⭐️ ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ - ماه همدرجه با ستاره نسر واقع
ساعاتی پس از نیمه شب طول دایرهالبروجی ماه با ستاره نسر واقع برابر میشود.
این ستاره هم اکنون در ۱۵:۳۸ برج جدی استوایی(۲۱:۲۷ برج قوس ستارهای) قراردارد.
این رویداد مقارنهای نیست که ماه و ستاره در کنار یکدیگر دیده شوند بلکه در دستگاه مختصاتی دایره البروجی طول آنها برابر میشود (در تصویر بالا ببینید)
این نوع برابری طول سیارات با ستارگان ثابت در بررسی زایچه افراد در نجوم احکامی مورد توجه منجمین و یکی از ابزارهای تفسیر زایچه است.
💫 @astronomically 💫
یکی از دانشجویان خوش ذوق نجوم بعد از آموختن چندین دوره نجوم ودایی با طبع زیبای هنری خود شعری را سرودهاند که یک زایچه نجومی را وصف میکند، از ایشان اجازه گرفتم تا در اینجا با شما به اشتراک بگذارم، شما هم بخوانید و لذت ببرید 😊
آقای میثم صفری نویسنده چندین مقاله در بخش تاریخ نجوم در ماه نگار اخترشناسی شباهنگ نیز هستند.
⭐️ آشنایی با ستاره کژدمدل - درخشانترین ستارهٔ صورت فلکی کژدم
سامانه بایر: α Scorpii-Alpha Scorpii
زبانهای اروپایی: Antares
پارسی: کژدم دل
عربی: قَلبُ العقرب
🔺کژدمدل درخشانترین ستاره صورت فلکی کژدم (عقرب) است و بعنوان ششمین ستاره پرنور آسمان شب نیز در نظر گرفته میشود. صورت فلکی کژدم در بخش جنوبی آسمان شب در بیشتر مناطق نیمکره شمالی قابل رویت است.
🔺کژدمدل در زبان انگلیسی آنتارس (Antares) نامیده میشود که ترکیبی از دو کلمه ant-ares به معنای رقیب مریخ است که دلیل آن نیز قرمز رنگ بودن این ستاره است که با سیاره مریخ رقابت میکند.
🔺کژدمدل، ستاره ای سرخ رنگ از رده ابرغولهای سرخ است که حدود ۶۰۴ سال نوری با زمین فاصله دارد و قطرش حدود ۷۰۰ برابر خورشید است. با چنین قطری، اگر در مرکز منظومه شمسی قرار داشت، تا مدار مریخ را در بر میگرفت.
علیرغم اندازهاش، چگالی کل آن کمتر از یک میلیونیم خورشید است. همچنین در مقایسه با سایر ستارگان دمای نسبتا پایینی دارد. مثلا در مقایسه با دمای ۶۰۹۳ درجه سانتیگرادی خورشید، دمای کژدمدل حدود ۳۵۹۳ درجه سانتیگراد است و همین دمای پایین ستاره منجر به رنگ قرمزش شده است.
🔺بهترین زمان برای رصد کژدمدل، شامگاه دهم خرداد ماه هر سال است که خورشید در بیشتری فاصله با آن قرار دارد.
🔺رنگ قرمز کژدمدل باعث شده است تا این ستاره مورد علاقه بسیاری از جوامع باستانی قرار گیرد. بر اساس سنتهای دیرینه اعراب، این ستاره به عنتره ابن شداد عبسی، شاعر و قهرمان عربی پیش از اسلام منسوب شده است و به همین واسطه ستاره عنتر نامیده میشود.
🔺بسیاری از معابد مصر و یونان باستان در جهتی ساخته میشدند که نور کژدمدل، نقشی را در مراسم آیینی که در آنجا انجام میشود، ایفا کند.
🔺از طرفی در چین باستان، صورت فلکی عقرب را به گونهای دیگر نامگذاری کرده بودند و بواسطه شکل ویژه آن، نام اژدهای نیلی را بر آن نهاده بودند و کژدمدل نیز ستاره آتش نامیده میشد.
🔺در بابل باستان این ستاره اوربات خوانده میشد که سلطان بذرها، آفریدگار موفقیت، پادشاه و خدای صاعقهها بود.
🔺در اسطورههای ایرانی و زرتشتی، ستاره کژدمدل نماد اپوش، دیو خشکی شناخته میشود که با تیشتر، ایزد باران و باروری خاک در نبرد است.
🔺در نجوم احکامی این ستاره را بر طبع مریخ و مشتری میدانند. از منازل قمر با منزله قلب در ارتباط است که طبیعت آن را سعد میدانند.
🔺کژدمدل در نجوم قرون وسطی در لیست ستارگان بهمنی (Behenian fixed stars) قرار دارد که برای آن منسوبات خاصی را در زمان اتصال با سیارات متصور بودند و این ستاره را مرتبط با گیاه زرآوند «Birthwort» و سنگ عقیق یمانی «Sardonyx» میدانستند.
🔺این ستاره در نجوم ودایی با ناکشاترای جیشتا در ارتباط است و نشانه مبارزهجویی در حرکت به مراحل بالاتر، خودتخریبی و خودخواهی است.
🔺اقربالموارد مینویسد: قلبالعقرب ستارهای است نورانی و در کنار آن دو ستاره است. صبحالاعشی ج ۲ ص ۱۶۰ مینویسد: یکی از ستارگان منازل قمر است، و آن ستارهای است قرمز و نورانی در میان دو ستاره کم نور که عربان آن دو را «نیاطی القلب» خوانند و اصحاب صور این ستاره را قلب گویند از آنجا که در موضع قلب از صورت عقرب قرار دارد؛ و قلوب چهار ستارهاند: یکی همین قلبالعقرب، دوم قلبالسمکه، سوم قلبالثور، چهارم قلبالاسد، و هر جا قلب به طور اطلاق و بدون اضافه ذکر شود مراد قلب العقرب است.«دهخدا»
💫 @astronomically 💫
⭐️ آشنایی با ستاره نسر واقع - درخشانترین ستارهٔ صورت فلکی چنگ رومی (شلیاق)
سامانه بایر: α Lyrae- Alpha Lyrae
زبانهای اروپایی: Vega
پارسی: کرکس نشسته/ دیگپایه / وَنَند ( پهلوی وننت vannant)
عربی: نسر واقع / سلحفات
🔺 نسر واقع درخشانترین ستاره صورت فلکی چنگ رومی (شلیاق) است و پنجمين ستاره پرنور آسمان شب، دومين ستاره درخشان آسمان نيمكره شمالي، پس از سماك رامِح، و نمونه شاخص ستارهای است كه از قدر ظاهري صفر ميدرخشد. از اين رو همواره مبنايي براي قدرسنجي بوده است.
🔺 نسر واقع در زبان انگلیسی وگا (Vega) نامیده میشود که تغییر یافته نام عربی <واقع> است.
🔺 نسر واقع، ستارهای دوگانه است که حدود ۲۵.۳ سال نوری با زمین فاصله دارد و قطرش حدود ۱.۸ میلیون کیلومتر یعنی ۲.۳ برابر خورشید و جرم آن ۲.۱ برابر خورشید است. این ستاره از رده طیفی A0V، دمای سطح ۹۶۰۰ درجه کلوین و درخشندگی آن ۳۷ برابر خورشید است و به رنگ سفید مایل به آبی دیده میشود. سن کنونی آن حدود ۴۵۵ میلیون سال یعنی حدود یک دهم سن خورشید است، اما از آنجایی که جرم آن ۲.۱ برابر است، طول عمر مورد انتظارش نیز یک دهم عمر خورشید است.
🔺مِیل این ستاره ۳۸ درجه شمالی است و بر بلندای آسمان ظاهر میشود و گاهی ساکنان مناطق معتدله نیز آن را بالای سر خود میبینند. سر واقع را از ۵۱ درجه جنوبی آسمان شمال میتوان دید و به همین سبب اکثر مناطق نیمکره جنوبی نیز میتوانند آنرا ببینند. اما از قاره جنوبگان هرگز نمیتوان آن را مشاهده کرد.
🔺نسر واقع پس از خورشید، اولین ستارهای بود که از آن عکسبرداری شد. اين كار را ويليام لوند و جان آدامز ويپل در سال ۱۸۵۰ انجام دادند. سپس هنري درپير نخستين عكسي را كه از طيف يك ستاره ارائه شده بود در سال ۱۸۷۲ با تهيه عكسي از طيف نسر واقع، ارائه داد و نخستين بار خطوط جذبي در طيف ستارهای بجز خورشيد را نمايش داد.
🔺نسر واقع حدود ۱۲,۰۰۰ سال پیش از میلاد، ستاره قطبی زمین محسوب میشد، زیرا قطب شمال زمین رو به این ستاره متمایل بود. سپس در اثر چرخش تدریجی و بسیار آهسته محور زمین، جُدَی (Polaris) ستاره قطبی زمین شد. اما تقریبا در سال ۱۳,۷۰۰ میلادی، قطب شمال زمین دوباره به سمت نسر واقع متمایل خواهد شد.
🔺نقطه کانونی بارش شهابی شلیاقی در جنوب غربی این ستاره قرار دارد.
🔺مثلث تابستانی از این ستاره و دو ستاره نسر طایر و دنب تشکیل شده است.
🔺در اسطورههای ایرانی و زرتشتی، اين ستاره را ونند میناميدند كه به معني چيره شونده و شكست دهنده است و در متون مذهبي بارها از آن با صفت مزداآفريده ياد شده است و آن را به سبب ایستادگیاش در برابر جانوران موذی ستایش میکردند و برای مصون ماندن از زهر جانوران، یاری میطلبیدند.
🔺در نجوم احکامی ایرانی این ستاره را بر طبع زهره و عطارد میدانند.
🔺این ستاره در نجوم ودایی با ناکشاترای آبهیجیت در ارتباط است و نشانه پیروزی است.
🔺غیاث اللغات مینویسد: ستارهای است روشن به صورت کرکسی که از بالا به فرود آینده باشد و آن به جانب قطب جنوب است. ستارهای است روشن با دو ستاره دیگر و این هر سه ستاره بر مثال مثلث کوچک واقع شدهاند به جهت مشابهت او به کرکسی که بال به هم آورده باشد و آن دو ستاره به منزله دو بال اوست.
🔺در التفهیم آمده است: آن ستاره روشن که اندر چنگ رومی است او را نسر واقع خوانند.
💫 @astronomically 💫
اندر احوال طالع...
گفتم ای راصد ببین احوال من در طالعم
دل همی خون است و من زندانی این خانه ام
گفت داری طالع مولود؟تا درد تورا درمان کنم؟
گفتمش آری برایت جان خود قربان کنم
آن منجم کرد رصد در طالعم افلاک را
گفت بختت روشن است چون کوکب سماک را
گفت در وقت ولادت،جدی،برج طالع است
صاحبش کیوان و عنصر خاک و نورش لامع است
صاحب طالع به میزان در ده است
وه چه خوش باشد که کیوان چون شه است
گفتمش احوال مال و مکنتم چون است عزیز؟
گفت داری مال و ثروت بهر کابینت جهیز
سومین و آخرین را مشتری حاکم بود
گرچه ذاتش سعد اما ضربه ای بر جان بود
گفت احوال ملک و مادر، با درآمد خوب است
چون که مریخ است حاکم بر دو خانه سود است
گفتمش دارم زعشق و عاشقی آیا نصیب؟؟
گفت حاکم پنج است،ناهید،جمله دلها بر صلیب
چون بود راس و قمر در ثور ای روشن ضمیر
میکند دلهای عشاقت ز آتش گرمسیر
گفتم از اقبال هم با من بگو ای چیره دست
گفت اقبالت بود در زندگی چون داربست
چون که تیر است پادشاه هشت و یک در زایچه
غم مخور بختت بود حاضر درون خوانچه
گفتمش احوال جفت من به طالع بازگو
گفت باشد یک فرشته،یک قمر،یک راستگو
پادشاه هفتمین خانه بود مه در شرف
عشق میبارد زسمتت بهر جفتت هر طرف
گفتمش دارم تمایل بر علومی چون غریب
گفت،خورشید حاکم هشت است در برجی عجیب
گفت خورشید و ذنب در عقرب است در طالعت
سهم علم داری ز هفت و یک بدان در طالعت
گفتمش تکلیف را بر من بگو ای مرد حق
او بگفتا شکر حق کن،شکر حق کن،شکرحق
دانشجوی نجوم
میثم صفری جیرنده
۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۲- همنشینی ماه و ستاره کژدم دل
هم اکنون میتوانید شاهد همنشینی ماه و ستاره کژدم دل (قلب العقرب) در جهت جنوب غربی آسمان باشید.
مهش در قلب عقرب کرده منزل
ز رنگ عارضش روی هوا لعل
«سلمان ساوجی»
💫 @astronomically 💫
۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۲ بارش شهابی اتای دلو
🔺این بارش در اواسط اردیبهشت هر سال به اوج می رسد و اوج این بارش ۶۰ شهاب در ساعت خواهد بود و بیشترین فعالیت آن در نیمکره جنوبی قابل رویت است، در نیمکره شمالی حدود ۳۰ شهاب در ساعت دیده خواهد شد.
🔺برای شکار شهابهای این بارش، ساعاتی قبل از طلوع آفتاب افق شرق و جنوب شرقی را جستجو کنید. ماه با وجود نور زیاد در این شبها دور از کانون بارش است و مزاحمت چندانی برای شکار شهابها ایجاد نخواهد کرد.
🔺بارش اتای دلو دومین بارش پرسرعت سال است و ناشی از حرکت زمین از مدار دنباله دار معروف هالی است. این دنباله دار تقریبا هر ۷۶ سال یکبار به دور خورشید می گردد و آخرین بار در سال ۱۳۶۵ خورشیدی برابر با ۱۹۸۶ میلادی به حضیضش با خورشید رسیده و بارش اتای دلو و بارش جباری را به وجود آورده است.
🔺برای مشاهده بارشهای شهابی نیازی به ابزارهای خاصی مانند تلسکوپ نیست. هرچه مکان تاریکتری را انتخاب کنید که آلودگی نوری کمتری داشته باشد شهابهای بیشتری را میتوانید شکار کنید.
💫 @astronomically 💫