔹امروز آقای رنانی با انتشار یادداشت مفصلی، ضمن «توضیح و پوزش‌خواهی» بابت این اظهارات، از همه کسانی که او را «منصفانه نقد کردند» سپاسگزاری کرد.

🔹آقای رنانی در یادداشت خود از فکت‌نامه هم تشکر کرده است: «از تمام کسانی که با حس مسئولیت، با جست‌وجو در منابع علمی نشان دادند که این ادعا گمراه کننده است، بویژه از رسانه «فکت‌نامه»، بسیار متشکرم که نه تنها گفته‌های مرا درستی‌سنجی کرد بلکه سالهاست با جدیت تمام می‌کوشد ادعاهای مقامات یا مطالب گمراه کننده، فریبکارانه یا دروغ را در فضای مجازی، ردیابی و درستی‌سنجی کند.»

🔹هدف فکت‌چکینگ، اصلاح اطلاعات نادرست است. ما همواره از پذیرش اشتباه استقبال کرده‌ایم و یادداشت آقای رنانی نمونه‌ای عالی از این رویکرد است.

🔹امیدواریم همه به‌ویژه سیاستمداران و افراد مشهور از این کار الگوبرداری کنند، چراکه گفته‌های نادرست آنها می‌تواند بسیار زیان‌بار باشد و بر زندگی مردم تاثیر بگذارد.

👈 متن کامل یادداشت محسن رنانی

👈 مقاله درستی‌سنجی را در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

10 Jun 2025 18:56

📝 واکاوی تناقضات در پرونده قتل الهه حسین‌نژاد

🔹الهه حسین‌نژاد، شهروند ۲۴ ساله ساکن اسلامشهر، در تاریخ ۴ خرداد ۱۴۰۴ پس از خروج از محل کارش در تهران ناپدید شد.

🔹سرانجام در ۱۵ خرداد، دادستان تهران اعلام کرد که «جسد او در بیابان‌های حومه شهر پیدا شده و قاتل او دستگیر شده‌است».

🔹از زمان اعلام این خبر تا امروز، ۲۰ خرداد ۱۴۰۴، با گذشت زمان، انتشار شواهد تازه، پخش ویدیوهایی از بازجویی متهم و اظهارات مقامات رسمی، نه تنها به شفاف‌سازی ابعاد پرونده کمک نکرده، بلکه بر حجم ابهامات آن افزوده است.

🔹انگیزه قتل: ارائه دست‌کم چهار روایت کاملاً متفاوت (سرقت، نیت شوم، خشم آنی، درگیری بر سر حجاب) که هرکدام دیگری را نقض می‌کرد.

🔹فقدان شواهد تصویری: ناکامی یا عدم استفاده غیرقابل توضیح از دوربین‌های پرتعداد میدان آزادی و سامانه‌های ردیابی دیجیتال، که در موارد دیگر به شکلی مؤثر برای کنترل شهروندان به کار می‌روند و سپس اعلام اینکه متهم از روی دوربین و پلاک ماشینش شناسایی شده است.

🔹محل کشف جسد: اختلاف فاحش ۵۶ کیلومتری میان اولین آدرس اعلام‌شده از سوی رئیس پلیس آگاهی (اطراف فرودگاه مهرآباد) و شواهد تصویری بعدی (شهرک صنعتی شمس‌آباد).

🔹رابطه متهم با اسنپ: اصرار بر «عبوری» بودن خودروی قاتل در حالی که شواهد متعدد از فعالیت او در اسنپ حکایت داشت و وجود رویه‌های گزینش پرابهام برای رانندگان دارای سوءپیشینه.

🔹جزئیات صحنه جرم: وجود روایت‌های متضاد حتی در مورد بدیهی‌ترین جزئیات مانند محل نشستن مقتول در خودرو.

🔹هریک از این موارد به تنهایی شاید قابل توضیح یا توجیه به عنوان یک خطای تحقیقاتی ساده باشد؛ اما هنگامی که این مجموعه‌ی ناهنجاری‌ها در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند، سوال‌برانگیز می‌شوند.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

08 Jun 2025 15:05

🎥 جمهوری اسلامی و فساد سیستماتیک

🔹علی خامنه‌ای برای چندمین بار گفته در جمهوری اسلامی فساد سیستماتیک وجود ندارد.

🔹ایران بر اساس شاخص ادراک فساد در بین ۱۸۰ کشور رتبه ۱۵۱ را دارد.

🔹شاخص کنترل فساد بانک جهانی نیز نشان می‌دهد ایران بین ۲۱۳ کشور رتبه ۱۹۱ را دارد.

🔹در ایران دسترسی به ثروت عمومی و قدرت، انحصاری است و رقابت سالم و آزاد اقتصادی وجود ندارد. این‌ها نشانه‌های فساد ساختاری است.

🔹حتی خود مسئولان جمهوری اسلامی هم به این موضوع اعتراف کرده‌اند؛ نظیر آنچه اکبر طبری، معاون پیشین قوه قضائیه، در دادگاه گفته بود.

🔹 ویدیوهای کوتاه درستی‌سنجی را در کانال یوتیوب فکت‌نامه ببینید:
FactNameh/shorts" rel="nofollow">https://www.youtube.com/@FactNameh/shorts

👈 مقاله مرتبط را در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

07 Jun 2025 07:01

❌ تئوری توطئه اعدام نشدن نیکلای چائوشسکو، دیکتاتور رومانی، و همسرش

🔹ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که ادعا می‌کند اعدام نیکلای چائوشسکو، دیکتاتور رومانی، و همسرش نمایشی بوده است.

🔹در این ویدیو به نظر می‌رسد پس از اجرای مراسم اعدام، چائوشسکو و همسرش از جای خود بلند می‌شوند، لباسشان را می‌تکانند و می‌روند.

🔹این ویدیو، «بازسازی» و بخشی از یک فیلم داستانی کوتاه به نام "Nicolae & Elena" است که در سال ۱۹۹۱ به کارگردانی Richard Vetterli ساخته شده و در جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه هامبورگ به نمایش درآمد.

🔹درباره اعدام نیکلای چائوشِسکو، دیکتاتور رومانی و همسرش هم مانند بسیاری از اعدام‌ها یا مرگ‌های دیکتاتورها، تئوری‌های توطئه وجود دارد.

🔹ویدیوهای واقعی از دادگاه چائوشسکو و همسرش وجود دارد و عکس‌هایی از صحنه اعدام نیز صحت این موضوع را تایید می‌کنند.

🔹همیشه تردیدهایی در مورد اصل و نحوه کشته شدن چائوشسکوها و محل دفن آنان وجود داشت، اما نبش قبر و آزمایش DNA در سال ۲۰۱۰ هویت نیکلای چائوشسکو را در قبر منتسب به او تایید کرد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

06 Jun 2025 19:19

❌ ادعای شاخ‌دار درباره عکس بلاگری که به عنوان قربانی تعرض جنسی ورزشکاران ایرانی در کره معرفی شد

🔹این روزها در شبکه‌های اجتماعی تصویری به عنوان عکس دختری که ورزشکاران ایرانی در کره جنوبی به او تعرض جنسی کرده‌اند دست‌به‌دست می‌شود.

🔹این عکس مربوط به یک هنرمند آرایشی و بلاگر ۳۵ ساله کره‌ای به نام «پونی» است که در سال ۲۰۱۷ گرفته شده و ارتباطی با دختر ۲۰ و چند ساله‌ای که قربانی این پرونده است، ندارد.

🔹نه پلیس و مسئولان و نه رسانه‌ها در کره‌جنوبی تاکنون هیچ تصویری از قربانی این پرونده منتشر نکرده‌اند و هویت او برای عموم مردم، ناشناس است.

🔹فکت‌نامه به ادعای شبکه‌های اجتماعی که این عکس را منتسب به دختر کره‌ای قربانی تعرض جنسی ورزشکاران ایرانی معرفی کرده‌اند، نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

06 Jun 2025 06:30

🎙 برق و فساد و کورتکس

🔹در قسمت ۲۱۸ پادکست هفتگی فکت‌نامه، ابتدا ادعای نادرست علی خامنه‌ای را درباره اینکه فساد در جمهوری اسلامی سازمان‌یافته نیست، مرور کردیم.

🔹مسعود پزشکیان ضمن گلایه از واکنش‌ها به ادعای اخیرش درباره مصرف انرژی در ایران، آمار نادرست خود را به شکل دیگری بیان کرده که ما به آن نشان شاخ‌دار دادیم.

🔹قسمتی از سخنرانی اخیر محسن رنانی درباره چندهمسری و کورتکس مغز واکنش‌های زیادی در شبکه‌های اجتماعی داشت. درباره ادعاهای او در این قسمت توضیح داده‌ایم.

🔹سوژه بعدی، داستان عجیب تاثیر «انرژی مثبت حرم امام رضا روی پیاژه» - روانشناس مشهور سوئیسی - است که شبکه افق صداوسیما به صورت تقطیع‌شده از زبان علیرضا پناهیان پخش کرده بود.

🔹در ادامه، قصه محبوب هواداران جمهوری اسلامی درباره شکست آمریکا از سپاه در یک مانور را بررسی کردیم و توضیح دادیم که چرا این ادعاها و روایت‌ها نادرست است.

🔹نقل قول جعلی از امام جمعه اردبیل درباره برق ۱۱۰ و ۲۲۰ ولت و ادعای نادرست سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی درباره پلتفرم‌های اروپایی از جمله سوژه‌های این قسمت است.

🔹اغراق‌ها و ادعاهای نادرست درباره یک ربات جراح ایرانی نیز موضوع دیگری است که در این اپیزود به آن پرداخته‌ایم.

🔹درمان بیماری‌های مختلف با نیش زنبور، دومین ادعایی است که این هفته از شبکه افق صداوسیما درستی‌سنجی کرده‌ایم.

🔹میزان دزدی خودرو در ایران و جهان، تصویر ساختگی منتسب به تخریب پایگاه هوایی اسرائیل، خبر جعلی سقوط هواپیمای حجاج موریتانی و ادعایی درباره هدیه دولت برای کودکان متولد امسال، از دیگر فکت‌چک‌های این هفته‌اند.

🔹در شبکه‌های اجتماعی، عکسی منتشر و ادعا شده افسانه بایگان را به عنوان دختر شایسته در کنار گوگوش نشان می‌دهد. همچنین تصاویری از یک کانگوروی بامزه پخش شده که می‌خواهد سوار هواپیما شود. این دو سوژه را نیز در پایان این قسمت، درستی سنجی کردیم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

05 Jun 2025 20:01

❌ ادعای نادرست درباره مرگ یک دانشجو بر اثر مصرف همزمان قهوه و نوشابه انرژی‌زا

🔹پستی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که ادعا می‌کند یک دانشجوی نخبه پزشکی بر اثر مصرف همزمان قهوه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا جان باخته است.

🔹این ادعا جعلی و ساختگی است. عکس استفاده شده برای این ادعا، با هوش مصنوعی ساخته شده و هیچ گزارشی هم از چنین حادثه‌ای در رسانه‌های رسمی وجود ندارد.

🔹با اینکه مصرف زیاد کافئین می‌تواند مضر باشد، اما رسیدن به دوز کشنده با مصرف همزمان قهوه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا برای یک فرد سالم در شرایط عادی بسیار بعید و عملا ناممکن است.

🔹اگر فرض کنیم فرد از هر کدام، قهوه و نوشابه، به تعداد مساوی مصرف کند، یک انسان سالم باید حدود ۴۰ تا ۵۶ فنجان قهوه و به همین تعداد قوطی نوشابه انرژی‌زا (یعنی مجموعاً ۸۰ تا ۱۱۲ نوشیدنی) را به طور همزمان یا در یک بازه زمانی بسیار کوتاه مصرف کند تا به محدوده دوز مرگبار کافئین برسد (این ارقام تقریبی است).

🔹از این رو فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

04 Jun 2025 15:02

❌ داستان عجیب تاثیر «انرژی مثبت حرم امام رضا» روی پیاژه، روانشناس مشهور سوئیسی

🔹شبکه افق صداوسیما در اینستاگرم، ویدئویی از صحبت‌هایی علیرضا پناهیان منتشر کرده که می‌گوید: «پیاژه وقتی آمده بود حرم امام رضا، از حرم بیرون نمی‌رفت و می‌گفت چقدر انرژی اینجا مثبت است.»

🔹اول، پیاژه اصلا به ایران سفر نکرده که بخواهد به مشهد و حرم امام رضا برود و درباره «انرژی مثبت» حرم صحبت کند.

🔹دوم، شبکه افق ویدئوی خودش را تقطیع کرده است. پناهیان نمی‌گوید پیاژه به ایران آمده، بلکه می‌گوید یک‌سری از شاگردان پیاژه به مناسبت برنامه بزرگداشت صد سالگی پیاژه به مشهد رفته‌اند و این تجربه را داشته‌اند.

🔹همین ماجرا هم پایه و اساس معتبری ندارد. معلوم نیست صحبت درباره چه مراسمی است، متولی مراسم و مهمان‌ها که بوده‌اند و ماجرای سفر مشهد و بازدید از حرم امام هشتم شیعیان چه بوده است؟

🔹در منابع عمومی و رسانه‌ای هیچ اشاره‌ای به چنین مراسمی نشده است.

🔹با این توضیحات‌، فکت‌نامه به این ادعا که از شبکه افق منتشر شده نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

03 Jun 2025 19:58

❌ ادعای شاخ‌دار پزشکیان درباره مصرف انرژی شش برابر «کشورهای همسان»

🔹مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران می‌گوید به نسبت «کشورهای همسان» شش برابر انرژی بیشتر مصرف می‌کنیم.

🔹پزشکیان پیش‌تر گفته بود مصرف برق در ایران شش برابر کشورهایی اروپایی است. این گفته همان زمان در فکت‌نامه بررسی شد و نشان شاخ‌دار گرفت.

🔹ایران از نظر مصرف انرژی اولیه (مجموع انرژی‌ منابع اولیه مثل نفت و گاز، زغال‌سنگ، هسته‌ای و منابع تجدیدپذیر) هشتمین کشور جهان و از نظر سرانه مصرف در رتبه ۴۶ قرار دارد.

🔹دقیقا معلوم نیست منظور پزشکیان از «کشورهای همسان» چیست. از حدود ۲۰۰ کشور جهان، در ۱۴ کشور مصرف انرژی بین یک‌پنجم تا یک‌هفتم ایران است: الجزایر، بنگلادش، بلژیک، شیلی، کلمبیا، عراق، نیجریه، نروژ، فیلیپین، قطر، سوئد، اوکراین، ازبکستان و ونزوئلا.

🔹این کشورها نه از نظر موقعیت جغرافیایی، نه از نظر جمعیت، نه از نظر توسعه‌یافتگی و نه از نظر دسترسی به منابع انرژی، شباهت کاملی با یکدیگر ندارند.

🔹از نظر سرانه نیز، میزان مصرف در ایران بین ۵ تا ۷ برابر ۱۲ کشورهای تاجیکستان، هند، بلیز، ساموآ، کیپ ورد، مراکش، السالوادور، بولیوی، تونگا، میکرونزی، اسواتینی و گواتمالا است.

🔹این کشورها هم هر کدام ویژگی خاص خود را دارند و نمی‌توان آنها را جزو کشورهای «همسان» برای مقایسه با ایران در نظر گرفت.

🔹با این اوصاف فکت‌نامه، مانند ادعای قبلی و به دلیل تکرار و اصرار بر یک گزاره نادرست، به این ادعای مسعود پزشکیان نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

02 Jun 2025 07:02

❌ انتساب عکس نادرست به افسانه بایگان در مسابقات دختر شایسته ایران

🔹عکسی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که گفته می‌شود افسانه بایگان و گوگوش را در مسابقه دختر شایسته ایران در سال ۱۳۵۵ نشان می‌دهد.

🔹این عکس ترانه کی‌سر، دختر شایسته ایران در سال ۱۳۵۷، آخرین سال برگزاری این مراسم، است.

🔹افسانه بایگان در سال ۱۳۵۵ در مسابقه دختر شایسته ایران شرکت کرد و دوم شد.

🔹در آن سال جلوه پالیزبان اول شد.

🔹مسابقه دختر شایسته ایران که با میزبانی مجله زن روز برگزار می‌شد، از سال ۱۳۴۴ آغاز شد و تا ۱۴ دوره ادامه پیدا کرد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

31 May 2025 13:00

🎙 شبیه‌سازی ذهن

🔹در ابتدای قسمت ۲۱۷ پادکست هفتگی فکت‌نامه، درباره ادعاهای شاخ‌دار و مبهم «درمان انواع بیماری‌ها با روش شبیه‌سازی ذهن» توضیح داده‌ایم.

🔹در ادامه یک فکت‌چک دیگر در حوزه سلامت را مرور کردیم که به ادعای نادرست و خطرناکی درباره درمان سرطان پرداخته است.

🔹ادعای دختر ابراهیم رئیسی درباره قیمت دلار بعد از عملیات «وعده صادق ۱»، موضوع دیگری است که در این قسمت توضیح داده‌ایم.

🔹«تعطیلی اختتامیه جشنواره کن بخاطر قطعی برق»، «میزان مصرف ماینرها» و «رتبه ایران در شدت مصرف انرژی»، سه ادعای مرتبط با برق و مصرف برق در این اپیزود هستند.

🔹دو موضوع تاریخی، یکی مربوط به واکنش محمدرضا شاه در برابر نامگذاری یک شرکت هواپیمایی و دیگری ادعای اختراع عارف (خواننده) از دیگر موضوعات این هفته‌اند.

🔹گوشت خوک و نوشابه، سفر رایگان برای عمره اول، کمک هوایی چین به غزه، فرار خدایان هند از ترس حملات پاکستان، عکس سه فرد روحانی با عنوان رئیس فدراسیون‌های ورزشی و نقل‌قول تهدیدآمیز درباره فرزندآوری، از جمله فکت‌چک‌های کوتاه این قسمت هستند.

🔹مقایسه وضعیت درآمدی در ایران و امارات، از سوژه‌های اقتصادی این هفته است که توضیح کوتاهی درباره آن داده‌ایم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:01:28 مقدمه
00:02:57 ادعای درمان با «شبیه‌سازی ذهن»
00:36:44 سرطان تجارت نیست، یک بیماری جدی است
00:49:54 ادعای دختر رئیسی درباره قیمت ارز بعد از عملیات وعده صادق یک
00:55:23 ادعای نادرست تعطیلی اختتامیه جشنواره کن، به دلیل قطع برق
01:00:01 ادعای نادرست درباره تعداد و مصرف ماینرهای غیرمجاز
01:05:07 مقایسه شدت مصرف انرژی ایران و جهان
01:15:24 ادعای نادرست اولتیماتوم شاه بخاطر انتخاب نام هواپیمایی خلیج
01:22:20 عارف مخترع دوربین عقب خودرو نیست
01:27:49 ادعای نادرست بیرون آمدن انگل از گوشت خوک با ریختن نوشابه
01:29:55 سفر حج برای همه مسلمانان رایگان نیست
01:30:46 ویدیو و ادعای نادرست کمک چین به غزه و شکستن محاصره اسرائیل
01:32:24 مقایسه درآمد خانوار در ایران و امارات متحده عربی
01:33:23 این ویدیو ربطی به جابجایی مجسمه خدایان هند و جنگ پاکستان ندارد
01:34:13 ادعای نادرست درباره روسای فدراسیون‌های بولینگ، بیلیارد و اتومبیل‌رانی
01:35:19 نقل قول بی‌اساس از دبیر ستاد ملی جمعیت درباره فرزندآوری
01:36:15 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

30 May 2025 16:27

❌ ادعای نادرست علی خامنه‌ای درباره نبود فساد سازمان‌یافته در ایران

🔹علی خامنه‌ای گفته «در جمهوری اسلامی فساد سیستمی وجود ندارد».
اولین‌بار نیست که رهبر جمهوری اسلامی و مقام‌های عالی حکومت ایران چنین ادعاهایی را مطرح می‌کنند.

🔹دقیقا مشخص نیست معنی «فساد سازمان‌یافته» یا «سیستمی» در نظر رهبر جمهوری اسلامی چیست، اما بر اساس تعریف‌های رایج و متداول، فساد سازمان‌یافته در جمهوری اسلامی پدیده‌ای رایج و فراگیر است.

🔹ایران از نظر شاخص ادراک فساد در میان ۱۸۰ کشور در رتبه ۱۴۹ قرار دارد و از نظر شاخص کنترل فساد بانک جهانی در میان ۲۰۰ کشور، در جایگاه ۱۹۱ قرار دارد.

🔹حتی مقام‌های قضایی و سیاسی مورد تایید حکومت هم در صحبت‌های خود گاه از عبارت «فساد سازمان‌یافته» استفاده می‌کنند.

🔹ابعاد فساد در ایران آنقدر گسترده است که با وجود محدودیت رسانه‌ها برای فعالیت آزاد، هر سال موارد زیادی از فساد در نهادهای عالی خبرساز می‌شود.

🔹از جمله می‌توان به پرونده‌های مشهور فساد در دفتر رئیس قوه قضائیه، ارکان عالی دولت، مجلس، نهادها و فرماندهان نظامی، افراد و شخصیت‌های نزدیک به رهبری، حوزه‌های علمیه و… اشاره کرد.

🔹نهادهای نزدیک به هسته قدرت در ایران در مظان فساد سازمان‌یافته‌اند. نهادهای زیر نظر رهبری از قوانین مبارزه با فساد و شفافیت مستثنا هستند و اجرای قانون درباره آن‌ها منوط به موافقت رهبری است.

🔹انحصار قدرت، دسترسی انحصاری به ثروت عمومی، ارجحیت اراده شخصی بر قانون، برخورداری گروه‌ها و افراد از امتیازهای خاص، فراگیر بودن رانت سیاسی و … جزو ویژگی‌های فساد سازمان‌یافته است.

🔹با این اوصاف فکت‌نامه این ادعا را به وضوح خلاف واقعیت می‌داند و به آن نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

30 May 2025 06:30

🎙 شبیه‌سازی ذهن

🔹در ابتدای قسمت ۲۱۷ پادکست هفتگی فکت‌نامه، درباره ادعاهای شاخ‌دار و مبهم «درمان انواع بیماری‌ها با روش شبیه‌سازی ذهن» توضیح داده‌ایم.

🔹در ادامه یک فکت‌چک دیگر در حوزه سلامت را مرور کردیم که به ادعای نادرست و خطرناکی درباره درمان سرطان پرداخته است.

🔹ادعای دختر ابراهیم رئیسی درباره قیمت دلار بعد از عملیات «وعده صادق ۱»، موضوع دیگری است که در این قسمت توضیح داده‌ایم.

🔹«تعطیلی اختتامیه جشنواره کن بخاطر قطعی برق»، «میزان مصرف ماینرها» و «رتبه ایران در شدت مصرف انرژی»، سه ادعای مرتبط با برق و مصرف برق در این اپیزود هستند.

🔹دو موضوع تاریخی، یکی مربوط به واکنش محمدرضا شاه در برابر نامگذاری یک شرکت هواپیمایی و دیگری ادعای اختراع عارف (خواننده) از دیگر موضوعات این هفته‌اند.

🔹گوشت خوک و نوشابه، سفر رایگان برای عمره اول، کمک هوایی چین به غزه، فرار خدایان هند از ترس حملات پاکستان، عکس سه فرد روحانی با عنوان رئیس فدراسیون‌های ورزشی و نقل‌قول تهدیدآمیز درباره فرزندآوری، از جمله فکت‌چک‌های کوتاه این قسمت هستند.

🔹مقایسه وضعیت درآمدی در ایران و امارات، از سوژه‌های اقتصادی این هفته است که توضیح کوتاهی درباره آن داده‌ایم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

29 May 2025 22:14

🎥 بی‌برقی، اختتامیه کن را تعطیل نکرد

🔹یک مجری تلویزیون جمهوری اسلامی ایران ادعا کرد که قطعی برق باعث تعطیلی اختتامیه جشنواره کن شده بود.

🔹هم این مجری و هم یک مجری دیگر صداوسیما با طعنه، به نبودن ژنراتور و برق اضطراری در این جشنواره اشاره کرده‌اند.

🔹واقعیت این است که اختتامیه جشنواره کن تعطیل نشده بود و این مراسم بطور کامل برگزار شد.

🔹البته روز آخر جشنواره برای دقایقی برق رفت اما بلافاصله کاخ جشنواره به ژنراتورهای برق وصل شد.

🔹تنها مشکلی که ایجاد شد، قطع پنج‌دقیقه‌ای برق در زمان نمایش دو فیلم بود.

🔹دو گروه آنارشیستی مسئولیت خرابکاری در سیستم برق آن منطقه را بر عهده گرفته‌اند.

🔹 ویدیوهای کوتاه درستی‌سنجی را در کانال یوتیوب فکت‌نامه ببینید:
FactNameh/shorts" rel="nofollow">https://www.youtube.com/@FactNameh/shorts

👈 مقاله مرتبط را در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

29 May 2025 18:53

❌ خبر قدیمی و عکس نادرست منتسب به کودکان سه‌قلو که در خیابان رها شدند

🔹در شبکه‌های اجتماعی عکسی منتشر شده که سه نوزاد را نشان می‌دهد که ادعا شده سه قلو هستند و پدرشان آنها را در خیابان رها کرده‌است.

🔹این خبر، «بازیافت» خبری است که هشت سال پیش اتفاق افتاده و در همان زمان منتشر و پربازدید شده بود.

🔹حداقل یکبار دیگر هم سال ۱۴۰۳ سایت رکنا با آگاهی از قدیمی بودن خبر، آن را با عکس نادرست دیگری بازنشر کرده بود.

🔹حالا این خبر روزهای اخیر در شبکه‌‌های اجتماعی با عکس تازه و نادرست دیگری بازنشر شده است.

🔹در همه این خبرها عکس این صورت کودکان، به غلط، با خبرهای منفی و در وضعیتی آسیب‌پذیر منتشر شده است.

🔹از این رو فکت‌نامه با تاکید به قدیمی بودن خبر، به عکس منتسب به کودکان سه‌قلویی که پدرشان آنها را در خیابان رها کرده، نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

11 Jun 2025 06:33

❌ ادعای گمراه‌کننده در مورد نسبت آمار زن‌کشی در ایالات متحده و ایران

🔹بعد از اعلام خبر قتل الهه حسین‌نژاد در ایران، محمد حسین راجی، مدیر اندیشکده سعداء، با ارائه آمارهایی نوشت که زن‌کشی در آمریکا بیشتر از ایران است و زنان ایرانی در کشور امن‌تری زندگی می‌کنند.

🔹آمارهایی که راجی ارائه داده، بر اساس داده‌های زن‌کشی در سال ۲۰۲۵ در وبسایت World Population Review است.

🔹مراجعه به این وبسایت، این ادعای او را که این آمار در آمریکا بیشتر از ایران است، به‌ظاهر تایید می‌کند؛ اما این اعداد و این ادعا یک وجه گمراه‌کننده مهم دارد.

🔹در ایالات متحده، داده‌های مربوط به زن‌کشی به‌راحتی در دسترس است و به طور سیستماتیک از سوی چندین سازمان دولتی و غیردولتی جمع‌آوری و تحلیل می‌شود.

🔹در ایران اما هیچ پایگاه داده رسمی سیستماتیک و در دسترس عموم وجود ندارد که آمار زن‌کشی را ثبت و ردیابی کند.

🔹در ایران داده‌ها از منابع غیررسمی مانند رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی جمع‌آوری می‌شود.

🔹مقایسه رقم‌های به دست آمده از این دو روش با یکدیگر، مقایسه‌ای گمراه‌کننده است، چراکه قطعا آمار در ایران بالاتر از رقم‌های گزارش‌شده است.

🔹تفاوت عمده دیگر ایران و ایالات متحده این است که به گفته کارشناسان، زن‌کشی در ایران به وجود یک نظام حقوقی مرتبط است که از زنان حمایت کافی نمی‌کند و هنجارهای اجتماعی-فرهنگی پیرامون «ناموس» هم در آن موثر است.

🔹در ایالات متحده اما، عوامل دیگری از جمله دسترسی گسترده به سلاح گرم به عنوان کاتالیزور نرخ بالای زن‌کشی ذکر می‌شود.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعای محمدحسین راجی نشان «گمراه‌کننده» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

10 Jun 2025 18:00

✍️ غنی‌سازی داخل ایران برای تولید رادیو دارو صرفه اقتصادی ندارد

🔹خبرگزاری تسنیم مدعی است «غنی‌سازی در داخل ایران باعث کاهش هزینه‌ تولید رادیودارو می‌شود».

🔹اول؛ کل هزینه تولید یا خرید سوخت برای رادیودارو در مقیاس چند میلیون دلار است.

🔹دوم، هیچ شواهد معتبری در دست نیست که نشان دهد هزینه تولید داخلی کمتر از واردات است. در عوض شواهد نشان می‌دهد خرید سوخت آماده از کشورهای دیگر، ارزان‌تر از تولید داخلی است.

🔹اورانیوم غنی‌شده در ایران با خلوص ۲۰ تا ۶۰ درصد، به صورت گاز، نگه‌داری و انبار می‌شود و فعلا هیچ کاربردی برای تولید رادیودارو ندارد.

🔹برای تولید رادیودارو، اورانیوم غنی‌سازی شده باید در فرآیندی پیچیده و پرهزینه از حالت گاز به قرص‌های فلزی آلیاژ آلومینیوم تبدیل شوند.

🔹قیمت تمام شده تولید یک بسته سوخت ۱۱۵ کیلوگرمی قرص سوخت اورانیوم ۲۰درصدی، در شرایط عادی بین ۲ تا ۴ میلیون دلار است. با احتساب مقیاس کوچک و امکانات ایران برای تبدیل گاز اورانیوم غنی شده به صفحات سوخت آماده، احتمالا هزینه نهایی تولید در داخل بیشتر از این خواهد شد.

🔹میزان واردات سوخت آماده در کشورهایی مانند بریل، ترکیه و عربستان سعودی بین ۱۵ تا ۲۵ میلیون دلار در سال است که همه آن هم برای تولید رادیودارو استفاده نمی‌شود.

🔹این ارقام، چه در مقیاس واردات بسیاری از کالاهای عادی، چه در مقیاس خسارت صدها میلیارد دلاری تحریم‌ها، ناچیز است.

🔹به همین دلیل فکت‌نامه این ادعای خبرگزاری تسنیم را بی‌اساس می‌داند و به آن نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

07 Jun 2025 13:02

🎙 برق و فساد و کورتکس

🔹در قسمت ۲۱۸ پادکست هفتگی فکت‌نامه، ابتدا ادعای نادرست علی خامنه‌ای را درباره اینکه فساد در جمهوری اسلامی سازمان‌یافته نیست، مرور کردیم.

🔹مسعود پزشکیان ضمن گلایه از واکنش‌ها به ادعای اخیرش درباره مصرف انرژی در ایران، آمار نادرست خود را به شکل دیگری بیان کرده که ما به آن نشان شاخ‌دار دادیم.

🔹قسمتی از سخنرانی اخیر محسن رنانی درباره چندهمسری و کورتکس مغز واکنش‌های زیادی در شبکه‌های اجتماعی داشت. درباره ادعاهای او در این قسمت توضیح داده‌ایم.

🔹سوژه بعدی، داستان عجیب تاثیر «انرژی مثبت حرم امام رضا روی پیاژه» - روانشناس مشهور سوئیسی - است که شبکه افق صداوسیما به صورت تقطیع‌شده از زبان علیرضا پناهیان پخش کرده بود.

🔹در ادامه، قصه محبوب هواداران جمهوری اسلامی درباره شکست آمریکا از سپاه در یک مانور را بررسی کردیم و توضیح دادیم که چرا این ادعاها و روایت‌ها نادرست است.

🔹نقل قول جعلی از امام جمعه اردبیل درباره برق ۱۱۰ و ۲۲۰ ولت و ادعای نادرست سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی درباره پلتفرم‌های اروپایی از جمله سوژه‌های این قسمت است.

🔹اغراق‌ها و ادعاهای نادرست درباره یک ربات جراح ایرانی نیز موضوع دیگری است که در این اپیزود به آن پرداخته‌ایم.

🔹درمان بیماری‌های مختلف با نیش زنبور، دومین ادعایی است که این هفته از شبکه افق صداوسیما درستی‌سنجی کرده‌ایم.

🔹میزان دزدی خودرو در ایران و جهان، تصویر ساختگی منتسب به تخریب پایگاه هوایی اسرائیل، خبر جعلی سقوط هواپیمای حجاج موریتانی و ادعایی درباره هدیه دولت برای کودکان متولد امسال، از دیگر فکت‌چک‌های این هفته‌اند.

🔹در شبکه‌های اجتماعی، عکسی منتشر و ادعا شده افسانه بایگان را به عنوان دختر شایسته در کنار گوگوش نشان می‌دهد. همچنین تصاویری از یک کانگوروی بامزه پخش شده که می‌خواهد سوار هواپیما شود. این دو سوژه را نیز در پایان این قسمت، درستی سنجی کردیم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:01:27 مقدمه
00:03:46 ادعای نادرست علی خامنه‌ای درباره نبود فساد سازمان‌یافته در ایران
00:14:19 ادعای تکراری و شاخ‌دار پزشکیان درباره مصرف انرژی
00:23:58 ادعای شاخ‌دار رنانی درباره چندهمسری و کورتکس مغز
00:33:11 داستان عجیب تاثیر «انرژی مثبت» حرم امام رضا روی «پیاژه»
00:38:01 ادعاهای نادرست و اغراق‌آمیز درباره یک شبیه‌سازی جنگی مشهور
00:45:30 نقل‌قول جعلی از امام جمعه اردبیل درباره برق ۱۱۰ یا ۲۲۰ ولت
00:48:10 ادعای نادرست درباره پلتفرم‌های اروپایی
00:52:55 ادعاهای نادرست درباره سینا؛ ربات جراح ایرانی
00:57:44 ادعای نادرست درباره درمان بیماری‌های مختلف با نیش زنبور
01:05:33 آیا سوئیس رکورددار دزدی خودرو در جهان است؟
01:07:30 تصویر ساختگی تخریب پایگاه هوایی نواتیم در وعده صادق ۲
01:09:09 خبر جعلی درباره سقوط هواپیمای حجاج موریتانی
01:10:08 ادعای نادرست هدیه ۷۰ میلیون تومانی برای کودکان متولد ۱۴۰۴
01:11:06 انتساب نادرست عکس دختر شایسته به افسانه بایگان
01:12:09 کانگوروی هوش مصنوعی که می‌خواهد سوار هواپیما شود
01:14:05 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

06 Jun 2025 23:17

🎥 در انقلاب ۵۷ چند نفر کشته شدند؟

🔹در تاریخ‌نگاری رسمی جمهوری اسلامی ایران، ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ نقطه شروع انقلاب ۵۷ معرفی می‌شود؛ واقعه‌ای که زمینه‌ساز اعتراضات و سلسله‌وقایع سال‌های بعد شده و تاریخ معاصر ایران را تغییر می‌دهد.

🔹۱۵ خرداد علاوه بر ابعاد اجتماعی و سیاسی آن، از منظر عددسازی و بزرگنمایی هم نقطه‌ عطفی در تاریخ انقلاب ۵۷ به حساب می‌آید؛ پدیده‌ای که در طول مبارزات انقلابی و مدت‌ها پس از آن هم ادامه پیدا می‌کند.

🔹فکت‌نامه در مستند «بزرگ‌نمایی یا عددسازی؛ در انقلاب ۵۷ چند نفر کشته شدند؟» تلاش کرده ابعاد بزرگ‌نمایی، عددسازی و جعل سازمان‌یافته درباره تعداد کشته‌شدگان انقلاب ۵۷ را بازخوانی کند.

🔹 ویدیوهای کوتاه فکت‌نامه را در لینک زیر ببینید:
FactNameh/shorts" rel="nofollow">https://www.youtube.com/@FactNameh/shorts

👈 نسخه کامل مستند فکت‌نامه در یوتیوب

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

06 Jun 2025 18:21

🎬 مستند «بزرگ‌نمایی یا عددسازی؛ در #انقلاب۵۷ چند نفر کشته شدند؟»

🔹از فردای ۱۵ خرداد ۴۲، آیت‌الله خمینی و هواداران او مدعی کشتار ۱۵ هزار نفر از تظاهرکنندگان مخالف حکومت شاه شدند؛ روایتی به‌شدت اغراق‌شده که بعد از انقلاب ۵۷ تبدیل به روایت رسمی تاریخ‌نویسان جمهوری اسلامی شد.

🔹این محدود به ۱۵ خرداد نیست. در کتاب‌های تاریخ، اسناد رسمی و حتی در مقدمه قانون اساسی جمهوری اسلامی، تعداد کل کشته‌شدگان انقلاب ۶۰ هزار نفر اعلام شده؛ عددی بسیار بزرگ و غیرمنطقی که فراتر از بزرگ‌نمایی‌های معمول، به عددسازی و جعل سازمان‌یافته شباهت دارد.

🔹سال گذشته فکت‌نامه در آخرین مستند خود با استناد به برآوردها و آمارهای معتبر از تعداد کشته‌شدگان انقلاب ۵۷، ابعاد این بزرگ‌نمایی را بازخوانی کرده بود.

راه‌های دیگر تماشای این مستند:👇

📺 در یوتیوب فکت‌نامه ببینید

🐦 در اکانت ایکس فکت‌نامه ببینید

📷 در اینستاگرام فکت‌نامه ببینید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

05 Jun 2025 21:50

❌ انتساب یک ویدیوی قدیمی به لحظه ربودن الهه حسین‌نژاد

🔹ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که مدعیست مربوط به لحظه «فیلم دزدیده‌شدن الهه حسین‌نژاد» است.

🔹این ادعا نادرست است.

🔹ویدیو قدیمی و مربوط به یک آدم‌ربایی در اردیبهشت ۱۳۹۷ در تبریز است.

🔹مقامات پلیس تبریز، همان تاریخ در توضیح ویدیو گفتند: «خواستگاری که جواب منفی شنیده‌بود، دختر را به رسم قیزقاچیرتما (فراری‌دادن دختر به‌دست خواستگارش، که جرم محسوب می‌شود) دزدیده و پس از فاصله کوتاهی رها کرده‌است.»

🔹با این حال، خواستگار دزد و همراهانش، بلافاصله پس از شکایت خانواده دختر، شناسایی و بازداشت شدند.

🔹بنابراین فکت‌نامه به ویدیو قدیمی که مدعی صحنه دزدیده‌شدن الهه حسین‌نژاد است، نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

05 Jun 2025 06:15

❌ ادعای گمراه‌کننده خامنه‌ای درباره مذاکرات دهه هشتاد برای تامین سوخت ۲۰درصد

🔹علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، در سخنرانی سالانه ۱۴ خرداد گفت: «در دهه هشتاد، رییس‌جمهور آمریکا، دو نفر از روسای جمهوری دوست ما را خودش واسطه کرد که به ایران بگویید یک مقداری از غنی‌سازی‌های ۳/۵ درصد را به ما بدهد و ما ۲۰ درصد را که احتیاج دارد، بهش می‌دهیم».

🔹رهبر جمهوری اسلامی گفت:‌ «بنده گفتم که این مبادله باید اینجوری باشد که آنها ۲۰ درصد را بیاورند بندرعباس، ما آزمایش کنیم ببینیم درست است. بعد آن را می‌گیریم و ۳/۵ درصد را بهشان می‌دهیم. وقتی دیدند ما روی گرفتن ۲۰ درصد دقت داریم و اصرار داریم، زیر قول خودشان زدند و ندادند».

🔹این ادعا گمراه‌کننده است. اول اینکه این یک بیانیه مشترک بین ایران، ترکیه و برزیل بوده، نه توافق‌نامه یا معاهده.

🔹دوم اینکه قرار بود ایران ۱۲۰۰ کیلوگرم اورانیوم کمتر غنی‌شده را تحت نظارت آژانس نزد ترکیه به امانت بگذارد و در صورت پذیرش این توافق از سوی گروه وین، پس از یک سال ۱۲۰ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ درصد غنی‌شده مورد نیاز رآکتور تحقیقاتی تهران را دریافت کند.

🔹این مبادله به دلیل اصرار جمهوری اسلامی ایران روی غنی‌سازی ۲۰ درصد، نتوانست اعتمادسازی لازم را ایجاد کند و به سرانجام نرسید.

🔹همانطور که در بند ۷ بیانیه ذکر شد، فقط در صورتی که گروه وین تعهد خود را به این موضوع اعلام می‌کردند، توافق ذکرشده در بند ۶ لازم‌الاجرا می‌شد؛ اما این اتفاق رخ نداد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به ادعای خامنه‌ای درباره «بدعهدی آمریکا در تامین سوخت ۲۰ درصد به‌واسطه دو کشور دوست»، نشان «گمراه‌کننده» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

04 Jun 2025 06:15

❌ ادعای شاخ‌دار رنانی درباره نقش ازدواج فامیلی و چند همسری در کورتکس مغز

🔹محسن رنانی، اقتصاددان، گفته: «ممنوعیت چند همسری و ازدواج فامیلی بر ضخامت بیشتر کورتکس مغز اروپاییان نسبت به آسیایی‌ها تاثیر داشته است.»

🔹رنانی، این موضوع را با جلوتر بودن اروپا در روند توسعه، نسبت به دیگر قاره‌ها، مرتبط دانست.

🔹این ادعا درست نیست. قشر مغز، لایه بیرونی و چین‌خورده مغز است که مسئول پردازش اطلاعات حسی، زبان، تفکر، تصمیم‌گیری، حافظه و کنترل حرکات ارادی است.

🔹ضخامت قشر مغز از شاخص‌های مهم ساختاری است که در تصویربرداری مغزی برای بررسی تفاوت‌های فردی، تحولی یا پاتولوژیک در عملکرد شناختی استفاده می‌شود.

🔹ضخامت قشر مغز بین ۱/۵ تا ۴/۵ میلی‌متر است و بسته به ناحیه مغزی و سن فرد، متفاوت است. ضخامت بیشتر در برخی نواحی خاص مغز با عملکرد شناختی بهتر، مرتبط است.

🔹یافته‌های انکارنشدنی وجود دارد که نشان می‌دهد ضخامت قشر مغز، در جمعیت‌های مختلف، متفاوت است اما توجه به این نکته بسیار ظریف، مهم و تعیین‌کننده است که تفاوت‌های (واریانس) درون‌جمعیتی بیشتر از تفاوت بین جمعیت‌های مختلف است.

🔹تفاوت‌های گزارش‌شده به‌طور متوسط در حد ۰/۱ تا ۰/۳  میلی‌متر و عمدتاً در قشر حسی‑حرکتی، گیجگاهی میانی و پیش‌پیشانی است. اثرات سن، وضعیت اجتماعی‑اقتصادی و شاخص توده بدنی، بخش بزرگی از این انحراف معیارها را توضیح می‌دهند.

🔹ممنوعیت چندهمسری در اروپا به‌طور کامل و یکسان در یک زمان خاص اتفاق نیفتاده، بلکه به‌مرور زمان و در مناطق مختلف اروپا با روندهای اجتماعی، حقوقی، و مذهبی متفاوتی به اجرا درآمد.

🔹این موضوع درباره قوانین رسمی حاکم است که بیشتر جنبه حقوقی و کاربرد در زمینه وراثت داشته‌اند و ربطی به تعدد شرکای جنسی ندارد.

🔹هیچ مطالعه جمعیتی بزرگ که پیوند مستقیمی میان نرخ چندهمسری، تک‌همسری یا بی‌همسری و میانگین ضخامت قشر مغزی انسانی را گزارش کند، منتشر نشده‌است.

🔹شواهد موجود، یا به گرایش جنسی و هویت (نه تعداد شریک) می‌پردازند، یا حجم نمونه بسیار کوچکی دارند و به‌طور کلی به ادعای محسن رنانی بی‌ربط هستند.

🔹هیچ تحقیق MRI با مقیاس جمعیتی بزرگ که میانگین ضخامت قشر مغزی فرزندان حاصل از ازدواج فامیلی را با گروه غیرخویشاوند مقایسه کند، انجام نشده‌است.

🔹ادعای رنانی از کنار هم قرار دادن عبارت‌های به ظاهر درست و قانع‌کننده‌ای شکل گرفته، اما واقعا بی‌ربط است.

🔹از همه مهمتر، ادعای محسن رنانی نمی‌تواند تفاوت توسعه‌یافتگی در آلمان غربی با آلمان شرقی، تفاوت کره جنوبی با کره شمالی، یا هنگ‌کنگ با سرزمین اصلی چین را توضیح دهد.

🔹در مجموع، کنار هم قرار گرفتن گزاره‌های علمی به‌ظاهر درست، اما ناهمخوان و گاه بدون شواهد و استفاده از تعمیم‌های نابجا و تقلیل‌های نه‌چندان دقیق در این ادعای رنانی، آن را مصداق بارز «شبه‌علم» می‌کند.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

03 Jun 2025 15:06

❌ ادعای نادرست درباره هدیه ۷۰ میلیون تومانی برای کودکان متولد ۱۴۰۴

🔹خبری در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها منتشر شده که ادعا می‌کند نوزادان متولد ۱۴۰۴ هدیه ۷۰ میلیون تومانی دریافت خواهند کرد.

🔹این خبر نادرست است و سازمان تامین اجتماعی هم آن را تکذیب کرده است.

🔹نه‌تنها همه کودکان متولد ۱۴۰۴ «هدیه ۷۰ میلیون تومانی» دریافت نمی‌کنند، بلکه این خبر به این شکل برای همه بیمه‌شدگان زن تامین اجتماعی هم درست نیست.

🔹مبلغ اختصاصی در واقع «غرامت دستمزد ایام بارداری در مدت مرخصی زایمان زنان بیمه‌شده» است که از قبل وجود داشته و چیز جدیدی نیست
میزان غرامت دستمزد هم بستگی به حقوق بیمه‌ای فرد دارد.

🔹بیمه‌شدگان زن که ظرف یک سال قبل از زایمان، سابقه پرداخت حق بیمه (۶۰ روز کار) را داشته باشند؛ به شرط عدم اشتغال به‌کار و مزدبگیری، می‌توانند از غرامت دستمزد ایام بارداری استفاده کنند.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

01 Jun 2025 07:02

❌ کانگورو ساخت هوش مصنوعی که می‌خواهد سوار هواپیما شود!

🔹اخیراً ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی فارسی و غیرفارسی منتشر و پربازدید شده که یک کانگورو را نشان می‌دهد که با آرامش کارت پرواز خود را در دست گرفته و زنی در حال بحث با مسئولان فرودگاه است که اجازه ورودش را به هواپیما بگیرد.

🔹ویدیوی این کانگوروی بامزه ساخته هوش مصنوعی است.

🔹ویدیو برای اولین بار چهار روز پیش در صفحه اینستاگرام "Infinite Unreality" منتشر و پربازدید شد.

🔹این صفحه اینستاگرامی به تولید کلیپ‌های حیوانات با استفاده از هوش مصنوعی معروف است.

🔹لوگوی صفحه هم در ویدیو به صورت تابلویی روی دیوار دیده می‌شود.

🔹این صفحه در پست دیگری که سه روز بعد تولید کرد هم به ادامه این داستان پرداخت و نوشت: «کانگوروها تصمیمات خودشان را می‌گیرند» و کانگورو را نشان می‌دهد که در میانه بحث آن دو نفر وارد هواپیما می‌شود.

🔹از این رو فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

31 May 2025 06:35

❌ ادعای نادرست درباره درمان بیماری‌های مختلف با نیش زنبور

🔹در برنامه تلویزیونی انارستان در شبکه افق، ادعاهایی درباره زنبوردرمانی و اثر نیش و زهر زنبور برای درمان «بیماری‌های سرد» مانند رماتیسم، آرتروز، ام‌اس و ناباروری مطرح شده است.

🔹رامین تاجبخش، کارشناس برنامه که «استاد و محقق طب ایرانی» معرفی شده، روشی را برای استفاده از نیش زنبور همراه با دنبه برای درمان این بیماری‌ها پیشنهاد کرد.

🔹«طب مزاجی» و مفاهیم گرمی و سردی مرتبط با آن، شبه‌علم است و در پزشکی جایی ندارد.

🔹فارغ از آن، ادعای اثربخشی زهر و نیش زنبور یا (Bee venom therapy) برای درمان ام‌اس و ناباروری، شواهد علمی کافی ندارد و سازمان‌های معتبر آن را توصیه نمی‌کنند.

🔹برای ناباروری، برخی مطالعات حیوانی نتایج امیدوارکننده‌ای نشان داده‌اند، اما این درمان‌ها در آزمایش‌های بالینی مؤثر و ایمن ثابت نشده‌اند و حتی برخی تحقیقات اثرات منفی نیش زنبور را بر ناباروری نشان داده‌اند.

🔹زنبوردرمانی و استفاده خودسرانه و بدون تجویز پزشک از محصولات زنبور، بویژه زهر آن، می‌تواند عوارض جانبی احتمالی از حساسیت‌های جزئی تا واکنش‌های آلرژیک شدید و تشدید بیماری‌های خود ایمنی داشته باشد.

🔹روشی که برای استفاده از زهر زنبور در این برنامه آموزش داده می‌شود به کلی اثر زهر و پروتئین‌های موجود در آن را از بین می‌برد و حرارت زیاد ناشی از روغن‌گیری دنبه، آن را بی‌اثر می‌کند.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعای پخش‌شده از صداوسیما نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

30 May 2025 15:14

❌ ادعاهای نادرست درباره سینا؛ ربات جراح ایرانی

🔹این روزها ویدیویی درباره ربات جراح ایرانی سینا در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود و همراه با آن، حساب کاربری برنامه تلویزیونی «انقلاب ما» نوشته که ایران بعد از آمریکا دومین دارنده ربات جراح است.

🔹این ادعا درست نیست. پیش از معرفی ربات جراحی ایرانی سینا در سال ۲۰۱۵، کشورهای دیگری غیر از آمریکا بوده‌اند که ربات جراح خود را ساخته‌اند و در عمل‌های جراحی روی انسان از آن استفاده کرده‌اند.

🔹این در حالی است که همچنان گزارشی مبنی بر اینکه ربات جراحی سینا در «جراحی انسان» استفاده شده باشد، دیده نمی‌شود.

🔹کشورهایی چون بریتانیا، آلمان،‌ ایتالیا و کانادا، ربات جراحی دارند.

🔹ممکن است این ادعا، برداشتی از این ادعای مطرح‌شده از سوی سازندگان ربات سینا باشد که گفته‌اند ایران بعد از آمریکا دومین کشور در زمینه ساخت «ربات جراحی از راه دور» است.

🔹این ادعا نیز درست نیست. نمونه آلمانی ربات جراحی از راه دور نیز بیش از ۱۵ سال است در آلمان تولید و استفاده می‌شود.

🔹در حال حاضر کشورهایی چون کره جنوبی، چین، آلمان، بریتانیا و ژاپن جزو طراحان و تولیدکنندگان ربات‌های جراحی از راه دور هستند.

🔹بر همین اساس، فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

30 May 2025 06:05

❌ خبر جعلی و ویدیوهای نادرست درباره سقوط هواپیمای حجاج موریتانی در دریای سرخ

🔹در شبکه‌های اجتماعی تصاویر و ویدیوهایی منتشر شده که مدعیست یک پرواز حج متعلق به کشور موریتانی با ۲۲۰ زائر در مسیر عربستان سعودی در دریای سرخ سقوط کرده و تمامی سرنشینان جان باخته‌اند.

🔹در هیچ رسانه و خبرگزاری معتبری چنین خبری منتشر نشده و هیچ منبع رسمی چنین چیزی را اعلام نکرده‌است.

🔹همه پروازهای تجاری و مسافری در سراسر دنیا قابل ردیابی هستند و گزارشی از سقوط هواپیمایی موریتانی یا هر پرواز دیگری در مسیر حج، منتشر نشده‌است.

🔹مقامات کشور موریتانی گزارش‌های مربوط به سقوط هواپیما را به‌طور قاطع رد کرده‌اند.

🔹شرکت هواپیمایی موریتانی نیز با صدور بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد که سه پرواز برنامه‌ریزی‌شده در تاریخ‌های ۲۳، ۲۴ و ۲۵ مه ۲۰۲۵ بدون هیچ مشکلی به مقصد خود در عربستان سعودی رسیده‌اند.

🔹تصاویر و ویدیوهای منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی نیز بررسی و مشخص شده که مربوط به حوادث گذشته هستند و ارتباطی با پروازهای اخیر ندارند.

🔹تصویر غرق‌شدن یک هواپیمای ایرباس در آب، ربطی به سقوط ندارد. بدنه این هواپیما به صورت کنترل‌شده درون آب قرار می‌گیرد تا محیط جالبی را برای غواصان ایجاد کند. این اتفاق مربوط به سال ۲۰۱۹ در سواحل توریستی ترکیه است.

🔹فکت‌نامه نیز به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

29 May 2025 21:48

❌ ادعای نادرست درباره پلتفرم‌های اروپایی

🔹حسین دلیریان، سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی، در تلویزیون گفته «اتحادیه اروپا شبکه اجتماعی برند خودش را ندارد. یعنی مردم اروپا دارند از سکوهای آمریکایی یا بعضا چینی استفاده می‌کنند. سکوی خودشان را ندارند».

🔹پراستفاده‌ترین سکو و شبکه اجتماعی در ایران بعد از اینستاگرام و هفتمین پیام‌رسان جهان «تلگرام» با کمتر از یک میلیارد کاربر، تا چند سال پیش در آلمان فعالیت می‌کرد، اما به امارات منتقل شد.

🔹«وایبر» پیام‌رسان دیگری که پیش از تلگرام در ایران رواج داشت و هم‌اکنون ۲۵۰ میلیون کاربر دارد، در اسرائیل بنیان‌گذاری شد، در قبرس و بلاروس توسعه اولیه پیدا کرد، مدتی در لوکزامبورگ مستقر بود و هم‌اکنون اکنون متعلق به راکوتن ژاپن است.

🔹پلتفرم Badoo با بیش از ۱۰۰ میلیون کاربر در روسیه بنیانگذاری شد اما هم‌اکنون در لندن مستقر است، هرچند سرمایه‌گذار فعلی آن آمریکایی است.

👈 فهرست ۱۰ پلتفرم و سرویس بزرگ اروپایی: Spotify (سوئد)، Telegram (آلمان)، Booking (هلند)، Skype (ریشه در استونی/لوکزامبورگ)، Zalando (آلمان)، Revolut (بریتانیا/لیتوانی)، Klarna (سوئد)، ASOS (بریتانیا)، SoundCloud (آلمان)، Opera (نروژ).

👈 فهرست ۱۰ پیام‌رسان و شبکه‌های اجتماعی اروپایی: Viber (اسرائیل، قبرس، بلاروس و ژاپن)، OnlyFans (بریتانیا)، Badoo (بریتانیا)، Yubo (فرانسه)، BeReal (فرانسه)، Depop (بریتانیا / آمریکا)، Deezer (فرانسه)، XING (آلمان)، Mastodon (آلمان)، Jodel (آلمان).

🔹سرویس‌ها و سکوهای بزرگ اروپایی به‌خصوص در زمینه‌های خاص و برای محدوده‌هایی با گستره زبانی کوچکتری مانند زبان آلمانی، نه‌تنها کم نیستند بلکه بسیاری از آنها از همه پلتفرم‌های ایرانی کاربران بیشتری دارند، عموما جهانی هستند و رقبایشان «مسدودسازی» نشده‌اند.

🔹این سرویس‌ها با رشد خود، سرمایه‌گذارانی از همه‌جا را جذب می‌کنند و بسیاری از آنها با وجود دفاتر مختلف در بخش‌های زیادی از جهان، دیگر متعلق به یک محدوده جغرافیایی نیستند و نام آن کشور، تنها بخشی از تاریخ اولیه آن شرکت می‌شود، مانند تلگرام و وایبر و بدو.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعای سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

29 May 2025 18:01

❌ نقل قول جعلی منسوب به امام جمعه اردبیل درباره برق ۱۱۰ یا ۲۲۰ ولت

🔹در شبکه‌های اجتماعی نقل‌ قول‌هایی به امام جمعه اردبیل نسبت داده شده با این مضمون که «اگر برق ایران از ۲۲۰ ولت به ۱۱۰ ولت تبدیل شود، مصرف برق نصف می‌شود.»

🔹این نقل‌ قول‌ها جعلی است. با اینکه امام جمعه اردبیل در سخنرانی‌های خود گاه به موضوع تخصصی «برق»‌ اشاره‌هایی کرده، ولی درباره ولتاژ برق حرفی نزده است.

🔹ولتاژ ۱۱۰ (استاندارد آمریکایی) یا ۱۲۰ (استاندارد اروپایی و آسیایی) ارتباطی با میزان مصرف برق ندارد و تنها در مقیاس سیستم‌های توزیع برق، ولتاژ بالاتر، به دلیل راندمان بالاتر، می‌تواند روی مصرف نهایی تاثیر محدودی بگذارد.

🔹با این اوصاف فکت‌نامه به این ادعای شبکه‌های اجتماعی نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh