Shokir Tursun qarashlari

01 Feb 2023 18:03

Bugun ajoyib kun boʻldi. Maktabda kengashga kirdim. Yarim yillik hisobotlar tinglandi. Bizning maktabda Sifat nazorati boʻlimi mavjud. Oʻsha boʻlim ikki xil soʻrovnoma oʻtkazibdi. Birinchisi, oʻquvchilarning eng sevimli oʻqituvchisi kim ekanini, ikkinchisi, kim yaxshi dars oʻtishini aniqlashga qaratilgan soʻrovnoma ekan.

Meni xursand qilgani, har ikki soʻrovnomada ham eng yaxshi 5ta oʻqituvchi roʻyxatida ekanman.

Odam boshqacha xursand boʻlarkan.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

01 Feb 2023 05:28

Assalomu alaykum! Kecha matnlar mavzusi nega bunaqa ekani haqida tushuntirishga urindim. Hamma oʻziga xulosa chiqarib oldi, degan umiddaman.

Bugungi mavzu grammatik qoidalarning tartibsiz ekani.

Aslida tartib bor. Buning qanday tartib ekanini bugun bilib olasiz.

Oldindan aytib qoʻyay, bugun uzun-uzun narsalarni oʻqishga toʻgʻri keladi.

Hozir hamma ishda, men ham. Shuning uchun kechga tomon boshlaymiz.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

31 Jan 2023 19:29

Endi kulminatsion savol:

Oʻquvchilarga turli uslub va turlicha maqsad-mazmundagi matnlar berilishi kerak boʻlsa ular qanday boʻladi?

Barchamiz bilamizki, avvalgi Ona tili darsliklarida faqat badiiy asarlardan olingan parchalar yoki gazetada badiiy uslubda yozilgan matnlardan uzib olingan gaplar berilar edi. Matn deyarli berilmagan (bu bilan avvalgi darsliklar yomon demayapman, ularning yondashuvi boshqa edi, ular nutqiy kompetensiyalarni rivojlantirishni maqsad qilmagan edi).

Yangi darsliklarda turli uslubdagi (badiiy, ommabop, ilmiy-ommabop, rasmiy), turlicha maqsad-mazmundagi (koʻngil yozish, axborot berish, tushuntirish, yoʻl-yoʻriq koʻrsatish, ishontirish, tasvirlash va tavsiflash, murojaat qilish) matnlar berilgani sababi yuqorida savollarga javoblarda berildi. Shu matnlar turli fanlarga oid boʻlishi oʻta-oʻta tabiiy hol-ku. Buning nimasi sizni qiynoqqa solyapti? Axir ilmiy-ommabop matn hayotimizda eng koʻp uchratadigan matnimiz ekan, u oʻzida turli fanlarni qamrab olar ekan, nega ona tili oʻsha mazmundagi materiallardan foydalanmasligi kerak? Nega ularni tushunish, tahlil qilish, yaratishni oʻrgatmasligi kerak ekan? Buning mantigʻi qayerda?

Faqatgina bir uslubdagi (badiiy), bir maqsad-mazmundagi (koʻngil ochish) matnlar va ulardan yulib olingan gaplarni qoʻllash orqali oʻquvchida nutqiy kompetensiyani rivojlantirib boʻlmasligini tushundingiz, deb oʻylayman.

Darslikda berilgan matnlardagi maʼlumotlar yodlash yoki oʻsha fanni oʻrgatish uchun emas, oʻquvchida oʻsha uslub va maqsad-mazmunda muloqot koʻnikmasini (nutqiy kompetensiyani) rivojlantirish, uni tilning real materiallari bilan tanishtirish maqsadida berilganni ham anglab yetgan boʻlsangiz kerak.

“Nega unda 6-7-sinf Ona tili darsliklarida badiiy matnlar koʻrinmaydi?”, – deyishingiz mumkin. Javob oddiy, chunki bu uslubdagi matnlar ustida ishlash uchun alohida Adabiyot fani mavjud.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

31 Jan 2023 19:04

Maktab bitiruvchisi yuqoridagi nutqiy koʻnikmalarni oʻzlashtirishi kerakligi belgilab qoʻyilgan.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

31 Jan 2023 18:48

4-savol.

Matnning qanday turlari bor?

Oʻzbek matnshunosligida matn turlari ajratib berilgan boʻlsa-da, metodikada ularni quyidagicha ajratgan maʼqul.

1. Uslubiga koʻra
2. Maqsad-mazmuniga koʻra

Uslubiga koʻra: badiiy, ommabop, ilmiy-ommabop, ilmiy, rasmiy.
Maqsad-mazmuniga koʻra: koʻngil yozish, axborot berish, tushuntirish, yoʻl-yoʻriq koʻrsatish, ishontirish, tasvirlash va tavsiflash, murojaat qilish.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

31 Jan 2023 18:19

2-savol.

Nutqiy kompetensiyalarni rivojlantirish uchun bizga (eng birinchi navbatda) nimalar kerak?

1. Autentik matnlar. Autentik deganda real matnlar tushuniladi. Yaʼni matn autentik deyilishi uchun u oʻrgatilayotgan til muhitida, oʻsha til tashuvchisi tomonidan yozilgan yoki professional tarzda tarjima qilingan boʻlishi lozim. Autentik matnlar real hayotiy maqsadlar, aniq auditoriya uchun yoziladi: koʻngil ochish (badiiy matnlar), xabardor qilish (axborot matnlari, oʻzida maʼlumot tashuvchi matnlar), tushuntirish, yoʻl-yoʻriq koʻrsatish, ishontirish, hujjatlashtirish (rasmiy ish qogʻozlari). Yaʼni bunday matnlarni gazeta, jurnal, saytlar, bloglar, kitoblar, ensiklopediyalardan topish mumkin boʻladi.

Autentik matnlar til oʻqitishda juda ham muhim, chunki oʻquvchilar ular orqali real muloqotda qoʻllaniladigan til birliklarini, muloqot jarayonida sodir boʻladigan ijtimoiy-madaniy kontekstlarni oʻrganib boradi.

2. Audio va video materiallar.


@birgap

Shokir Tursun qarashlari

31 Jan 2023 17:58

Biror muammoning yechimiga, odatda, turli savollar berish bilan boriladi.

“Nega ona tili darsliklarida turli fanlardan maʼlumotlar berilgan? Ona tilida fizikaga nima bor? Biz qomusiy olimmizmi?”, – deydiganlarga masalani tushuntirish uchun savollar bera boshlayman. Ular esa “meni kalaka qilyapsizmi ?”, – deya javobdan qochishadi. Hech kim bilib tugʻilmasligini aytganlar ham boʻlgan.

Aslida toʻgʻri tartibda berilgan savollarga toʻgʻri javoblarni bersak, nega shunday ekanini ham oson tushunamiz. Ishoning, hamma biladi buni, lekin savollarni toʻgʻri tartibda qoʻya olmaslikmi, javoblarni toʻliq bilmaslikmi, bilgan narsasini haq deb turib olishmi – nimadir tushunishga xalal beradi.

Har bir postda bittadan savol qoʻyaman va unga javob beraman. Ana shu postlar oxirida nega shunaqa ekanini tushunib olasiz (deb oʻylayman).

Boshladik...

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

31 Jan 2023 16:50

Nega ona tili darsligida turli fanlardan maʼlumotlar berilgan?

Mana shu savol qoʻpolroq aytsam, jonimga tegib ketdi.

Bu borada kattaroq material tayyorlayapman, lekin ungacha baʼzi narsalarni yozib turaman.

Qisqa-qisqa postlar boʻladi, yuraklaring siqilmay tursin.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

30 Jan 2023 07:57

7-sinf Ona tili “Yozuvchi boʻlish osonmi?” mavzusi uchun oʻqituvchi kitobi (oʻqituvchi uchun qaydlar).

Baʼzi oʻrinlarda topshiriqlarning javobi berilgan boʻlishi mumkin. Shu sababga koʻra, faylni oʻquvchilar koʻrmasligi maqsadga muvofiq.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

26 Jan 2023 01:17

10-sinf Ona tili 38-dars uchun oʻqituvchi kitobi (oʻqituvchi uchun qaydlar).

Baʼzi oʻrinlarda topshiriqlarning javobi berilgan boʻlishi mumkin. Shu sababga koʻra, faylni oʻquvchilar koʻrmasligi maqsadga muvofiq.

DIQQAT!!! Ushbu manba tasdiqlanmagan, norasmiy hisoblanadi. Rasmiy manbani rasmiy kanallar orqali olishingiz mumkin. Ushbu manbada texnik kamchiliklar boʻlishi mumkin.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

25 Jan 2023 11:42

6-sinf. "Ona tili" darsligi 120-betida berilgan ushbu topshiriqda hech qanday audiomatn mavjud emas. Bunda oʻqituvchi soʻzlarni oʻzi oʻqib berishi yoki oʻquvchilarga oʻqitishi nazarda tutilgan. Ya'ni oʻquvchilar ushbu oʻzlashma soʻzlarning toʻgʻri oʻqilishi va imlosini oʻrganib olsalar bas.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

25 Jan 2023 11:35

10-sinf Ona tili 35-dars uchun oʻqituvchi kitobi (oʻqituvchi uchun qaydlar).

Baʼzi oʻrinlarda topshiriqlarning javobi berilgan boʻlishi mumkin. Shu sababga koʻra, faylni oʻquvchilar koʻrmasligi maqsadga muvofiq.

DIQQAT!!! Ushbu manba tasdiqlanmagan, norasmiy hisoblanadi. Rasmiy manbani rasmiy kanallar orqali olishingiz mumkin. Ushbu manbada texnik kamchiliklar boʻlishi mumkin.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

25 Jan 2023 11:28

#audiomatn

Sinf: 7
Darslik: Ona tili
Mavzu: Elektromobil
Nom: Syurpriz
Bet: 115

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

25 Jan 2023 11:20

6-sinf "Ona tili" darsligining 141-betida berilgan topshiriq uchun video.

https://www.youtube.com/watch?v=UU3cYPKH_30

Darslikning 141-betidagi QR kodni telefon orqali skanerlab ham ochish mumkin.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

25 Jan 2023 11:15

6-sinf Ona tili “Mendeleyev elementlari” mavzusi uchun oʻqituvchi kitobi (oʻqituvchi uchun qaydlar).

Baʼzi oʻrinlarda topshiriqlarning javobi berilgan boʻlishi mumkin. Shu sababga koʻra, faylni oʻquvchilar koʻrmasligi maqsadga muvofiq.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

01 Feb 2023 17:55

Bu mavzuni ertagalikka qoldirarkanmiz. Charchab ketdim. Yozganlarim baribir yaxshi chiqmaydi. Ertaga ertalabdan boshlaymiz.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

31 Jan 2023 19:36

Menimcha, shuning oʻzi yetarli boʻlishi kerak. Tafakkur qilishni oʻzingizga qoldirdim.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

31 Jan 2023 19:15

Mana shu joyga kelganda bitta umumlashtirib olamiz.

Ona tili oʻquvchilarda nutqiy kompetensiyani ham rivojlantirishi (shakllantirishi) kerak.

Nutqiy kompetensiya 4 koʻnikmani oʻz ichiga oladi: oʻqib tushunish, eshitib tushunish, yozma va ogʻzaki nutq.

Oʻquvchiga autentik matnlar berilishi kerak.

Matnlar turli uslubda va turli maqsad-mazmunda boʻlishi kerak.

Oʻquvchilar erishishi lozim boʻlgan daraja oʻquv dasturida aniq koʻrsatib berilgan.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

31 Jan 2023 19:01

5-savol.

Oʻquvchining nutqiy kompetensiyasi yaxshi deyishimiz uchun u nimalarga qodir boʻlishi lozim?

Oʻqigan, eshitgan matnini tushunishi, mazmunini anglashi lozim. Turli maqsadlarda, turli auditoriya uchun ogʻzaki va yozma tarzda nutq yarata olishi zarur.

Bu maʼlum bir vaqt davomida shugʻullanish ortidan keladigan tajriba hisoblanadi. Yaʼni oʻquvchiga oʻz ona tilisida yozilgan matnlarni tushunadi deb qarash notoʻgʻri. Bu borada yaxshigina tadqiqotlar qilingan. Oʻqishni biladi degani tushunadi degani emas. Imloni biladi degani matn yarata oladi degani emas. Gaplarni biladi degani turli maqsadlarda ogʻzaki nutq tuza oladi degani ham emas.

Bu koʻnikmalar turli topshiriqlar (savollar berish, savol tuzishni oʻrgatish, qayta bayon qildirish, matn yozdirish – umuman tushunishni oʻrgatishga qaratilgan topshiriqlar) orqali rivojlantiriladi.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

31 Jan 2023 18:26

3-savol.

Matn deganda nimani tushunishimiz kerak?

Matn tushunchasi koʻpchilikning ongida juda tor shakllangan (bunda ularni aybdor qilish fikridan yiroqman). Matn bu maʼno anglatadigan hamma narsa. Yaʼni matnni kengroq qaraydigan boʻlsak, koʻchadagi svetofor ham, yoʻl belgilari ham, yoʻlkoʻrsatkichlar ham, eʼlonlar, bannerlar ham, badiiy asarlar ham, ilmiy maqolalar ham, yangilik saytlarida chiqadigan maqolalar ham va h.k. lar matndir.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

31 Jan 2023 18:06

1-savol.

Ona tili fani oʻquvchida qanday kompetensiyalarni rivojlantirishi (shakllantirishi) kerak?

Ona tili fani oʻquvchida ikki xil kompetensiyani rivojlantirishi (shakllantirishi) kerak:
1. Nutqiy kompetensiya
2. Lingvistik kompetensiya

Nutqiy kompetensiya oʻz ichiga yana 4 koʻnikma (malaka)ni oladi:

Passiv:
1. Oʻqib tushunish
2. Tinglab tushunish

Aktiv:
1. Yozma nutq
2. Ogʻzaki nutq

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

31 Jan 2023 17:21

Hurmatli ustozlar, nazorat ishiga nima olish haqida koʻp soʻrabsiz, bugun oʻqib chiqib, koʻrdim.

Afsuski, shaxsiy hayotimdagi tashvishlar sabab nazorat ishi materiallari tayyorlashga ulgurmadim.

Sizlarda ikki xil yoʻl bor:

1. Oldin bergan namunalar asosida oʻzingiz material tayyorlash.

2. Esse, insho yozdirish yoki ogʻzaki bajariladigan topshiriq berish.

Shunday boʻlib qoldi-da endi😊

P.S.: avvalgi tavsiyaviy materiallarini kanalning fayllari roʻyxatidan qarab topsangiz boʻladi.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

30 Jan 2023 13:41

Tarjimasi:

- Mana bu 5 dollarni olib qoʻying.

- Kechirasiz, men tilanchi (uysiz odam) emasman, oʻqituvchiman.

- Haa, unda mana 10 dollar.

P.S.: rahmi kelib qoʻshib berdi

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

30 Jan 2023 07:55

6-sinf Ona tili “Hadislar hikmati” mavzusi uchun oʻqituvchi kitobi (oʻqituvchi uchun qaydlar).

Baʼzi oʻrinlarda topshiriqlarning javobi berilgan boʻlishi mumkin. Shu sababga koʻra, faylni oʻquvchilar koʻrmasligi maqsadga muvofiq.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

25 Jan 2023 11:48

1-2-sinf Ona tili va o'qish savodxonligi darsligi majmuasi

1-sinf Ona tili va o'qish savodxonligi fani uchun👇

🔹Darslikning 1-qismi;
🔹Darslikning 2-qismi;
🔹Darslik uchun audio materiallar;
🔹Mashq daftari;
🔹O'qituvchilar uchun metodik qo'llanma.

2-sinf Ona tili va o'qish savodxonligi fani uchun👇

🔹Darslikning 1-qismi;
🔹Darslikning 2-qismi;
🔹Darslik uchun audio materiallar;
🔹Mashq daftari;
🔹O'qituvchilar uchun metodik qo'llanma.

Kanalga obuna bo'lish:👇👇👇
Telegram | Facebook | Instagram | You Tube

Shokir Tursun qarashlari

25 Jan 2023 11:38

10-sinf Ona tili 36-37-darslar uchun oʻqituvchi kitobi (oʻqituvchi uchun qaydlar).

Baʼzi oʻrinlarda topshiriqlarning javobi berilgan boʻlishi mumkin. Shu sababga koʻra, faylni oʻquvchilar koʻrmasligi maqsadga muvofiq.

DIQQAT!!! Ushbu manba tasdiqlanmagan, norasmiy hisoblanadi. Rasmiy manbani rasmiy kanallar orqali olishingiz mumkin. Ushbu manbada texnik kamchiliklar boʻlishi mumkin.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

25 Jan 2023 11:29

7-sinf Ona tili “Tutilmay gapiraman” mavzusi uchun oʻqituvchi kitobi (oʻqituvchi uchun qaydlar).

Baʼzi oʻrinlarda topshiriqlarning javobi berilgan boʻlishi mumkin. Shu sababga koʻra, faylni oʻquvchilar koʻrmasligi maqsadga muvofiq.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

25 Jan 2023 11:26

7-sinf Ona tili “Elektromobil” mavzusi uchun oʻqituvchi kitobi (oʻqituvchi uchun qaydlar).

Baʼzi oʻrinlarda topshiriqlarning javobi berilgan boʻlishi mumkin. Shu sababga koʻra, faylni oʻquvchilar koʻrmasligi maqsadga muvofiq.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

25 Jan 2023 11:18

6-sinf Ona tili “Yongʻin xavfsizligi qoidalari” mavzusi uchun oʻqituvchi kitobi (oʻqituvchi uchun qaydlar).

Baʼzi oʻrinlarda topshiriqlarning javobi berilgan boʻlishi mumkin. Shu sababga koʻra, faylni oʻquvchilar koʻrmasligi maqsadga muvofiq.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

24 Jan 2023 19:09

7-sinf. "Ona tili" darsligi. 109-betda berilgan uyga vazifaning videosi.

https://www.youtube.com/watch?v=KlPNr_3a-4I

Darslikning 109-betidagi QR kodni telefon orqali skanerlab ham ochish mumkin.

@birgap