🌿 در هنگامه نبرد میهنی با دشمن اهریمنی و زیر بمباران هوایی، به نشانه پایداری و پایبندی به آرمان‌های ایران بزرگ، به بازخوانی حماسه ملی شاهنامه فردوسی پرداختیم.
👈 ششمین و هفتمین نشست شاهنامه‌خوانی در سال ۱۴۰۴، در روزهای ۲۵ خردادماه و یکم تیرماه به کوشش گروه فرهنگی ایرانشهر و انجمن فرهنگی افراز برگزار شد.
@shahinsepanta
🌿 ۱۹ خرداد ۱۳۸۶ روز اندوهناکی بود. یادم نیست چگونه از خبر درگذشت دکتر پرویز ورجاوند با خبر شدم، اما بی‌درنگ با دوست خوبم علیرضا افشاری در تهران تماس گرفتم تا از نادرستی یا درستی خبر آگاه شوم. خیلی دلم می‌خواست علیرضا افشاری به من بگوید این خبر شایعه‌ای بیش نیست. اما متاسفانه خبر درست بود و دکتر ورجاوند سکته کرده بود.
علیرضا افشاری که در کتاب مستند و ارزشمند خود با نام "دفاع از تاریخ" شرح مبارزات مدنی کنشگران آن سال‌ها را برای نجات میراث فرهنگی دشت پاسارگاد ثبت کرده است، از آن روز تلخ و آن تماس تلفنی چنین یاد کرده است:
دفاع از تاریخ، علیرضا افشاری، نشر شورآفرین، ۱۳۹۴، ص ۵۲۴ و ۵۲۶.
@shahinsepanta
🌿 متن سخنانم درباره زنده‌یاد ادیب‌برومند، شاعر ملی ایران، در آخرین شماره مجله تجربه، شماره ۴۰، خردادماه ۱۴۰۴، به فرخندگی ۱۰۱ سالگی زادروز او منتشر شده است.
@shahinsepanta
🌿 چهلمین نشست شاهنامه‌خوانی با همکاری گروه فرهنگی ایرانشهر و انجمن افراز برگزار شد.
در این نشست به خوانش ادامه داستان فریدون پرداختیم.
📸 ۴ خردادماه ۱۴۰۴
@shahinsepanta
🌿 یادروز خداوندگار زبان پارسی، ۲۵ اردیبهشتماه، فرخنده باد!
@shahinsepanta
🌿 دیروز و امروز (۱۶ و ۱۷ اردیبهشتماه ۱۴۰۴) این امکان فراهم شد که نتیجه ۱۱ ماه فعالیت حرفه‌ای را در ۱۰ دقیقه گزارش برای همکاران بازگو کنم.
@shahinsepanta
🌿 سی و هشتمین نشست شاهنامه‌خوانی گروه فرهنگی ایرانشهر را با همکاری انجمن فرهنگی افراز، پس از قطع برق و در زیر نور موبایل برگزار کردیم. این همه شوق و علاقه دوستداران شاهنامه به راستی ستودنی است.
📸 ۷ اردیبهشتماه ۱۴۰۴
@shahinsepanta
🌸 جشن اَردیبهشت‌گان، سوم اردیبهشتماه فرخنده باد.
✍شاهین سپنتا
واژه «اردیبهشت» در گات‌ها به صورت «اَشَه» آمده است. «اشه» یا «اَشا» به معنی «راستی» و درستی، هنجار و سامان هستی، و یا نظم آفرینش می‌باشد.
در اوستای نو، اردیبهشت به صورت «اَشَه‌‌وَهیشتَ» به معنی «بهترین اَشَه» یا «بهترین راستی» یکی از امشاسپندان (فروزهای پاک و جاوید اهورامزدا) است که خاستگاهش خرد اهورایی است.
در گاهشماری ایرانی، دومین ماه سال و سومین روز هر ماه به نام «اَردیبهشت» است؛ از این روی در اردیبهشت‌روز (سومین روز) از اردیبهشتماه، به فرخنگی این همنامی، جشن اَردیبهشت‌گان از جشن‌های آتش برگزار می‌شود.
مسعود سعد سلمان، سراینده نامدارِ ایرانی، در دوازده قطعه، از ۱۲ ماه ایرانی و در سی قطعه، از نام روزهای ماه ایرانی یاد کرده است. چند بیت از این سروده‌ها درباره اردیبهشتماه و اردیبهشت‌روز، چنین است:
بهشت است گیتی ز اردیبهشت
حلال آمد ای مه، می اندر بهشت
به شادی نشین هین و می خواه مِی
که بی مِی نشستنت زشت است زشت
***
اردیبهشت روز است، ای ماه دلستان
امروز چون بهشت برین است بوستان
زان باده که خرم ازو گشت عیش و عمر
زان باده که گردد ازو تازه طبع و جان
بر بنیان یک باور کهن، امشاسپند اردیبهشت نگاهبان گیاهان روی زمین است و به یاری او بود که اهورامزدا هنگام آفرینش، گیاهان را برویانید. شاید بر این بنیان است که از اردیبهشتگان با نام دیگر «گلستان جشن» نیز نام برده‌اند.
🌸 بر این پایه، آیین های ویژه جشن اردیبهشتگان را چنین می‌توان بر شمرد:
گستردن خوان سبز به نشانه زمین سبز و نهادن گل‌های بهاری همچون مرزنگوش و یا گل سوری یا گل سرخ آتشی بر این خوان گسترده، افروختن آتش در آتشدان یا افروختن شمع و نهادن آتش فروزان بر خوان اردیبهشتگان، پوشیدن تن‌پوش سپید، نیایش فردی و همگانی و خواندن اردیبهشت‌یشت، شادمانی همگانی و گلگشت بهاری. پختن و خوردن کاله‌جوش از دیرباز در بهار رایج بوده است.
@shahinsepanta
@jashnha2
🌿 دومین نشست شاهنامه‌خوانی در سال جاری (نشست ۳۷) با همکاری گروه فرهنگی ایرانشهر و انجمن افراز در اصفهان برگزار شد. در این نشست به خوانش ادامه داستان فریدون پرداختیم.
📸 یکشنبه ۳۱ فروردین‌ماه ۱۴۰۴- عکس و فیلم: رضا ناصری
@shahinsepanta
یادداشت‌هایی بر شاهنامهٔ فردوسی(۱)
💠 طالعِ پسران فریدون
✍ شاهین سپنتا
بخش دوم:
در بیت اول، جیحونی، خداوند برج کمان را به استناد یکی از نسخ، مشتری آورده است. در حالی که مشتری در شمار هیچ یک از خداوندان وجوه برج کمان که طالع سَلم در آن است، قرار ندارد. پس به نظر می‌رسد که مصرع «سبب مشتری بود و طالع کمان» نمی‌تواند اصالت داشته باشد.
خداوند وجه سوم از برج قوس(کمان)، زحل یا کیوان(نحس اکبر) است. پس طالع سلم نیز نافرخنده است.
در بیت دوم، جیحونی، خداوند برج شیر(اسد) را به استناد یکی از نسخ، خورشید(شمس) با صفت «سعدِ دلیر» ثبت کرده است. در حالی که خورشید در شمار هیچ یک از خداوندان وجوه برج اسد نیست. پس به نظر می‌رسد که مصرع «خداوند، خورشیدِ سعدِ دلیر» نیز اصالت ندارد. این ضبط به دلیل دیگری نیز نمی‌تواند صحیح باشد و آن این که در این ابیات، طالعِ سَلم و ایرج نحس است، و منطقی نیست که از بین سه پسر فریدون، تنها طالع تور سعد باشد؛ چنانکه فریدون از مجموع طالع نافرخندهٔ سه فرزندش درمی‌یابد:
از اختر بریشان نشانی نُمود
که آشوبِش و جنگ بایِست بود
پس چون خداوند وجه سوم برج اسد(شیر) مریخ یا بهرامِ سرخ و خونریز (نحس اصغر) است، سرنوشت تور نیز نافرخنده است.
در بیت سوم، خالقی‌مطلق، قمر(ماه) را به استناد برخی از نسخ، خداوند بُرج حَمَل آورده است. در حالی که ماه، خداوند هیچ یک از وجوه برج حَمَل نیست. پس به نظر می‌رسد که مصرع «حَمَل دید: طالع، خداوند: ماه» نیز اصالت ندارد.
اما مصرع «کَشَف طالع آمد، خداوند: ماه» مطلوب نظر است، چون کَشَف به معنی سرطان یا خرچنگ است و بودن ماه، خداوند وجه سوم در برج سرطان (خرچنگ) یا کَشَف، ناخجسته است. پس طالع ایرج نیز نافرخنده است.
اگرچه، خالقی‌مطلق خود در زیرنویس این مصرع آورده است که در نسخ دستنویس کتابخانه‌های بریتانیا، دارالکتاب قاهره، پاریس، توپقاپی‌سرای استانبول، لنینگراد، دانشگاه آکسفورد و برلین نیز عبارات «کَشَف طالع آمد» یا کَشَف دید: طالع» آمده است، اما آن را ترجیح نداده است.
پس از دیدگاه نگارنده، با درنظرگرفتن مفاهیم احکام نجوم، صحیح‌ترین ضبط از سه بیت مورد نظر به صورت زیر است:
به سَلم‌اندرون، جُست زَاختر نشان
ستاره: زُحَل دید و طالع: کمان
دگر، طالعِ تورِ فرخنده: شیر،
خداوند: بهرامِ بر خونْ دلیر
چو کرد اختر فرّخ‌ایرج نگاه،
کَشَف طالع آمد، خداوند: ماه
---
منابع:
بیرونی، ابوریحان.التفهیم لاوائل صناعة التنجیم، نشر هما، تهران، ۱۳۶۷، ص۴۰۳ و ۴۰۵.
جیحونی، مصطفی. شاهنامه فردوسی، کتاب اول، شاهنامه‌پژوهی، اصفهان، ۱۳۷۹،ص۸۳.
فردوسی، ابوالقاسم. شاهنامه، به کوشش جلال خالقی‌مطلق، دفتر یکم، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، تهران، ۱۳۸۶، ص۱۰۶.
فردوسی، ابوالقاسم. شاهنامه، تصحیح مهری بهفر، دفتر یکم، نشر نو، تهران، ۱۴۰۳، ص۴۶۶-۴۶۵.
کزازی، میرجلال‌الدین. نامهٔ باستان، جلد اول، انتشارات سمت، تهران، ۱۳۹۴، ص۴۲۸-۴۲۷.
مصفی، ابوالفضل. فرهنگ اصطلاحات نجومی، مؤسسهٔ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران، ۱۳۶۶، ص۶۲۰.
@shahinsepanta
برگزاری جلسه دیدار نوروزی جبهه ملی ایران
دیدار نوروزی اعضای شورای مرکزی جبهه ملی یران، در روز پنجشنبه ۲۱ فروردین ماه ۱۴۰۴ از ساعت ۱۷ تا ۲۰ برگزار شد.
مراسم با پخش سرود جبهه ملی ایران آغاز شد. آنگاه صدای دکتر محمد مصدق مربوط به پیام نوروزی سال ۱۳۳۱ و پیامی از شهید دکتر حسین فاطمی پخش گردید.
سپس خانم‌ها مینو مرتاضی لنگرودی (فعال سیاسی و مدافع حقوق زنان) و نسرین ستوده (وکیل زندانیان سیاسی و مدافع دیرپای حقوق بشر) و آقایان دکتر محسن فرشاد (عضو هیات رهبری اجرائی و سخنگوی جبهه ملی ایران)، دکتر شاهین سپنتا (عضو شورای مرکزی جبهه ملی ایران)، علی حجازی یزدی (پژوهشگر فلسفه و از علاقه‌مندان نهضت ملی ایران)، علی نظری کاکوندی (شاعر پیرو راه دکتر مصدق) و دکتر حسین موسویان (رئیس شورای مرکزی جبهه ملی ایران) سخنانی پیرامون جشن نوروز و مسائل روز کشور ایراد کردند.
مراسم با پخش سرود ملی «ای ایران» و با هم‌خوانی حاضران پایان پذیرفت.
روابط عمومی جبهه ملی ایران
تهران – ۲۲ فروردین ۱۴۰۴
@shahinsepanta
🌿 متن سخنرانی شاهین سپنتا با عنوان «نوروز در اندیشه و آثار شاعر ملّی ادیب برومند»، در گردهمایی سالانه هموندان و هواداران جبهه ملّی ایران- ۲۱ فروردین‌ماه ۱۴۰۴.
👈 بخش دوم:
ادیب برومند در جای‌جای سرودهای بهاری و نوروزی خود به فراخورِ سخن، از شهرها و نواحی مختلف در جغرافیای ایران همچون شیراز، البرز، رامسر، شهسوار، ساری و اصفهان یاد می‌کند، اما به واسطهٔ دلبستگی به سپاهان «ولادتگاهش» و «بُنگه دلخواهش»، دربارهٔ فروردین و اردیبهشت اصفهان می‌فرماید:
بس خوش آمد در سپاهان جلوهٔ خرم‌بهار
خاصه در هنگامِ فروردین، کنار زنده‌رود
خرما شهر سپاهان، خاصه در اردیبهشت
کز صفایش بازیابی، جلوهٔ خرم‌بهشت
با این همه، سرایندهٔ ایران‌گرا در ستایش بهار و نوروز ایران‌زمین تنها به زادگاهش نمی‌پردازد.او در سرودهٔ «نوروز باستان» از گسترهٔ فرهنگی نوروز یاد می‌کند و شهرهای ایرانشهر از خوارزم تا ری، از بخارا تا بامیان و بلخ، از هرات تا سمرقند، از دربند تا شیراز، از ایروان و گنجه تا تیسفون و قراباغ، و از شیروان تا بحرین را نام می‌برد و در پایان یادآوری می‌کند که جشن ملّی نوروز همواره زمینه‌ساز همبستگی و نزدیکی همهٔ ملت ایران بوده است و می‌توان و باید که پیوسته چنین باشد.
نوروز جشن ملّی ایران ز دیرباز
اقوام را به دامن تَحبیب پرورید
شادا و خرما، دل این ملّت هَژیر
کین جشنِ ویژه را به چنین روز برگزید
ادیب برومند آرزو داشت که بهار ایران‌زمین سرشار از پیروزی، آزادی و آبادی فرا رسد و مردمانش بهره‌یاب از سُرور و کامیابی باشند و امروز ما نیز هم‌صدا با او می‌خوانیم:
دگرباره از گردشِ روزگار
بهار آمد و پس گل آورد بار
امید آن که امسالِ ایران‌زمین
ز پیروز بختی، شود کامیار
همه مردمش، بهره‌یاب از سُرور
همه بهره‌اش، رحمت کردگار
ز آزادی آرد به کف دسترنج
به آبادی افسون کند کشت و کار
ایدون باد.
@shahinsepanta
🌿 نخستین نشست شاهنامه‌خوانی در سال جاری (نشست ۳۶) با همکاری گروه فرهنگی ایرانشهر و انجمن افزار برگزار شد. در این نشست به خوانش ادامه داستان فریدون پرداختیم.
@shahinsepanta
🌿 ۱۹خردادماه، سالروز درگذشت دکتر پرویز ورجاوند (۱۱ اردیبهشت۱۳۱۳- ۱۹خرداد۱۳۸۶)، ایران‌بان، باستان‌شناس و سخنگوی جبهه‌ملی‌ایران است. دکتر ورجاوند برای همه جوانان ایران‌گرای هم‌دوران من، نماد خردورزی، ایران‌دوستی، کوشندگی، مهرافروزی و بزرگ‌منشی بود. یادش گرامی و راهش سبز.
🌿 نگاره یکم و دوم : دکتر پرویز ورجاوند و شاهین‌سپنتا، دانشگاه کاشان، سخنرانی و میزگرد مشترک در همايش يك روزه دفاع از ميراث فرهنگي پاسارگاد در برابر تهديدات سد سيوند روز شنبه ۱۲ آذرماه ۱۳۸۴ به همت دانشكده معماری دانشگاه كاشان و با حضور دانشجويان علاقه‌مند به فرهنگ و تاريخ ايران زمين.
🌿 نگاره سوم: دکتر پرویز ورجاوند و شاهین‌سپنتا، پلنوم جبهه‌ملی ایران، هشتم آبا‌ن‌ماه ۱۳۸۲(پلنوم اللهیار صالح)، سرای زنده‌یاد مهندس نظام‌الدین موحد، تهران.
🌿 نگاره چهارم: دکتر پرویز ورجاوند و شاهین‌سپنتا، جشن یلدا ۱۳۸۲ به میزبانی انجمن کاوه‌آهنگر، همدان.
🌿 نگاره پنجم: زنده‌یاد دکتر پرویز ورجاوند، زنده‌یاد مرتضی ثاقب‌فر، (پژوهشگر و مترجم) و شاهین سپنتا، همدان، ۱۳۸۲.
@shahinsepanta
🌿 شهرداد میرزایی که به تازگی فرهنگ چندجلدی پیشه‌ها را روانه بازار کتاب کرده است، در نگارش برخی مداخل فرهنگ پیشه قصابی، به جدول تطبیق اصطلاحات دام و دامپزشکی ... که پیشتر تهیه و تدوین کرده بودم، ارجاع داده است.
@shahinsepanta
🌿 یادنگاره‌ای از همایش روز نکوداشت فردوسی و باشندگی نامدارانی چون دکتر مهدی نوریان، دکتر بهرام پروین گنابادی، دکتر علیرضا خواجه‌احمد‌عطاری، دکتر فرزانه میرزاخانی، مهندس مصطفی جیحونی، مهندس مظفر احمدی و آقایان خسرو احتشامی، محمد‌علی موسوی‌فریدنی، حشمت‌الله انتخابی، و هنرمند نوخاسته آرمیتا جوادیان.
📸 ۲۶ اردیبهشتماه ۱۴۰۴
@shahinsepanta
🌿 سی‌و‌نهمین نشست شاهنامه‌خوانی را با همکاری انجمن افراز و گروه فرهنگی ایرانشهر برگزار کردیم.
در این نشست، دوستان مهربان و گرامیم در افراز و ایرانشهر، زادروزم را با مهر فراوان شادباش گفتند؛ و من زبان سپاس‌گویی از این همه مهربانی دوستان را نداشتم و از این روی شرمسارم.
اما خدا را سپاس‌مندم که توانستیم به فرخندگی خوانش شاهنامه فردوسی، جرگه‌ای پُر مهر از دوستداران فرهنگ ایران را گردهم آوریم؛ و من از ژرفنای دل به داشتن یکایک چنین دوستانی بر خود می‌بالم.
@shahinsepanta
درود بر همه دوستداران اصفهان
برای انتشار کتاب «نماد اصفهان» به یک یا چند نفر پشتیبان مالی به صورت سرمایه‌گذاری یا پیش‌خرید کتاب نیازمندیم.
این کتاب در ۲۷۲ صفحه، با مطالب تازه درباره هزار سال تاریخ اصفهان و بیش از ۳۰۰ عکس رنگی تاکنون منتشر نشده درباره نماد اصفهان (بر سردر بازار قیصریه) با مقدمه دکتر رضا عبداللهی، دکتر مهدی کیوان و آقای حشمت‌الله انتخابی و چکیده انگلیسی منتشر خواهد شد.
@shahinsepanta
🔊 فایل صوتی
نشست بیست دوم #پویش_فکری_توسعه
با عنوان «حقوق حیوانات و توسعه»
18 مهر ۱۳۹۸
جلسه قبل اینجا
با حضور:
محسن رنانی
محمد درویش
شاهین سپنتا
فتح‌الله سلطانی
شادی فروغی
مرتضی درخشان
مهنوش مانی
امیرحسین پوره
اصلان قودجانی
مینا اعتضادی
سیمین مشکواتی
چکیده صحبت‌های دکتر رنانی – جلسه حقوق حیوانات و توسعه
در ارتباط حقوق حیوانات و توسعه بایستی گفت که برخورد با حیوانات می‌تواند از شاخص‌های توسعه‌یافتگی باشد. @sokhanranihaa شاخص‌های بسیار متنوعی برای توسعه‌یافتگی معرفی شده، از شاخص‌های توسعه انسانی تا توسعه سیاسی و غیره، اما گاهی می‌شود تمام این شاخص‌ها را در یک شاخص بسیار ساده خلاصه کرد.
به عنوان یک شاخص ساده و فراگیر که می‌تواند عمق توسعه رو در بیشتر حوزه‌ها، هم تحولات فکری، فرهنگی و روانی در جامعه و هم تحول در سطوح فردی، خانوادگی نشان دهد شاخص چگونگی برخورد با ضعیف‌ترین حلقه‌ها یا ضعیف‌ترین گروههای آن جامعه است. ضعیف‌ترین گروههای جامعه را می‌توان به چهار دسته اقلیت‌ها، کودکان، زندانیان و حیوانات تقسیم کرد. نحوه برخورد با این چهار گروه به عنوان بی‌دفاع‌ترین گروههای جامعه که هیچ حمایتی از آنها نیست و قدرت به عریان‌ترین شکل خود بر این گروه‌ها قابل اعمال است شاخصی است برای محاسبه میزان توسعه‌یافتگی. هر چه جامعه‌ای توسعه‌یافته‌تر باشد این اعمال قدرت عریان بر این چهار گروه کمتر است.
این شاخص یعنی نحوه برخورد با ضعیف‌ترین گروههای یک جامعه ریشه‌ای فرهنگی دارد، بدرفتاری با زندانیان، برخورد با اقلیت‌ها، ستم و اجبار به کودکان و آزار حیوانات که در بین این چهار گروه حیوانات بی‌دفاع‌ترین هستند و حتی مورد ظلم سه گروه اخیر نیز هستند همه ریشه در فرهنگ جامعه دارد. اگر کودکان حیوانات را آزار می‌دهند انعکاس همان اجبار و ستمی است که بر کودکان رفته است.
براین اساس می‌توان گفت اگر روزی رسید که سگی در میدان انقلاب تهران در ظهر و اوج ترافیک توانست بدون نگرانی بخوابد و خوابش ببرد ما در مسیر توسعه قرار گرفته‌ایم. این امر نشان دهنده این است که تحولی در نظام سیاسی رخ داده، تحولی در جامعه رخ داده و تحولی در خانواده رخ داده است. به همین سادگی تمام شاخص‌های توسعه ختم می‌شود به صلح، صلح با خویش، صلح با جامعه، صلح با حکومت، صلح با طبیعت و صلح با حیوانات.
به صورت خلاصه می‌توان گفت که همه شاخص‌های توسعه خلاصه می‌شود در یک شاخص ساده یعنی برخورد با ضعیف‌ترین گروههای جامعه و در این میان مهم‌ترین شاخص، برخورد با حیوانات است. اگر به امنیت حیوانات رسیدیم می‌توانیم بگوییم که در مسیر توسعه قرار گرفته‌ایم.
مطالعه بیشتر اینجا
🆔 @sokhanranihaa
🆔 @sokhanranihaa
🆑کانال سخنرانی ها
🌹
@jashnha2
✅ سوم اردیبهشت، جشن اردیبهشتگان یا گلستان جشن، فرخنده باد.
🌸 گل مرزنگوش نماد اردیبهشت و جشن اردیبهشتگان است 👈
yon.ir/Ffqfb
مردی مقابل رژه، نماد دوستداران اصفهان
✍ شاهین سپنتا
نمایش «مردی مقابل رژه»، به نویسندگی و کارگردانی محسن رهنما، سپاس‌نامهٔ عباس بهشتیان یکی از دوستداران اصفهان است.
این نمایش که تا ۱۲ اردیبهشت در تالار هنر اصفهان روی صحنه است، یادنامهٔ مردی است که همگان او را به واسطهٔ پایمردی خستگی‌ناپذیرش برای پاسداری از میراث فرهنگی اصفهان می‌شناسند.
«مردی مقابل رژه» روایت ایستادگی عباس بهشتیان در ۷۰ سال پیش و در برابر گذر تانک‌ها و خودروهای زرهی ارتش به هنگام برگزاری رژه از روی سی‌و سه پل است تا این پل تاریخی را از آسیب‌های جدی دور نگهدارد.
تلاش برای ثبت خانه‌های تاریخی، احداث آرامگاه صائب تبریزی، نامگذاری خیابان‌های شهر به نام مشاهیر ادب فارسی، و دورکردن مکان توقف خودروهای سنگین از نزدیکی میدان نقش جهان از دیگر کوشش‌های به‌یادماندنی اوست.
شاید کمتر کسی به خاطر داشته باشد که برای نخستین بار این عباس بهشتیان بود که در سال ۱۳۴۳ استفاده از نماد منقوش بر سردر بازار قیصریه را به عنوان نماد اصفهان پیشنهاد داد و گفت:
«...طالع اصفهان که در نقش کاشیکاری سردر قیصریه نمودار است، زمینۀ بسیار شایسته و باستانی برای آرم اصفهان به دست می‌دهد. نگارنده پیشنهاد می‌نماید که انجمن معظم آثار ملّی ایران، این را کتباً به اولیای مسؤول خاطرنشان نمایند، تا نشان خاص اصفهان از سردر قیصریه اقتباس گردد و حتی مجسمه‌ای از این ستاره (صورت فلکی قوس) و کیفیت آن تهیه و در یکی از میدان‌های ورودی شهر نصب گردد. پس از عباس بهشتیان، دکتر لطف‌الله هنرفر اصفهان‌شناس معاصر نیز نقشِ صورت فلکی قوس بر سردر قیصریۀ اصفهان را به‌عنوان نمادی برای شهر تاریخی اصفهان پیشنهاد کرد...»
منبع: نماد اصفهان، شاهین سپنتا، انتشارات نقش مانا، اصفهان، ۱۴۰۴، ص۶۰.
@shahinsepanta
یادداشت‌هایی بر شاهنامهٔ فردوسی(۱)
💠 طالعِ پسران فریدون
✍ شاهین سپنتا
بخش نخست:
در شاهنامهٔ فردوسی و داستان فریدون، او برای آگاهی از طالع پسرانس سَلم، تور و ایرج به اختر‌بینی روی می‌آورد تا به سرنوشت فرخنده یا ناخجستهٔ آنان پی‌برد.
فردوسی، طالع پسران فریدون را در سه بیت بازگو می‌کند. به نظر می‌رسد که در ضبط و ثبت این سه بیت بین صاحب‌نظران و ویراستاران اتفاق نظر وجود ندارد و هر یک به استناد برخی از نسخ دستنویس شاهنامه، این سه بیت را تصحیح کرده‌اند.
پیش از این که به بررسی اختلافِ نظرات در این مورد بپردازیم، هریک از ابیات مورد نظر را از نسخهٔ ویراستهٔ چهار شاهنامه‌پژوه جلال خالقی‌مطلق، جلال‌الدین کزازی، مهری بهفر و مصطفی جیحونی نقل می‌کنیم، تا تفاوت‌ها آشکار شود:
بیت اول:
خالقی‌مطلق، کزازی و بهفر:
به سَلم‌اندرون، جُست از اختر نشان
ستاره: زُحَل دید و طالع: کمان
جیحونی:
به سَلم‌اندرون، جُست زَاختر نشان
سبب مُشتری بود و طالع کمان
بیت دوم:
خالقی‌مطلق، کزازی و بهفر:
دگر، طالعِ تورِ فرخنده: شیر،
خداوند: بهرامِ بر خونْ دلیر
جیحونی:
دگر طالعِ تورِ فرخنده شیر
خداوند خورشیدِ سَعدِ دلیر
بیت سوم:
خالقی‌مطلق و بهفر:
چو کرد اختر فرّخ‌ایرج نگاه،
حَمَل دید: طالع، خداوند: ماه
کزازی و جیحونی:
چو کرد اختر فرّخ‌ایرج نگاه،
کَشَف طالع آمد خداوند ماه
چنانکه هویداست، هر یک از این ابیات ناظر بر طالع یکی از پسران فریدون است و برای طالع هر یک از این سه پسر، خداوندِ طالع آنها نیز ذکر شده است.
نگارنده برای بررسی دقیق این ابیات لازم می‌داند یادآوری کند که طبق احکام نجوم هر برج به سه بخش یا ثلث یا سه‌یک تقسیم می‌شود که وجه نامیده می‌شود و هر وجه ۱۰ درجه دارد. هر وجه یک رَبّ یا خداوند یا کدخدا نیز از بین کواکب دارد. به سخن دیگر، به هر وجه یک سیاره به عنوان «خداوند» اختصاص می‌دادند، تا ویژگی‌های آن وجه را نمایندگی کند.
ابوریحان بیرونی در التفهیم، خداوندان هر یک از سه وجوه بروج دوازده‌گانه منطقةالبروج را در جدولی زیر نامِ «خداوندانِ وجوه» شرح می‌دهد. بر همین استناد، خداوندان وجوه اول، دوم و سوم بروج حَمَل، اسد، قوس و سرطان به ترتیب چنین است:
برج حَمَل(بره): مریخ(بهرام)، شمس(خورشید) و زهره (ناهید).
برج اسد(شیر): زُحل(کیوان)، مُشتری(هُرمز)، و مریخ (بهرام).
برج قوس(کمان): عُطارِد(تیر)، قمر(ماه) و زُحل(کیوان).
برج سرطان (خرچنگ/ کَشَف): زُهره(ناهید)، عُطارِد(تیر)، قمر(ماه).
👈 ادامه در بخش دوم..
@shahinsepanta
🌿 در گردهمایی سالانه هموندان و هواداران جبهه ملّی ایران، ۲۱ فروردین‌ماه ۱۴۰۴- تهران، سخنانی داشتم با عنوان «نوروز در اندیشه و آثار شاعر ملّی ادیب برومند»
@shahinsepanta
🌿 متن سخنرانی شاهین سپنتا با عنوان «نوروز در اندیشه و آثار شاعر ملّی ادیب برومند»، در گردهمایی سالانه هموندان و هواداران جبهه ملّی ایران- ۲۱ فروردین‌ماه ۱۴۰۴.
👈 بخش نخست:
به نام خداوند جان و خرد
کزین برتر اندیشه برنگذرد
درودی چو بوی خوش نوبهار...
خانم‌ها، آقایان
در گردهمایی نوروزی جبهه ملّی ایران، سخن از گل سرسبد جشن‌های ایرانی، نوروز، در میان است و از دیدگاه این نگارنده، بازخوانی آثار و اندیشه‌های نوروزی استاد زنده‌یاد ادیب برومند، شاعر ملّی ایران و رهبر فقید جبهه ملّی ایران، شایستهٔ چنین جشنگاهی است.
ادیب برومند، سیاستمدار، ادیب، هنرشناس، سخنور و نویسنده‌ای توانمند بود. سراینده‌ای پرآوازه که در آثار ارزشمندش آزادی‌خواهی، پاسداشت فرهنگ ایران، زبان فارسی، هویت ملّی و آیین‌های ایرانی موج می‌زد.
ادیب برومند، سراینده‌ای میهن‌خواه و دوستدار جشن‌های ایرانی بود؛ بر این بنیاد، از او سروده‌هایی دربارهٔ نوروز و دیگر جشن‌های ایرانی همچون مهرگان، سده و یادروزهای ملّی همچون روز کوروش بزرگ به یادگار مانده است. او در اهمیت برگزاری جشن‌های ایرانی می‌فرماید:
«بزرگداشت جشن سده و مهرگان و جشن‌های دیگر باستانی برای ایرانیان فرض است»
سخن از جشنوار و جشن برگوی
که دلکش چون دَرای کاروانی‌ست
سزد گر دل فراگیریم از اندوه
در آن جشنی کزانِ کامرانی‌ست
ادیب برومند، در سرودهای با عنوان «فروردین، طلیعهٔ بهار» ضمن توصیف بهار دل‌انگیز ایران‌زمین، پایندگی ایران و ایرانیان را آرزومند است:
فصل بهاران رسید با گوهرین زیورا
کرد نوآیین قبا خواجه‌مَنِش در برا
یافت سپاهِ خزان، طُرفه شکست از بهار
نوروز آمد برون، پیروز از سنگرا
سازِ طرب ساز کرد، یکسره ایران‌زمین
از پیِ شاباش این جشن همایون‌فرا
خرم و دلشاد باد، هرکه در این سال نو
خوشدل و خرسند خواست، مردم این کشورا
زنده و پاینده باد، پهنهٔ ایران‌زمین
تا به سپهرِ بَرین، هست مَه و اخترا
او روح ایرانیّت را در این سروده و سروده‌های بهاری دیگرش می‌دمد و از نامداران و بزرگمردان ملّی ایران همچون کوروش، داریوش، جمشید، کاوه، آرش، فریدون، بیژن و اسفندیار نام می‌برد:
بهاران دهد جلوه بر زندگی
بدانسان که نقش‌آفرین بر نُقوش
سزد گر به نوروز گیریم جشن
به یاد جَم و کوروش و داریوش
روح لطیف و طبعِ روانِ شاعر طبیعت‌گرا، مجموعهٔ سروده‌های او را به گلزاری بهشتی از گل‌های بهاری در نوروز و بهار دل‌انگیز ایران زیبا تبدیل کرده است و در بیت‌بیت سروده‌های بهاریش از گل‌هایی چون بنفشه، لاله، لادن، آذریون، سُنبل، خِیری، گل سرخ، سوسن، مُشک‌بید، ریحان، ارغوان و پامچال بجا و شایسته نام می‌برد:
نسیم پاکِ فروردین، سفیرِ گلشن مینو
پی شاباشِ نوروزی، به طَرف لاله‌زار آمد
بیا ای دوست تا ما هم، به دلشادی و خشنودی
به باغستان شویم اکنون، که خُرّم روزگار آمد
مردمداری از دیگر ویژگی‌های شاعر ملّی ایران است. این سخن‌سرای ایران‌دوست و مردم‌گرا در ابتدای سرودهٔ «شادباش نوروز» می‌فرماید:
برخیز و تماشا کن، بنگر که بهار آمد
از فَر بهار اکنون، بس جلوه به بار آمد
نوروز فراز آمد، با صُولتِ بُرنایی
شد کهنه‌جهان یکسر، زیبنده به والایی
سال نو و روز نو، نو کرد جهان از نو
و از عهد کهن رسمی، بنهاد به بُرنایی
شاباش همی‌گویند، این جشن نوآیین را
بلبل به غزل‌گویی، قُمری به خوش‌آوایی
و در پایانِ سروده، او هم‌میهنان دردمند و نیازمند خود را نیز از یاد نمی‌برد و همگان را به دستگیری و دلجویی، و مُروّت با یتیمان و سیه‌بختان، تهی‌دستان و بینوایان، مِسکینان و بیچارگان سفارش می‌کند و ابنای بشر را خوش و خندان آرزو می‌کند.
شاعر ملّی ایران، پایبند به حفظ فرهنگ و آیین‌های ملّی است؛ پس آیین‌های نوروزی همچون برپایی «هفت‌سین» و «سیزده به در» را نیز گرامی می‌دارد:
خوشا عید و خوشا نوروزِ پیروز
خوشا فصل بهار و دلنشین روز
خوشا چیدن به آیینِ نیاکان
بساط هفت‌سین با یادِ پاکان
سیزده را به در، امروز به صحرا رفتیم
سبزی دشت و دمن را، به تماشا رفتیم
سیزده، سُنتِ نوروزی این بوم و براست
از پیِ پاس چنین سُنتِ والا رفتیم
بس عزیز است چنین سُنت دیرینهٔ شاد
کز پیِ عزتِ آن، با دلِ شیدا رفتیم
👈 ادامه در بخش دوم...
@shahinsepanta
🌺 سروش‌روز و فروردین‌ماه، فرخنده باد.
👈 جشنی به نام «سروشگان» نداریم.
✍ شاهین سپنتا
روز هفدهم هر ماه در گاهشماری خورشیدی ایرانی «سروش‌روز» نام دارد. در فرهنگ ایران سروش‌روز به ویژه در فروردین‌ماه از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
سروش، نام یکی از ایزدان (یاران ستودنی پروردگار) به معنی «شنیدن»است که منظور از آن «با جان و دل شنیدن» یا «سراپا گوش‌شدن» برای گوش سپردن به پیام آفریدگار است.
سروش، یار دیرین ایزدمهر است و «مهر و پیمان» میان مردمان و مهر و پیمان با پروردگار را می‌پاید.
سروش، مردمان را به باژگرفتن و ستایش پروردگار فرامی‌خواند.
سروش مردمان را فرامی‌خواند تا همه تن گوش شوند و پیامش را که بیداری درون است، بشنوند.
سروش‌باژ، سپاس و درود پروردگار است که مردمان در هنگام بامدادان که خروس (پیک سروش) بانگ برمی‌آورد، پس از بیدارشدن و پادیاب (دست‌نماز) بر زبان جاری می‌کنند.
از آیین‌های این روز نیک و فرخنده، باژگرفتن (زمزمه‌کردن و به آرامی نیایش‌‌خواندن) در نیایشگاه، گستردن خوان و باژگرفتن در هنگام خور و نوش، و سپاس‌مندی از داده‌های اهورایی است. در کتاب پهلوی «بندهش» از گل «خیری سرخ» ویژه سروش نام برده شده است.
نمونه‌هایی از این باژ(واژ)گرفتن را در بخش‌هایی از اوستا همچون «سروش‌باژ»، «سروش‌یشت سرشب» (هر شب پیش از خواب خوانده می‌شود)، و «سروش‌یشت هادخت»، می‌توان یافت.
اگرچه در متون کهن که به جشن‌ها و آیین‌های ایرانی پرداخته‌اند به اهمیت سروش‌روز به ویژه در فروردین‌ماه پرداخته شده است، ولی در هیچ کدام از کتاب‌‌ها همچون آثارالباقیه، التفهیم، زیج‌سنجری، روضه المنجمین و... واژه «سروشگان» وجود ندارد.
«سروشگان»، واژه‌ای ساختگی است که چندسال پیش برای نخستین‌بار نویسنده کتاب «راهنمای زمان جشن‌ها....» بر وزن تیرگان و مهرگان و... آن را برساخته است و از راه همان کتاب، در وبگاه‌ها و نشریات رایج شده است، ولی پشتوانه تاریخی و واژه‌شناسی ندارد.
@jashnha2
