Telegram-канал ahestan_ir - آهستان: Unsorted

آهستان

20 Dec 2023 18:41

دوازده سال داشتم که به اروپا رفتم و ساعت‌ها در فرودگاه در آغوشش گریه کردم. مکاتبه ما خیلی کم بود. چون او اهل نامه‌نویسی نبود. این اواخر از طرف یکی از دوستانم که در پاریس مشغول تحصیل آهنگسازی بود به او نامه‌ای نوشتم و از او درباره موسیقی ایران پرسش‌هایی کردم. با دقت هرچه تمامتر جوابم داد. هرقدر بیشتر به محیط هنری اروپا آشناتر می‌شدم بیشتر به ارزش و مقام پدرم پی می‌بردم. تا اینکه بعد از هشت سال دوری به ایران برگشتم. هنگام ورود به تهران به طوری چهره شکسته و موهای سفیدش تکانم داد که ساعتها گریه کردم و تصمیم گرفتم در تمام مدت اقامتم در تهران با او باشم و جبران این چند سال جدایی را بکنم. حتی از بازگشت به اروپا کم‌کم صرفنظر کردم. شاید این، نوعی دل‌گواهی بود و حس کرده بودم که یک سال بعد او را برای همیشه نخواهم دید. این یک سال برای من بزرگ‌ترین درسهای زندگی‌ام خواهد بود. هر روز چیز تازه‌ای در او کشف می‌کردم و روزی برای یکی از دوستانم در پاریس نوشتم. در واقع من با پدرم زندگی نمی‌کنم بلکه با یک شخصیت بی‌مانند و یک انسان واقعی.

به زندگی اروپا کنجکاو شده بود؛ اغلب اوقات از من درباره زندگی مردم اروپا و طرز تفکر آنها سؤالاتی می‌کرد. از آنجا مقدار زیادی صفحه تصنيف (chanson) آورده بودم و یک به یک اشعار آنها را ترجمه می‌کردم. گاهی یک صفحه، آن چنان او را مجذوب می‌ساخت که بی‌اختیار می‌گریست و می‌گفت صداشان از قلبشان بیرون می‌آید و احساسشان مرا دیوانه می‌کند.

با همه پافشاری‌های من هیچ‌وقت حاضر نشد با من، ایران را ترک کند. چون عمیقاً به خاک اجدادیش علاقه داشت.

در میان مکان‌هایی که دیده بود و مسافرت‌هایی که خودش کرده بود به دیلمان بیشتر از همه علاقه داشت. در آنجا بود که قطعه مشهور دیلمان را سروده بود. او عقیده داشت که هیچ‌کس دیلمان را خوب نمی‌خواند. چون خواننده‌ها معمولاً آن صدای دورگه دهقانی را که از حرکات پی در پی روزانه مخصوصاً به هنگام پایین آمدن از کوه حالت خاصی پیدا می‌کند، ندارند. قطعه کوهستانی او بیان یک دهکده تاریک و غروب آفتاب روی کوهها است. این قطعه با صدای پای گله گوسفندان که از کوه پایین می‌آیند ختم می‌شود. وقتی آن را اجرا میکرد؛ همه اینها جلو چشمش مجسم می‌شد و خودش با صدای بلند احساس خود را تشریح می‌کرد. یکی دیگر از آهنگهای ساخته خودش که مورد علاقه‌اش بود قطعه ای است به نام زندان شوشتری که بیان احساس گروهی محکوم بود که پدرم مدتها دنبال آنها رفته و آهنگهایی را که زمزمه می‌کردند به نت درآورده بود.

او خیلی کم به سینما می‌رفت؛ یکی از فیلم‌هایی که بیشتر از همه در او تأثیر کرده بود، دزد دوچرخه بود که او همیشه به خاطر داشت. در میان آهنگسازان بیشتر از همه به بتهوون علاقه داشت. مجسمه این آهنگساز در اطاقش بود. یک روز صبح ساعت شش خواهرم رکسانا قطعه «برای الیزا» اثر بتهوون را با پیانو می‌نواخت او برخلاف معمول بیدار و شد و درحالی که اشک در چشمانش جمع شده بود، گفت: این مرد تمام بدبختیهایش در موسیقی‌اش منعکس است.

این اواخر هیچ‌وقت از خانه بیرون نمی‌رفت و اغلب تنها بود. زیرا بسیار حساس بود و از هرگونه گوشه و کنایه‌ای که به عقیده من ناشی از بی‌سوادی و نداشتن حس همکاری و میهن‌دوستی است رنج می‌کشید. در مواقعی که خیلی حوصله‌اش سر می‌رفت به یک کارگاه کفش‌دوزی می‌رفت و ساعت‌ها در آنجا می‌نشست و به کار شاگردها نگاه می‌کرد.

بخشی از خاطرات ژاله صبا به نقل از یادنامه صبا.

🔹۲۹ آذرماه، سالروز درگذشت استاد ابوالحسن صبا

@ahestan_ir