Telegram-канал art_philosophyy - فلسفه و هنر: Unsorted

فلسفه و هنر

25 Apr 2021 12:24

▪️فلسفه سیاسی #اپیکوریان

🔺دومین مکتب اصلی هلنیستی مکتب اپیکوریان بود که اپیکوروس ساموسی آن را بنیان نهاد. اپیکوروس به آتن آمد و حوالی سال های 307 تا 306 ق.م. اندیشه هایش را تعلیم میداد. اپیکوروس که نویسنده ای پُرکار بود حدود 300 رساله نوشت که همگی از دست رفته اند. اما کتاب دهم از کتاب زندگی فیلسوفان برجسته تألیف دیوگنس لائرتیوس حاوی سه نامه سرگشاده از اپیکوروس و مجموعه ای از « آموزه های کلیدی» اوست. مجموعه دیگری از اندرزهای او در دست نوشته ای که در 1888 کشف شد و در واتیکان نگهداری می شود محفوظ مانده است. علاوه بر گواهی های فیلسوفان هم عصر او، اعم از دوست و دشمن، شاعر لاتینی قرن اول میلادی، لوکترتیوس، در شعر بزرگش درباره سرشت جهان گزارش کاملی از تعالیم اپیکوروس به دست داده است.
برخلاف مکتب رواقی، مکتب اپیکوری بسط و تکامل نیافت. اپیکوروس مورد احترام بود، هم شخصاً و هم به لحاظ فلسفی، و تعالیم او تا به آخر آموزه های این مکتب ماندند.

نظام اپیکوری، مثل نظام #رواقی، به سه شاخه تقسیم می شد: منطق، طبیعیات، و اخلاق. مثل رواقیون، ما می توانیم از بخش منطق صرف نظر کنیم بی آن که لطمه ای به پژوهش ما بخورد.
اپیکوروس و پیروانش نیروی فلسفی زیادی را صرف پژوهش در پدیده های طبیعی و توضیح آن ها می کردند. در میان فهرست آثار اپیکوروس اثری هست به نام درباره طبیعت که مشتمل بر سی و هفت کتاب است و نیز آثاری که به موضوعات خاص علمی اختصاص یافته اند. اما، علی رغم ظواهر علمی اش، مکتب اپیکوری آشکارا یک فلسفه زندگی است که به قصد کمک به پیروان این مکتب برای وفق دادن خویش با جهان خصم تدوین شده است. اپیکوروس هم، مثل رواقیون، یک #ماتریالیست تمام عیار بود.

اپیکوروس، تحت تأثیر فیلسوف پیشاسقراطی، دموکرتیوس، گزارشی از جهان فراهم آورد که می گفت جهان کلاً از ذراتی مادی شکل گرفته است که دائماً به هم برخورد می کنند، یعنی اتم هایی که همیشه در جنبش هستند. هر آنچه هست و هر آنچه اتفاق می افتد حاصل همین برخوردهای اتفاقی است. اپیکوروس که دلش می خواست از پیش بینی پذیر بودن آنچه در طبیعت اتفاق می افتد پرهیز کند و بنابراین در دام امکان داشتن شناخت قبلی، یا سرنوشت، نیفتد، اعلام می کرد که جنبش اتم ها تحت تأثیر تغییر مسیرهای کوچک اتفاقی است، و بنابراین پیش بینی آن ها محال است. آنچه درباره جهان طبیعی صادق است کلاً درباره جسم انسان هم صدق می کند که صرفاً مجموعه ای از اتم هاست.
حتی روح هم از اتم ها تشکیل شده است:
روح چیزی مادی است متشکل از ذرات ریز که در یک قالب پراکنده شده اند، و بسیار شبیه باد هستند با مخلوطی از حرارت، و در برخی موارد باد خالص و در موارد دیگر حرارت محض
علی رغم ظرافت و پیچیدگی بسیاری از تحلیل های اپیکوروس، وجوه خاص تعالیم علمی او چندان جالب توجه نیستند.

آشکارا، دلیل اصلی پرداختن اپیکوروس به طبیعت این است که می خواهد نشان دهد برای پدیده های طبیعی توضیحی وجود دارد. نیازی به کار خدایان، یا دیگر نیروهای مرموز غیر انسانی، نظیر طبیعت یا مشیت وجود ندارد. بنابراین، پژوهش او در جهان طبیعی به قصد آزاد کردن مردمان از هراس از چنین موجودیت هایی است. اپیکوروس معتقد بود که خدایان وجود دارند. این واقعیت که ما تصور روشنی از آن ها داریم آنی نکته را به اثبات می رساند. اما خدایان خودشان را دل مشغول جهان طبیعی یا امور بشری نمی کنند. جهان به حال خود واگذاشته شده است که به راه خودش برود، و اپیکوروس معتقد بود پی بردن به این مطلب می تواند عمیقاً رهایی بخش باشد.

غایت زندگی در نظر اپیکوروس #لذت است. طبیعت تصادفی و بی هدف هستی همه اهداف والاتر را حذف می کند. پژوهش در طبیعت مهم است زیرا ترس از نیروهای فوق طبیعی و مرگ مجازات الهی پس از مرگ مانع خوشی هستند. اپیکوریان با فراهم آوردن توضیحات طبیعی برای هر آنچه رخ می دهد دیگر جایی برای عوامل غیرطبیعی باقی نمی گذاشتند. بنابراین، پژوهش در طبیعت هیچ هدف دیگری جز فراهم آوردن آرامش ذهنی و روحی ندارد. اپیکوری ها « توانی پیوسته» را وقف پژوهش در طبیعت می کردند، و از این کارشان حاصلی جز آرامش بخشیدن به زندگی هایشان چشم نداشتند.

هدف از مادّی خواندن روح نشان دادن این نکته بود که روح هم وقتی که جسم می میرد از هم می پاشد و بنابراین نمی تواند ناراحتی پس از مرگ را تجربه کند. چون روح به نحوی جدایی ناپذیر به جسم متّصل است، جسمی که جایگاه همه حسّ هاست، و مرگ یک پایان است، غیاب هرگونه حسّی. همین و بس. روح خالی شده از جسم نمی تواند رنج ببرد:
مرگ برای ما هیچ است؛ زیرا جسم ما، وقتی که به عنصارش منحل می شود، دیگر هیچ احساسی ندارد، و آنچه هیچ احساسی ندارد برای ما هیچ است

@art_philosophyy
ادامه🔻