318
جهت دعوت دیگران این لینک 👇 @askestanpic جهت ارسال مطلب به کانال 👇 @javadbakhshi60 @EshaghMusavi @ashp5213 @ahmadii61
(داد و دریغا!)
هرکه دَم ازحق زد و،هوشیار شد.
جان به لب از، ظلم ســتمکار شد.
همچو حسـین ابن علــی، عاقبت!.
برسرحرفش،به ســـرِ دار شـــــد .
✍مهجور
(جان فدایش)
غم و شادی، جهان کارش همین است.
گهی با آدمی آن و، گه این است.
سپر تیر غمش را، جان بــبـاید!.
کسی که، وقت غم با تو قــریـن است.
✍مهجور
📃 : راه دیَسم عزیز برا....
🔰 نوحه تاتی لهجه #روستای کهل_ بخش شاهرود _ شهرستان خلخال.
🎙 : مداح: مهدی مومن نژاد کِهِل
@tatistan
با گذشت سالهای مدید آیین نصب #قارقاره دار در میان مردم روستای #اسکستان همچنان حفظ شده و ماندگار می باشد هرساله یک نفر از اهالی روستا درختی بزرگ وبلند از جنس درخت صنوبر که در گویش محلی راجی دار گفته می شود را نذر کرده و چند روز مانده به شروع ماه محرم با کمک جمعی از اهالی روستا طی آیینی خاص این درخت را متبرک کرده وجلوی مسجد محل نصب می کنند حالا فلسفه این کار چه بوده و هست هنوز به درستی نمی دانیم شاید بخاطر یاد وگرامی داشت پرچم کربلاست تا برای همیشه باقی و ماندگار بماند
عکس و تصاویر کانال اسکستان نیوز
@askestan_news
#شاهرود
#اسکستان
چمه همراه ببه👇👇👇
#سلام_تات
*⃣@salamtat
قلم از دست قاضی افتاد. بهلول گفت: ای قاضی کُلَنگَت افتاد بردار، قاضی گفت: مردک نادان، این قلم است نه گلنگ!. بهلول: ولی من شاهدم که به وسیلهٔ آن چه خانه ها را که خراب و ویران کردی!!! مواظب چرخاندن قلمتان باشید، به کدام سو میچرخانید، آبادی یا ویرانی!!. 💐💐روز قلم مــــــــبارک💐💐
Читать полностью…
(امان از یار،ناز!)
سَووچَر دَسکا، جیران خانی کنارکا، زیر.
چَشر پِگنست تا هَنی من. سَرر اِجَند جیر!.
دَوّیَردَه پِشِم بیند، دَکارِه خوری، دیئِسی!.
اشت آخر ام، ناز و ادا، دَسدَه آبیم پیر!.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
لبِ چشمه به دستت کوزه، دیروز.
دریغ از من، نظر کردی چو هر روز.
ولی دزدانه دیدم، خــنــده هــایـت.
مرا بنموده پیر، این نازِ جــانـــــسوز.
✍مهجور
مثل همیشه حرف بزن حرف، دیر نیست
دوران لب ببند و دهان را بگیر نیست
فریاد کن، نه! پس نکشی پا، عبور کن
وقتی که هیچ راه بجز این مسیر نیست
عمرِ نفاق و جنگ به پایان رسیده است
در عصرِ صلح، صحبت باروت و تیر نیست
بشکن تمام بند و قفس را که هیچ چیز
غمناک تر ز واژه ی ( باز اسیر) نیست
خون می چکد ز خوشه گندم، بگو چرا؟!
ای خان! زمان زور و ببند و بگیر نیست
زوزه چه می کشید در این دشت گرگها؟!
اینجا مگر که عرصه ی جولان شیرنیست؟!
هر قدر هم که ناز تو را سبز می کشم
چشم و دلم به جان تو ای خاک سیر نیست!
قاسم پهلوان
(دَدَ،نَنَه یان،گَف)
عزیزم. داری حاجت؟.
مَژَن بَران، چَه بابت.
تا کریم اِسسِه، چرا!.
عبدلکریم، مـنَّــت؟! .
ـــــــــــــــــــــــــــــــ
گَرَت گیرَد گریبان، دست حاجَت!.
به هر در پا نهی، کاهد ز عـــزت.
کریم تا هست، چرا باید کشیدن!.
ز هر عبدالکریم، خواری و خِفِّت.
✍مهجور
سپاس فراوان از لطفتون. عزتمند باشید وسرفراز. 🙏🙏🙏🌺🌺🌺
Читать полностью…
(برای اُمـَّتم هادی و رهبر)
به صحرای، غدیر خُم پیامبر.
جهاز اُشــتُران را، کرده منبر.
ستاده بر فرازش، بر خطابت.
بفرمود: بشنوید، ای اهل باور.
پیامی دارم، ازبهر ســـعادت.
شمارا من، بَشیرِ، حَیِّ داور.
به سرمنزل رسد، آنکس که اورا.
امــیـری رهنما باشـــد، دلاور.
ازآنرو،من علی«ع»را برگزیدم.
برای اُمـَّــتم ، هادی و رهـــبـر.
✍مهجور.
عید سعیدغدیرخُم،برشما عزیزان خجسته وفرخنده باد.🌺🌺🌺💐💐💐
....🌱
در زبان تاتی ضرب‌المثل‌های جالبی در ارتباط با رفتار گرگ ها وجود دارد.
🔻یکی از آنها که مفهوم دوگانه‌ی متفاوت هم دارد به این شکل است:
ورگ بندی پشت پنکرند
vargə bəndi pəšt penəkarənd
یا
ورگ یندی پشت آنکرند
vargə yandi pəšt ānəkarənd
معنی مستقیم فارسی این مثل با هر دو نوع ترکیب فعلی #پشت_پکردن و #پشت_آکردن به این صورت است:
گرگها به هم پشت نمی کنند.
به برداشت من می توان از این ضرب المثل دو تعبیر مختلف داشت :
اول اینکه گرگها به هم اعتماد ندارند که به گرگ دیگر پشت کنند یا پشتشان به سمت دیگری باشد مبادا از پشت سر مورد هجوم گرگ دیگری واقع شده و دریده شوند.
دوم اینکه گرگها در هر شرایطی پشت هم را دارند. یعنی از پشتیبانی همدیگر در موارد خطر برخوردارند و با همه بی اعتمادی به همدیگر و رقابت بر سر طعمه، هوای همدیگر را هم دارند و در زمان تهدید و خطر متحدا واکنش نشان می دهند و عمل می کنند.
🔻ضرب المثل دیگری که باز با تعبیری دوگانه و متفاوت در رابطه با گرگ ها در زبان تاتی رایج بود، می گوید:
ورگ ورگ گوشت نر
varg vargə guštə narə
یعنی
گرگ گوشت گرگ را نمی خورد.
در اینجا هم برداشت اول این است که گرگها همدیگر را نمی‌درند و به خوردن گوشت هم‌نوع و هم‌‌جنس خود علاقه ای ندارند و در هر حال هوای همدیگر را دارند.
و برداشت دوم را می توان با یک فرض در نظر گرفت که گوشت گرگ آنقدر تلخ و متعفن و ناگوار است که هیچ گرگی رغبت خوردن آن را ندارد.
✅ اشاره به رفتار انسانها با مثال آوردن از رفتار جانوران مربوط به دوران‌هائی‌ست که انسان ها رابطه بی‌واسطه و نزدیکی با طبیعت و جانوران موجود در آن داشتند و مناسبات جامعه انسانی هم چندان پیچیده نبوده است.
حال باید در مثلها و حکایات دست از سر جانداران دیگر بر داشت و آنها را به حال خود گذاشت. هر چه باشد آنها طبق طبیعت و غریزه خود رفتار می کنند که طی هزاران سال بر اساس نیاز و تنازع بقا و.. در وجود و ژن آنها نهادینه شده است.
حال باید رفتار انسانها را در بسیاری موارد با مثال آوردن از خودشان به تمثیل کشید. به راستی کدام حیوان و جانور را می‌شناسیم که در قد و قواره انسان حریص و وقیح و شیاد و دریده و درنده باشد جز برخی از خود انسان ها.
این صفات تا زمانی که فردی باشد و در محدوده‌هایی کوچک دیده شود از نظر اجتماع اگرچه مذموم و ناپسند هستند ولی اغلب قابل بخشش و چشم‌پوشی هم می‌شوند اما اگر همین صفات در حوزه سیاست و ثروت اندوزی و هدایت سرنوشت و آینده جوامع کوچک و بزرگ بشری به سنتی متعارف و معمول تبدیل شوند و به قول معروف از قبح و زشتی آنها در افکار عمومی هم کاسته شود دیگر از حکایت و مثل و ضرب‌المثل و کنایه و متلک و طنز و هجو و غیره چه کاری ساخته است که برای هر کدام از آنها باید رساله ها و مقاله‌ها و کتابهای بیشماری در حوزه علوم انسانی نوشت و یا خواند و به تامل پرداخت و چاره‌یی اندیشید.
🔹لازم به توضیح است از آنجایی‌که این مثلها و ترکیبات فعلی از حافظه نقل می‌شوند ممکن است ساختار آنها کاملا دقیق و منطبق با آنچه در محاوره رایج بوده و هست، نباشد.
#زبان_تاتی (دروجی)
#پشت_پکردن
#پشت_آکردن
#مثل_تاتی
#رفتار_گرگها
اول تیر ۱۴۰۳
قباد بخشی
#کانال_صبه_سرخی
@tarvari
*⃣@salamtat
زلزله رودبار
شاعر: ابوالحسن هدایتی
به زبان #گیلکی
@abolhassanhedayati
✅ / تب دنگی چگونه منتقل میشود؟
🔴 گزارش ابتلای بیش از 90 مبتلا به تب دنگی را باید جدی گرفت و راهی جز اقدامات پیشگیری نداریم.
حضور جواد قارایی مجری وتهیه کننده برنامه ایرانگرد در جمع گرم مردم تات زبان روستای درو
Читать полностью…
گروه کوهنوردان روستای اسکستان
درارتفاعات شمالی روستا
(امشب)
غمِ عالم بوَّد، مهمانم امشب.
سَرَم پُر شور و، بی سامانم امشب.
حسین جان، از فراق روی ماهت!.
دچــار درد بـــی درمـــانم، امشب.
قَلَم شد، دست عباس جــوانــــم.
کمان قامت، خدا از آنـــم امشب.
بیا ای قاســم شمــس اُلـقایـــَم.
سَحَر کن، شامِ بی پایانم امشب.
علئ اکبرم، ای غرقـــه در خون.
ز داغت، مُضطَر وگریانم امشب.
بخواب، ای اصغرِ شش ماهه صیدم.
مَسوزَم بیش از این، نالانم امشب.
برای رفته سرها، روی نـــیزه.
ز اَشکِ دیده، پُر دامانم، امشب.
زخونهای چکیــده برزمــین، زآن؛.
دمــیده لاله را، گُـلــــبانم امشب.
صــدای الامان، از خیمه گــــاهان!.
ربوده خواب از این،چشمانم امشب.
خداوندا، رضایَم، خود قبول کن.
تو این هفتادو دو،قربانم امشب.
عزیـزانــم،گرامی، کــربـــلا دار.
منِ زینب،تُــرا مهـــمانم امشب.
فغانِ زینب(س)،نالان مهجور!.
چه ها کرد،با دلِ بریـــانم امشب.
✍مهجور. التماس دعــــــــا
برای شنیدن نوحه های تاتی به کانال تاتهای آذربایجان بپیوندید
@tatistan
بنوش آبی و، شکری بر خدا کن.
سلام براهل بیت، مصطفی«ص» کن.
چو کام تشنه ات، سیراب گردید!.
تو یادی از ، شـهـید کـربـــــلا کــن.
✍ مهجور.
فرا رسیدن ایام سوگواری، سرور وسالار شهیدان کربلا را محضر شما تسلیت عرض میکنم. 🖤🖤🖤
(قلم یا کُلَنگ؟!)
قلم افتاد و، بُهلول بر گرفـــتش.
به قاضی گفت: کُلَنگَت را بگیرش.
بگفت: آن، کاین قلم باشد، بگفت: این.
کُلَنگ است، تا که ویرانیست، کارش. ✍مهجور
روز قلم بر قلم بدستان، پاک دست، فرخنده و خجسته باد. جوهر کِلک شان رنگین واثرش هماره دلنشین باد. 💐💐💐🌺🌺🌺
ازخلخال چه خبر
خلخال در لغت فارسی به معنی ومفهوم زیورطلایی است که بانوان جهت زینت به ساق پای می بندند
در ترکی خال نماد زیبایی است که بر چهره مه رویان می روید تا بر زیباییش دو چندان بیافزاید بر همین سیاق خال خال یعنی خالی زیبا بر چهره ی بانو ایران زمین بویژه آذر بایجان واستان اردبیل
از نظر جغرافیایی :
منطقه کوهستانی با زمستان‌های سرد طولانی تابستان‌های معتدل با کوههای بلند همچون اقداغ وکوههای زنجیره ای تالش وجاری شدن رودهای پر آب مانند( قیزل اوزن رود شاهرود
رود زال و کیوی چایی) آبادیهای واقع در کنار این رودها چهار فصل سال در این منطقه کاملا نمایان زمستان سردپر برف بهار دل انگیز با گلهای معطرتابستان معتدل وخزان زیبا باتغییر رنگ برگها بر زیبایی چهره این منطقه می افزاید
واقع در جنوب استان اردبیل از شمال وشمال غربی متصل به اردبیل و آذر بایجان شرقی شهرستان میانه از طرف غرب به استان زنجان
از جنوب به طارم زنجان واز شرق با کوههای زنجیره ای تالش از گردنه حیران تا رودبار منجیل با استان گیلان هم مرز هست
جامعه شناختی :
مردمان با فرهنگ فعال وزحمتکش سه زبانه( ترکی، تاتی، کردی کرمانجی)
با دو مذهب( شیعه و سنی)
با چهار شهرستان به مرکزیت خلخال (هرو آباد)
کیوی (کوثر سنجبد)، هشین (خورشرستم)، شاهرود (کلور)
شغل بیشتر مردمان دامداری وکشاورزی
با محصولات باغی فراوان از جمله گردو وبه انار وسیب لبنیات خلخال (ماست وپنیر کره گوسفندی) برند جهانی دارد
تاریخ وفرهنگ خلخال:
از تاریخ ما قبل اسلام خلخال بعلت کم‌کاری محققین حتی تا سده شش وهفت هجری شمسی بجز چند مورد گذرا از حموی ومسعودی ومستوفی منابع معتبری از خلخال در دسترس نیست ولی از حکومت صفوی به این ور مورخین زیادی کما بیش در مورد این منطقه
دست به قلم برده واخبار ناقصی ارائه نموده اندکه بیشتر تاریخ گذشته خلخال نشأت گرفته ازمجموعه ای خوانین و ارباب رعیتی وفئودالیته و بومی محلی های تات نشین
ترک تبارهای ساکن آبادیها
عشایر مهاجر از اکراد
ماجرای جنگ مشکول وعظمت خانم
عصیان وچپاول ممش خانی
حزب توده وحکومت سید جعفر پیشه وری
مشروطه وشجاع لشکر
روحانیون درباری
تعصب قومیت ونگرش بالا دستی ها از بالا به پایین ومجیز گویان بادمجان دورقابچین کاسه ی داغتر از آش در حد نهایت اشاره نمودند فرهنگ بومی خلخال را نمی توان به شفافیت بیان نمود نگاشت در این صورت مورد خشم وغضب عوان وانصار خوانین وحکومتیهایی که هر کدام لشکری
پشت سرشان هست قرار می گیریدوکار در نهایت به جاهای باریک می کشد اگر از ناصر دفتر روایی حرف بزنید گروهی که اجدادشان از وی لایی خوردند حتما عکس العمل نشان خواهند داد اگر بخواهید از خوانین شاطرانلو حرف بزنید حتما خوانین فولادلو مقابله خواهند کرد اگر بخواهید از عظمت خانم حرف بزنید قشون سواره نظامش به تاخت عرصه را بر شما تنگ خواهند کرد حتما کسانی هستند که از فدایی مشروطه شجاع لشکر آسیبهایی به آنها رسیده یا از سید جعفر پیشه وری صحبت بمیان آید حتما عده ای مسلمان متعصب تصمیم خواهندگرفت حددت بزنند
اگر از جوانان پر شور که با حمله بر کتابخانه جعفریه کتاب‌ها را آتش زدند ومنطقه را از دید حاکمیت به پیاده نظام دشمن تبدیل کردند وبهایش همین شد که منطقه از توسعه یافتگی
یک قرن عقب افتاد ومسئولین با دیدنا مادری به فرزند ناخلفش نگاه کردند
بنا بر این شایسته است فرهنگ و تاریخ منطقه خلخال به وادی فراموشی سپرده شده در تاریکی مطلق پشت ابرهای تیره ی طوفانزا مسکوت بماند اگر به نکات مثبت اشخاص تکیه شود خواهند گفت مدحش کرده زیاد به نقطه ضعف ومنفی فرد توجه شود که بگویند عناد ورزیده لذا با پوزش از عوان وانصار
کسانی که بلاجبار نام مقدس ایشان برده شد
موضوع را مختومه اعلام نموده آیندگان را به تفکر دعوت می کنم.
به قلم : جمشید غریبی سجهرود
*⃣@salamtat
(اَوین سج، نِه اَمَس)
گول اندامی، وصالش را، رَسستِه!.
ببِه کارم، چنان بل بل، سجســـتِه.
اَگَم خَلک مَسستَه، بی وفای گول!.
اَمَه بیند، فَرقِ ویندِه تا مَسستِه.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ
چو بلبل، تا به وصلِ گل رسیدن.
شده کارم، به جان آتش کشیدن.
چه گویم با کسی، از داغ هجران!.
که دیدن، فرق دارد با شـنـیــــدن.
✍ مهجور
کرسنت چی بود و کی خیانت کرد؟؟
کرسنت قراردادی بود که سال ۸۱ بین ایران و شرکت کرسنت هلیوم درباره یک میدان گازی مشترک بین ایران و امارات که طبق این قرارداد امارات به مدت ۲۵ سال روزانه ۱۳ میلیون متر مکعب به قیمت هر میلیون متر مکعب ۱۸ دلار از گاز ایران برداشت میکرد و نزدیک ۳۰۰ میلیون دلار روزانه به ایران پول میداد دلیل این قرارداد این بود که استخراج و فراوری این میدان گازی ارزشش کمتر از فروشش بود و ما توانایی رقابت با شرکت اماراتی رو نداشتیم و اونا بیشتر برداشت میکردن
سال ۸۴ زمان دولت احمدی نژاد قیمت گاز و نفت افزایش پیدا کرد و اون زمان جلیلی و چند نفر زیر قرارداد زدن و گفتن باید قیمت رو بالا ببرید و گاز نمیدیم و به مدت ۱۴ سال سهم گاز ایران سوخت شد و شرکت کرسنت از ایران شکایت کرد و توی دادگاه لاهه ایران رو محکوم به ۱۸ میلیارد دلار غرامت کرد
این قرارداد برای ایران نزدیک دوهزار و دویست میلیارد دلار سود داشت که سوخت شد
(تقریبا ۱ میلیارد تومن برای هر ایرانی میشد).
(مولای دادگستر)
چه خوش گفت این سخن، آن دادگستر.
امیرالمـومنــیـن حــیــدر، مُـکَرر.
شهی که کِسوَتِ خود، از کرامت!.
ببخشد، بر غلام خویش قـنــبــر.
ز غیرت، مردنــش بِه، آن امــیری!.
که او فرمانروا، گــردد به کشور.
ز پــا حتی، یهـــودی زاده ای را.
کَــنَد عُمّـــال او، خلخال و زیوَر.
✍مهجور:
عید سعید ولایت و هدایت مبارک.
شعری زیبا از شاعر گرانقدر استادشهریار به مناسبت عیدغدیر درمدح امام علی (ع ) با خوانش خود استاد روحش شاد یادش گرامی
Читать полностью…
(باج نَـنَـم با)
عزیزم، تا صَنَم با.
چَش چَش سر، نـــنَم با.
غربتکا، مَردِ وَخت!.
خِـلّــهِ بکَه، نَـــنَم با.
ــــــــــــــــــــــــــــــ
نیاید تا بُتِ، ســیمــین عذارم.
دو چشمم روی هم، هرگز نیارم.
غریبم، مــادرم گویید بیایـــد.
به دامانش نهم سر، جان سپارم.
✍مهجور
🔴 ۳۴ سال پیش و در تب‌وتاب جام‌جهانی ... شبی که قلب گیلان ترکید
🔹 بامداد پنجشنبه ۳۱ خرداد ۱۳۶۹ زلزله‌ای باقدرت ۷,۴ ریشتر گیلان را لرزاند.
▪️این زلزله یکی از مرگبار ترین زلزله های جهان شناخته شد به طوری که چندین روستا در رودبار و منجیل... به طور کامل در زیر خاک مدفون شدند و اثری از روستا باقی نماند
🔹 بیش از ۳۷هزار نفر جان خود را در این زلزله عظیم از دست دادند
#دهستان_رودپیش
@Roudpish
(کیمیای مـــــعــــرفت)
زندگی،در او زیانی هست و سود!.
گه در او،پژمرده گی، گاهی نمود!.
ای خوشا،آنکس که گوی معرفت.
زد در این، بالا و پَستی ها ربـود.
✍مهجور
روزی ماندگار در تاریخ تات و تالش
نخستین بزرگداشت سالگرد دکتر علی عبدلی پدر تات و تالش شناسی ایران روز پنج شنبه ۲۴خرداددر سالن کاسپین شهرک چوکا رضوانشهر با حضور انبوه فرهنگ دوستان اساتید برجسته کشوری ومسولین استانی برگزار گردید .
ابتدا این مراسم دکتر رسولی شهردار فرهنگ دوست رضوانشهر خیر مقدم خدمت مهمانان عرض کردند
اولین سخنران این مراسم آقای عباس تات محقق برجسته کشور از شهر تاکستان بودند که تاثیر گذاری دکتر عبدلی در شروع نهضت تات شناسی در تاکستان وبرگزاری نخستین همایش بین‌المللی تات شناسی با حضور وحمایت زنده یاد دکتر علی عبدلی پرداخت .
دومین سخنران این مراسم دکتر شفیقی عنبرانی استاد دانشگاه گیلان و اردبیل به بیان خاطرات خود و دکتر عبدلی به کشور جمهوری آذربایجان و شروع ارتباط فرهنگی تات و تالش های ایران پس از این سفر پرداخت .
اجرای دستون تالشی توسط سهراب ظهیری ناو از دیگر قسمت های این برنامه بود.
سومین سخنران این مراسم سید عباس سجادی مجری و کارشناس حوزه ادبیات و موسیقی نام آشنای کشور بود ایشان با بیان اینکه دکتر عبدلی دایره المعارف تک نفره بودند نظر چند نفر از اساتید بزرگ حوزه موسیقی در خصوص دکتر عبدلی بیان داشتند نحوه احیای تنبوره تالشی توسط استاد درویشی با همراهی دکتر عبدلی قسمتی از این خاطرات بود .
دکتر شایسته استاد دانشگاه گیلان از دیگر سخنران این مراسم بود که به اثاروفعالیت های فرهنگی و هنری دکتر عبدلی پرداختند
اجرای نی نوازی توسط شهرام جمال و موسیقی ای ایران تالشی توسط آقای مهرپویا از دیگر قسمت های این مراسم بودند
آنچه در این مراسم خیلی مشهود بود اینکه باتوجه به اینکه مراسم بیش از سه ساعت طول کشید و تعدادی از مهمانان جا برای نشستن نداشتند تا آخر برنامه همه حضور داشتند و اینکه مردم قدر خادمان خود را به خوبی می دانند و به گفته مسولین برگزاری این مراسم سالن کاسپین چوکا تا کنون چنین جمعیتی را به خود ندیده بود .
عبدلی چشم از جهان فرو بست اما تاریخ و فرهنگ این سرزمین هرگز خدمات وزحمات ارزشمند وی را فراموش نخواهد کرد
نخستین بانوی نظامی نیروی هوایی رشته چتر بازی ایران در دهه های چهل و پنجاه خانم بهجت امام علیزاده اصالتا اسکستانی می باشند که از طرف پدر اسکستانی و از طرف مادر خمسی می باشند این بانوی فرهیخته هنوز در قید حیات هستن و سالهای بازنشستگی عمر خود را در کنار خانواده سپری می کنند با آرزوی سلامتی برای این بانوی ارزشمند ایرانی
Читать полностью…
✅ قد و وزنتون رو به هم وصل کنید
ببینید در چه وضعیتی هستید
اگر در محدوده آبی بودید یعنی لاغرید
سبز یعنی نرمال
زرد یعنی اضافه وزن
قرمز یعنی چاق