Telegram-канал gheitasvanda - اولین کانال طایفه قیطاسوند: Unsorted

اولین کانال طایفه قیطاسوند

10 Sep 2022 20:15

● راه ها و جاده‌های ایران پیش از رضاشاه، از نگاه ریچارد کاتم استاد دانشگاه پیتسبورگ و ارتباط آن با پدیده ٔ به‌گفته ٔ او «ناسیونالیسم ایرانی» - وی می‌نویسد:

مثلث رخنه‌ناپذیر فلات ایران، موجب جدا ماندن فلات از بقیه نقاط کشور شده است، نقاطی که خارج از اضلاع مثلث واقع می‌شوند. خوزستان کرانه‌های خزر، خراسان، سیستان و بلوچستان از جمله این نقاط می‌باشند. اینها همه بیرون از مثلث فلات قرار گرفته‌اند و می‌توانسته‌اند تا حد زیادی مستقل از دولت مرکزی ایران عمل کنند. وانگهی موانع سر راه مسافرت و عبور و مرور، سبب شده است تا مردم پیرامونی مثلث با مردم ساکن در داخل فلات چندان آشنا نشوند و مراوده‌ای نداشته باشند، و به همین جهت و با توجه به موقعیت این سرزمین‌های حاشیه‌ای، برای این مردم جهت‌گیری منطقه‌ای و محلی طبیعی‌تر بوده است تا جهت گیری ملی، فرهنگی و سیاسی. حتی در محدوده فلات محصور ایران، وضعیت جغرافیایی و اقلیمی به گونه‌ای بوده که کنترل تهران بر بقیه نقاط را دشوار می‌ساخته و ایجاد وفاداری ملی در نقاط دوردست تر را با مانع رو به رو می‌کرده است. فاصله شهرها و روستاها زیاد بوده، و میزان بسیار اندک بارندگی و استفاده بیش از حد از مراتع و چراگاه ها موجب خشکی و بی‌حاصلی زمین در فواصل میان شهرها شده است. قبل از سال ۱۳۰۰ خورشیدی و روی کار آمدن رضاشاه، مسافرت عمدتاً با کاروان‌های شتر صورت می‌گرفته و در نتیجه، کند و پرهزینه بوده است. نزدیک بودن به کوه‌ها و صحراها و بیابان‌ها موجب شده است تا قبایل متعدد بر سر راه کاروان‌ها کمین کرده به راهزنی بپردازند و بعد هم در کوه‌ها یا بیابان‌ها پنهان شوند و از تعقيب مصون بمانند؛ پس عامل ناامنی راه ها هم، مسافرت در محدوده ایران را امری بی‌جاذبه می‌ساخته است.
همین دشواری امر مسافرت در ایران، یکی از خصیصه‌های تکان دهنده ناسیونالیسم ایرانی را تقویت کرده است و آن اینکه تا سال‌های دهه ۱۳۳۰ تعداد معدودی از ایرانیان به ناسیونالیسم معتقد بودند. مشکلات عبور و مرور فکر مسافرت را برای مردم اکثرا بیسواد و فقرزده ناممکن می‌ساخت. اما برای اقلیت باسواد به هر حال امکان سفر وجود داشت. بازرگانان به خاطر منافع تجاری سرشار ناچار بودند به شهرهای دور و نزدیک سفر کنند. روحانیان نیز می‌بایست به مردم سر می‌زدند و هر از گاهی با آنها دیدار می‌کردند. آنان نیز اقامت خود را به شهرهای مذهبی کربلا و نجف در بین‌النهرین، و قم و مشهد در ایران، محدود نمی‌کردند. روشنفکران نیز به گونه‌ای وسیله سفر را فراهم می‌ساختند تا از آثار تاریخی و فرهنگی نقاط مختلف کشور دیدن کنند. در نتیجه، دیدگاه این سه گروه به شهر یا حوزه خاصی محدود نمی‌شد. آنان دیدگاه ایرانی داشتند و همین امر، پذیرش ناسیونالیسم را برایشان آسان می‌نمود.
پس مجموعه عوامل جغرافیایی و اقلیمی در ایران موجب شده تا ناسیونالیسم ایران خصوصیات خاص خود را داشته باشد، اما در عین حال رشد آن را، جز در میان معدودی از مردم به سه گروه ذکر شده - مانع گردیده است. از دهه ۱۹۳۰ به بعد تأثیر عامل جغرافیایی-اقلیمی بر خصلت ناسیونالیستی به سرعت کاهش یافته و حتی خود ناسیونالیسم هم سیر انحطاطی ای را پیموده است. ناسیونالیست‌های پرحرارت خواهان آن بودند که ایران در صحنه جهانی خود را نشان بدهد. آنها معتقد بودند که برای حصول به این مقصود ایران باید به مسیر تجدد و نوسازی بیفتد و اولین گام در این مسیر، بهبود بخشیدن به وضع ارتباطی است. با احداث راه‌آهن و جاده‌های متعدد، موانعی که موجب منطقه گرایی می‌شدند به نفع ناسیونالیسم کنار زده شدند.
ایجاد نظام ارتباطاتی تا حد زیادی مرهون رضاشاه است، گرچه با اقدام‌های او ارتباطات در ایران به حد کمال نرسید اما حتی به روستاییان امکان داد تا به دیدگاه ناسیونالیستی مجهز شوند.
راحتی نسبی و هزینه اندک حمل و نقل به تدریج از تعداد روستاها و شهرهای خودکفا کاست. و بازرگانان و زمینداران از دنیای اطراف خود نیز باخبر شدند. هرچند، کارگر یا کشاورز در مجموع کمتر به سفر می رفت اما بسیاری از اطرافیانشان مسافرت می‌کردند. هرقدر آهنگ این سیر و سفرها تندتر می‌شد پایه و شالوده مردمی که پذیرای ناسیونالیسم می‌شدند نیز گسترده‌تر می‌گردید.

📚کتاب ناسیونالیسم در ایران، نوشته ریچارد کاتم، مترجم احمد تدیّن، صفحه ۱۹-۲۱، انتشارات کویر، چاپ پنجم، تهران ۱۳۹۶
کانال طایفه قیطاسوند
@gheitasvanda