Shokir Tursun qarashlari

14 Jun 2023 14:43

Shaxsiy fikrim mana bunday:

Bunaqa odamlar layoqatning birinchi bosqichida qolib ketganlardir.

Ular qilayotgan ishlarining mohiyatini anglay olishmaydi. Anglay olmayotganlarini esa tushunishmaydi. Chunki ularning layoqatsizligi ongsiz kechadi.

Islohot tushunchasining mohiyatini bilmaganlari sabab Aliga oq koʻylak kiydirish bilan uni isloh qildik deb oʻylashadi.

Bunda ularni toʻliq aybdor deya olmayman. Ular shunchaki layoqatsiz xolos. Odam istasa layoqatning bu xavfli bosqichidan chiqib keta oladi.

Bu gaplar nima haqida ekanini keyinroq yozaman. Ungacha ichlaring qizib tursin😉 (koʻchadagi havoga oʻxshab).

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

14 Jun 2023 13:57

Qiziq savol kelib qoldi.

Ali ismli yomon yigit bor edi. U doim qora koʻylakda yurgan. Biz uni tarbiya qilib, taʼlim berib, oʻzgartish oʻrniga koʻylagini yechib olib, oq koʻylak kiydirdik. Odamlarga esa bu endi Ali emas, u oʻzgardi. Endi u butkul boshqa, yaxshi odam - Vali deb aytdik.

Xoʻsh, rostdan ham Ali oʻzgardimi yo mohiyatan hech nima boʻlmadimi?

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

07 Jun 2023 13:26

Matnni tushunishga uning qiyinlik darajasi, tili, tuzilishi katta ta'sir qilishi haqida yozgan edim. Matnni tushunishni o'rgatishda esa matndan oldingi topshiriqlar katta rol o'ynaydi. Bunday topshiriqlar:

- o'quvchidagi mavjud bilim, tajriba va yangi olinadigan ma'lumot, bilim o'rtasida ko'prik hosil qilish orqali tushunish jarayoniga yordam beradi ("sxemalar nazariyasi");

- matnni tushunish uchun kerakli bilimlarni berib, tushunishni osonlashtirish uchun zamin ("background") hozirlaydi;

- o'quvchini mavzuga qiziqtirib, matnni o'qish, uni tushunishga motivatsiya shakllantiradi.

Bunday topshiriqlar turli shakllarda bo'lishi mumkin: matnda nima haqida gap ketishini bashorat qilish, matnning mavzusini muhokama qilish, matndagi qahramonlar bilan tanishtirish, matnni tushunishga yordam beradigan tushunchalarni o'rgatish va hokazo.

Matndan oldingi topshiriqlar tushunish jarayoniga xizmat qilishi tadqiqotlar va tahlillarda ham isbotlangan (masalan, 1, 2, 3). O'quv jarayonini tashkil qilishda, o'quv materiallari yaratishda bunday tadqiqotlar natijalarini ham hisobga olish ta'limning samaradorligini oshiradi.

Suratlarda Oksford nashriyotining 1-sinf ona tili (ingliz tili) darsligidagi o'qishdan olding topshiriqlarni ko'rish mumkin. Birinchi matndan (buvining yo'qolgan ko'zoynagini qidirish haqida) oldingi topshiriqlarda o'quvchilar matn qahramonlari bilan tanishadilar va matnda ko'tarilgan mavzu (nimanidir yo'qotish) bilan bog'liq hayotiy tajribalari haqida gapiradilar. Ikkinchi matndan (xitoy xalq ertagi) oldingi topshiriqlarda esa o'quvchilar xalq ertaklarining o'ziga xos xususiyatlari haqida tasavvur hosil qiladilar.

Shokir Tursun qarashlari

03 Jun 2023 14:31

Men vazir boʻlganimda mana bu qarordan keyin “oʻzimni osardim”

Yaqinda Maktabgacha va maktab taʼlimi vazirligi boʻlajak oʻqituvchilarni sertifikatlash tizimi haqida xabarlar tarqatdi. Agar men Oliy taʼlim, fan va innovatsiyalar vaziri boʻlganimda bu qarordan soʻng qoʻpolroq aytganda oʻzimni osgan boʻlar edim. Jalilov bu qarorning qonunlarga mos kelishi yoki kelmasligini muhokama ostiga olgan. Qarorning bu tomonidan tashqari unda “oliy taʼlim tayyorlab berayotgan kadrlar yaroqsiz, bu tizim oʻzini oqlamayapti, biz oliy taʼlim pedagog deya diplom va kvalifikatsiya bergan odamlarning yaroqli pedagog ekaniga ishonmaymiz” degan tagma’no ham bor.

Bu gʻoya avvalroq vazirlik qilgan Sherzod Shermatovda ham bor edi. Oʻshanda talaba edim, unda universitetda oʻqib nima qildim deb jigʻibiyron boʻlgandim. Bu gʻoya oʻshandan beri qayta koʻtarilmadi.

Hozir bu qarorni qoʻllab-quvvatlayman. Ha, bu qonunlarga zid, oyliklarga zid, sharoitlarga zid boʻlsa ham buni qoʻllab-quvvatlayman. Pedagog kvalifikatsiyasini beradigan OTMlarning bir nechtasini taniganim, ularning dasturlari, oʻqituvchilari va talabalari bilan tanishligim meni bunga undamoqda. Faqat bu imtihon tizimi talabga javob berishi ham kerak.

Bundan tashqari, juda koʻplab oʻqituvchilar bilan yuzma-yuz suhbatlashishga, ular bilan ishlashga ham ulgurdimki, pedagoglar tayyorlash tizimimizni isloh qilish shart deb oʻylaganman.

Agar biz pedagogni tovar, diplomni sifat belgisi desak, Oliy taʼlim, fan va innovatsiyalar vazirligi ishlab chiqaruvchi va sifatli ekanini asoslovchi hujjat beruvchi, Maktabgacha va maktab taʼlimi vazirligi esa asosiy isteʼmolchi. Asosiy isteʼmolchi tovarlarning sifatiga shubha bildirmoqda. U sifatni belgilash tizimida muammo borligini his qilyapti va oʻz ehtiyojlarini samarali qondirish maqsadida oʻzining sifat belgilash tizimini joriy qilyapti. Bu vaziyatda MMTVni tushunish mumkin.

P.S.: bu gaplarim bilan OTFI vaziri oʻzini ossin demayapman, uni oʻz joniga qasd qilishga undayotganim yoʻq.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

01 Jun 2023 10:45

Mana shu va undan yuqoridagi qarorni eshitib bir maqol yodimga keldi:

Uyida chaksa uni yoʻq, tom boshida qoʻsh tandir

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

01 Jun 2023 10:01

Rasmdagi topshiriq real hayotimizdan olingan, Jizzax koʻchalariga ekilgan 2 milliard soʻmlik gullar, million-million sarflanib qad koʻtargan haykallar, hokimiyat binolari, davlat idoralari oldiga yoki deyarli choʻlga qurilgan favvoralar (xalq undan foydalana olmaydi baribir).

Yangilik saytlarini kuzatib boradiganlar buni sezgan boʻlishi kerak.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

01 Jun 2023 09:36

Yaqinda bir gap eshitgan edim, keyin nima boʻldi bilmadim. Aytilishicha, boshlangʻich sinf oʻquvchilariga tekin yegulik berilar ekan. Lekin maktablarimizda xona, texnikalar, hojatxona qogʻozi, sovun, suv, kitoblar yetishmayotgan bir paytda mana shu qaror muqobillar ichidan nomaqbulini tanlashday koʻrinadi.

Keling oddiy arifmetikani ishga solamiz, deylik, Oʻzbekistonda jami 1,5 mln. boshlangʻich sinf oʻquvchisi bor. Ularga beriladigan yegulikning qiymani 2 500 soʻm boʻlsin. Bunda umumiy summa 3 750 000 000 (uch milliard yetti yuz ellik million) soʻm boʻlyapti. Bir kunda shuncha pul oʻquvchilarga tekin yegulik (ovqat emas) berishga ketar ekan. Oʻzbekistonda ochlik hukmron emas, oʻquvchilar och qolishmayapti. Hozir oʻquvchilarga tekin yegulik berish menga keraksizdek koʻrinadi.

Shu pullar yuqorida sanalgan narsalarga sarflansa bormi?

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

01 Jun 2023 09:05

Kecha e'lon qilingan va "maktabgacha va maktab ta'limini yangi bosqichga olib chiqadi" deya ta'rif berilayotgan hujjatning ayrim bandlarini ko'rib chiqishda davom etamiz. Hujjatda pedagogik kasblarga birinchi marta qabul qilinayotgan oliy ma'lumotli kadrlarga qo'yilayotgan talablar amaldagi "Ta'lim to'g'risida"gi qonunga qanchalik muvofiqligi masalasini ko'targan edik. Hujjatdagi amaliy mashg'ulotlar, loyiha asosida o'qitish va baholashning "yangi" tizimi haqidagi bandlar pedagogika va metodikaning fundamental qonun-qoidalari, nazariyalari nuqtayi nazaridan savollar tug'dirishi haqida ham yozildi.

Hujjatda yana bir qiziq band. Xabar berilishicha, hududiy ta'lim boshqarmalariga xorijiy maslahatchilar jalb etiladi. Ularga Prezident maktablarining xorijiy mutaxassislariga joriy qilingan mehnatga haq to'lash shartlari qo'llaniladi (PF-79, 5-band).

Ma'lumotlarga qaraganda, Prezident maktablarining xorijiy o'qituvchilariga $4210 miqdorida oylik ish haqi taklif qilinmoqda, bundan tashqari, ularga borish-kelish xarajatlari (aviachipta), tibbiy sug'urta, kommunal to'lovlar va internet uchun xarajatlari qoplab beriladi hamda yashash uchun joy bilan ta'minlanadi. Bundan tashqari, Prezident ta'lim muassasalari agentligining (hozirgi MMTV huzuridagi Ixtisoslashtirilgan ta'lim muassasalari agentligi) o'zida ham xorijiy maslahatchilar faoliyat yuritishadi.

O'zbekistonliklar uchun ta'lim sohasida boshqa sohalarga nisbatan ancha past o'rtacha oylik taklif qilinayotgan bir sharoitda, agentlik va uning tizimidagi maktablarning xorijiy mutaxassislarni jalb qilish tajribasini butun respublikaga yoyishdan oldin, ularning faoliyati samarasi (KPI) tahlil qilindimi? Agentlik va Prezident maktablari bong urib maqtanayotgan yutuqlarning qancha qismi aynan (O'zbekiston sharoiti uchun) katta oylik olayotgan xorijiy mutaxassislarning mehnati natijasi va qanchasi Agentlik, uning tizimidagi maktablar uchun yaratilgan, umumta'lim maktablarinikidan tubdan farq qiladigan sharoitlar (ajratilayotgan mablag'lar, infratuzilma, bir smenali o'qish, sinfdagi o'quvchilar soni, tanlab-tanlab olingan o'quvchilar va hokazo) bilan bog'liq? Mablag' yetishmovchiligi, oddiy sharoitlarning yo'qligi va boshqa muammolar qiynayotgan umumta'lim maktablariga xorijiy mutaxassislar qanchalik yordam bera oladi?

Shokir Tursun qarashlari

30 May 2023 14:16

Bitta savolga javob oldik. Eng osoniga javob berishdi.

"Mening maʼnaviy hamrohim" darslik emas ekan.

https://www.gazeta.uz/oz/2023/05/30/subject/


@birgap.

Shokir Tursun qarashlari

30 May 2023 12:12

Sizning ma'naviy hamrohingiz bormi?

Bektosh Hotamovning aytishicha, Maktablar uchun 1-sinfdan 11-sinfgacha oʻqitiladigan "Mening ma'naviy hamrohim" nomli darsliklar tayyorlangan. Ular amalga joriy qilinadimi, qilinmaydimi bunisini bilmadim.

Mendagi e'tiroz, maktablarni propagandani amalga oshirish maskaniga aylanib qolayotgani.

Bektosh Hotamov bilan gaplashgan xodimlardan biri bolalar kattalarga salom bermay qoʻyganini ushbu darsliklarga ehtiyoj borligiga dalil sifatida keltirgan. Ya'ni shu darsliklarni oʻqiganlar ma'naviyatli boʻlib, kattalarga salom berar ekan.

Esimda, biz maktabda "Odobnoma", "Ma'naviyat asoslari", "Tarbiyaviy soat" fanlarini oʻqiganmiz. Hozir bolalar kattalarga salom bermayotgan ekan, demak bu fanlar bizga tarbiya bera olmabdi-da. Odamlarning ma'naviyatdan bezib qolishiga ham mana shunaqa fanlar sabab aslida.

Xullas, ta'limdan ilm qochdi. Ta'limning qayeriga qarama ilmsizlik. Hamma narsaning oʻz nazariyasi bor, oʻsha nazariyaga amal qilinmasa oxiri voy boʻlishi mumkin.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

18 May 2023 08:27

Oʻzbekistonning PIRLSda qayd etgan natijalari haqida ma’lumotni oʻqir ekanman shu rasmdagi qism oldin aytgan ba’zi gaplarimni isbotlaganini koʻrdim.

Avvalroq ota-onalar qanday qilib ona tili oʻqituvchisi boʻlishi mumkinligi haqida yozgan edim. Bu gaplarni osmondan olib, ichimdan toʻqib aytmaganman albatta. Oʻzimning shaxsiy tadqiqotlarim natijasi ham emas. Til oʻzlashtirish boʻyicha darslarda olgan bilimlarim, ustozlardan eshitganlarim, BMI yozish vaqtida oʻqiganim – Daymok tomonidan oʻtkazilgan tajriba xulosalariga asoslanib aytgan edim hammasini.

Kitobxon boʻlgan, bolasi bilan ishlaydigan ota-onalarning farzandlari PIRLS tadqiqotlarida ham yaxshi natijalarga erishganini koʻryapmiz mana.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

16 May 2023 14:26

Ingliz tili oʻrganishning oʻzbek tilini qoʻllashga taʼsirini oʻrganib, tahlilga tortadigan tadqiqot qilish kerak. Bu taʼsir yaqqol sezilmoqda. Masalan, bugun oʻquvchilarimga kirish soʻzlar, gaplarni fikrlarni bogʻlovchi vositalar haqida tushuncha berayotganimda ular ingliz tilidagi "linking words"larga qiyoslab oson tushunib olishdi. Eng gʻalati tomoni, "ustoz, oʻzbek tilidayam matn yozganda shunaqa qilish kerakmi, shunaqa qilsa boʻladimi?" deyishgani boʻldi.

Yana bir holat borki, ingliz tilini yaxshi bilgan oʻquvchilar oʻqib tushunish, matn yozish topshiriqlarini ingliz tilini bilmaydiganlardan yaxshi bajarishadi, chunki ingliz tili orqali bu koʻnikmalarni rivojlantirishgan

Men oʻquvchilarimga kirish soʻzlar, bogʻlovchilar, koʻmakchilar deb ajratib oʻtmayman. Hammasini bir qilib fikrni fikrga bogʻlashdagi vazifasini oʻrgatib qoʻya qolaman. Misol uchun, ammo, lekin, biroq soʻzlari yuqorida aytilgan fikrga qarama-qarshi fikr aytilayotganda shu qarama-qarshilikni koʻrsatish uchun ishlatiladi. Birinchidan, qolaversa, bundan tashqari kabi soʻzlar bir toifadagi fikrlarni ketma-ket sanaganda ishlatiladi deyman.

Xullas, yuqoridagi mavzuda yaxshigina BMI (bitiruv malakaviy ishi / diplom ishi) yoki magistrlik dissertatsiyasini yozsa boʻladi.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

13 May 2023 14:04

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

04 May 2023 18:07

Bir narsa. Bizga xato koʻringan narsa har doim ham xato boʻlmasligi mumkin. Shuning uchun ham maʼlumotlarni tekshirish toʻgʻri xulosa chiqarish uchun muhim.

Rostini aytsam, kecha "Потребитель" guruhidagi postni koʻrganimda mening ham birinchi reaksiyam kulgi, istehzo boʻlgandi. Sababi - "утюг" soʻzi asl turkiy soʻz ekanligi haqida tasavvurim boʻlsa-da, "кирпич" yoki "йогурт" soʻzlari haqida bilmas edim. Google tizimiga "этимология слова кирпич", "этимология слова йогурт" deb qidiruv berdim - qidiruv tizimi bu soʻzlarning kelib chiqishi haqida maʼlumot berdi. Demak, bu yerda nimadir bor.

Respublika taʼlim markazining telegram kanalidan darslikning toʻliq variantini ochdim - guruhda keltirilgan sahifada bundan oldingi mashq vaziyatni yanada oydinlashtirdi. Unda "карандаш" soʻzining kelib chiqishi haqida maʼlumot berilgan edi, bu matn oʻquvchini postda keltirilgan rasmdagi maʼlumotni "hazm" qilishga tayyorlaydi. Darslik uchun yaratilgan metodik qoʻllanma esa shubhaga oʻrin qoldirmadi: mening dastlabki reaksiyam notoʻgʻri boʻlgan ekan.

Har safar maʼlumotlarni turli manbalardan tekshirish qiyinday, vaqt oladiganday tuyulishi mumkin, lekin rost va yolgʻon, axborot va manipulyatsiya qorishib ketgan asrimizda kimningdir xulosasi bilan yashashni, kimningdir manipulyatsiyasi qurboni boʻlishni istamasangiz, bu juda muhim.

Shokir Tursun qarashlari

03 May 2023 12:56

Eʼtirozlarga javob

1-eʼtirozga javob

Bu etimologiya (tilshunoslikning soʻzlarning tarixi, kelib chiqishi bilan shugʻullanadigan sohasi), 1-sinf oʻquvchisi uchun ogʻir, tushunmaydi buni. Etimologiya universitetda oʻrgatilishi kerak.

Birinchidan, rasmni kontekstdan yulib olgansizlar. 84-betda bola bu topshiriqqa tayyorlangan. Sayohatchi soʻz nima ekani haqida tushuncha hosil qilgan. Keyin unga shu topshiriq berilgan.

Ikkinchidan, oʻqituvchilar oʻqituvchi kitobi bor. Unda batafsilroq maʼlumot berilgan. Oʻquvchilarning savollariga javob berishi osonroq boʻlishi uchun kerakli maʼlumotlar kiritilgan.

Uchinchidan, qiyin deganda nima nazarda tutilgani tushunarsiz. Bu soʻzlarning birortasi bolaga begona emas. Hammasini hayoti davomida koʻp marta uchratgan.

Toʻrtinchidan, bunday qilish orqali oʻquvchilarga oʻzbek tili ham gʻani-gʻuni til emasligini, dunyoga koʻplab soʻzlarni berganligini anglatish, ularda gʻurur va faxr uygʻotish maqsad qilingan.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

14 Jun 2023 14:07

Eng qizigʻi shuki, Aliga yangi koʻylak kiydirganlar biz Alini yaxshilay oldik deb chin dildan aytishadi, ishonishadi.

Alining oʻzgarib ketganiga ishonadigan boshqalar ham bor.

Xoʻsh, yuqoridagi odamlarda nima yetishmaydi?

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

07 Jun 2023 14:14

Turli davrlarda yaratilgan darsliklarni (masalan, "O'qish kitobi", 2-sinf, 2018-yil va "Ona tili va o'qish savodxonligi", 2-sinf, 2021-yil) solishtirib, ularda matnni tushunishni o'rgatish bilan bog'liq tadqiqotlar qay darajada hisobga olinganligi haqida muayyan xulosalar chiqarish mumkin, menimcha.

Shokir Tursun qarashlari

07 Jun 2023 10:03

Texnik sabablarga koʻra kanalning muhokama guruhi oʻzgardi.

Endi kanaldagi postlar muhokamasi shu yangi guruhda boʻladi.

Yangi guruh manzili:
/channel/birgap_muhokama

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

01 Jun 2023 18:51

"Oʻzbek tilining izohli lugʻati" lotin yozuvida chiqibdi.

Va nihoyat!

Endi bu kitobdan ham topshiriqlar bersa boʻladi.

https://kun.uz/uz/news/2023/06/01/6-jildli-ozbek-tilining-izohli-lugati-taqdimoti-otkazildi

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

01 Jun 2023 10:08

Nega hojatxona haqida gapirib qoldim?

Bir necha yil oldin UNICEFning hisobotlarini oʻqiyotganimda bir qiziq maʼlumotga koʻzim tushgandi. Ikki kundan beri qidirib topa olmadim oʻsha hisobotni. Kompyuterimdan oʻchirib yuboribman shekilli. Unga koʻra, Afrika davlatlarida juda koʻp qizlar 14 yoshga toʻlgach maktabga borishni toʻxtatadi. Maktabni tashlab ketadigan qizlarning juda ham oz qismi oilasi shu qarorga kelganini aytgan (katta ehtimol bilan ota oʻqib olim boʻlarmiding degan). Ammo juda katta qismi maktabda hojatxona yoʻqligi yoki mavjud hojatxonada sharoit yoʻqligi sabab bormay qoʻya qolishni maʼqul koʻrishini aytgan. Ularga hojatxona birdan, tez-tez kerak boʻlib qolishi mumkin, ammo maktabda bu sharoit yoʻq. Qizlar boshqalar oldida uyalib qolishdan koʻra maktabga bormay qoʻya qolishni tanlashadi.

Bizda ham bir oʻrganib chiqish kerak. 14 yoshdan oshgan qizlar bir oʻquv yilida necha kun dars qoldiryapti? Necha kun maktabdan erta ketib qolyapti? Bunday qilishlarining sababi nima?

Maktab hojatxonalaridagi muammolar bir qarashda kichik koʻrinsa ham, oqibatlari ogʻir boʻlayotgan boʻlishi mumkin.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

01 Jun 2023 09:54

Menga juda ham qiziq, maktablarda hojatxona buyumlarini (tozalash uchun latta, xlor, hojatxona qogʻozi, sovun) sotib olish uchun alohida pul ajratiladimi?

Agar javob "yoʻq" boʻlsa:

1. Nega ajratilmaydi?

2. Maktabning hojatxona buyumlariga boʻlgan ehtiyoji nimadan qoplanadi?

3. Oʻquvchilardan turli yigʻimlar yigʻish rasman taqiqlangan sharoitda hojatxonani yopib qoʻya qolamizmi?

Agar javob "ha" boʻlsa:

1. Bir oʻquvchiga qancha hojatxona qogʻozi va qancha sovun oʻlchab hisoblanadi (masalan, bir oʻquvchiga bir oyda yarimta hojatxona qogʻozi va 100 gr sovun)?

2. Kim ajratadi? Qancha ajratadi?

3. Toʻgʻri sarflanishini kim, qanday nazorat qiladi?

4. Nega juda ham koʻp maktab hojatxonalarida bu buyumlar yoʻq?

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

01 Jun 2023 09:30

Muqobillar ichidan maqbulini tanlash

Deputatlarning yana bir muhim vazifasi bor – ular tanlov qilishlari kerak. Bu tanlov asosan davlatning pulini qayerga sarflash haqida qaror qabul qilish bilan bog‘liq. Iqtisodchilar mana shu jarayonlarda muqobillar ichidan maqbulini tanlay olish haqida gapirar ekan, shunday deyishadi: “Masalan, bir maktabda kitoblar yetishmaydi, lekin hokim shu tumanning futbol jamoasiga pul bermoqda. Mana shu payt deputatlar futbol jamoasidan ko‘ra maktabga kitob olish uchun pul berish maqbulroq ekanini hokimga uqtirishlari kerak”. Ya’ni futbol jamoasi va maktab uchun kitob muqobillardir, ulardan eng foydalisini tanlash esa muqobillar ichidan maqbulini tanlash bo‘ladi.

6-sinf. Ona tili darsligi (2022), 211-bet.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

30 May 2023 15:23

Bugun 18:30da (10 daqiqadan keyin) "Oʻzbekiston" telekanalida "Munozara maydoni" koʻrsatuvining taʼlimga bagʻishlangan sonini jonli efirda koʻring.

Shokir Tursun qarashlari

30 May 2023 13:46

Abituriyentlik paytimda DTM degich tashkilot imtihonlarga juda oz qolgan boʻlsa ham kvotalar soni, test tuziladigan kitoblar roʻyxati, yoʻnalishlar boʻyicha imtihon boʻladigan fanlarni eʼlon qilmay hammani stressga qoʻyardi.

Maktabgacha va maktab taʼlimi vazirligi ham oʻsha DTMdan oʻrgandi shekilli. Mana, oʻquv yili boshlanishiga 3 oygina qoldi. Vazirlik esa quyidagi masalalarga hamon oydinlik kiritmagan:

1. "Mening maʼnaviy hamrohim" darsliklari mavjud boʻlsa, ular amaliyotga joriy qilinsa, darsni kim oʻtadi? Necha soat oʻtadi? Qaysi fan hisobiga oʻtadi?

2. 4-, 5-, 8-sinflarning darsliklari yangilanishi kerak edi. Milliy oʻquv dasturini joriy qilish taqvimi boʻyicha (adashmasam) shunday. Ammo vazirlik bu haqida lom-mim demayapti.

3. Tanlov fanlar boʻyicha eʼlon qilingan gʻoyaga hamon nuqta qoʻyilmagan. Ular uchun oʻquv-dasturlari, metodik mahsulotlar (taqvim mavzu reja emas) tayyorlanishi uchun soʻnggi qarorga kelib olish muhim.

Aslida, bu qarorlarni vazirlik oʻzidan soqit qilib qoʻya qoldi. Bu masalalardagi barcha huquq Administratsiya huzurida tashkil etilgan yangi Markaz zimmasiga oʻtdi. Lekin oʻsha Markaz hali ishga tushmadi, menimcha. Vazirlik ularni turtkilashi, aniqlik talab qilishi kerak.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

18 May 2023 10:49

Nazarimda, Milliy o'quv dasturi asosida eng katta o'zgarish ona tili fanida bo'ldi:

1) fanning maqsadlari o'zgardi: asosiy e'tibor til qoidalarini sistematik o'rgatishga emas, tildan turli nutqiy vaziyatlarda foydalanishni o'rgatishga va nutq ko'nikmalarini (shu jumladan, o'qib tushunishni) rivojlantirishga qaratildi;

2) darsliklar ham yangi maqsadga moslashdi - ularda faqat grammatik qoidalar va ularni mustahkamlashga qaratilgan mashqlar emas, o'quvchining nutqi va tafakkurini rivojlantiradigan mashqlarga e'tibor berildi;

3) boshlang'ich sinflarda alohida fan sifatida o'qitilib kelingan ona tili va o'qish bitta fanga birlashtirildi (aslida ham o'qib tushunish - nutq ko'nikmasi va ona tili darslarida rivojlantirilishi kerak);

4) oldingi boshlang'ich sinflarning o'qish darsliklariga asosan badiiy matnlar kiritilgan bo'lsa, yangi "ona tili va o'qish savodxonligi" darsliklariga turli janr va mazmundagi matnlarni kiritishga harakat qilingan.

Ayrim o'qituvchilar bu o'zgarishlarni qabul qilishi qiyin bo'ldi, "ona tili emas, qurama fan bo'lgan", "biz ona tili o'qituvchilarimiz, tabiatshunoslik yoki boshqa fan emas" singari e'tirozlar ko'p bo'ldi. Chunki grammatikani o'qitish - o'quvchilarda nutq va tafakkurni rivojlantirishga qaraganda qiyinroq. Lekin kecha e'lon qilingan PIRLS natijalari, nazarimda, ona tili o'qitishdagi oldingi xatolarimiz natijasidir. Matnni tushunish (hatto ona tilida ham) - o'z-o'zidan rivojlanib qoladigan jarayon emas, unga o'rgatish kerak.

Mana bu videoda O'zbekiston 49-o'rinni egallagan 2021-yilgi PIRLS tadqiqotlarida ishlatilgan matnlardan biri va u asosidagi test savollari haqida ma'lumot keltirilgan. Matn sakkizoyoqlar haqida. Mana shunday turli mazmundagi matnlarni tushunishni o'rgatish - ona tili fanining maqsadlaridan biri, aslida. Bu ko'nikmalar o'quvchining boshqa fanlarni o'zlashtirishi uchun ham zamin yaratadi, chunki boshqa fanlardagi bilimlar ham ona tilida o'zlashtiriladi.

Agar o'quv dasturlari va darsliklar bilan bog'liq beqarorliklar bo'lmaganda edi, balki keyingi (2026-yilga mo'ljallangan) PIRLS tadqiqotlarida ona tili dasturi va darsliklaridagi o'zgarishlar samarasini ko'rish imkoni bo'lishi mumkin edi ...

Shokir Tursun qarashlari

17 May 2023 13:11

Kecha Ta’lim yutuqlarini baholash xalqaro assotsiatsiyasi (IEA — International Association for the Evaluation of Educational Achievement) 4-sinf o‘quvchilarining o‘qish savodxonligini baholaydigan PIRLS tadqiqotlari natijalarini e’lon qildi. O'zbekiston bu dasturda ilk marotaba ishtirok etdi va natijalar hozircha maqtanarli emas.

O'zbekistonning natijalari haqida batafsil bu yerda o'qishingiz mumkin.

Shokir Tursun qarashlari

13 May 2023 14:04

Insonga umrini oʻzi istaganday oʻtkazishiga qoʻyib bersangizlarchi-a?

Maqom eshitsa nima oʻzgarardi. Sevib qolarmidi maqomni? Umuman, nega shu maqomni saqlab qolishga harakat qilinaveradi? Musiqa ijod. Qadriyat. Va u doim oʻzgarib turadi. Hozir maqom eshitmay qoʻygan boʻlsa, demak odamlarga shu kerak.

Maqomning inson didini oʻstirishda qanday oʻrni borki, madaniy saviyani oʻstirish maqsadida maqom qoʻyib beriladi deyilgan? Asos nima? Qanday oʻstiradi? Qanday tadqiqot bor bu haqida? Chunki madaniy saviyani oʻstirish deb aytishdan oldin buni maqom bilan qilish mumkin ekanini isbotlash ham kerak. Isbotlangan boʻlsa, biz ham koʻraylik. Har kuni maqom eshitishga oʻzimizni majburlaylik. Agar ilmiy tadqiqot xulosasi yoʻq boʻlsa marhamat qilib madaniy saviyamizni tinch qoʻyinglar.

Oʻzi eng avvalo madaniy saviyaning oʻlchovi qanday degan savol ham berilishi kerak. Qanday mezonlarga javob bergan odamning madaniy saviyasi yuqori boʻladi, qanday odamniki past boʻladi? Bular eng avvalda javob berilishi kerak boʻlgan savollardir.

Maqomga qarshi emasman, lekin uni majburlab tiqishtirish tarafdori emasman.

Agar maqomni soʻzi uchun (odatda gʻazal bilan aytiladi) saqlab qolish kerak boʻlsa, marhamat, vazirlik maqom soʻzlari bilan zamonaviy qoʻshiqlar yaratsin, hech kim majburlikdan emas, yoqtirib eshitib yursin.

P.S.: bolam, boʻldi-da endi, boshqa qiladigan ishing yoʻqmi desang-da shu vazirlikka

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

09 May 2023 15:27

Zoʻr avtobuslar keldi, chillachilari ishlab turibdi, qatnovlar orasi kamaydi, yoʻllarda avtobuslar uchun yoʻlaklar koʻpaydi. Bularning hammasi uchun alohida rahmat.

Ammo, nega Xitoyda Oʻzbekiston uchun yasalgan avtobuslardagi yozuvlar ruscha? Oʻzbekistonda hamma rus tilini bilishi shartmi? Nega buyurtma qilinganda bizga mana shu yozuvlarini oʻzbekcha qilib ber deyilmagan? Xitoy oʻzidan oʻzi ruscha chiqarmasa kerak. Xitoycha boʻlgandayam tushunardim-ey. Ha, endi Xitoyda yasalganda deb. Oʻzbekiston 1000 ga yaqin avtobusga buyurtma bergan. Oʻsha 1000tani oʻzbekcha qilib berasan deyish mumkin edi-ku.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

03 May 2023 12:56

2-eʼtirozga javob

Soʻzlarning xato yozilganiga qarang “oʻtuk”, “kerpich”, “tustagʻon”, “yoʻgʻurt”. Darslik uchun uyat emasmi?

Bu yerda birorta soʻz xato yozilmagan. Manbalarda, qadimgi turkiy til (oʻzbek tilining ajdodi)da qanday boʻlsa, shunday berilgan. Koʻpchilik, "dazmolning tagiga nima deb yozib qoʻyishgan?" degan savolni ham berdi. Afsuski, biz shunaqamiz, oʻz boyligimizni bilmaymiz, tanimaymiz.

@birgap

Shokir Tursun qarashlari

03 May 2023 12:39

Yaqinda shu masala koʻtarilgan edi. Shu kunlarda yana avj olibdi.

Shu rasmlarni joylashtirib, ikki xil e'tiroz bildirishmoqda:

1. Bu etimologiya (tilshunosliknig soʻzlarning tarixi, kelib chiqishi bilan shugʻullanadigan sohasi), 1-sinf oʻquvchisi uchun ogʻir, tushunmaydi buni. Etimologiya universitetda oʻrgatilishi kerak.

2. Soʻzlarning xato yozilganiga qarang "oʻtuk", "kerpich", "tustagʻon", "yoʻgʻurt". Darslik uchun uyat emasmi?

Hozir shu ikki xil e'tirozga javob beraman (keyingi postda).

@birgap