İranin Ramiyan mahalından qızılbaş qızının sizlərə salami var!
«زنده باد قزلباش، زنده باد آذربایجان» - با این کلمات یک دختر قزلباش از منطقهی رامیان در گلستان ایران به تمام قزلباشهای جهان سلام می کند.
#قزلباشهای_ایران
#قایناق Fb qizilbashunity
هنگ یالان ابراهیم (seni sevmedim yalan)
yalan yalan yalan
دروغه دروغه دروغه
seni sevmediğim yalan
اینکه دوست ندارم دروغه
kızgın bir aninda soyladim yalan
تو عصبانیت یک آن دروغ گفتم
seni sevmediğim yalan
اینکه دوست ندارم دروغه
sen yoksun herşey eksik
بدون تو همه چیز ناقصه
sen varsın herşey tamam
با تو هر چیز کامل میشه
Neill varsın opgörürsünlar benden
هر چیز که یکجا میبینند هست برای منه
paylaşmaya hazirim
برای تقسیم کردنش حاظرم
inan inan inan
بدون بدون بدون
yanlız seni Paylaşamam
فقط تو رو تقسیم نمیکنم
yalan yalan yalan
دروغه دروغه دروغه
seni sevmediğim yalan
اینکه دوست ندارم دروغه
kızgın bir aninda soyladim yalan
تو عصبانیت یک آن دروغ گفتم
seni sevmediğim yalan
اینکه دوست ندارم دروغه
yalan yalan yalan
دروغه دروغه دروغه
seni unuttuğum yalan
اینکه فراموشت کردم دروغه
çocuksu bir sevinç başlar içinde
مثل یه بچه میشم که شروع به ذوق کردن میکنه
sein gorduyum zaman
هر وقت می بینمت
@ghazelbashramian
📌آنا یالوارماقِ🙏
تانری🙏
هئچ آنا مریض اولماسون
هئچ آنا یؤرگی غملی اولماسون
هئچ آنا گؤزلری یاشیلی اولماسون
هئچ آنا قوجال ماسون
هئچ آنا تک قالماسون
هئچکیم آناسوز الماسون🙏😞
@ghazelbashramian
✓ برای تنظیم قرارداد لطفاً در کانال
@karbordi_hoquq
پیغام بگذارید.
✓ جهت انجام هرگونه مشاوره حقوقی همه روزه از ساعت ۴/۳۰ الی ۷/۳۰ میتوانید تماس حاصل فرمایید.
🔵آیا میدانید
برای"دعوا.کردن"
نوزده فعل تورکی وجود دارد.!؟
1. دویوشمئک :::: همدیگر را کتک زدن
2. وُوروشماق ::::: همدیگر را زدن
3. ساواشماق :::: با یکدیگر دعوا و جنگ کردن و گلاویز شدن
4. دیدیشمئک :::: دعوا همراه با چنگ زدن یکدیگر
5. چارپیشماق ::::: دعوا و برخورد به همدیگر - تصادم
6.دالاشماق :::: با هم دعوای لفظی کردن
7. دارتیشماق :::: باهم مشاجره کردن
8. چاختاشماق ::::: باهم سرشاخ شدن
9. توتوشماق ::::: دعوا با گرفتن یکدیگر
10. بوغوشماق :::: دعوا همراه با گرفتن یقه وخفه کردن
11. تپیشمک :::: دعوا همراه لگد انداخت به هم
12. تپیکلشمئک:::: دعوا همراه لگد انداختن به هم
13. قیرتلاشماق :دعوا همراه با گرفتن گلوی همدیگر
14. سویوشمئک :::: همدیگر را دشنام دادن
15. دیرشمئک :::: دعوا کردن - مقابل هم ایستادن
16. بوغازلاشماق :::: گلوی همدیگر را گرفتن -مقابل هم قرار گرفتن - دعوا کردن
17. چیرپیشماق ::::: زد و خورد
18. دُوروشماق ::::: مناقشه - مجادله - رو در رو شدن
19. سوپورلشمئک ::::: گلاویز شدن - در هم آویختن
@ghazelbashramian
شیناسنامه یوخ❌
دوغومبلگهسی ✅
شناسنامه (Birth certificate) ::: دوغومبلگهسی - doğumbəlgəsi
"بیلسای"
تهدید❌
قاراقورخو ✅
تهدید ( threat ) :::: قاراقورخو ; qaraqorxu
قیسقورخو ; qısqorxu
تهدید کردن (threaten):::: قاراقورخو گلمک ; qaraqorxu gəlmək
قیسقورخو گلمک ;qısqorxu gəlmək
یانیلاماق ;yınlamaq
"بیلسای"
نگران::: نایران❌
نگران:::قایغیلی ✅
نگرانی (worry) :::: قایغی ,qayğı
نگران (worried) ::: قایغیلی, qayğılı
نگران شدن (worry) ::::قایغیلانماق, qayğılanmaq
"بیلسای"
انتقاد:::اینتیقاد ❌
انتقاد:::الشدیری✅
نقد کردن ، تنقید کردن ، tənqid etmək (criticise) :::: الشدیرمک , ələşdirmək
نقد ، انتقاد ، tənqid (Criticism) :::: الشدیری,ələşdiri
"بیلسای"
پیشنهاد❌
اونری ✅
پیشنهاد :::: اونری - önəri
پیشنهاد دادن :::: اونرمک - önərmək
" بیلسای"
جاهل
جاهیل❌
بیلمز ✅
جاهل ، نادان:::: بیلیسیز - bilisiz بیلمز - bilməz بیلگیسیز - bilgisiz (هم برای نادان هم برای بی خبر و بی اطلاع استفاده میشود)
جهالت-جهل-نادانی:::: بیلیسیزلیک - bilisizlik بیلمزلیک - bilməzlik بیلگیسیزلیک - bilgisizlik
"بیلسای"
✅محیط اولور چئوره وه اورتام ✅
محیط::::: چئوره - çevrə اورتام, ortam
در ترکی هر دو لغت معنی متفاوتی دارد اما در فارسی و انگلیسی یک کلمه استفاده میشود
در چئوره وابستگی و تامین کردن از اطراف وجود دارد شما به هوا و.. وابسته اید و شمارا تامین میکنند اما در اورتام چنین وابستگی و تامین کردنی وجود نداردبرای همین برای محیط زیست باید چئوره بکار ببرید
@ghazelbashramian
یالوارا یالوارا😉
باخرام او گوزل یارا😍
او منیم جانمدی🥰
او سئودیم خانمدی😊
@ghazelbashramian
آباد --> آپاد ، آوا ، اوْوا ، آواد --> از ريشه های قديمی ترک به معنای جای خرّم و سرسبز ، محل زندگی آدمی ، بصورت پسوند در انتهای اكثر روستاها ،
اَبَد --> در عربي نيز جمع اين ريشه است: ابدالآباد --> منتهی الآباد ، آوادانليق --> آباداني
احتمالاً اوْبا نيز محرف همين كلمه است و ريشه اصلی آباد نيز همان اوْب (محل زندگي) است. در واقعيت هم جای زندگی انسانی را آبادی مي گويند نه جای پر آب را! كه اگر غير اين بود بايستی درياها و جزائر را بزرگترين آبادی ها مي پنداشتيم. احتمال خيلی قوی ائو ( محل زندگي) نيز محرف همين اوْب باشد. پسوند آوا از قديمی ترين پسوندها در انتهای نام دهات ترک می باشد.
@ghazelbashramian
«زنده باد قزلباش، زنده باد آذربایجان» - یک دختر قزلباش از منطقهی رامیان در گلستان ایران به تمام قزلباشهای جهان سلام می کند.
#قزلباشهای_ایران
@ghazelbashramian
#دستورزبان #گرامر
لغات ضخیم + لغات نحیف
یکی از ویژگی های جالب راجع به زبان های ترکی، به ویژه ترکی رامیانی، این است که یک کلمه:
یا مصوتهای نحیف/ اینچه (شاملِ: اَ، اُ، اؤ، ئ، ای /,á, ö, ü, e,i) میگیرد،
یا مصوتهای ضخیم/ قالن (آ، اوٌ، او، اِ / a, o, u, ı)
و هیچ کلمه اصیل ترکی نیست که هر دو گروه مصوتها را با هم داشته باشد!!!
حتی بسیاری از کلمات غیرترکی هم وقتی وارد ترکی رامیانی میشوند مصوتهایشان به یکی از دوگروه نحیف یا ضخیم بدل میشود (لطفاً به اصالت تلفظ مادربزرگ و پدربزرگ خود احترام بگذارید!)
مثلاً: ساعت » ساعات، آرَش » آرِش ، گَدای » گادای ، اَرزان » آرزان ، مزه » مازا ، مزار » مازار
• این تقسیم بندی اساس هر تلفظ و املا در ترکی رامیانی است. به طوری که ما در ترکی رامیانی پسوندهای دو یا چند تلفظی داریم. مثلاً پسوند مصدر (مه) و پسوند جمع (له/لر) به لغات نحیف اضافه میشوند، مثل: ارله، سیزلره، گئدمه، گُرمه، سؤزمه، دئومه
همچنین پسوند جمع (لا/لار) و پسوند مصدری (ما) هم به لغات ضخیم اضافه میشوند. مثل: قزلا، اوٌغلانلارا، یوما، سوٌرما
آنا گونی بوتون آنالارا قوتلو اولسون ❤️🌸🌺🌷
هر گون آنا گونی دی
آنالاری همیشه قدر بیلک🙏
آنالاری بو گون بوجور سوپرایز ائدینگ😍☝️
@ghazelbashramian
تقدیم اولسون او کس لره کی آنالاری دونیادان گدیب 🌹
آنالارگونی موبارک اولسون❤️
هر گون آنا گونی دی
@ghazelbashramian
✨وَقَضَى رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا
✨إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُلْ لَهُمَا
✨أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُلْ لَهُمَا قَوْلًا كَرِيمًا ﴿۲۳﴾
✨و تانری قرارلاشمیش اونان سونرا هئچ کسی عیبادت المیسیز
✨و آتا وآنالاریزا احسان الین اگراونلاردان بیری
✨ياهرایکی سیزی سنین یانندا قوجالدلار
✨اونلارا حتی اوف دا دمه اونلارینان پیس دانشما
✨و اونلارینان اویغون دانیش گینان(۲۳)
📚 سوره مبارکه الإسراء
✍ آیه ۲۳
#اسامی_فامیلای_نزدیک_دور_به_تورکی :
مادر = آنا
مادر زن، مادر شوهر = قایین آنا
نا مادری = آنالیق
پدر = آتا
پدر زن، پدر شوهر= قایین آتا
نا پدری = آتالیق
پدربزرگ = بابا
مادربزرگ = ننه
برادر = قارداش
برادر زن، برادر شوهر = قایین
برادر ناتنی = اؤیگه قارداش
پسر برادر = قارداش اوغلو
دختر برادر = قارداش قیزی
خواهر = باجی
خواهر زن، خواهر شوهر
خواهر ناتنی = اؤیگه باجی
پسر خواهر = باجی اوغلو
دختر خواهر = باجی قیزی
داماد = کوره کن
داماد بزرگتر = یئزنه
عروس = گلین
عمو = عمی
زن عمو = عمی آروادی
پسر عمو = عمی اوغلو
دختر عمو = عمی قیزی
عمه = بی بی
شوهر عمه = بی بی اری
پسر عمه = بی بی اوغلو
دختر عمه = بی بی قیزی
دایی = دایو
زن دایی = دایی آروادی
خاله = دایزا
شوهر خاله = دایزا اری
پسر خاله = دایزا اوغلو
دختر خاله = دایزا قیزی
مرد = کیشی
پیر مرد = قوجا کیشی
زن = آروات
پیر زن = قوجا آروات
شوهر = ار
شوهر خواهر زن = باجاناق
پسر = اوغلان
دختر = قیز
بچه = اوشاق
نوزاد = ببه
دوقلو = ائکیز
ریش سفید = آغ سققل
گیسو سفید = آغ بیرچک
همسایه = قونشو
@ghazelbashramian
در زبان تركى 9 نوع گريه كردن داريم :
آغلاماق، زيرلاماق، سيزلاماق، سيزيلداماق، اينله مك، زاريماق، هؤكورتمك، ايچين. چالماق، وييلداماق.
دكتر صابر مقدم كه پزشك فارس زبان و مشهورى در تبريز است مي گفت:اوايل آمدنم به تبريز مريضى داشتم كه مى گفت: "معدم گؤينيير". گفتم: "درد ميكنه؟" گفت: "يوخ آغريمير، گؤينيير!" و من بعدها فهميدم كه تركها به زخم معده گؤينه مك مى گويند به درد عصبى معده آغريماق مى گويند و به التهاب معده سانجى مى گويند. يعنى من بدون آندوسكوپى مى توانم دارو تجويز كنم! چون زبانشان انواع درد كردن را تجزيه تحليل مى كند! "ویژگی ﻫﺎﯼ ﺯﺑﺎﻥ ﺗﺮﮐﯽ"
ﺍعضای ابتدایی گوارش ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﺗﺮﮐﯽ با ﺣﺮﻑ "د" شروع ﺷﺪﻩاند:
ﺩﯾﻞ(ﺯﺑﺎﻥ)
ﺩﻭﺩﺍﻕ(ﻟﺐ)
ﺩﺍﻣﺎﻕ(ﮐﺎﻡ)
ﺩﯾﺶ(ﺩﻧﺪﺍﻥ)
ﺩﯾﻤﺪﯾﮏ(ﻣﻨﻘﺎﺭ)
ﻫﺮ ﺍﻧﺪﺍﻣﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺑﺪﻥ ﺧﺎﺭﺝ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﺣﺮﻑ "ﻕ" :
ﻗﯿﭻ(ﭘﺎ)
ﻗﻮﻝ(ﺩﺳﺖ)
ﻗﺎﻧﺎﺩ(ﺑﺎﻝ)
ﻗﻮﯾﺮﻭﻕ(ﺩﻡ)
ﻗﺎﺭین(ﺷﮑﻢ)
ﻗﻮﻻﻕ(ﮔﻮﺵ)
ﺍعضای ﭼﺸﻢ ﺑﺎ "گ" :
گؤﺯ(ﭼﺸﻢ)
ﮔﺎﺵ(ﺍﺑﺮﻭ)
ﮔﯿﻠﻪ(ﻋﻨﺒﯿﻪ)
ﮔﯿﭙﺮﯾﮏ(ﻣﮋﻩ)
ﺍﺯ ﺑﺎﻻﯼ ﺳﺮ ﺗﺎ ﮐﻤﺮ ﺑﺎ "ﺏ" :
ﺑﺎﺵ(ﺳﺮ)
ﺑﻮﯾﻨﻮﺯ(ﺷﺎﺥ)
ﺑﻮﯾﻮﻥ(ﮔﺮﺩﻥ)
ﺑﺌﻞ(ﮐﻤﺮ)
ﺑﻮﺧﻮﻥ(ﭘﺸﺖ)
ﺑؤﺭﮎ(ﻗﻠﻮﻩ)
ﺑﺎﺭﺳﺎﻕ(ﺭﻭﺩﻩ)
ﺷﺎﯾﺪ ﺣﺘﯽ بؤﺭﮎ(ﮐﻼﻩ) ﻭ ﺑﺎﺷﻤﺎﻕ(ﮐﻔﺶ) ﮐﻪ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺳﻮﯼ ﺑﺪﻥ ﻣﺎ ﺭﺍ میپوﺷﺎﻧﻨﺪ, ﺍﺯ ﺭﻭﯼ این ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺑﻮﺩﻩ
ﻫﺮ ﺍﻧﺪﺍﻡ ﺗﯿﺰ دارای زاویه با "د" :
ﺩﯾﺮﻧﺎﻕ(ﻧﺎﺧﻦ)
ﺩﯾﺰ(ﺯﺍﻧﻮ)
ﺩﯾﺮﺳﮏ(ﺁﺭﻧﺞ)
ﺩﺍﺑﺎﻥ(ﭘﺎﺷﻨﻪ)
تــركى هنـــر است
1-زبان تركى سومين زبان زنده و توانمند دنياست
2- زبان تركى 500 ميليون متكلم در جهان دارد
3- زبان تركى 7200 سال قدمت دارد
4- زبان تركى 100/000 واژه ى اصيل دارد
5- زبان تركى 3500 فعل اصلى دارد
6- زبان تركى 24/000 فعل غير اصيل دارد
7- زبان تركى 46 زمان فعلى دارد
8- 100% كلمات زبان تركى ريشه دارند
9- زبان تركى زبان اكثريت مردم ايران است
10- زبان تركى داراى 9 آوا است
11- زبان تركى بعنوان زبان بين المللى در جهان به ثبت رسيده است
12- زبان تركى بعنوان شاهكار زبان ها و ادبيات بشرى شناخته شده است
13- از زبان تركى براى ارسال ديتاهاى رادارهاى جهان استفاده مى كنند
14- زبان تركى را بعنوان زبان استاندارد يونسكو در اروپا و آمريكا مى شناسند
15- زبان تركى داراى 450/000 عنوان كتاب در جهان است
16- زبان تركى صاحب اولين دومين و سومين خط بشرى در جهان است
اندر عجایب زبان ترکی…
فعل ” چیخدیم”
کنکوردان چیخدیم(قبول شدم)
پله دن چیخدیم(بالا رفتم)
حسابیندان چیخدیم(کسر کردم)
اداره دن چیخدیم(خارج شدم)
سالدیم چیخدم(نشستم فکر کردم)
بکارچیلیغا چیخدیم (تعطیل شدیم)
@ghazelbashramian
✓ تاریخچه نهادهای تعلیمی در قرون جدید و معاصر رامیان
رامیان در دوران قاجار به ویژه عصر ناصری مرکزیت علمآموزی در دشت گرگان، به ویژه نیمه شرقی استان گلستان فعلی داشته است. شاهد این ادعا بنای تاریخی مدرسه سعدیه بود که با دستور میر سعدالله خان حسینی موسوی میرفندرسکی، حاکم وقت استرآباد و با همت شیخ یعقوب قلیچلی در سال ۱۲۷۵ هجری شمسی بر روی بنای مدرسه دیگری تجدید بنا شده بود. مدرسه سعدیه همچون مدرسه سلف خود عالمانی رهنما پرورد. نظر بر تمرکز علمی این دو مدرسه عالمان آنها از دیرباز با علمای خراسان، خانات خیوه، شاهرود، ترکمن صحرا، استرآباد، مازندران و نجف اشرف در ارتباط بودند.
رامیان علاوه بر مرکزیت علمی منطقه، نقش ارتباطی و بازرگانی در آن زمان داشت و محل تلاقی علما و بازرگانان خراسانی، آسیای میانه، مازندران و شاهرود بود.
محل درآمد این مدرسه سعدیه از دکانهای بازار قدیم رامیان و همچنین اراضی و میاه موقوفه مانند گل چشمه و چشمه گل رامیان تأمین می شد.
حوزه علمیه سعدیه محل تربیت بسیاری از عالمان دینیای شد که نقش به سزایی در رشد و تعالی و جهتدهی مردم ایفا میکردند.
این بزرگان در رخدادهای انقلاب مشروطه در صد سال گذشته تأثیر آشکاری داشتند.
از جمله بزرگان و عزیزانی که بانی یا مدرس و یا تحیصل کرده مدرسه سعدیه رامیان بودهاند، عبارتند از:
شیخ یعقوب قلیچلی، شیخ عبدالحسین جعفری رامیانی، شیخ جعفر جعفری رامیانی، شیخ علی اکبر یازرلو
در سال ۱۳۰۴ خورشیدی دستور ساخت مدرسه ایرج صادر شد که مهندسین ناظر آن آلمانی بودند اما کارگران سازنده آن رامیانی. این مدرسه در ۱۳۰۵ خورشیدی با حضور شخص رضا شاه پهلوی افتتاح شد. عمده محصلان مدرسه پسران بودند که بعدتر گروه کوچکی از دختران به آنها افزوده شدند. دانش آموزان مدرسه ایرج علاوه بر رامیان از قرای اطراف از نوده خاندوز تا فندرسک میآمدند.
در دهه ۳۰ خورشیدی نخستین مدرسه دخترانه رامیان آغاز به کار کرد تا دختران به طور جدا از پسران علم آموزی کنند. این مدرسه که هنوز هم دبستان دخترانه میرولیالله میرفندرسکی نام دارد توسط شخصی به همین نام بنا شدهاست. او از فرزندان یکی از خانها و سادات قدیم منطقه بود و در رامیان زندگی میکرد و همسری رامیانی داشت اما فرزندی نداشت. او املاکش را در جهت مدرسه سازی وقف نمود.
به لحاظ مدیریتی مدرسه های رامیان در ابتدای حکومت پهلوی تحت نظارت اداره فرهنگ استرآباد (گرگان) بود که پس از چندی زیر نظر اداره فرهنگ شهر گنبد قابوس (شهرستان دشت گرگان) درآمد لٰکن در ۱۳۲۷ کفالت مدیریت آموزش و پرورش در رامیان مستقر شد تا در ۱۳۵۵ آموزش و پرورش رامیان در حالی به طور مستقل تأسیس گردید که شامل مناطق آزادشهر و فندرسک نیز میشد.
در اواخر دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ آموزش و پرورش آزادشهر از رامیان جدا شد و بنای دانشگاه آزاد اسلامی واحد آزادشهر بنا شد. در اوائل دهه ۸۰ آموزش و پرورش بخش رامیان به شهرستان ارتقاء یافت.
در دور اول سفرهای استانی رئیسجمهور وقت، آقای احمدی نژاد، در نیمه دهه ۸۰ مجوز تأسیس دانشگاه پیام نور واحد رامیان صادر گشت.
پس از احیاء باغهای وقف مدرسه سعدیه در گل چشمه در نیمه اول دهه ۹۰ اداره اوقاف در سال ۱۳۹۹ دستور ساخت بنای مدرنی بر عرصه قدیم مدرسه سعدیه رامیان را صادر کرد٪.
• با تشکر از صفحه رامیان قدیم
💠زبان ترکی چندمین زبان جهان است؟
✍استاد پرویز شاهمرسی
⭕️از نظر علم زبانشناسی همه زبانها از نظر تعریف کلی زبان یکسان هستند. چه زبانی با میلیونها گویشور و دیگری با دهها نفر. هر زبانی ارزش حفظ و بررسی و قوانین خاص خود را دارد.
از این نظر که زبان یک دستگاه آوایی برای ارتباط میان انسانها است، هیچ تفاوتی میان زبانها وجود ندارد.
اگر از نظر تعداد گویشوران بخواهیم زبان ترکی را در جهان بسنجیم، تنها یک کشور و آن هم ترکیه است که زبان آن ترکی ثبت شده است. دیگر کشورهایی که ما آنها را ترک میدانیم به نامهایی چون قرغیزی، قزاقی، ازبکی، آذربایجانی و ... ثبت شدهاند.
به همین خاطر هیچ آمار رسمی از تعداد ترکهای جهان وجود ندارد.
طبیعی ست که با این حساب زبان ترکی یا همان زبان مردم ترکیه از لحاظ تعداد گویشوارن در ردیف ۱۰ زبان برتر جهان قرار ندارد.
اگر از نظر قاعدهمندی زبانی گفته شود، متأسفانه یک نظام توافق شده میان زبانشناسان جهان در تجمیع معیارها وجود ندارد که بتوان زبانهای جهان را از نظر قاعده مندی سنجید.
بیشتر زبانشناسان اروپایی یا آمریکایی هستند و بیشتر نظرشان به زبانهای انگلیسی و فرانسوی، آلمانی و ... است. بیشتر مثالها در کتابهای زبانشناسی از این زبانهاست.
اینکه گفته میشود زبان ترکی پس از زبان عربی قاعدهمندترین زبان جهان است، نتیجه یک تحقیق فردی است و نه مطلبی که در سطح جهان پذیرفته شده باشد.
صرفنظر از این مسائل و نگاه تحقیرآمیزی که در ایران به زبان ترکی و قابلیت زبانی آن میشود، اگر کسی به صورت علمی در زبان ترکی و مقایسه آن با زبانهای دیگر دقت کند، به یک نتیجه بسیار عجیب می رسد.
✅زبان ترکی از نظر منطقی و ریاضی قابلیت شگرفی دارد.
بگذارید با مثالهایی مسئله را روشن کنم تا همگی متوجه شویم زبانی که به آن سخن میگوییم، چه موهبت عظیمی است.
مسئله اول این است که ترکها همواره هدف و نهایت را در نظر دارند. این ویژگی هم در اعداد و هم در جملهبندی خود را نشان میدهد.
مثلاً ما میگوییم: «داغا چیخدیم». فارسها میگویند: «از کوه بالا رفتم». ترکها همواره هدف را در نظر میگیرند در حالی که فارسها مبدأ را در نظر دارند.
در سیستم اعداد نیز چنین است و در اینجا هنگامهای برپاست. در گفتن ساعت نیز چنین است. یعنی ترکان همواره هدف را میگویند ولی فارسها مبدأ را.
فارسها میگویند: ۱۰ دقیقه از ساعت ۵ گذشته است. ترکها میگویند: «۱۰ دقیقه ساعات ۶ یا ایشلهییر». یعنی فارسها گذشتن ۱۰ دقیقه از ساعت ۵ را مهم می دانند در حالیکه ترکها بر این نکته تأکید دارند که ۱۰ دقیقه به سوی ساعت ۶ پیش رفته است.
در زمان قدیم ترکها میگفتند: «بیر ایگیرمی» (۱۱). «دوققوز ایگیرمی» (۱۹). البته اینها نوع بیان در حال حاضر در آذربایجان جنوبی با توجه به نفوذ رسانههای فارسی کمرنگ شده ولی در آذربایجان شمالی هنوز هم رایج است.
فارسها میگویند: «علی پسر حسن». ترکها میگویند: «حسن اوغلو علی».
اعداد میان ۱۰ و ۲۰ را در نظر بگیرید. مثلاً: ۱۴ در فارسی میگویند: چهارده. در ترکی میگوییم: «اون دؤرد».
مگر نه اینکه عدد را باید از چپ به راست خواند؟ چرا فارسها در خواندن این عدد جای ۴ و ۱۰ را عوض میکنند؟
این خاصیت در همه زبانهای دیگر مانند عربی، انگلیسی، آلمانی و ... وجود دارد.
به مثال ۱۱۱۴ توجه کنید:
فارسی= هزار و صد و چهارده.
عربی= الف و مائلون و اربع عشر
انگلیسی= One Thousand hundred fourteen
آلمانی= ein tausend hundert viezehn
ترکی= مین یوز اون دؤرد
تنها در زبان ترکی است که ترتیب منطقی عدد حفظ میشود و این نشان از آن دارد که زبان ترکی زبان منطقی است.
اگرچه تنها به ذکر دو نمونه بسنده شد ولی این نکته جالبی است که ترکها نیمکره چپ خود را به خوبی بکار میگیرند و زبان را به عنوان ابزاری منطقی و ریاضی استفاده میکنند.
از این رو فارسها بیشتر مایل به بیان احساسی هستند و ترکها راغب به بیان منطقی. مثلاً فارسها ضربالمثلی دارند که میگوید: «جیک جیک مستونت بود، یاد زمستونت بود». در این مثل نکتههای لطفی و احساسی وجود دارد. حال به معادل ترکی آن بنگرید: «یایدا قوهون یئین، قیشدا توخومون یئیر».
اینجا صراحت و اختصار بیشتری وجود دارد. این همان ویژگی اصلی زبان ترکی است که آن را از زبانهای دیگر جدا میکند.
به همین دلیل است که دختران بیشتر تمایل دارند به زبان فارسی سخن بگویند تا لطافت و احساسات در بیانشان نمود یابد.
اکنون باید گفت زبان ترکی از نگاه منطقی و ریاضی، سازمانیافتهترین زبان جهان است.
صراحت، اختصار، سادگی و صلابت ویژگیهای مهم این زبان هستند. زبانی که ما ترکها به لهجههای مختلف آن سخن میگوییم، سازهای بسیار نظاممند است. تنها در صورت شناخت کامل آن میتوان به ارزش آن پی برد.
@ghazelbashramian