Telegram-канал dialecticalspace - فضا و دیالکتیک: Unsorted

فضا و دیالکتیک

07 Jul 2025 07:08

جنگ، ملی‌گرایی، و نژادپرستی: از اسرائیل تا ایران

مردم «ایران» - متاسفانه - با جنگ بیگانه نیستند. تجربه‌هایی همچون اشغال در جنگ‌های جهانی اول و دوم، سرکوب حکومت‌های خودمختار آذربایجان و مهاباد، جنگ با عراق، جنگ‌های داخلی در مناطق غیرفارس مانند بلوچستان، و همچنین جنگ‌های شهریِ رژیم اسلامی علیه مردم در جریان جنبش‌های اعتراضی، اشکال گوناگون جنگ را به زندگی بسیاری تحمیل کرده‌اند. «ایرانیان» – به درجات متفاوت – این جنگ‌ها را زیسته‌اند و همچنان می‌زیند.

با این حال، جنگ اخیر میان ایران و اسرائیل ماهیتی متفاوت داشته و پیامدهای آن نیز گسترده و چندلایه است. نوشتن درباره‌ی جنگِ‌ بین دو رژیم خونخوار، مرتجع، و استعمارگر – یکی فاشیسمِ ‌شیعیِ جمهوری اسلامی، و دیگری فاشیسم صهیونیستیِ اسرائیل – آن هم از جغرافیای دیگری، شاید از دقتی که تجربه‌ی زیسته فراهم می‌کند، بی‌بهره باشد. خوشبختانه بسیاری از ساکنان ایران به روایت‌گری این روزهای پرآشوب پرداخته‌اند. بی‌تردید، بی‌واسطه‌ترین صداها را می‌توان در برداشت‌های کسانی یافت که ترس، خفقان و دیگر احساسات این روزها را مستقیماً در دوازده روز جنگ و پس از آن تجربه کرده‌اند.

با این‌حال، تحلیل‌هایی که از فاصله‌های جغرافیایی و سیاسی نوشته می‌شوند نیز می‌توانند سهم خود را ایفا کنند؛ به‌ویژه زمانی که تمرکز آن‌ها بر تاریخ طولانی‌تر و جغرافیای وسیع‌تری باشد که جنگ ایران و اسرائیل در دل آن شکل گرفته است.

در این روزهای ملتهب پس از جنگ ایران و اسرائیل، که عمقِ ناتوانی رژیم اسلامی را در دفاع از خود و مردم بیش از پیش آشکار کرد، با اوج‌گیری نگران‌کننده‌ای از نژادپرستیِ افغانستانی‌ستیز مواجه شده‌ایم. این تنش‌های نژادی، که در خشونت ساختاریِ ملی‌گرایی ریشه دارند، نشان می‌دهند که جنگ‌ها تنها در مرزهای نظامی رخ نمی‌دهند، بلکه مرزهای اجتماعی را نیز درمی‌نوردند.

از همین رو، بازنشر مطلب زیر که درهم‌تنیدگی جنگ، ملی‌گرایی و نژادپرستی را برجسته می‌سازد مفید می‌دانم. شاید خواندنش کمک کند جنگ ایران و اسرائیل را نیز نه به‌عنوان رویدادی مجزا، بلکه در پیوند با نیروهای ساختاری تاریخی و سیاسی درک کنیم.

برش‌هایی از متن:

📌ناسیونالیسم که محرکش اسطوره‌ی دولت‌-ملتِ خالص/سره است به لحاظ تاریخی دربرگیرنده‌ی امکانِ پاکسازی نژادی است. مصادره‌ی حاکمیت بر فضایی که محل منازعه است با انکار ادعاهای دیگر نسبت به همان فضا همبسته است. پس از جنگ ۱۹۴۸ بود که اسرائیل همچون یک دولت یهودی تاسیس و به موازات مصادره‌ی گسترده‌ی زمین عرب‌ها، تولید فضای یهودی به شکل سیستماتیک آغاز شد و بیش از ۴۰۰ مستعمره‌نشین ظرف دهه‌ی ۱۹۵۰ ساخته شد.

📌پس از این دوره، اسطوره‌ی دولت‌-ملت صهیونیستی تثبیت شد. به این ترتیب یک فرهنگ اتنیکی‌-ملی انحصاری پرورانده شد و دولت تازه‌تاسیس آن را نهادینه و نظامی‌ کرد تا بتواند به سرعت مهاجران یهودی را همچون بومیان این سرزمین بازنمایی کند و گذشته‌ی فلسطینیِ سرزمین را پنهان کند. تکوین «یهودی صهیونیست» بر ایجاد یک هویت استعماریِ ملی استوار بود. دولت اسرائیل که به این حد راضی نبود استراتژی جدیدی را در دهه‌ی ۱۹۸۰ آغاز کرد و کوشید با عرضه‌ی مسکن دولتیِ یارانه‌ای حومه‌نشینان طبقه‌ی متوسط را به سکونت در محلات ساخته‌شده روی زمین‌های مصادره‌شده‌ی فلسطینی جذب کند. این روند‌ در دهه‌های گذشته به هسته‌ی تقویت دولت اسرائیل تبدیل شده است.

📌روی دیگر سکه این بود که به موازات ساخت شهرک‌های یهودی‌نشین، از توسعه‌ی شهرک‌های فلسطینی جلوگیری شد. سالانه صدها خانه‌ی بناشده بر زمین‌های خصوصی به بهانه‌ی غیرقانونی‌بودن یا تلقی‌شان همچون تهدیدی برای ساکنان یهودی، تخریب شده‌اند.هدف و نتیجه‌ی این سیاست‌های شهری استعماری این بوده که محلات فلسطینی‌نشین به شکل گِتوهایی مجزا و کنترل‌شده با کاربری عمدتاً مسکونی حفظ شوند تا به لحاظ اقتصادی به بازارهای یهودی وابسته بمانند.

📌رهبران سازمان‌های اسلامی‌-‌فلسطینی هم مانند دولت اسرائیل عمل کرده‌اند. آن‌ها اغلب ایده‌ی دولت یهودی در فلسطین تاریخی را به کلی رد می‌کنند و در نتیجه مخالف ایده‌ی تفکیک/تجزیه (partition) هستند. رهبر حماس در آوریل ۲۰۰۲ گفته بود که یهودیان می‌توانند همچون یک اقلیت درون دولت اسلامی ما باقی بمانند و تحت قوانین اسلام زندگی کنند. این رویکردهای طردکننده و بیرون‌گذار را که در هر دو سوی منازعه‌ی اسرائیل‌-فلسطین وجود دارد باید در پیوند با ناسیونالیسم و قلمروی ملی فهمید. این رویکردهای طردکننده بر برداشت خاصی از فضا یعنی قلمروی ملی مبتنی‌اند که طبق آن زمین را نمی‌توان تقسیم کرد. سرزمین در این دیدگاه تماماً و فقط به «ما» تعلق دارد و «دیگری» فقط در صورت نفی دیگربودگی‌اش می‌تواند بخشی از این «ما» بشود.

متن کامل را اینجا بخوانید:
http://dialecticalspace.com/a-geographical-history-of-palestine-israel/