جستارهای ابوالفضل خطیبی

27 Jul 2024 10:40

وُ لیکن، وَ لیکن

دکتر ابوالقضل خطیبی
برداشت از درس‌گفتارهای رستم و اسفندیار
بهمن ۱۳۹۶؛ پژوهشگاه علوم انسانی؛ re51


@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

21 Jun 2024 21:50

هویت ملی

  سخنران: دکتر ابوالفضل خطیبی

میزبان : دکتر شهرام جلیلیان

۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۰

@scuanjomanhistorych

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

18 Jun 2024 04:10

مخالفت دکتر خطیبی با تصحیح هفت‌خوان به هفت‌خان

تاریخ:۱۳۹۶/۱۰/۱۹
برداشت از درس‌گفتار رستم و اسفندیار
پژوهشگاه علوم انسانی

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

11 Jun 2024 19:21

داستان زال و رودابه ۴

ابوالفضل خطیبی

از بیت ۲۴۳ تا ۳۲۵
پانزدهم اردیبهشت ۱۳۹۷
تهران- کتابخانه ملی
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

17 May 2024 11:04

به مناسبت روز حکیم عمر خیّام

خیّام از نیشابور تا روم (جایگاه خیام در ادبیات دیوانی ترک و ترجمه‌های ترکی رباعیات)

فریبا شکوهی

فصلنامۀ جستارهای نوین ادبی دانشگاه فردوسی مشهد دورۀ ۵۵، شمارۀ ۴ (شماره پیاپی ۲۱۹)، اسفند ۱۴۰۱ (صفحه ۷۷- ۱۰۰)
#خیام
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

17 May 2024 07:55

📸 بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی در موزه سینمای ایران


#موزه_سینمای_ایران
@museumcinema

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

12 May 2024 08:07

نمایش نسخه مرمت شده «فردوسی» در موزه سینما

موزه سینما همزمان با روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی و با همکاری فیلمخانه ملی ايران بخش هایی از یکی از مهم ترین آثار  تاریخ سینمای ایران به نام «فردوسی» را نمایش می‌دهد.
به گزارش روابط عمومی موزه سینما، نسخه مرمت شده فیلم «فردوسی» که توسط فیلمخانه ملی ایران ترمیم و بازسازی شده روز سه شنبه 25 اردیبهشت ماه ساعت 15 در سالن فردوس موزه سینما به نمایش در خواهد آمد .
فیلم سینمایی «فردوسی» ساخته «عبدالحسین سپنتا» و تهیه‌‌کنندگی «اردشیر ایرانی» محصول سال ۱۳۱۳ است  که در حدود ۲۰ دقیقه از این فیلم برای علاقمندان سینما نمایش داده خواهد شد.
«عبدالحسین سپنتا» پس از ساختن فیلم«دختر لُر» فیلم «فردوسی» را در سال ۱۳۱۳ کلید زد و بدین ترتیب فیلم «فردوسی» ششمین فیلم تاریخ سینمای ایران لقب گرفت.
پس از نمایش این فیلم ، دکتر فریبا شکوهی عضو هیات علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی ، سخنرانی می کند و دکتر هومن شبیری نیز شاهنامه خواهد خواند.
نمایش این فیلم  برای علاقمندان به سینما و همچنین علاقمندان این شاعر نامدار ایرانی آزاد و رایگان است.
@museumcinema

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

25 Apr 2024 22:43

بدین خرّمی بر بمانم دراز
ابوالفضل خطیبی

جشن نامه دکتر سرکاراتی؛ نشر قطره؛ ۱۳۸۷
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

20 Apr 2024 08:38

چپ آوازه افگند و از راست شد

دوست عزیزی از من پرسید: استاد معروفی در ادبیات در سخنرانی‌ خود دربارۀ شاهنامه، این بیت را به مناسبتی به نام فردوسی خواند و تحلیل کرد:
چو رستم به زاولستان خواست شد / چپ افگند آواز و از راست شد
ولی در شاهنامه و اینترنت هرچه گشتم نیافتم: پاسخ دادم: نباید هم می‌یافتید، چون این بیت با دو اختلاف به صورت زیر از سعدی است، در باب اول در عدل و تدبیر و رای (تصحیح زنده‌یاد دکتر یوسفی، ص78):
چو بهمن به زاولستان خواست شد/ چپ آوازه افگند و از راست شد
البته چنین لغزشی ممکن است برای هرکسی، آن هم در یک سخنرانی پیش بیاید، چون، این بیت هم وزنِ شاهنامه را دارد و هم مضمون آن را. مفهوم بیت دشوار نیست، ولی معنی می‌کنیم: هنگامی که بهمن خواست به سیستان برود، آوازه درافکند که از جانب چپ می‌رود، ولی به سوی راست پیچید. سعدی مضمونِ بیت را از کجا گرفته است؟ اگر مأخذ او شاهنامه بوده، قاعتاً باید در آغاز لشکرکشی بهمن به زاولستان برای گرفتن انتقام از خاندان زال، به این مضمون اشاره شده باشد که نشده است. این مضمون را نه در بهمن‌نامه یافتم و نه در طومارهای نقالی و منابع دیگر. چنین می‌نماید مضمونِ بیت – چنانکه در منبعی قدیمی یافت نشود- ساخته و پرداختۀ ذهن خلّاق سعدی باشد. چند بیت دیگرِ بوستان نیز به نام فردوسی معروف شده است که مهمترین آنها بیت زیر در هجونامۀ منسوب به فردوسی است:
که سفله خداوند هستی مباد / جوانمرد را تنگدستی مباد
هستی یعنی مال و دارایی و خداوند یعنی صاحب و دارنده و خداوند هستی یعنی مالدار و ثروتمند.
برداشت از صفحه فیس بوک

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

11 Apr 2024 13:35

جشن‌نامۀ دکتر محمود مدبّری، به کوشش نجمه حسینی سروری، علی جهانشاهی افشار، منوچهر فروزنده‌فرد، 1398، 506صفحه.
این جشن‌نامه قرار بود از سوی انتشارات دانشگاه کرمان منتشر شود، ولی به سبب مشکلات مالی دانشگاه تا اطلاع ثانوی خبری از چاپ کاغذی نخواهد بود. دوستان علاقه‌مند می‌توانند با پرداخت هزار تومانِ ناقابل کل جشن‌نامه را در پیوند زیر دریافت کنند. عنوان جستار بنده هم این است: «تو این را دروغ و فَسانه مدان: تفسیری دیگر از دو بیت دیباچۀ شاهنامه» (ص175-181). البته این جستار را می‌توانید در اکادمیای من هم بخوانید:
https://booket.ir/books/da8c42ee69b56320/%D8%AC%D8%B4%D9%86%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%20%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF%20%D9%85%D8%AF%D8%A8%D8%B1%DB%8C

برداشت از صفحه فیس بوک دکتر خطیبی
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

11 Apr 2024 13:35

تو اين را دروغ و فَساانه مدان
به يكسان رَوِشْنِ زمانه مدان
ازو هرچه اندر خورد با خرد
دگر بر ره رمز معنی بَرَد


"حاصل سخن آنكه، در اين دو بيت فردوسي به ما ميگويد: داستانهاي شاهنامه را دروغ و افسانه مدان و روش و شيوة زمانه را هم يكسان مدان؛ چه، زمانه ميگردد و رويدادهاي گوناگوني را رقم ميزند: برخي از اخبارِ بازمانده از اين رويدادها خردپذير هستند و طبعاً پذيرفتني، ولي برخي ديگر شگفت انگيز هستندخردپذير نمي نمايند كه بايد پوستة آنها را رها كرد و به معني رمزي آنها پي برد."

برداشت از مقاله "تو این را دروغ و فسانه مدان: تفسیری دیگر از دو بیت دیباچۀ شاهنامه"
ابوالفضل خطیبی
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

20 Mar 2024 07:35

سال نو فرخنده
هم اکنون روز اورمزد از فروردین ماه ۱۴۰۳
آرامگاه فردوسی
ساعت ۱۰ بامداد

فیلم از شیرین سیدی
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

15 Mar 2024 04:56

۲۵ اسفند روز پایان سرایش شاهنامه

شاهنامه با بیت‌های زیر به پایان می رسد:

"سر آمد کنون قصه یزدگِرد
به ماه سپندارمذ روز اِرد

ز هجرت شده پنج هشتاد بار
به نام جهان‌داورِ کردگار"


به ماه سپندارمد روز اِرد
در باره تلفظ و اشتقاق ارد

سید رضا قائم مقامی ( دانشگاه تهران)
ابوالفضل خطیبی( فرهنگستان زبان و ادب فارسی)

نامه فرهنگستان شماره ۶۷
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

11 Mar 2024 03:21

راز عظمت فردوسی از نگاه نظامی عروضی

ابوالفضل خطیبی

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

21 Feb 2024 06:13

مَردگیران(جشن بهاری زنان)
جلال خالقی مطلق

#اسفندگان #سپندارمذگان #مردگیران
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

03 Jul 2024 17:18

‍

اشارات فردوسی به تعیین مرز ایران و توران در زمان منوچهر

می‌دانیم داستان آرش در شاهنامه نیست و در منبع او هم نبوده است، اما در چندین بیت به نام آرش و تیرافکنی او و تعیین مرز ایران و توران اشاره شده است. در داستان «رزم دوازده رخ»، ایرانیان به فرماندهی گودرز، در برابر تورانیان به فرماندهی پیران صف کشیده‌اند و پیش از آنکه جنگ آغاز شود، پیران در نامه‌ای به گودرز پیشنهاد صلح می‌دهد و یادآور می‌شود که حاضر است پیکی نزد افراسیاب بفرستد و از او اجازه بگیرد که هر شهری را که کیخسرو گمان می‌برد از آن ایرانیان است و تورانیان تصاحب کرده‌اند، بازپس دهد، درست مانند زمان منوچهرشاه که او با تعیین مرز میان ایران و توران (بخشش) در درازای رود جیحون، نظم نوینی را در جهان بنیاد نهاد:

چنان چون به گاه منوچهرشاه
به بخشش همی داشت گیتی نگاه

در بیت دیگری نیز به تقسیم‌بندی عادلانۀ سرزمین ایران و توران در زمان منوچهر اشاره شده است. افراسیاب پس از دیدن خواب دهشتناکی می‌گوید:

منوچهر گیتی ببخشید راست
هم او بهرۀ خویشتن کم نخواست

این گزارش با آنچه در زمان منوچهر در شاهنامه روی داده است، همخوانی ندارد. در شاهنامه خبری از تعیین مرز میان ایران و توران در زمان منوچهر و افراسیاب نیست و اساساً افراسیاب در زمان منوچهر ظهور نمی‌کند، بلکه در زمان جانشین او، نوذر و با کشتن همو، پای به عرصۀ نام‌آوری می‌نهد. در بیت دیگری بازهم به معاصر بودن افراسیاب با منوچهر اشاره شده و گفته شده است افراسیاب با منوچهر و نوذر و کیقباد بر سر کین بود:

ز سر با منوچهر نو کین نهاد
همیدون ابا نوذر و کیقباد

این اختلاف را چگونه می‌توان توجیه کرد؟ داستان از این قرار است که بنابر روایت رسمی خدای‌نامه که سرچشمۀ آن به یشتهای اوستا می‌رسد و در منابع پهلوی و بیشتر منابع فارسی و عربی منبعث از خدای‌نامه باقی مانده است، افراسیاب در زمان منوچهر به ایران می‌تازد و بخشهای وسیعی از ایران را فراچنگ می‌آورد و منوچهر را در طبرستان در حصار می‌گیرد و در نهایت بین ایران و توران آشتی برقرار می‌شود، بر این قرار که تورانیان به اندازۀ یک تیرپرتاب از ایران عقب بنشینند. آرش کمانگیر تیری از کمان رها می‌کند که تا دوردست‌ها بر کرانۀ جیحون می‌نشیند و همین جیحون از آن پس مرز میان ایران و توران تعیین می‌گردد. بنابراین، هرسه بیت بالا به همین رویداد اشاره دارد که در شاهنامه نیست. بنابر شاهنامه در زمان کیقباد افراسیاب از ایران به آن سوی جیحون رانده می‌شود و جیحون به عنوان مرز دو کشور تعیین می‌شود، اما اشارۀ شاهنامه در بیت‌های بالا به تعیین مرز جیحون با تیرافکنی آرش در زمان منوچهر و افراسیاب منبعث از همان تحریر رسمی است که وارد تحریری از خدای‌نامه می‌شود که به شاهنامه رسیده است. توضیح بیشتر آنکه هنگام تدوین تحریری از خدای‌نامه که شاهنامه بر مبنای آن به نظم درآمده است، تغییرات بسیاری در این بخش رخ می‌دهد تا فضای لازم برای هنرنمایی‌های برخی خاندان‌های بزرگ ایرانشهر به‌ویژه خاندان سکایی سیستان و پهلوان پرآوازۀ خاندان، رستم، و خاندان کارن با پهلوانانی چون قارن و کشواد و گودرز فراهم شود، ولی اشاراتی از روایت رسمی کهن‌تر برای تعیین مرز ایران و توران در زمان منوچهر، به‌سبب شهرت و رواج آن، در این تحریر که با پهلوانان همدلی شده، باقی مانده است.

دکتر ابوالفضل خطیبی
اردیبهشت ۱۴۰۱


@AfsharFoundation

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

19 Jun 2024 20:57

وُرا، وِرا، وَرا
ابوالفضل خطیبی

در شاهنامه و متون نظم و نثر فارسی صورت ورا فراوان به کار رفته است. اجزای این صورت چیست و آن را چگونه باید تلفظ کرد؟
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

17 Jun 2024 08:20

جبر و اختیار در شاهنامه
تلاقی پروردگار با زمانه

ابوالفضل خطیبی

از سلسه نشست های علمی دانشگاه ادیان
چهارشنبه ۱۹ مرداد ۱۴۰۱
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

18 May 2024 17:04

نقد کتاب «سنجش منابع تاریخی شاهنامه در پادشاهی خسرو انوشیروان» پژوهش و نگارش دکتر فرزین غفوری

پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات
نخستین جلسه از سلسله نشست‌های نقد و بررسی برترین‌های پانزدهمین جشنواره پژوهش فرهنگی سال، با نقد کتاب «سنجش منابع تاریخی شاهنامه» اثر دکترفرزین غفوری چهارشنبه 1 خرداد 1398، با حضوردکتر حسین دهقان، دکتر ابوالفضل خطیبی و دکتر علی دلیر

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

17 May 2024 10:35

هزارۀ فردوسی
متن مقاله چاپ شده در مراسم نکوداشت فردوسی و زاد روز دکتر خطیبی به همراه مقدمۀ دکتر فریبا شکوهی در ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۳ در موزه سینما.
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

14 May 2024 22:16

‍ بیست و پنجم اردیبهشت‌ماه زادروز ابوالفضل خطیبی

فردوسی و روایت ملّی ایران

بخشی از سخنان دکتر ابوالفضل خطیبی در دومین مجلس از سلسله مجالس علمی بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار

سه‌شنبه، ۲۵ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۷
کانون زبان پارسی


@AfsharFoundation
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

11 May 2024 18:06

بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی
و گرامیداشت زادروز دکتر ابوالفضل خطیبی

سخنران:
دکتر فریبا شکوهی عضو هیئت علمی فرهنگستانِ زبان و ادب فارسی

۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۳؛ ساعت ۱۵ تا ۱۶:۳۰
خ ولیعصر؛ نرسیده به تجریش؛ باغ فردوس؛ موزه سینما؛ سالن فردوس

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

22 Apr 2024 09:15

اردیبهشتِ خجسته
اشه وهیشته Aša vahišta

۵ اردیبهشت ۱۴۰۱
برداشت از درس‌گفتار ۲۳۶
ابوالفضل خطیبی
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

11 Apr 2024 13:45

«دکتر  مدبّری، چه به لحاظ آثار پژوهشی درخشانش و چه از نظر مَنِش استادی، کم‌نظیر است.»
ابوالفضل خطیبی ، خرداد ۱۳۹۷

برداشت از نوشتار "دکتر محمود مدبری و آثار ایشان از نگاه استادان زبان و ادب فارسی" به کوشش منوچهر فروزنده‌فرد

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

11 Apr 2024 13:35

#مقاله
ابوالفضل خطیبی
تو این را دروغ و فسانه مدان: تفسیری دیگر از دو بیت دیباچۀ شاهنامه
جشن‌نامۀ دکتر محمود مدبّری، به کوشش نجمه حسینی سروری، علی جهانشاهی افشار، منوچهر فروزنده‌فرد، 1398، 506صفحه.

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

24 Mar 2024 03:14

🔹«بررسی نقش فردوسی در روایت داستان‌های شاهنامه»

🔶سلسله نشست‌های آشنایی با ادبیات کهن


👤با سخنرانی دکتر ابوالفضل خطیبی

🗓پنجشنبه، ۲۷ آذر ما ۱۳۹۹

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

20 Mar 2024 06:44

روانت به سرای جاوید شاد باد.
یاد و نامت در دل‌ها گرامی باد.
@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

12 Mar 2024 03:42

چهارشنبه سوری در شاهنامه؟

امروزه ایرانیان با برگزاری جشن چهارشنبه‌سوری به استقبال نوروز می‌روند و چه نیکوست که به جای ترقّه‌بازی، آتشی برافروزند و مانند آنچه در گذشته اجرا می‌شد، از روی آتش بپرند و این شب را گرامی بدارند. این روزها مدام از من می‌پرسند: آیا در شاهنامه چهارشنبه‌سوری هست؟ و پاسخ می‌دهم معلوم است که نیست. برایم عجیب بود که چرا در سال‌های گذشته این پرسش مطرح نبود و چه شده است که امسال همه ردِّ این جشن را در شاهنامه پیگیری می‌کنند. دوست نازنینم بانو پروانه اسماعیل‌زاده نوشته‌ای منسوب به آقای هاشم رضی را فرستادند و یادآور شدند که شاید بر همین اساس برخی این باور را ترویج می‌کنند. نکتۀ مهم دربارۀ این جشن این است که برخلاف جشن‌های دیگر ایرانی چون نوروز و مهرگان و سده، پیشینۀ روشنی از آن در شاهنامه و آثار مربوط به ایران پیش از اسلام باقی نمانده است. اکنون بنگرید به شواهد و استدلال آقای علی‌محمد کاوه از شاگردان مرحوم ذبیح بهروز برای اثبات وجود این جشن در شاهنامه که آقای هاشم رضی در کتابش - البته با تردید در تاریخ‌گذاری‌های دقیق متن منقول- نقل کرده است: «سیاوش در پایان سال ۱۰۱۳ پیش از میلاد به دستور افراسیاب کشته شد و یک روز پس از کشته شدن سیاوش، فرزند وی کیخسرو در روز پنجشنبه، یکم فروردین ۱۰۱۲ پیش از میلاد در توران متولد می‌شود و چون در آیین زرتشتی سوگواری در رثای مردگان جایز نیست، پارسیان زرتشتی در آخرین شب چهارشنبه پایان سال از آتش می گذشته اند تا خاطره سیاوش به منظور دفاع از عفت و پاکدامنی، جاودان بماند»
به یادِ تاریخگذاری خودِ مرحوم ذبیح بهروز افتادم که زمان طوفان جم را به روز و ساعت و دقیقه و ثانیه تعیین کرده بود! سیاوش و افراسیاب و کیخسرو مگر شخصیت‌های اسطوره‌ای نیستند؟! پس چگونه می‌توان سال مرگ سیاوش را با این دقت و حتی به روز هفته (سه شنبه) مشخّص کرد؟ مگر ایرانیان عهد سیاوش هفته داشتند که سه‌شنبه یا چهارشنبه داشته باشند؟!
چهارشنبه سوری مبارک.

.
برداشت از صفحه فیس‌بوک ابوالفضل خطیبی https://www.facebook.com/photo.php?fbid=10209189492814498&set=a.2989649680367.99841.1835864820&type=3&theater
۹۶/۱۲/۲۱


@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

21 Feb 2024 06:13

ابوالفضل خطیبی

جشن زنان ، سپندارمذگان

پنجم اسفند ۱۳۹۹

#اسفندگان #سپندارمذگان

@dr_khatibi_abolfazl

جستارهای ابوالفضل خطیبی

17 Feb 2024 19:12

ابوالفضل خطیبی

بررسی تصحیح‌های شاهنامه و تصحیح دکتر خالقی

  -سه‌شنبه، ۲۴ آذر ۱۳۹۴ دانشگاه تهران

در این نشست دکتر خطیبی ابتدا با ذکر تاریخچه‌ای از تصحیح‌های مختلف شاهنامه به معایب و مزایای آنها پرداخته و درباره‌ی اصالت نسخه‌ی فلورانس و مزیّت چاپ دکتر خالقی نسبت به سایر چاپها توضیحاتی را ارائه کردند.
در ادامه به نقدهایی که به نسخه‌ی فلورانس  وارد شده، نیز پاسخ دادند.
دقایق پایانی جلسه با پرسش و پاسخ همراه بود و دکتر خطیبی با دقت به تمامی سؤالها پاسخ دادند.
@dr_khatibi_abolfazl