Telegram-канал andishepouya - ماهنامه اندیشه پویا: Unsorted

ماهنامه اندیشه پویا

15 Jan 2024 08:20

📍مرگ تختی و افسانه‌ی خواص📍
من در انگلیس بودم که خبر مرگ غلامرضا تختی را شنیدم. و در همان حال این ادعا را که ساواک او را کشته است. و «همه» باورداشتند. من باورنکردم برای این‌که دلیلی نداشت که از میان آن همه مخالف او را بکشند که فقط دردسر برای‌شان درست می‌کرد ــ‌که کرد! حدس من این بود که او بر اثر افسردگی مزمن خودکشی کرده است. و چرا افسردگی؟ چون برعکس گذشته (که شاه یک اتومبیل بنز به او هدیه داده بود) رژیم دیگر برای او تره خرد نمی‌کرد. چون هم دوره‌ی جهان پهلوانی‌اش سپری شده بود، هم از فعالین جبهه‌ی ملی دوم بود و آن جبهه نیز از دو جهت شکست خورده بود. یعنی نه فقط بر اثر ندانم‌کاری‌های خودش از رژیم شکست خورده بود، بلکه مصدق هم به همان دلایل، سخت به آن تاخته و از قضا دوتن از سران آن را که تختی به خصوص سرسپرده‌ی آنان بود ‌ــ‌بدون ذکر نام‌ــ «از ما بهتران» خوانده بود. و اگر هم آنچنان که ساواک مدعی شده بود در ارتباط با همسرش مشکلی پیدا کرده بود، آن نیز مدلول افسردگی بود نه دلیل آن. ادعای کشتن تختی توسط ساواک، ابتکار آل‌احمد نبود که کم و بیش خودش آن را باور کرده بود. بعدها که آل‌احمد مقاله‌ی «مرگ صمد وافسانه‌ی عوام» را در مجله‌ی آرش نوشت، این افسانه جا افتاده بود و تا سال‌های سال ــ‌حتا پس از انقلاب‌ــ نفس‌کش می‌خواست که آن را انکار کند. آل‌احمد به احتمال زیاد مبدع شایعه‌ی قتل بهرنگی به دست ساواک بود که من آن را هم باورنکردم اگرچه «همه» باور کردند. آخر مگر بهرنگی چه خطری برای رژیم داشت که او را بکشند؟ آن هم به آن طریق غیرممکن! و چند سالی نگذشت که این شتر در خانه‌ی خود آل‌احمد هم خوابید. و «همه» می‌گفتند، در حالی که همسرش سیمین دانشور دقیقه به دقیقه چگونگی مرگ او را کتباً شرح داده بود. و وقتی از «همه» دلیلش را می‌پرسیدی می‌گفتند ساواک به او ــ‌یعنی به سیمین‌ــ دستور داده است که این دروغ‌ها را بگوید... من در زمان برساخته‌شدن افسانه‌ی خواص درباره‌ی مرگ تختی ایران نبودم، ولی شکی ندارم که خلیل ملکی افسانه‌ی خواص درباره‌ی مرگ تختی را نه فقط باور نکرده بود که سخت از بی‌شعوری سیاسی حضرات غمگین و افسرده‌خاطر می‌بود.

📚از متن یادداشتی به قلم همایون کاتوزیان. منتشر شده در اندیشه پویا ۸۸.

📍برای اطلاع از چگونگی تهیه و سفارش اندیشه پویا ۸۸، به تلگرام ۰۹۰۲۶۰۵۱۴۱۰ پیام دهید.
@andishepouya