فکتنامه اولین سایت درستیسنجی (فکتچکینگ) سیاسی دربارهی ایران است. وبسایت: factnameh.com بات تلگرامی فکتنامه: @FactnamehBot ارتباط مستقیم: @FactNamehAdmin twitter.com/factnameh fb.com/factnameh instagram.com/factnameh
🎥 مجموعه ادعاهای نادرست جنگ ایران و اسرائیل (بخش پنجم)
🔹ویدیوی منتشرشده با عنوان «حضور کماندوهای اسرائیلی در فردو»، واقعی نیست. تجهیزات دیدهشده در ویدیو، با سانتریفیوژهای فردو و کلا ایران همخوانی ندارد و اصل ادعا نیز در هیچ منبع معتبر یا حتی نیمهمعتبری منتشر نشده است.
🔹صداوسیما در روزهای اخیر دو ویدیو را با عنوان «حمله ایران به اسرائیل» منتشر کرده که یکی از آنها ساختگی و جعلی است و دیگری نیز مربوط به انفجار یک کارخانه مواد شیمیایی در چین است.
🔹عکسی که با عنوان «تصویر ماهوارهای از تخریب موسسه وایزمن اسرائیل» در رسانهها منتشر شده، در اصل تصویر ماهوارهای پایگاه موشکی ایران در تبریز، بعد از حملات اسرائیل را نشان میدهد.
🔹البته موسسه وایزمن در جریان حملات ایران هدف حمله قرار گرفت اما این تصویر ارتباطی با آن ندارد.
🔹ویدیویی که به اسم «حمله خلبان اسرائیلی به پدافند ایران» منتشر شده، در واقع یک تصویر ساختگی مربوط به یک بازی کامپیوتری است.
🔹ویدیوهای کوتاه درستیسنجی را در کانال یوتیوب فکتنامه ببینید:
FactNameh/shorts" rel="nofollow">https://www.youtube.com/@FactNameh/shorts
🎙 شاخدارهای پس از جنگ
🔹در قسمت ۲۲۴ پادکست هفتگی فکتنامه، ابتدا آمارهای کوتاهی از عملکرد فکتنامه در روزهای جنگ اخیر را مرور کردیم و سپس درباره ویدیوی منتسب به انفجار سردر زندان اوین، توضیحاتی دادیم.
🔹گمانهزنیها و واکنشها درباره محل اقامت علی خامنهای از ابتدای جنگ تا امروز، باعث شد تا یک سخنرانی قدیمی از او بازنشر زیادی پیدا کند. درباره این موضوع و فکتچک آن صحبت کردهایم.
🔹افت نرخ هشریت بیتکوین دنیا در زمان قطع اینترنت ایران، از موضوعات مورد توجه کاربران در روزهای اخیر بود که به آن پرداختهایم.
🔹ادعای تسنیم درباره عکسی که در «رادیو فردا» منتشر شده بود، ادامه روند انتشار ویدیوهای قدیمی و جعلی در صداوسیما، ویدیوی وایرالشده منتسب به ورود کماندوهای اسرائیلی به ویرانههای فردو، جعل خبر درباره تلفات اسرائیل در جنگ اخیر و تصویر نادرست منتسب به خسارتهای موسسه وایزمن اسرائیل، از جمله دیگر سوژههای این قسمت هستند.
🔹گزارش تازهترین گردهمایی فکتچکرها (گلوبالفکت) را در ادامه این قسمت خواهید شنید.
🔹پس از آن، سه ادعای حوزه سلامت را مرور میکنیم که قبل از شروع جنگ درستیسنجی کرده بودیم، اما فرصتی برای مرور آنها پیش نیامده بود.
🎙 پادکست فکتنامه را از همه اپلیکیشنهای دریافت پادکست بشنوید.
📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.
👈 در کستباکس بشنوید
👈 در اپل پادکست بشنوید
👈 در اسپاتیفای بشنوید
00:01:30 مقدمه
00:03:36 آمارهایی از عملکرد فکتنامه در روزهای جنگ
00:08:05 درباره حمله اسرائیل به زندان اوین چه میدانیم؟
00:10:32 ادعای خامنهای درباره پنهان شدن رهبران آمریکا بعد از ۱۱ سپتامبر
00:19:57 آیا کاهش هشتریت بیتکوین ارتباطی با قطع اینترنت ایران دارد؟
00:25:50 ماجرای چاپ عکس استاندار یزد به اسم «دانشمند هستهای»
00:27:39 ویدیوهای قدیمی و ساخته هوش مصنوعی در صداوسیما
00:28:34 ویدیو نادرست از ادعای ورود کماندوهای اسرائیل به فردو
00:31:35 برعکسکردن خبر تعداد تلفات در حملات اسرائیل به ایران
00:34:52 انتساب تصاویر تخریب پایگاه موشکی تبریز به «وایزمن» اسرائیل
00:36:03 گزارشی از تازهترین گردهمایی گلوبالفکت
00:44:50 ادعای شبهعلمی و خطرناک تاثير رژيم قلیایی بر درمان سرطان
00:47:46 ادعای نادرست درباره بیاثر و مضربودن کرم ضدآفتاب
00:49:55 ادعای شاخدار درباره اثر دانه انار بر سرطان
00:53:29 کامنتها
🌐 @Factnameh
❌ ادعای نادرست سقوط ارزش لاکهید مارتین بهدنبال سرنگونی اف-۳۵
🔹در مطبوعات و رسانهها ادعا شده که در پی ادعای انهدام جنگندههای اف۳۵ اسرائیل بهدست پدافند جمهوری اسلامی ایران، سهام شرکت لاکهید مارتین میلیاردها دلار سقوط کرد.
🔹این ادعا نادرست است.
🔹افت قیمت سهام لاکهید مارتین ارتباط مستقیمی با خبر کاهش سفارش خرید جنگندههای اف۳۵ ارتش آمریکا دارد که روز ۲۱ خرداد اعلام شد و همان روز این سقوط رخ داد.
🔹این اتفاق قبل از شروع جنگ ۱۲روزه (در ۲۳ خرداد) و انتشار ادعای سرنگونی این جنگنده (از ۲۴ خرداد) آغاز شده بود.
🔹در کنار همه اینها، فکتنامه پیشتر ادعاها درباره انهدام اف۳۵های اسرائیل در ایران را رد کرده است.
🔹با این توضیحات، فکتنامه به این ادعا درباره دلیل سقوط سهام شرکت لاکهید مارتین نشان «نادرست» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
🎙 شاخدارهای پس از جنگ
🔹در قسمت ۲۲۴ پادکست هفتگی فکتنامه، ابتدا آمارهای کوتاهی از عملکرد فکتنامه در روزهای جنگ اخیر را مرور کردیم و سپس درباره ویدیوی منتسب به انفجار سردر زندان اوین، توضیحاتی دادیم.
🔹گمانهزنیها و واکنشها درباره محل اقامت علی خامنهای از ابتدای جنگ تا امروز، باعث شد تا یک سخنرانی قدیمی از او بازنشر زیادی پیدا کند. درباره این موضوع و فکتچک آن صحبت کردهایم.
🔹افت نرخ هشریت بیتکوین دنیا در زمان قطع اینترنت ایران، از موضوعات مورد توجه کاربران در روزهای اخیر بود که به آن پرداختهایم.
🔹ادعای تسنیم درباره عکسی که در «رادیو فردا» منتشر شده بود، ادامه روند انتشار ویدیوهای قدیمی و جعلی در صداوسیما، ویدیوی وایرالشده منتسب به ورود کماندوهای اسرائیلی به ویرانههای فردو، جعل خبر درباره تلفات اسرائیل در جنگ اخیر و تصویر نادرست منتسب به خسارتهای موسسه وایزمن اسرائیل، از جمله دیگر سوژههای این قسمت هستند.
🔹گزارش تازهترین گردهمایی فکتچکرها (گلوبالفکت) را در ادامه این قسمت خواهید شنید.
🔹پس از آن، سه ادعای حوزه سلامت را مرور میکنیم که قبل از شروع جنگ درستیسنجی کرده بودیم، اما فرصتی برای مرور آنها پیش نیامده بود.
🎙 پادکست فکتنامه را از همه اپلیکیشنهای دریافت پادکست بشنوید.
📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.
👈 در کستباکس بشنوید
👈 در اپل پادکست بشنوید
👈 در اسپاتیفای بشنوید
🌐 @Factnameh
❌ ویدئوی سخنرانی فرمانده سپاه به زبان عبری، با هوش مصنوعی دستکاری شده است
🔹در شبکههای اجتماعی ویدئویی از محمد پاکپور، فرمانده جدید سپاه، منتشر شده که او را در حال تهدید اسرائیلیها به زبان عبری نشان میدهد.
🔹این ویدئو با هوش مصنوعی دستکاری شده است.
🔹در نسخه اصلی، پاکپور به زبان فارسی حرف میزند.
🔹ویدیوی این سخنرانی، یک روز پس از آتشبس، به گفته رسانههای ایران در قرارگاه مرکزی نبیاکرم ضبط شده است.
🔹بنابراین فکتنامه به ادعای سخنرانی فرمانده سپاه به زبان عبری، نشان «نادرست» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
🎥 آیا تا سه روز پس از ۱۱ سپتامبر خبری از مقامات آمریکایی نبود؟
🔹همزمان با گمانهزنیها درباره محل اقامت علی خامنهای، ویدیویی از سخنرانی ۲۰ سال پیش او این روزها خبرساز شده است.
🔹رهبر جمهوری اسلامی ایران یکم فروردین ۱۳۸۴ گفته بود «بعد از ۱۱ سپتامبر، دولتمردان آمریکا گموگور بودند.»
🔹این ادعا شاخدار است.
🔹بر اساس گزارشها و تصاویر مستند، هم جرج بوش رئیسجمهور وقت، هم معاون او دیک چنی و هم مقامهای ارشد دولتی مانند دونالد رامسفلد وزیر وقت دفاع، در روز یازده سپتامبر حضور فعال داشتند و موقعیت مکانی آنها مشخص بوده است.
🔹ویدیوهای کوتاه درستیسنجی را در کانال یوتیوب فکتنامه ببینید:
FactNameh/shorts" rel="nofollow">https://www.youtube.com/@FactNameh/shorts
👈 مقاله مرتبط را در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
❌ آمار بیاساس درباره تعداد تلفات اسرائیل در حملات ایران
🔹برخی از روزنامهها و مطبوعات مثل شرق و اطلاعات، خبری را با عنوان هکشدن یک سایت اسرائیلی به نام «هس» و لو رفتن «آمار واقعی تلفات نظامی اسرائیل» منتشر کردهاند.
🔹این خبر جعلی است.
🔹نه لوموند (آنطور که در برخی از این خبرها ادعا شده) آن را منتشر کرده و نه در اسرائیل سایت خبریای به نام «هس» وجود دارد.
🔹بررسی خبرها نشان میدهد حسابهای کاربری که به نظر میرسد نزدیک به روسیهاند برای نخستینبار این خبر را منتشر کردهاند.
🔹بر اساس گزارشها، ۲۸ اسرائیلی بر اثر حملات جمهوری اسلامی ایران جان خود را از دست دادهاند که یک نفر از آنها نظامی بوده است.
🔹بنابراین فکتنامه به این ادعا نشان «شاخدار» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
🔹 ماجرای جالب چاپ عکس استاندار یزد به اسم «دانشمند هستهای»
🔹خبرگزاری تسنیم با انتشار گزارشی، «رادیو فردا» را متهم کرده که عکس «استاندار یزد» را روی بنر نماز جمعه تهران فوتوشاپ کرده و به عنوان «شهید هستهای» جا زده است.
🔹این ادعای تسنیم، شاخدار است و ماجرای این عکس هم واقعا عجیب است.
🔹اول، جعلی در کار نیست. عکسی که رادیوفردا منتشر کرده، عکس خبرگزاری رویترز از نماز جمعه ۳۰ خرداد است و مشابه آن در بسیاری از رسانهها، از جمله خبرگزاریهای رسمی داخل ایران منتشر شده است.
🔹دوم، بله در تصویری که تسنیم میگوید، عکس محمدرضا بابایی، استاندار یزد به اشتباه بهجای «اکبر مطلبیزاده»، استاد فیزیک دانشگاه آزاد یزد، منتشر شده که در جریان حملات اسرائیل کشته شد.
🔹اما اشتباهی که در این عکس رخ داده ربطی به رادیو فردا ندارد. مسئول این اشتباه، طراحان بنر نماز جمعه تهران هستند که ظاهرا بعد از جستوجوی اسم آقای مطلبیزاده در گوگل، اولین تصویر را روی بنر چاپ کردهاند.
🔹خبرگزاری تسنیم هم وقتی متوجه این اشتباه شده، به جای چند دقیقه تحقیق و جستوجو، رسانههای فارسیزبان خارج از ایران را به جعل عکس متهم کرده است.
🔹با این اوصاف فکتنامه به این ادعای خبرگزاری تسنیم نشان «شاخدار» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
❌ ادعای شاخدار خامنهای درباره پنهان شدن رهبران آمریکا بعد از حملات ۱۱ سپتامبر
🔹به بهانه وایرال شدن سخنرانی قدیمی خامنهای، اصل ادعای او، یعنی «گم و گور شدن رهبران آمریکا بعد از حملات یازده سپتامبر» را فکتچک کردیم.
ما به این ادعای قدیمی خامنهای نشان شاخدار دادیم.
🔹بر اساس گزارشهای مستند، فیلمها و تصاویر موجود از یازده سپتامبر، هم جرج بوش، رئیسجمهور وقت، هم معاون او دیک چنی و هم مقام ارشد دولتی مانند دونالد رامسفلد وزیر وقت دفاع، در روز یازده سپتامبر حضور فعال داشتهاند و موقعیت مکانی آنها مشخص بوده است.
🔹همان روز، بوش از دفتر کار خود در کاخ سفید سخنرانی تلویزیونی داشته و رامسفلد در محل برجهای دوقلو در نیویورک با خبرنگاران صحبت کرده است.
🔹البته حادثه ۱۱ سپتامبر قابل مقایسه با وضعیت فعلی نیست. رعایت پروتکلهای امنیتی برای مقامهای سیاسی، یک قاعده است و در همه کشورها از جمله در آمریکا رعایت میشود، اما این مساله با آن چیزی که رهبر جمهوری اسلامی به آن «گم و گور» شدن میگوید، بسیار تفاوت دارد.
🔹به همین دلیل فکتنامه با احتساب زمینه طرح این ویدئو، به این ادعای علی خامنهای نشان «شاخدار» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
🎥 آیا سنوار و نصرالله بعد از آتشبس کشته شدند؟
🔹در شبکههای اجتماعی این ادعا مطرح شده که «یحیی سنوار و حسن نصرالله چند روز بعد از آتشبس کشته شدند.»
🔹این ادعا نادرست است و هر دو نفر پیش از آتشبس با حماس و حزبالله، از سوی اسرائیل کشته شدند.
🔹سنوار ۲۵ مهر ۱۴۰۳ کشته شد؛ یعنی حدود سه ماه پیش از آتشبس اسرائیل و حماس.
🔹نصرالله نیز ۶ مهر ۱۴۰۳ یعنی حدود دو ماه پیش از آتشبس اسرائیل و حزبالله لبنان، کشته شد.
🔹ویدیوهای کوتاه درستیسنجی را در کانال یوتیوب فکتنامه ببینید:
FactNameh/shorts" rel="nofollow">https://www.youtube.com/@FactNameh/shorts
👈 مقاله مرتبط را در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
✅ آیا کاهش هشتریت بیتکوین ارتباطی با قطع اینترنت در ایران دارد؟
🔹در شبکههای اجتماعی از جمله کانال «مملکته»، پستی با این عنوان منتشر شده است: «کاهش هشریت بیتکوین پس از قطع اینترنت در ایران» و با فرض اینکه ۳۰ تا ۵۰ درصد این افت ناشی از قطع اینترنت ایران باشد، برآورد کرده، «چیزی بین ۱۲۰۰ تا ۲۰۰۰ مگاوات برق، معادل مصرف چند کلانشهر» صرف استخراج بیتکوین میشود.
🔹بر اساس دادههای سایت Blockchain.com از زمان شروع اختلال جدی و قطع اینترنت ایران نرخ هش از حدود ۸۸۵ اگزاهش به حدود ۸۰۰ اگزاهش سقوط کرده است. به عبارتی کمی بیش از ۱۰ درصد افت کرده است.
🔹سهم ایران از کل نرخ پردازش هش بیتکوین از حدود ۴/۵ درصد در سال ۲۰۲۱ به حدود ۳ درصد در سال ۲۰۲۴ کاهش پیدا کرده است. با این حساب در صورت قطع کامل اینترنت ایران، نرخ نرخ پردازش هش جهانی هم در همین حدود کاهش پیدا میکند.
🔹روشن است که همه افت اتفاق افتاده ارتباطی به قطع اینترنت ایران ندارد و عوامل دیگری مثل افزایش گرمای هوا در نیمکره شمالی موثر بوده است؛ اما اثر ایران چیزی بین ۳ تا ۵ درصد افت را رقم زده است؛ همان نسبتی که در این پستها نیز محاسبه شده است.
🔹اگر متوسط مصرف ماینرها را ۳۰ مگاوات را در نظر بگیریم، با فرض اینکه ایران قطع برق ایران عامل کاهش ۴۰ تا ۶۰ اگزاهش باشد، میزان برق مصرفی تا ۱۲۰۰ تا ۱۸۰۰ مگاوات ارزیابی میشود.
🔹مدیرعامل شرکت توانیر پیشتر مقدار انرژی لازم برای ماینینگ غیرمجاز را حدود ۲۵۰۰ مگاوات تخمین زدهبود.
🔹بنابراین فکتنامه به این ادعا نشان «درست» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
🎙 «آتشبس»
❗️ (نسخه کمحجم)
🔹قسمت ۲۲۳ پادکست فکتنامه در شرایطی ضبط شد که حدود یک روز از شروع آتشبس میان جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل گذشته بود.
🔹ادعای کشتهشدن نصرالله و سنوار بعد از آتشبس با اسرائيل و فایل صوتی منتسب به صحبتهای پزشکیان در شب آتشبس، دو فکتچکی است که با تحولات اخیر مرتبط است.
🔹ادعای قطع سراسری اینترنت در اسرائيل در روزهای جنگ، از جمله ادعاهایی است که به طور گسترده در رسانههای داخل ایران منتشر شده بود، اما توضیح دادیم که چرا به آن نشان شاخدار دادیم.
🔹بعد از تمام تصاویر نادرستی که به رهگیری و انهدام جنگندههای اف۳۵ اسرائیل در ایران نسبت داده شده بود، بهتازگی ویدیویی دست به دست شده که همین ادعا را تکرار میکند. توضیح دادهایم که چرا این ویدیو نیز هیچ ارتباطی با این جنگندهها ندارد.
🔹ویدیوی هولناک حمله یک مرد به یک کودک خردسال در فرودگاهی در مسکو بسیار پربازدید شده بود؛ ویدیویی که واقعی است اما ادعاهای نادرستی درباره آن مطرح شده بود تا به نوعی آن را به جنگ اخیر ارتباط دهد.
🔹اینها و چند فکتچک کوتاه را در این پادکست خواهید شنید.
🎙 پادکست فکتنامه را از همه اپلیکیشنهای دریافت پادکست بشنوید.
👈 در کستباکس بشنوید
👈 در اپل پادکست بشنوید
👈 در اسپاتیفای بشنوید
🌐 @Factnameh
❗️ اصلاحیه
🔸 ویدیوی منتسب به دوربین مداربسته از انفجار در زندان اوین، جعلی است.
🔸در گزارشی که پیشتر در فکتنامه درباره حمله اسرائیل به زندان اوین منتشر شد، در بخشی که به بررسی ویدیوی منتشرشده از انفجار سردر زندان پرداختیم، گفتیم که این ویدیوی سیاه و سفید، واقعی است؛ اما طبق اطلاعاتی که حالا به دست آوردهایم به این نتیجه رسیدیم که به احتمال بسیار زیاد این ویدیو ساختگی است.
📣 بنابراین ضمن عذرخواهی، این ادعا را اصلاح میکنیم.
🔸البته تصاویر و گزارشهای مختلف نشان میدهد که سردر زندان اوین، جزو بخشهایی بود که در حملات روزهای اخیر آسیب دید، اما این ویدیو که به آن منتسب شده بود، واقعی نیست.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
❌ ویدیوی نادرست منتسب به لاشه اف۳۵
🔹در شبکههای اجتماعی ویدیویی منتشر شده که ادعا میشود لاشه جنگنده F-35 نیروی هوایی ارتش اسراییل است.
🔹محمد مرندی نیز این ویدیو را با شرح «سقوط یک اف۳۵ به دست پدافند هوایی ایران» به انگلیسی در توییتر (ایکس) منتشر کرد.
🔹این ادعا نادرست است و ویدیو ارتباطی با جنگنده F35 ندارد.
🔹این ویدیو از همان روزهای نخست آغاز جنگ منتشر شده بود. شواهد تصویر از جمله سایز رادار و محل قرارگیری چرخ جلوی هواگرد و شکل آن، نشان میدهد که لاشه، ربطی به اف۳۵ اسرائیل ندارد.
بنابراین فکتنامه به ادعای ارتباط این ویدیو با ساقط شدن اف۳۵ اسرائيل نشان «نادرست» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
❌ فایل صوتی قدیمی و تقطیع شده به اسم صدای لو رفته پزشکیان شب آتشبس
🔹در شبکههای اجتماعی یک فایل صوتی از مسعود پزشکیان با ادعای «فایل صوتی لو رفته صدای پزشکیان در شب آتشبس» منتشر شده است.
🔹در این فایل صوتی پزشکیان میگوید: «ما آمادهایم همه سلاحهایمان را بگذاریم کنار. سازمان بینالمللی بیاید در منطقه امنیت را تامین کند. ما آمادهایم. ما نمیخواهیم بجنگیم، ما میخواهیم با هم آشتی کنیم.»
🔹این فایل صوتی، نسخه تقطیعشده فایل صوتی دیگری است که ۹ ماه پیش در جریان سفر پزشکیان به نیویورک و دیدار با مدیران رسانهای منتشر و خبرساز شده بود.
🔹مقامهای دولت همان زمان آن فایل را تکذیب کردند؛ اما جدا از این، قطعی است که این فایل ارتباطی با این روزها و جنگ اخیر ندارد.
🔹بنابراین فکتنامه به ادعا صوت لو رفته پزشکیان در شب قبل از آتشبس با اسرائیل» نشان «نادرست» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
📝 درباره تعداد افغانستانیهای متهم به جاسوسی در ایران چه میدانیم؟
🔹در جریان جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل موج گستردهای از بازداشت و اخراج مهاجران افغانستانی از ایران آغاز و گزارشهایی از بازداشت برخی اتباع افغانستانی با اتهام جاسوسی برای اسرائیل منتشر شد.
🔹هشتگهایی مانند «#اخراج_افغانی_مطالبه_ملی» دوباره در شبکههای اجتماعی داغ شد و فضای ضدافغان به جامعه و زندگی روزمره نیز کشیده شد و همزمان، برخی کمپینها در داخل ایران برای مخالفت با این سیاستها و نحوه اجرای آن شکل گرفت.
🔹بر اساس آمار رسمی، از حدود ۶ میلیون مهاجر افغانستانی در ایران، تنها ۱۶ نفر با اتهام جاسوسی بازداشت شدند.
🔹این تعداد فقط ۲.۳ درصد از مجموع ۷۰۰ بازداشتشده مرتبط با اتهام جاسوسی در آن دوره را تشکیل میدهد.
🔹بنابراین، نسبت جرمانگاری در میان مهاجران افغانستانی حتی از میانگین جامعه ایرانی نیز کمتر بوده است.
🔹بسیاری از اخبار منتشرشده درباره جاسوسی، یا فاقد سند معتبر بودهاند یا از سوی مقامات تکذیب شدهاند.
🔹نمونههایی از این اخبار شامل ویدیوی «کشف پایگاه موساد» و بازداشتهایی در مشهد و اسلامشهر، واقعی نبودند.
🔹همزمانیِ بازداشت مهاجران فاقد مدارک با انتشار این اخبار، باعث شکلگیری تصور نادرست درباره مشارکت گسترده افغانستانیها در خرابکاری شده است.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
📝 قضیه گروسی؛ مشکل مقامهای جمهوری اسلامی با مدیر کل آژانس چیست؟
🔹از زمان حمله اسرائیل به تاسیسات هستهای ایران، حملات لفظی و رسانهای مقامهای جمهوری اسلامی به رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، شدت گرفته است.
🔹مقامهای سیاسی، نظامی و رسانههای حکومتی، گروسی را به جاسوسی، دروغگویی، خیانت و حتی زمینهسازی برای جنگ متهم کرده و گاه تهدید میکنند.
🔹مبنای اصلی این اتهامات، گزارش اخیر آژانس است؛ اما دقیقا مشخص نیست ایراد مقامهای حکومت ایران چیست و کدام بخش گزارش از نظر جمهوری اسلامی خلاف واقعیت است.
🔹در این گزارش گفته شده ذخیره اورانیوم ۶۰ درصدی ایران به نسبت سه ماه قبل یک و نیم برابر شده و به بیش از ۴۰۰ کیلوگرم رسیده که نگرانکننده است.
🔹در این گزارش همچنین به محدودیتهای بازرسان، تاخیر در پاسخدهی و ارائه اطلاعات و کاهش شدید شفافیت اشاره شده که مساله تازهای نیست و حتی خود مقامهای ایرانی هم آن را تایید کردهاند.
🔹همزمان برخی مقامها و رسانهها با انتشار بخشهایی از دو مصاحبه اخیر گروسی، میگویند او بعد از جنگ اعتراف کرده که ایران هیچ برنامه سازمانیافتهای برای ساخت سلاح هستهای ندارد.
🔹اول، ویدئوی مصاحبههای گروسی تقطیع شدهاند. در قسمتهای حذفشده به صراحت به افزایش سوالبرانگیز و نگرانکننده ذخایر اورانیوم و محدودیتهای بازرسی اشاره شده است.
🔹دوم، گروسی میگوید آژانس شواهدی از تلاش سازمانیافته برای ساخت سلاح هستهای ندیده، اما احتمال وجود برنامه مخفیانه، دور از چشم بازرسان آژانس را رد نکرده است.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
📝 چرا سرنگونی اف-۳۵ اسرائیل به دست پدافند جمهوری اسلامی ایران غیرممکن است؟
🔹از همان روزهای آغاز جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل، مقامات رسمی و برخی رسانههای داخلی، مدعی سرنگونی جنگندههای اف-۳۵ اسرائیل بهدست پدافند جمهوری اسلامی ایران شدند؛ از جمله، مسئول روابط عمومی ارتش در دومین روز جنگ اعلام کرد دو فروند اف۳۵ ساقط شدهاند.
🔹این ادعا بیاساس و نادرست است. نه شاهدی دارد، نه سندی، نه تصویری و نه حتی منطق فنی.
🔹اف۳۵ نه فقط بهخاطر پنهانکاری پیشرفته و جنگ الکترونیک، بلکه بهدلیل جایگاهش در یک «شبکه نبردی» پیچیده، هدفی تقریبا غیرممکن برای پدافند جمهوری اسلامی است.
🔹این جنگنده بهتنهایی نمیجنگد؛ بلکه یک جزء از شبکه اطلاعاتی و پردازشی است که دادههای خود را با همه اجزای درگیر نبرد از جمله سایر جنگندهها در لحظه به اشتراک میگذارد.
🔹در یک سناریوی حمله، اف۳۵ در سکوت وارد حریم هوایی حریف میشود، پدافندها را با حسگرهایش شناسایی میکند و موقعیت آنها را برای اف۱۵هایی که دور از خطر پرواز میکنند، میفرستد و آنها با موشکهای بالستیک هواپایه از صدها کیلومتر دورتر پدافند را سرکوب و راه را برای بقیه جنگندهها باز میکنند.
🔹اف۳۵ پنهانی از کنار پدافند رد نمیشود؛ بلکه آن را ناتوان میکند.
روی اف۳۵ نسخه اسرائیل، برای مقابله با رادارهای جمهوری اسلامی، پکیج اختصاصی نصب شده است.
🔹 این ویدیو را ببینید.
🔹شبکه پدافندی «مدافعان آسمان ولایت» یک سامانه یکپارچه با معماری واحد نیست؛ بلکه مجموعهای ناهمگون از سامانههای دوران شوروی، آمریکای دوره جنگ سرد، چینی، روسی و مهندسی معکوس از باقیمانده زمان شاه و تولید سپاه است.
🔹هرکدام از این سامانهها نسل، منطق طراحی و زبان داده متفاوتی دارند. یکپارچهسازی واقعی آنها در یک شبکه سریع و بینقص، چالشی فنی است و اغلب با شکافهایی همراه است که دشمنان پیشرفته میتوانند از آن بهرهبرداری کنند.
🔹برای مقابله با اف۳۵ و غلبه بر پنهانکاری، «جهاد خودکفایی سپاه» سراغ رادارهای هشدار اولیه VHF رفت اما این رادارها فقط یک نقطه مبهم از «حضور» جنگنده پنهانکار میدهند. برای همین باید محدوده را به رادارهای دقیقتر مانند اس۳۰۰ یا باور۳۷۳ واگذار کنند و این دقیقا همان حلقهایست که اف۳۵ میتواند پدافند را کور کند یا فریب دهد.
🔹در یک سناریوی محتمل، یک رادار غدیر (یا مطلعالفجر متحرک)، مستقر در ارتفاعات غرب کشور، ممکن است بتواند حضور گروهی از اف۳۵ها را در فاصلهای دور (مثلا در شرق سوریه) تشخیص دهد اما دقت کافی برای تشخیص مسیر ندارد. بنابراین اطلاعات را به اس۳۰۰ میدهد.
🔹اف ۳۵ با رصد رادار اس۳۰۰، به سمت آنتن آن، امواج قدرتمند میفرستد و با اخلال در عملکرد و فریب آن با اهداف کاذب و سپس با مانور و خروج از پوشش رادار، مکان آن را برای اف۱۵ها مشخص میکند.
🔹نیروی هوایی اسرائیل سالها این سناریو را در سوریه با رادارهای اس-۲۰۰ و اس-۳۰۰ آزموده است.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
🔹 درباره حمله هوایی اسرائیل به میدان قدس تجریش چه میدانیم؟
🔹همزمان با انتشار ویدیوی جدید از لحظه حمله هوایی اسرايیل به میدان قدس تجریش در روز ۲۵ خرداد ۱۴۰۴، بسیاری از مخاطبان از ما خواستهاند درستی ویدیو را بررسی کنیم.
🔹بررسی دقیق آنچه اتفاق افتاده، نیاز به دسترسی کامل به محل انفجار و بررسی از نزدیک دارد اما اگر بخواهیم درباره درستی این تصاویر نظر بدهیم، به نظر میرسد این ویدیوی ۱۲ ثانیهای جدید، با دیگر گزارشها و تصاویری که لحظاتی بعد از انفجار ضبط و منتشر شده، همخوانی داشته باشد.
🔹ما در بررسی شواهد تصویری دیگر و جزئیات متعدد فریمهای این ویدیو، تا این لحظه نشانهای از ساختگیبودن آن پیدا نکردیم.
🔹به نظر میرسد ویدیو از یک دوربین مداربسته (احتمالا دوربین کنترل ترافیک) ضبط شده باشد. دوربین، میدان قدس تجریش به سمت شرق (خیابان باهنر و ابتدای دزاشیب) را نشان میدهد.
🔹دو انفجار در ویدیو دیده میشود که اولی مربوط به ساختمان مربوط به مرکز امور رسیدگی به مساجد ناحیه شهید باهنر (بالای بانک شهر) و دومی در میدان قدس است.
🔹ویدیوهای دیگر نیز تایید میکند که افرادی بر اثر این انفجار در خودروهای خود گرفتار شده بودند. عفو بینالملل در گزارش خود به کشتهشدن دستکم ۱۲ نفر از جمله یک زن باردار در حمله به میدان قدس تجریش اشاره کرده است.
🔹با این توضیحات و اطلاعات موجود، فکتنامه به این ویدیو نشان «درست» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
❌ جا زدن کلیپ بازی جنگی به جای ویدیوی حمله هوایی به ایران
🔹ویدیویی که در این روزها با عنوان «عبور خلبان اسرائیلی از میان پدافند ایران و بمباران سامانه پدافندی» در شبکههای اجتماعی دستبهدست میشود، کلیپی از یک بازی شبیهساز جنگی است.
🔹این کلیپ دیماه سال ۱۴۰۳ منتشر شده و مربوط به بازی رایانهای به نام «شبیهسازی جنگی دیجیتال» یا DCS World است.
🔹استفاده از ویدیوی بازیهای جنگی، روشی قدیمی برای انتشار ادعاهای نادرست درباره حملات نظامی است.
🔹فکتنامه به ادعای مطرحشده درباره این ویدیو نشان «شاخدار» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
❌ انتساب تصاویر تخریب پایگاه موشکی ایران در تبریز به موسسه وایزمن اسرائیل
🔹ادعایی مبنی بر انتشار یک تصویر ماهوارهای از تخریب ساختمان موسسه وایزمن اسرائیل در اثر حمله موشکی ایران، در رسانهها و شبکههای اجتماعی فارسی و انگلیسی منتشر شده است.
🔹این ادعا نادرست است و تصویر منتشرشده مربوط به حمله موشکی ایران به مواضع اسرائیلی نیست، بلکه تصویر خسارت ناشی از حملات اسرائیل به پایگاه موشکی ایران در تبریز است.
🔹مقایسه این تصویر با تصاویر گوگلمپ از پایگاه موشکی تبریز و موسسه وایزمن اسرائیل، نشان میدهد که تصویر متعلق به تبریز است.
🔹شرکت Maxar Technologies این تصویر و تصاویر بیشتری از خسارات وارده به سایت موشکی تبریز منتشر کرده است.
🔹موسسه علوم وایزمن اسرائیل در جریان حملات ایران هدف قرار گرفت و خسارات گستردهای به آن وارد شد، اما تصویر ماهوارهای آن محو شده و تصویر منتشرشده نیز به این موسسه ارتباطی ندارد.
🔹بنابراین فکتنامه به ادعای مربوط به این تصویر نشان «نادرست» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
❌ ویدیوی نادرست از ادعای ورود کماندوهای اسرائیل به فردو
🔹در شبکههای اجتماعی ویدیویی منتشر شده که مدعیست تصاویر ضبطشده کماندوهای اسرائیلی است که پر از ورود به فردو از خسارت واردشده به آنجا فیلمبرداری کردهاند.
🔹به چند دلیل این ادعا نادرست است.
🔹اول، در فردو، تنها سانتریفیوژهای نسل IR-1 و IR-6 نصب هستند که چنین اندازه و ظاهری (شبیه آنچه در ویدیو دیده میشود) ندارند.
🔹دوم، حتی دیگر سانتریفیوژهای نصبشده در نطنز یعنی IR-2m و IR-4 نیز این شکلی نیستند و میلههای جذب ارتعاش آنها، کاملا متفاوت است.
🔹بنابراین آنچه در تصویر دیده میشود هیچ ربطی به سانتریفیوژهای ایران ندارد.
🔹به جز این شواهد تصویری، ما هیچ رسانه معتبر یا منبع قابل اعتنایی پیدا نکردیم که این ویدیو را منتشر کرده باشد.
بنابراین فکتنامه به ادعای مطرحشده درباره این ویدیو نشان «نادرست» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
🎥 مجموعه ادعاهای نادرست جنگ ایران و اسرائیل (بخش چهارم)
🔹بعد از اعلام آتشبس، رسانههای داخل ایران ویدیویی را با ادعای «تلآویو، قبل و بعد از جنگ با ایران» منتشر کردند. این ادعا نادرست است و تقریبا تمام تصاویر این کلیپ، ساخته هوش مصنوعی است.
🔹ویدیویی در رسانههای ایران و شبکههای اجتماعی منتشر شده که ادعا میشود مربوط به لاشه اف۳۵ اسرائیل در ایران است. این ادعا نادرست است و بررسی نشانههای تصویری ثابت میکند که این ویدیو ارتباطی با این جنگنده ندارد.
🔹ویدیوی منتسب به انفجار سردر زندان اوین، جعلی است؛ هرچند که تصاویر دیگری نشان میدهد که در کدام بخشهای این زندان انفجار رخ داده است.
🔹ویدیویی منتشر و ادعا شده نتانیاهو در یک سخنرانی گفته اسرائیل از ایران شکست خورده و قدرت مقابله ندارد. این ویدیو، قدیمی و زیرنویس آن نیز جعلی است.
🔹ویدیوهای کوتاه درستیسنجی را در کانال یوتیوب فکتنامه ببینید:
FactNameh/shorts" rel="nofollow">https://www.youtube.com/@FactNameh/shorts
✍️ توضیح تکمیلی درباره ارتباط قطع اینترنت در ایران با کاهش هشریت بیتکوین
🔹برای برخی مخاطبان این شبهه پیش آمده که فکتنامه گفته کل افت هشریت به دلیل قطع اینترنت در ایران بوده است.
🔹خیر، اینطور نیست.
🔹در مقاله فکتنامه گفته شده همزمان با جنگ این افت اتفاق افتاده و همزمان با قطع کامل اینترنت در ایران، این شیب افت شدیدتر شده است. در متن مقاله تاکید کردهایم که همه این افت مربوط به ایران نیست.
🔹احتمالا چیزی بین ۳۰ تا ۵۰ درصد افت را بتوان به ایران نسبت داد که اگر نسبت به کل افت در بازه قطع کامل اینترنت (۱۸ تا ۲۳ ژوئن) در نظر بگیریم بین ۳ تا ۵ درصد کل هشریت میشود.
🔹این با برآوردهای قبلی نیز سازگار است که میگفتند سهم ایران بین ۳ تا ۴/۵ درصد کل هشریت است.
🔹منابع در متن مقاله فکتنامه به تفصیل ذکر شدهاند.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
❌ ویدئوی قدیمی از سخنرانی نتانیاهو با زیرنویس جعلی
🔹در شبکههای اجتماعی ویدئویی از یک سخنرانی نخستوزیر اسرائیل با این توضیح منتشر شده است: «بنیامین نتانیاهو به حرف آمد: قدرت مقابله با ایران را نداریم!»
🔹این ویدیو، قدیمی و متن زیرنویس هم کاملا جعلی است.
🔹ویدیو مربوط به سخنرانی سال ۲۰۱۵ (۱۰ سال قبل) نتانیاهو در سازمان ملل متحد است که گفته بود: «حاکمان ایران وعده میدهند کشور من را نابود کنند و مردم من را به قتل برسانند و واکنش این نهاد و تقریباً همه دولتهای حاضر در اینجا کاملاً هیچ بوده است. سکوت مطلق. سکوتی کر کننده.»
🔹چند ماه پیش نیز این ویدئو با همین زیرنویس جعلی منتشر شده و فکتنامه به آن نشان نادرست داده بود.
🔹با این اوصاف، به دلیل جعل چندلایه و تعمد و اصرار بر انتشار محتوای جعلی، اینبار به این ادعا نشان «شاخدار» میدهیم.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
✅ با توجه به حجم نسبتا زیاد فکتچکهای مربوط به جنگ و محدودیتهای اینترنت، تصمیم گرفتیم هر چند روز یکبار، همزمان با انتشار اپیزودهای ویژه پادکست فکتنامه، مجموعهای از خلاصه فکتچکهایی را که در روزهای اخیر منتشر شدهاند، آماده کنیم و به صورت کوتاه و فشرده در اختیار مخاطبان قرار دهیم.
🔹 این، سومین و احتمالا آخرین قسمت از همین مجموعه است. این متن یک روز پس از برقراری آتشبس تهیه شده و خلاصهای از شش درستیسنجی است در فاصله سوم تا پنجم تیرماه است.
🌐 @Factnameh
🎙 «آتشبس»
🔹قسمت ۲۲۳ پادکست فکتنامه در شرایطی ضبط شد که حدود یک روز از شروع آتشبس میان جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل گذشته بود.
🔹ادعای کشتهشدن نصرالله و سنوار بعد از آتشبس با اسرائيل و فایل صوتی منتسب به صحبتهای پزشکیان در شب آتشبس، دو فکتچکی است که با تحولات اخیر مرتبط است.
🔹ادعای قطع سراسری اینترنت در اسرائيل در روزهای جنگ، از جمله ادعاهایی است که به طور گسترده در رسانههای داخل ایران منتشر شده بود، اما توضیح دادیم که چرا به آن نشان شاخدار دادیم.
🔹بعد از تمام تصاویر نادرستی که به رهگیری و انهدام جنگندههای اف۳۵ اسرائیل در ایران نسبت داده شده بود، بهتازگی ویدیویی دست به دست شده که همین ادعا را تکرار میکند. توضیح دادهایم که چرا این ویدیو نیز هیچ ارتباطی با این جنگندهها ندارد.
🔹ویدیوی هولناک حمله یک مرد به یک کودک خردسال در فرودگاهی در مسکو بسیار پربازدید شده بود؛ ویدیویی که واقعی است اما ادعاهای نادرستی درباره آن مطرح شده بود تا به نوعی آن را به جنگ اخیر ارتباط دهد.
🔹اینها و چند فکتچک کوتاه را در این پادکست خواهید شنید.
🎙 پادکست فکتنامه را از همه اپلیکیشنهای دریافت پادکست بشنوید.
👈 در کستباکس بشنوید
👈 در اپل پادکست بشنوید
👈 در اسپاتیفای بشنوید
🌐 @Factnameh
❌ ادعای نادرست درباره حمله یک مرد اسرائیلی به کودک ایرانی در فرودگاه مسکو
🔹ویدئوی هولناکی در شبکههای اجتماعی ایران منتشر شده که ادعا میکند «یک مرد یهودی اسرائیلی به یک کودک ایرانی در فرودگاه مسکو حمله کرده است».
🔹گزارشها نشان میدهد که این ادعا نادرست است.
🔹بر اساس گزارش رسانههای روسی، فرد مهاجم، ولادیمیر ویتکوف، یک مرد ۳۱ ساله اهل بلاروس است. کودک آسیبدیده نیز به گفته کاظم جلالی، سفیر ایران در مسکو، ایرانی نیست و تبعه افغانستان است.
🔹این کودک به همراه مادر باردارش با پروازی از این کشور به مسکو سفر کرده بود. برخی گزارشها حاکی از آن است که این خانواده با شروع جنگ ایران و اسرائیل از ایران گریخته و به صورت زمینی به افغانستان و بعد روسیه رفته بودند.
🔹این حادثه در فرودگاه بینالمللی شرمتیوو مسکو رخ داده است؛ جایی که ویتکوف ناگهان به کودک ۱۸ ماهه حمله کرده و او را به زمین کوبید که منجر به جراحات شدید از جمله شکستگی جمجمه و به کما رفتن کودک شد.
🔹ویتکوف به اتهام «اقدام به قتل» دستگیر شده است. هیچیک از گزارشهای رسمی، یهودی یا اسرائیلی بودن مهاجم را تأیید نکردهاند.
🔹بنابراین، این ویدیو واقعی است اما ادعایی که درباره آن شده درست نیست و در نتیجه فکتنامه به این ادعاها نشان «نادرست» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
❌ ویدیوی ساختگی از وضعیت تلآویو، قبل و بعد از جنگ با ایران
🔹رسانههای داخلی ایران از جمله فارس، نورنیوز و شرق ویدیویی را با عنوان «تلآویو قبل و بعد از جنگ با ایران» منتشر کردند که ادعا میشود در آن خرابیهای این شهر را بعد از حملههای ایران نشان میدهد.
🔹این ادعا نادرست است و تقریبا همه عکسها و ویدیوهایی که در این کلیپ استفاده شده و ادعا میشود تلآویو را بعد از جنگ با ایران نشان میدهد، ساخته هوش مصنوعی است.
🔹بنابراین فکتنامه به این ویدیو و ادعای مربوط به آن نشان «نادرست» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
❌ ادعای شاخدار درباره قطع اینترنت در اسرائیل
🔹برخی رسانهها و پایگاههای خبری در ایران، مدعی شدهاند در روزهای نخست جنگ ایران و اسرائیل، اینترنت در کشور اسرائیل برای سانسور تصاویر برخورد موشکهای ایران به صورت سراسری قطع شد.
🔹این ادعا درست نیست و هیچ گزارش یا نشانهای وجود ندارد که نشان دهد از ابتدای جنگ تاکنون اینترنت در اسرائیل محدود یا قطع شده باشد.
🔹نهادهای پایش وضعیت اینترنت، مانند نتبلاکس، دسترسی شهروندان به اینترنت را رصد میکنند و اگر در یک کشور یا منطقه، اختلالی گزارش شود، آن را به صورت عمومی منتشر میکنند.
🔹بر اساس گزارش نهادهای بینالمللی و همچنین اعلام دولت جمهوری اسلامی، در جنگ اخیر دسترسی شهروندان در ایران به اینترنت قطع شده بود.
🔹بنابراین فکتنامه به این ادعا نشان «شاخدار» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh