Telegram-канал ahle_haq - رسانه فرهنگی یارسان: Unsorted

رسانه فرهنگی یارسان

11 May 2024 09:30

بارگاه سیدمحمد گوره‌سوار _ پردیور

@ahle_haq

رسانه فرهنگی یارسان

09 May 2024 12:55

در باب کتاب «پرشنگ کلام»

چیزی که مرا پیش می‌راند به نوشتن دربارۀ «پرشنگ کلام» از جنس میل غریب ذات آدمیزاد به کشف سرچشمه‌های رازگونۀ آنچه هستیم و شدیم است، و چیزی که مانع می‌شود عدم اشراف بر موضوع است.

دو سه سال پیش به همراه فریاد ناصری و فرهاد گوران مهمان کسری حیدری بودیم؛ نطعی گسترده بود بر دریا از رازورزی‌های عجایب آیینی که حقیقتا غوطه زدن در آن قلب نهنگ می‌خواهد و صولت شیر. و موانع درک نیز فراوان: زبان فقط یکی از آن است.

واقع امر این است که آنچه پیرامون یارسان در دسترس من عام هست به دو زبان فارسی و انگلیسی است و غم‌انگیز آنکه عجایب و اسرار، تام و تمام، به زبان گورانی است (مشخصا دیوان گوره و دفاتر مهمی مانند شیخ امیر و سید یعقوب گوران و دورۀ یری تنی) پیچیده در لفافه و پنهان از نظر و مانند تمام متون مقدس در معرض تفسیر. وقتی بلند شدیم از آن بزم و رزم، از کسری حیدری خواستم مفاهیم تابلوی شگفت‌انگیز روی دیوار را توضیح دهد، و او گفت و گفت و هر چه بیشتر شرح داد بیشتر لغزیدم در فهم آن. و دقیقا در مقام ناظر بیرونی فهمیدم چرا مینورسکی و ایوانف در مقام محقق همه چیز را با همه چیز خلط کرده‌اند. آشکارترین نمونه‌اش واژه «پرشنگ» است که در زبان گورانی به معنی شراره و تابش است و ایوانف (که شاهبازی در آسمان پژوهش آیین‌هاست) معنای آن را نفهمیده و توتیا و دلفین معنی کرده است.

و اشتباهات فراوان دیگر که تکیه بر شاهنامه حقیقت و فرقان الاخبار جیحون‌آبادی و منبع قرار دادن پاره علی‌الهی و تذکرۀ اعلی کمترین آن‌هاست و هر کدام سنگی شده است برای فهم درست آیین یاری. آن هم جایی که دسترسی به متن «کلام» برای پژوهشگران بسیاری تقریبا غیرممکن است؛ هم به خاطر زبان و هم حجم دیوان گوره و منتشر نشدن آن. و جایی که از روزگار پیش از ورود آریایی‌ها به فلات ایران تا دوره ناصری (که مصادف است با جمع‌آوری و مکتوب کردن متن کلام به دست سید براکۀ گوران) تمام مناسک و اعمال و فرامین و اسطوره‌های کیهان‎زایی شفاهی و سینه به سینه و ذات به ذات و قاپی به قاپی منتقل شده است.

برای منِ نوعی، جهان از دورۀ پردیوری آغاز می‌شود؛ یعنی از آن لحظه‌ای که سلطان سهاک فرزند شیخ عیسی برزنجه‌ای از حدود سلیمانیه به اورامانات ایران کوچید و از هراس حملۀ چیچک‌ها در غار پنهان شد و... اما برای هر یارسانی ماجرا درست تا لحظۀ آفرینش هستی پیش می‌رود.

خوبی کتاب «پرشنگ کلام» این است که دکتر کسری حیدری با روش‌ آکادمیک و شرح و بسط مفاهیم، قدم به قدم، تا کنه ماجرا رفته است.