2920
БССР 1920-х, 1930-х. Кнігі, газеты, часопісы, фота, архітэктура. Дапамога праекту: patreon.com/belaruskipioner Другі канал пра крымінал у БССР 1920-х: @crime1920s Сувязь: @pionerbel
3 сакавіка 2023 года ў 18.00 Музей гісторыі горада Мінска запрашае ў Мінскую гарадскую ратушу на лекторый «Мінск 100 гадоў таму», прысвечаны першай пісьмовай згадцы горада ў «Аповесці мінулых гадоў».
Лекторый прысвечаны Мінску 1920-х гг. і тым падзеям, якія прадвызначылі далейшы лёс горада.
Лектары раскажуць пра станаўленне сталіцы і звязаныя з гэтым змены ў знешнім абліччы горада, а таксама сацыяльныя праблемы грамадства, гарадскую тапаніміку. Запрашаем далучыцца да мерапрыемства і паглыбіцца ў гарадскую гісторыю стогадовай даўніны.
Лектары:
Гужалоўскі Аляксандр Аляксандравіч – прафесар Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта, доктар гістарычных навук;
Зелянкоў Вадзім Ісакавіч – дацэнт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта, кандыдат фізіка-матэматычных навук, краязнаўца;
Траццяк Сяргей Аляксандравіч – загадчык аддзела навейшай гісторыі Беларусі Інстытута гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, кандыдат гістарычных навук.
Мінская гарадская ратуша
пл. Свабоды, 2А
Уваходны білет – 3 руб.
#чырвонаябеларусь
Вокладка часопіса "Чырвоная Беларусь" №3 1931 года.
#фотабсср
Удзельнікі спаборніцтваў па цяжкой атлетыцы на першынства Беларускай Дзяржэаўнай сельска-гаспадарчай акадэміі ў Горках, 1926 год (крайні справа Юзеф Юцкевіч).
Фота з сямейнага архіву Yuliya Gritseva.
#звязда
Глянуў, што пісалі беларускія газеты пра гэты медаль "20 год РСЧА" і вось што знайшлося ў газеце "Звязда" ад 22 і 23 лютага 1938 года.
Новыя нямецкія аэрофотаздымкі беларускіх гарадоў і мястэчак часоў вайны, набытыя каналам "Беларускі піонэр", дадаліся на сайт "Luftbild" з магчымасцю параўнання старых АФЗ з сучаснымі гугл-картамі:
1. Заслаўе.
2. Аляхновічы.
3. Радашковічы.
4. Ружаны.
#фотабсср
Фотаздымак студэнтаў і выкладчыкаў 9-га выпуска Дзяржаўнага мастацкага тэхнікума Беларусі ў Віцебску, 1933 год.
Крыніца: ФБ.
#савецкаябеларусь
Клішэ газетнага плаката "Ад цемры да святла" для публікацыі ў газеце "Савецкая Беларусь" у 1929 годзе.
Мастак: Александэры Ахола-Вало - фін, які быў дабраахвотнікам на баку Чырвонай Арміі ў Савека-Польскую вайну 1919-21 гг. і які пасля застаўся жыць і працаваць у БССР (да 1930 года).
Крыніца: НАРБ ф.239 (даслаў чытач).
#кнігібсср
Вокладка кнігі Максіма Гарэцкага "Гісторыя беларускае літаратуры" з партрэтам Скарыны, Менск, 1924 год.
Поўны тэкст кнігі на старонцы Цэнтральнай навуковай бібліятэкі НАН Беларусі.
#маладыараты
Вокладка часопіса сялянскай моладзі "Малады араты" №18 1926 года. Аўтар малюнка на вокладцы - фінскі мастак Александэры Ахола-Вало (у 1920-я жыў і працаваў у БССР).
#мастацтвабсср
Серыя замалёвак Менска ад мастачкі Марыі Уладычынай, 1928 год.
Валянцінка ад Валянціна - герб БССР, створаны мастаком Валянцінам Волкавым у 1926 годзе і зацверджаны Канстытуцыяй БССР 1927 года.
Читать полностью…
#фотабсср #архітэктурабсср
Першы будынак вакзалу чыгуначнай станцыі Крычаў, пабудаваны на пачатку 1920-х. Не захаваўся.
Фота 1920-х гадоў.
#піонэрархнагляд
Невялікі тэматычны офтопік - мая нядаўняя кразнаўчая знаходка, звязаная з родным горадам Маладзечна.
У Цэнтральным архіве Літвы (LCVA) знайшоўся ўнікальны фотаздымак таго, як выглядаў маладзечанскі рэктыфікацыйны завод да яго перабудовы ў староства ў 1927 годзе.
Сам завод быў пабудаваны ў 1897 годзе і да Першай сусветнай належыў панам Іпаліту Гечэвічу (1854-1935) і Аляксандру Любанскаму (?). Пасля Савецка-Польскай вайны 1919-21 гг Маладзечна аказалася ў складзе Польскай Рэспублікі і ў 1925 годзе польскія ўлады вырашылі выкарыстаць закінуты і разбураны войнамі завод пад перабудову ў адміністрацыйны будынак Маладзечанскага староства, выкупіўшы руіны ў Гечэвіча.
Праект перабудовы завода ў адміністрацыю быў зроблены ў 1925 годзе. Аўтар - варшаўскі архітэктар Конрад Клос, брат знакамітага прафесара Віленскага ўніверсітэта і гісторыка архітэктуры Юльюша Клоса, аднаго з тэарэтыкаў нацыянальнага польскага стылю ў архітэктуры 1920-х.
Сёння ў будынку былога староства месціцца падатковая інспекцыя.
#савецкаябеларусь
Для публікацыі фотаздымкаў у газетах у міжваенны час выкарыстоўвалася даволі простая тэхналогія - арыгінальны здымак пераздымаўся праз пласцінку з дробнымі дзірачкамі такім чынам, што на новым здымку утваралася поле з кропак, памер каторых залежыў ад інтэнсіўнасці колеру на арыгінальным фота. На базе новай выявы рабілася металічнае клішэ, якое выкарыстоўвалася пры друку - утворанае поле кропак (бачнае пры павелічэнні), дазваляла пры друку выкарыстоўваць толькі адзін колер - чорны. Канешне пры масавым друку якасць фотаздымкаў пагаршалася. У архіве НАРБ захоўваецца некалькі арыгінальных адбіткаў з клішэ, зробленых да іх выкарыстоўвання ў друкавальнай машыне.
На прыкладзе зацемкі з газеты "Савецкая Беларусь" №198 1929 года пра візіт нямецкіх чырвоных франтавікоў у Менск можна параўнаць адбітак клішэ ў газеце з ягоным чыставым адбіткам з архіва НАРБ. На жаль, арыгінальнага фота для поўнага параўнання не захавалася.
#звязда
- Вы рыбаў прадаяце?
- Ужо не, каштоўнымі паперамі гандлюем.
З гісторыі тапанімічных перайменаванняў у Менску, газета "Звезда" №16 1926 года.
#беларускіпіонэр #іскрыільліча
Вясновыя сакавіцкія вокладкі часопісаў "Беларускі піонэр" і "Іскры Ільліча" за 1925,1926,1928,1930,1935,1938,1940 і 1941 гады.
#піонэрскізагаловак #звязда
"Демон бродит по Европе - демон коммунизма!" - чарговае майстэрства пераносу ад наборшчыкаў газеты "Звезда" 1926 года.
#архітэктурабсср
Эвалюцыя знешняга выгляду аднаго з першых новых капітальных будынкаў міжваеннага Менска - Цэнтральнага Дома Селяніна 1928-29 гадоў пабудовы. Будынак выкарыстоўваўся як культурны цэнтр беларускага сялянства, а таксама, як гасцініца і сталовая для тых сялян, якія прыязжалі ў сталіцу па справах.
1. Праект Дома Селяніна, змешчаны ў часопісе "Савецкае будаўніцтва" у 1927 годзе (архітэктар Станіслаў Гайдукевіч).
2-3. Дом Селяніна ў пачатку 1930-х. Від з Александраўскага сквера.
3. Дом Селяніна перад вайной з надбудаваным паверхам. У той час будынак быў перададзены пад патрэбы ЦК КП(б)Б.
4. Былы Дом Селяніна ў часы нямецкай акупацыі 1941-1944 гадоў.
5. Разбураны бомбай будынак летам 1944 года (яго не сталі аднаўляць, і на гэтым жа месцы пабудавалі сядзібу ЦК камсамола).
Возможно, самая красивая из советских медалей. Она же и первая. И, конечно, украшение любой коллекции. На квадроколодке, само собой. Автор награды "XX лет РККА", художник Сергей Дмитриев, также разработал дизайн ордена Ленина, медалей "За отвагу" и "За боевые заслуги".
Читать полностью…
Ліст следчага Шарафановіча ва ўсесаюзны часопіс "За социалистическую законность" №8 1934 года аб парадках, якія панавалі ў пракуратуры г.Менска ў той час. Звяртае на сябе ўвагу тое, што, відаць, справаводства (у лісце прыведзены прыклады пракурорскіх рэзалюцый) у менскай пракуратуры ў 1934 годзе вялося на беларускай мове.
Читать полностью…
#савецкаябеларусь
Адбіткі фотаклішэ з газеты "Савецкая Беларусь" (з архіва НАРБ), на якіх выяўлены работы па пабудове трамвайных пуцей у Менску, 1929 год.
#фотабсср
Гомель на савецкіх паштоўках 1930-х:
1. Вакзал.
2. Савецкая вуліца.
3. Новы хлебазавод.
4. "Шэры дом" архітэктара С.Шабунеўскага.
#фотабсср #архітэктурабсср
На паштоўцы таварыства Беларускага Чырвонага крыжа выяўлены адзін з першых у пасляваенным (Першая сусветная і Савецка-Польская войны) Менску адноўленых грамадскіх будынкаў - корпус клінікі нервовых хвароб на вуліцы Кірава (не захаваўся, стаяў у раёне цяперашняга паштамта).
Клініка была адчынена ў 1924 годзе. Над будынкам працаваў архітэктар Станіслаў Гайдукевіч - прычым ён фактычна працягнуў працу над сваім жа дарэвалюцыйным праектам, будоўля каторага прыпынілася з-за ваеннага ліхалецця.
#звязда
Беларускія газеты роўна 100 гадоў таму пісалі пра заняццё французскімі войскамі Рура і пра сяброўства Турцыі з Савецкай Расіяй.
"Звезда" №36 1923 года.
#архітэктурабсср
Эвалюцыя знешняга выгляду жылога дома ў Оршы на рагу вуліц Леніна і Савецкай.
1929 - завяршэнне пабудовы новага дома, адбітак фотаклішэ з газеты "Савецкая Беларусь".
1930-я - вуліца Леніна.
2000-я - сучасны від на даваенны дом.
#савецкаябеларусь
Дэманстрацыя піянераў і "неарганізаваных" дзяцей на 1-м Усебеларускім піянерскім злёце ў жніўні 1929 года.
Адбіткі фотаклішэ для газеты "Савецкая Беларусь" №181 1929 года.
Крыніца: НАРБ, ф.239, воп.1, спр.8.
#кнігібсср
Вокладка канстытуцыі БССР 1927 года. Надпіс выкананы шрыфтом Скарыны, распрацаваным беларускімі мастакамі на падставе старадрукаў да святкавання 400-лецця беларускага друку. Гэты ж шрыфт выкарыстоўваўся і на гербе БССР узору 1927 года.
#людзібсср #фотабсср
Пара групавых фотаздымкаў 1930-х з аўкцыёна. На першым - студэнты апошняга курса медыцынскага інстытута ў Менску, на другім - "група таварышаў" з Гомеля.
#кнігібсср
Вокладка зборніка Змітрака Бядулі "Поэмы", Менск, 1927 год.
Крыніца: ay.by