235
خُرده تأملات حسینعلی رحمتی در اخلاق فناوری اطلاعات و برخی موضوعات دیگر. 👈 سايت رسمي: www.harahmati.ir 👈 تماس: @harahmati_ir 💠 @harahmati👉 Telegram/Instagram/Eitta/WhatsApp/clubhouse/Eitaa/Virasty
بچه های‌مان به ما به خاطر چگونگی استفاده از #اینترنت می‌خندیدند، ما به والدین‌مان برای #هوش_مصنوعی، والدین ما هم به پدرومادرهای‌شان برای استفاده از #تلویزیون می‌خندیدند.
📌چگونه می‌شود یک #نسل را برای استفاده از فناوری‌های نوین #آماده کرد؟ این کار چه زمانی و توسط چه کسانی باید انجام شود؟
🌀هوش مصنوعی و چالش‌های اخلاقی آن
به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، درباره هوش مصنوعی و فناوری‌های مبتنی بر آن موضوعات فراوانی از منظر فقهی، فلسفی، اخلاقی، کلامی، سیاسی و مانند آن هست که بایستی مورد بررسی قرار گیرد. ولی در اینجا به این فناوری‌ها از منظر اخلاقی نگریسته می‌شود. یکی از موضوعاتی که در این زمینه باید بررسی شود نسبت اخلاق و هوش مصنوعی است. در ذیل آن هم موضوعات دیگری چون کارکرد اخلاقی هوش مصنوعی مطرح می‌شود.
در خصوص نسبت اخلاق با هوش مصنوعی با حجت الاسلام والمسلمین حسینعلی رحمتی مدرس و محقق اخلاق فناوری اطلاعات، دارای دکتری فلسفه اخلاق از دانشگاه قم، عضو هیئت علمی و مدیر گروه اخلاق کاربردی، معاون پژوهشکده اخلاق و روانشناسی اسلامی پژوهشگاه قرآن و حدیث و مولف کتاب‌هایی چون «تزاحم اخلاقی در شبکه های اجتماعی» و «مأخذ شناسی اخلاق فناوری اطلاعات و ارتباطات» به گفت وگو پرداختیم.
مشروح این گفت وگو را در ادامه بخوانید.
https://hawzahnews.com/xdKcV
🟢 حوزه‌های علمیه و اقتضائات ورود به عصر هوش مصنوعی (۶)
ضرورت آشنایی حوزویان با فرصت‌ها و امکانات هوش مصنوعی در عرصه اخلاق
✍🏼 حسینعلی رحمتی
🔸فراگیر شدن هوش مصنوعی، در کنار چالش های خود، مجموعه ای از فرصت ها را برای حوزه های علمیه فراهم می کند، که بایستی از هم اکنون دنبال شناسایی و بهره گیری از آنها باشند. به عنوان مثال، با استفاده از هوش مصنوعی می توان:
▪️۱. به عنوان ابزاری نیرومند برای اخلاق‌اندیشی و اخلاق‌پژوهی، مثلا برای تحلیل نظریه‌های اخلاقی، بررسی تحلیل مسائل اخلاقی و یافتن راهکار برای آنها استفاده کرد،
▪️۲. آموزه های اخلاقی اسلام را در قالب های تصویری و غیرتصویری جذاب و متناسب با مخاطبان مختلف طراحی کرد،
▪️۳. برای هر فرد و صنف و گروهی یک مشاور اخلاقی خاص طراحی کرد، تا متناسب با شرایط‌شان راهنما و پاسخگوی سوالات و مسائل اخلاقی آنان باشد،
▪️ ۴. به تبلیغ آموزه های اخلاقی اسلام به زبان های مختلف و برای جوامع گوناگون پرداخت، و با اخلاق‌اندیشان جهانی وارد گفت‌وگو شد.
📌البته این استفاده ها به معنای بی‌نیازی از نیروی «انسان»ی محقق،مدرس، و مبلغ اخلاق نیست،بلکه هوش مصنوعی باید «ابزار»کارشان باشد.
♨️ حوزه‌های علمیه و اقتضائات ورود به عصر هوش مصنوعی (۵)
«پُست‌هیومن‌ها» و «شهروند-ربات»ها هم جزو مخاطبان حوزه‌اند؟
✍🏼 حسینعلی رحمتی
🔹شروع عصر هوش مصنوعی، آغاز دوره ای پر چالش برای حوزه های علمیه است. از این رو حوزویان هرگونه موضوع آینده‌پژوهانه‌ای که اکنون گمانه‌زنی می‌شود را باید جدی گرفته و آن را مورد بررسی و تحلیل قرار دهند.
🔹 یکی از این چالش ها وجود «شهروند-ربات ها» و دیگری امکان به وجود آمدن «پُست‌هیومن»ها یا فرااِنسان های آینده است. با افزایش حضور ربات‌های هوشمند در جامعه، آنها ممکن است ادعای شهروندی داشته کنند و توقع داشته باشند که با آنها برخورد اخلاقی شود. پُست‌هیومن‌ها هم موجود(انسان؟)هایی هستند که با بهره‌گیری از فناوری هایی چون هوش مصنوعی، مرزهای انسان بودن را پشت سر گذاشته و دارای قدرت فکری، ذهنی و جسمی ای بسیار بالاتر از انسان های موجود (مخاطب فعلی حوزه ها) هستند.
📌 حوزویان باید بیاندیشند که آیا این سنخ موجودات هم مخاطب بحث های فقهی و اخلاقی آنها هستند؟ آیا درباره خود آنها و درباره رفتار انسان ها با آنها باید راهنمایی ها و دستورالعمل های اخلاقی خاص نوشت؟
۱ خرداد ۱۴۰۴
🌀 حوزه‌های علمیه و اقتضائات ورود به عصر هوش مصنوعی (۳)
❗️سده آینده نه، دهه آینده، و چه بسا نزدیک‌تر
✍🏼حسینعلی رحمتی
🔸تا سه چهار سال پیش در جامعه ما اغلب افراد حتی تحصیل‌کرده‌ها، اسمی از هوش مصنوعی نشنیده بودند یا دست‌کم با آن کار نکرده بودند، ولی امروز استفاده از فناوری های مبتنی بر هوش مصنوعی در اقشار گوناگون در حال فراگیر شدن است. این بیان‌گر یک نکته است: سرعت فراگیری این فناوری‌ها با هیچیک از ادوار زندگی بشر قابل مقایسه نیست.
🔸 حوزویان بایستی این موضوع را جدی بگیرند، چرا که به تبع فراگیر شدن این فناوری ها، مسائل و موضوعات اخلاقی و البته شدت تاثیرشان بر زندگی فردی و اجتماعی مخاطبان‌شان هم افزایش پیدا می‌کند؛ به‌گونه‌ای که ممکن است جامعه ما تا چند سال دیگر از جهت معرفت و عمل اخلاقی و سبک زندگی با وضعیت فعلی تفاوت‌های جدی کرده باشد.
📌 از این رو، حوزه‌ها برای آینده‌پژوهی ِ اخلاق هوش مصنوعی بایستی نه یک‌صد سال، که ده و حتی پنج سال آینده را مورد مطالعه قرار داده و خود را آماده کنند؛ در غیر این صورت چه‌بسا به‌زودی با مخاطبی مواجه شوند که هیچ شناختی از او ندارند.
۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۴
#حوزه_و_هوش_مصنوعی
💢حوزه‌های علمیه و اقتضائات ورود به عصر هوش مصنوعی (۱)
🔹ضرورت شناخت زیست‌جهان اخلاقیِ مخاطب در عصر هوش مصنوعی
✍🏼حسینعلی رحمتی
🔸فرارسیدن یک‌صدمین سال بازتاسیس حوزه علمیه قم توسط مرحوم آشیخ عبدالکریم حائری یزدی، فرصتی مناسب است برای این که این نهاد دیرپا با نگاهی به گذشته، خود را برای ورود به عصر جدید آماده سازد. لازمه این کار بررسی مجموعه ای از موضوعات است، از جمله شناخت زمینه و زمانه ای که حوزه در حال ورود به آن است؛ همچنین شناخت «انسان» جدیدی که قرار است مخاطب حوزه و حوزویان باشد.
🔸 این «جدید» بودن ناظر به آن است که آغاز عصر جدید حوزه همزمان شده است با در هم تنیدگی زندگی فردی و اجتماعی مخاطبان آن با «هوش مصنوعی»؛ به‌گونه ای که گویی انسان جدیدی در حال پاگذاری به عرصه وجود است.
📌بنابراین، لازمه این که امروز حوزه «فَيَفيضُ العِلمُ مِنهُ إلى سائرِ البلادِ»، و طلبه‌ها «ٱلَّذِينَ يُبَلِّغُونَ رِسَٰالَٰاتِ ٱللَّهِ» باشند آن است که این وضعیت از ابعاد مختلف، از جمله از منظر «اخلاق» کاویده شود، و تاثیرات و چالش های اخلاقی هوش مصنوعی به طور همه جانبه بررسی گردد.
🟣 عشقی که ابدی نیست (قسمت چهارم و پایانی)
وظیفه اخلاقی ما در مورد برنامه‌هایی چون #عشق_ابدی چیست؟
✍🏼 حسینعلی رحمتی
🔸 واقعیت این است که ساخت برنامه‌هایی چون عشق ابدی در قالب ها و شکل های دیگر ادامه پیدا خواهد کرد، هم اکنون هم هر روز در شبکه های اجتماعی محتواهایی تولید می شود که همین مضامین مطرح در برنامه عشق ابدی را به گونه های دیگر ترویج می کنند. این واقعیت (هرچند تلخ) را باید بپذیریم که در عصر شبکه های اجتماعی مدیریت کامل یا جلوگیری از تولید محتواهای ناسازگار با اخلاق و فرهنگ ما چندان امکان پذیر نیست (کافی است توجه کنیم که برنامه هایی چون عشق ابدی در پلتفرم هایی میلیون ها بار دیده می شوند که همه آنها در کشور ما فیلتر شده اند).
🔸 بنابراین، بیش و پیش از هر چیز باید در صدد تولید برنامه های جذاب از یک سو، و آموزش و آگاهی جامعه از سوی دیگر باشیم. در این میان، نهادهای مرتبط با اخلاق و تعلیم و تربیت و تبلیغ مانند حوزه های علمیه، صداوسیما، وزارت ارشاد، و شورای عالی فضای مجازی مسوولیتی ده چندان دارند.
🔸 و) پس چند باید کرد؟
▪️اولا، بایستی اثرات مخرب این گونه برنامه ها را برای جامعه به ویژه جوانان و نوجوانان تبیین کرد؛ تاثیراتی چون قباحت زدایی از رذایل، برجسته سازی کلیشه های جنسیتی و تبلیغ زن به عنوان یک کالای دم دستی، ترویج ارتباط عاطفی و عشق به صورت یک معامله، مشهور شدن افراد بی صلاحیت، شکل گیری خانواده های سست و متزلزل و در نتیجه افزایش اختلافات بعد از ازدواج و طلاق عاطفی یا واقعی، فریب مخاطب با قالب کردن یک سری روابط نمایشی به عنوان روابط واقعی و جدی.
▪️ثانیا، بایستی با استفاده از افراد کاربلد و با سلیقه، و با لحاظ کردن علایق مخاطبان جوان از یک سو و اصول و هنجارهای اخلاقی، دینی و فرهنگی ایران از سوی دیگر، اقدام به تولید برنامه های جذاب در رسانه ملی و دیگر رسانه ها کرد. بخش عمده ای از این کارها باید با مشارکت های مردم نهاد مثل استفاده از پلتفرم های شبکه خانگی انجام شود.
▪️ثالثا، همه ما کاربران فضای مجازی اخلاقا موظفیم از کارهایی چون لایک و کامنت و فوروارد کردن این برنامه ها که موجب افزایش بازدید از آنها و تشویق سازندگان شان (همچنین افزایش شهرت و درآمد آنها) می شود خودداری کنیم.
🔻پایان
۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۴
💥اندکی اندیشه ضرر ندارد
💔عشقی که ابدی نیست (قسمت دوم)
تعارض‌های برنامه «عشق ابدی» با سنت‌های اخلاقی، فرهنگی و دینی ما
✍🏼 حسینعلی رحمتی
🔻ظاهرا هدف برنامه عشق ابدی (جدای از وجه سرگرمی آن) آموزش دادن به جوانان است که چگونه عشق و شریک عاطفی خود را برای ایجاد یک رابطه بشناسند و چه بسا زندگی مشترک هم تشکیل دهند. فرایند حضور و نوع مراوده ای که این دختران و پسران دارند با آن چه در سنت فرهنگی و دینی ما هست تفاوت ها و تعارض های جدی دارد:
▪️۱. در جامعه ما معمولا این گونه آشنایی ها با اطلاع یا نظارت بزرگترها انجام می شود ولی در این برنامه خبری از بزرگترها نیست.
▪️۲. در جامعه ما معمولا دختر و پسر در جلسات آشنایی از نظر نوع پوشش مراعات جدی دارند، به ویژه دختران، و حتی سخن گفتن دختر و پسر همراه با نوعی احترام و حجب و حیا است ولی در این برنامه برخی از افراد گاهی نیمه برهنه هستند، و در مواردی از لمس بدن یکدیگر یا بیان سخنان زشت و سخیف ابایی ندارند.
▪️۳. در فرهنگ ما معمولا معیارهای کیفی مثل اخلاق و شخصیت و نجابت و حیا و عفت و خانواده دار بودن جزو معیارهای اصلی است ولی در این برنامه معیارهای شکلی از قبیل نوع آرایش و پوشش و اندام به عنوان معیار انتخاب معرفی می شود. و کسی هم پاسخ نمی دهد که اگر در صدد پیدا کردن عشق واقعی و ابدی خویش است چرا در برنامه ای شرکت کرده که برایش جایزه مالی تعیین کرده اند و قرار است برای میلیون ها نفر نمایش داده شود.
▪️۴. در فرهنگ ما سخنان هریک از طرفین در جلسات آشنایی، بعدا از طریق تحقیقات محلی و مانند آن راستی آزمایی می شود ولی در این برنامه خبری از این چیزها نیست و خود دختران و پسران با همین برخوردهای اولیه (آن هم جلوی دوربین) درباره یکدیگر قضاوت می کنند. و البته چون برنامه برای کسب جایزه هم هست مشخص نمی شود گفتار و رفتار شرکت کنندگان چه اندازه از روی صداقت است. به ویژه که همه یا برخی از آنها جزو بلاگرهای فضای مجازی هستند که طبیعت کارشان بازیگر بودن و نمایش دادن و جلب توجه است.
▪️۵. در فرهنگ ما باید حریم و احترام دختر حفظ شود و برای برگزاری جلسه آشنایی ابتدا از او و خانواده اش کسب اجازه شود، ولی در این برنامه به راحتی نسبت به دختران رفتار تحقیرآمیز و گفتارهای توهین آمیز دیده می شود.
▪️۶. در فرهنگ ما سخنان طرفین در جلسات آشنایی بیشتر ناظر به اهداف و برنامه های آینده زندگی است و البته که درباره علایق و سلایق طرفین هم صحبت می شود، ولی در این برنامه، هدف، برتری بر رقبا و کسب جایزه است.
▪️۷. در فرهنگ ما هدف از آشنایی، آغاز یک رابطه مبتنی بر اعتماد است ولی در این برنامه افراد هر لحظه ممکن است با یک نفر باشند و بعد از او دل بکنند و به سمت دیگری بروند.
🔻ادامه دارد...
۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۴
💥اندکی اندیشه ضرر ندارد
🔥کتاب «تزاحم اخلاقی در شبکه های اجتماعی؛ از چالش تا تصمیم» در #نمایشگاه_کتاب تهران
📌کتاب حاضر جامع ترین کتابی است که مسئله مهم تزاحم ها و تعارض های اخلاقی در و درباره شبکه های اجتماعی را بررسی کرده و برای حل آنها راهکار ارایه کرده است.
❇️مطالعه این کتاب به همه علاقه مندان مباحث اخلاقی فضای مجازی، به ویژه طلاب و دانشجویان رشته فلسفه اخلاق، پیشنهاد می شود.
البته کتاب برای افراد عادی جامعه، و مسوولان تصمیم گیر درباره فضای مجازی هم مفید است.
کتاب نشان می دهد که چگونه همه ما، از شهروندان عادی گرفته تا مدیران و مسوولان و سیاستگذاران، هر روزه بر سر دوراهی های تصمیم گیری درباره شبکه های اجتماعی قرار داریم، و چگونه باید از بین دو وظیفه اخلاقی، یکی را انتخاب کنیم.
☀️برای خواندن صفحات اولیه کتاب، و خرید کتاب با #تخفیف نمایشگاه روی لینک زیر کلیک کنید:
https://B2n.ir/wh8693
...ما هم دل‌مون تنگ شده
میلادت مبارک امامِ اخلاق و مهربانی 🌺
🟢 متفکری که جز برای پاسخ به نیازهای جامعه قلم نزد
🔹به نظر استاد مطهری، عصر ما از نظر دینی و مذهبی،خصوصا برای طبقه جوان،عصر اضطراب و دودلی و بحران است. مقتضیات عصر و زمان، یک سلسله تردیدها و سؤال‌ها بوجود آورده و سؤالات کهنه و فراموش شده را نیز از نو مطرح ساخته است. آیا باید از این شک و تردیدها و پرس وجوها - که گاهی به حد افراط می‌رسد متأسف و ناراحت بود؟به عقیده من هیچگونه ناراحتی ندارد.
🔹شک، مقدمه یقین، پرسش، مقدمه وصول، و اضطراب، مقدمه آرامش است. شک، معبر خوب و لازمی است هر چند منزل و توقفگاه نامناسبی است. اسلام که اینهمه دعوت به تفکر و ایقان می‌کند، بطور ضمنی می‌فهماند که حالت اولیه بشر، جهل و شک و تردید است و با تفکر و اندیشه صحیح باید به سر منزل ایقان و اطمینان برسد.
🔹آنچه می‌تواند مایه تأسف باشد این است که شک یک فرد، او را بسوی تحقیق نراند،یا شکوک اجتماعی، افرادی را بر نیانگیزد که پاسخگوی نیازهای اجتماع باشند.
📌 این بنده از حدود بیست سال پیش که قلم به دست گرفته‌ام ، تنها چیزی که آن را هدف قرار داده‌ام پاسخگویی به سوالاتی است که در زمینه مسائل اسلامی در عصر ما مطرح است(مجموعه آثار،ج۱،ص۳۷تا۳۹)
♨️استاد مطهری و خدمات ایرانیان به حکمت و فلسفه
🔹۱. ایرانیان در قسمت فلسفه و حکمت اسلامی که ایرانی و غیر ایرانی در آن شرکت داشته‌اند نسبت به غیر ایرانیان اکثریت قاطع را دارند. خصوصا در قرون متأخرتر ، یعنی از دوره مغول به بعد ، و بالاخص از قرن دهم به بعد که ایران یک‌سره شیعه می‌شود، فلسفه اسلامی مختص ایران است.
🔹۲. ایرانیان فلسفه اسلامی را آغاز نکردند، اولین فیلسوف اسلامی عرب است، ولی پس از آشنایی با فلسفه بیش از هر قوم دیگر به آن چسبیدند. به‌عقیده ما این جهت دو ریشه دارد: یکی این‌که عقلیت ایرانی علی‌رغم ممانعت‌های زردشتی قبل از اسلام، عقلیت فلسفی است. دیگر نفوذ تشیع در ایران است.
🔹۳. مرکز تعلیم و تعلم فلسفه، قبل از ابن سینا، بغداد بود. ابن‌سینا مرکزیت را به ایران منتقل کرد.
🔹۴. با آمدن مغول، و حملات امثال غزالی بساط فلسفه از غیر ایران کم و بیش برچیده شد، در ایران، تدریجا همین شعله ضعیف رو به قوت نهاد. این کار بیشتر در حوزه فارس صورت گرفت، با طلوع دولت صفویه و نهضت جدید علمی و فلسفی در اصفهان ، بار دیگر به‌وسیله میرداماد و صدرالمتألهین فلسفه رونق جدیدی یافت .
(کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران)
♨️ما و پروژه فکری مطهری: شناخت، نقد، تداوم
🔹در تداوم سنت اندیشگی شهید مطهری چه باید کرد؟ این پرسشی است که درباره همه اندیشمندان جامعه ما بایستی به طور جدی مطرح و پیگیری شود. درباره شهید مطهری نیز باید گفت:
1️⃣ نخستین گام آن است که پروژه ای که ایشان در مورد دین در دنیای مدرن شروع کرد را باید به خوبی شناخت و آن را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد.
2️⃣ در گام دوم باید آن را در سنجه داوری نهاده و نقاط قوت و ضعف آن را بازشناخت.
3️⃣سومین گام آن است که با بهره گیری از آنچه ایشان گفت و کرد و با شناخت تحولات انجام شده در عرصه ها و ساحت های مختلف جامعه ما از یک طرف و جامعه جهانی از طرف دیگر، به تکمیل و تداوم ایده ها و آرمان هایی پرداخت که ایشان مطرح کرد و در حد توان خویش به تبیین تئوریک آنها پرداخت. بایستی به درستی و از سر انصاف و واقع بینی مشخص کرد که ایشان از کجا شروع کرد و تا کجا رسید و اینک برای تداوم مسیر او چه باید، یا می توان، کرد.
📌بی‌گمان، این بهترین خدمت به مکتب و جامعه و بزرگ ترین بزرگداشت و تکریم آن استاد بزرگوار است.
حسینعلی رحمتی
۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۴
#مطهرانه
💥اندکی اندیشه ضرر ندارد
🟣استاد مطهری؛ و وظیفه اسلام‌شناسان آگاه در تطبیق اسلام و نیازهای زمان
🔻استاد مطهری هر چند تاكید دارد كه اسلام برای نیازهای ثابت انسان قوانین ثابت و برای نیازهای متغیر او قوانین متغیر و وابسته به شرایط زمانی دارد ولی معتقد است كه برای این كار باید از منابع اسلامی بهره گرفت، و تاكید دارد كه این كار امری است بسیار ظریف و حساس كه باید توسط اسلام شناسان آگاه به زمان انجام پذیرد. از این رو ایشان «مجتهدان» را عاملان شناخت قوانین اسلام و نیازهای زمان و تعیین دیدگاه دین درباره آن نیازها می داند.
🔻 البته در برخی آثار خود، چون جلد سوم مجموعه آثار، صفحه ۱۹۵ و ۱۹۶، بر این نكته تاكید می كند كه انجام چنین وظیفه خطیری بدون آشنایی این عاملان با روح زمان و عوامل سازنده زمان امكان پذیر نیست.
🔻از نظر شهید مطهری، آن گونه كه در صفحه ۱۴۴جلد بیستم مجموعه آثار خود خاطرنشان كرده، كسانی می توانند این كار را بكنند كه همچون شیخ طوسی باشند؛ یعنی عالمانی كه اولا با ضمیری روشن عصر خود را درك كنند ثانیا شجاع باشند و ثالثا از چارچوب كتاب و سنت خارج نشوند.
حسینعلی رحمتی
۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۴
#مطهرانه
💥اندکی اندیشه ضرر ندارد
🔥«آنچه در فضای مجازی درباره حادثه بندرعباس منتشر می‌کنم موجب #آرامش_جامعه است؟»
🔹با این سوال، میزان «اخلاق‌مداری، وطن‌دوستی، و مسوولیت‌پذیری» خودمان را بسنجیم.
#بندرعباس_ایران_تسلیت
حسینعلی رحمتی
۷ اردیبهشت ۱۴۰۴
💥اندکی اندیشه ضرر ندارد
تلخیص این گفتگو👆، توسط #هوش_مصنوعی:
🛜محورهای اصلی گفت‌وگو درباره نسبت اخلاق با هوش مصنوعی:
🔻## ۱. کارکرد دوگانه اخلاقی هوش مصنوعی
- هوش مصنوعی هم مزایا و کارکردهای مثبت دارد و هم تهدیدها و چالش‌های اخلاقی.
- نگاه تک‌بعدی (فقط مثبت یا فقط منفی) به هوش مصنوعی، منجر به سیاستگذاری و برنامه‌ریزی نادرست می‌شود.
- بررسی واقع‌بینانه باید مبتنی بر تحلیل هر دو جنبه باشد.
🔻## ۲. نسبت اخلاق اسلامی با هوش مصنوعی
- آموزه‌های اخلاقی، به‌ویژه اخلاق اسلامی، در تمام مراحل طراحی، توسعه، سیاستگذاری و استفاده از هوش مصنوعی کاربرد دارد.
- این آموزه‌ها می‌توانند حد و مرز توسعه اخلاقی هوش مصنوعی را تعیین کنند (مانند حفظ کرامت انسان و محیط زیست).
- اخلاق دینی می‌تواند انگیزه اخلاقی و الزام عملی برای ذی‌نفعان ایجاد کند.
- تعیین وظایف اخلاقی برای همه افراد و نهادهای مرتبط با هوش مصنوعی اهمیت دارد.
- تدوین کدهای اخلاقی و هدف‌گذاری طراحی و توسعه هوش مصنوعی از دیگر کارکردهای اخلاق اسلامی است.
🔻## ۳. مراحل مواجهه با چالش‌های اخلاقی هوش مصنوعی
- شناسایی چالش‌ها و تشکیل بانک مسائل اخلاقی.
- تجزیه و تحلیل عوامل و پیامدهای چالش‌ها.
- تعیین راهکارهای رفع یا کاهش چالش‌ها.
- رساندن یافته‌ها و آموزش متناسب به جامعه هدف.
🔻## ۴. چالش‌های اخلاقی مهم هوش مصنوعی
۱. نقض حریم خصوصی (جمع‌آوری و استفاده از اطلاعات کاربران)
۲. نقض مالکیت مادی و معنوی (استفاده از آثار دیگران)
۳. ارائه مشاوره‌های نادرست و تبعات آن
۴. جاسوسی و حمله به زیرساخت‌ها
۵. جعل و فریبکاری (تولید محتوای غیرواقعی)
۶. مسئولیت اخلاقی (چه کسی پاسخگوست؟)
۷. بحث فاعل اخلاقی بودن ماشین‌ها
🔻## ۵. تأثیر هوش مصنوعی بر اخلاق و رفتار انسان
- تغییر در معرفت و شناخت اخلاقی (مثال پروژه نیورالینک)
- تأثیر بر تصمیم‌گیری اخلاقی کاربران (پاسخ‌های چت‌بات‌ها)
- تضعیف عواطف انسانی و کاهش ارتباطات انسانی
🔻## ۶. راهکارهای پیشنهادی برای مواجهه با چالش‌های اخلاقی هوش مصنوعی
۱. تربیت نیروی متخصص اخلاق هوش مصنوعی
۲. تدوین منابع علمی پایه و تخصصی
۳. راه‌اندازی رشته تخصصی «اخلاق هوش مصنوعی» در حوزه و دانشگاه
۴. انتشار مجله تخصصی اخلاق هوش مصنوعی
۵. ارتباطات بین‌المللی و استفاده از تجارب جهانی
۶. جدی گرفتن آموزش اخلاق هوش مصنوعی و سواد رسانه‌ای از مقاطع ابتدایی تا عالی
۷. نگاه فرایندی و مداوم به اخلاق هوش مصنوعی (نه پروژه‌ای مقطعی)
🔻## ۷. نیاز به واکنش سریع و پژوهش‌های به‌موقع
- با توجه به سرعت تحولات هوش مصنوعی، نیاز به نیروهای واکنش سریع اخلاق‌پژوه وجود دارد تا به‌موقع چالش‌ها را شناسایی و راهکار ارائه دهند.
🔻## ۸. تأکید بر تولید محتوای بومی و اسلامی
- اهمیت تولید محتوای اخلاقی در حوزه هوش مصنوعی با توجه به فرهنگ و اندیشه اسلامی و ایرانی.
- لزوم جدیت حوزه و دانشگاه در این زمینه برای جلوگیری از عقب‌ماندگی.
---
🛜جمع‌بندی:
هوش مصنوعی هم فرصت‌های اخلاقی و هم تهدیدهای جدی دارد. برای بهره‌برداری درست و پیشگیری از آسیب‌ها، لازم است کارکردهای اخلاق اسلامی در همه مراحل توسعه و کاربرد هوش مصنوعی لحاظ شود، چالش‌ها به‌طور مداوم شناسایی و تحلیل گردد، آموزش و پژوهش تخصصی تقویت شود و سیاست‌گذاری‌ها مبتنی بر نگاه جامع و بومی باشد.
بهار سال ۱۳۶۳ بود. میخواستند بچه ها را ببرند بازدید از #خرمشهر. سوار اتوبوس شدیم که شهید عباسپور، فرمانده گروهان وارد ماشین شد و گفت: بچه ها، وجب به وجب خرمشهر با خون پاک شهدا آزاد شده. نباید بدون وضو وارد شهر شویم. هر کس وضو نگرفته بگیرد. پیاده شدیم. وضو گرفتیم. بعد رفتیم خرمشهر. این عکس را همان‌روز گرفتیم. در #مسجد_جامع خرمشهر. اولین و آخرین عکس. یاد او و هزاران جانِ عاشقِ چون او گرامی باد🌷🌷
حسینعلی رحمتی
۳ خرداد ۱۴۰۴
پیرو یادداشت دیروز، امروز این خبر را دیدم:
«سم آلتمن، مدیرعامل OpenAI، می‌گوید #ربات‌ها به‌زودی در خیابان کنار ما راه خواهند رفت و #شغل‌های عادی ما را در دنیای واقعی انجام خواهند داد اما به باور او جهان و جامعه هنوز آماده «لحظه ربات‌های انسان‌نما» نیست».(سایت دیجیاتو)
💢 حوزه‌های علمیه و اقتضائات ورود به عصر هوش مصنوعی (۴)
با آمدن هوش مصنوعی، اهداف و وظایف حوزه تغییر می‌کند؟
✍🏼 حسینعلی رحمتی
🔻 هدف اصلی حوزه و حوزویان درباب اخلاق، اخلاقی شدن خود و راهنمایی و رشد اخلاقی جامعه است. رسیدن به این هدف، همواره مستلزم انجام چند وظیفه بوده است:
▪️۱. تقید عملی به اخلاق در زندگی فردی و اجتماعی خود
▪️۲. تامل علمی و تحقیق اجتهادی برای شناسایی مسائل و موضوعات اخلاقی مورد نیاز جامعه، و پاسخ به آنها با بهره گیری از آموزه های اسلامی
▪️۳. تبلیغ و ترویج اخلاق، و رساندن یافته‌های علمی خود به جامعۀ هدف
🔻حوزه در مواجهه با مخاطبان خود در عصر هوش مصنوعی، هیچیک از این اهداف و وظایف را «نباید» تغییر دهد. بلکه در راستای آنها بایستی:
✔️۱. مسائل و چالش های اخلاقی «مرتبط» با هوش مصنوعی را شناسایی کند و برای آنها راهکار ارایه نماید.
✔️۲. «مخاطب» خودرا با مختصات انسان عصر هوش مصنوعی مورد «بازخوانی» قرار دهد، و مسائل را از دیدِ او ببیند.
✔️۳. با مخاطب خود وارد «گفتگو» و تعامل شودو از «ادبیات»ی استفاده کند که برایش قابل فهم باشد.
۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۴
#حوزه_و_هوش_مصنوعی
💥اندکی اندیشه ضرر ندارد
🟣 حوزه های علمیه و اقتضائات ورود به عصر هوش مصنوعی (۲)
🔻«نسلِ بِتّا»، نخستین نسل هوش مصنوعیِ مخاطب حوزه
✍🏼حسینعلی رحمتی
▪️به افرادی که بین سال های ۱۴۰۳ تا ۱۴۱۷ به دنیا می آیند اصطلاحا «نسل بِتّا» می گویند. حوزویان با این نامگذاری موافق باشند یا نه، باید به مهم ترین ویژگی آنها توجه کنند که عبارت است از: زاده شدن و بالندگی در دامان هوش مصنوعی. برخلاف بزرگترهای‌شان که بیشتر با فضای مجازی فعلی انس دارند، این نسل نخستین نسل از مخاطبان روحانیون است که از ابتدای تولد، زندگی اش با هوش مصنوعی در هم می آمیزد.
▪️از این رو طلاب و روحانیون اگر در صدد ارتباط با این نسل هستند باید این ویژگی مهم را به عنوان یک واقعیت بپذیرند و متناسب با آن جهت تبلیغ دین و اخلاق برای آنها برنامه ریزی کنند.
▪️می توان حدس زد که نسل بتا از جهت نظری با دیدگاه های اخلاقی متعدد و از نظر سبک زندگی با شیوه های گوناگون زیست اخلاقی که ممکن است لزوما با سبک زندگی دینی تطابق نداشته باشد هم آشنا می شود هم احتمالا زندگی می کند. حتی فناوری های مبتنی بر هوش مصنوعی را ممکن است به عنوان مشاور و راهنما و الگوی اخلاقی خود بپذیرد.
🔴 عشقی که ابدی نیست (قسمت سوم)
#عشق_ابدی به مثابه نشانگانی از تحولات نسلی و تاثیر شبکه‌های اجتماعی
✍🏼 حسینعلی رحمتی
🔷 1. ساخت برنامه هایی از قبیل عشق ابدی، حضور برخی از جوانان ایرانی در آن، و از همه مهم تر، استقبال طیف قابل توجهی از جامعه ما از این برنامه ها نشان دهنده تغییر و تحولات فرهنگی، اجتماعی و حتی اخلاقی است که در بخش هایی از جامعه ایرانی شکل گرفته و به دلایلی روز به روز در حال گسترش است. بنابراین، همه افراد و نهادهای مرتبط با تعلیم و تربیت و اخلاق بایستی این نشانه ها را جدی بگیرند، ریشه یابی و آسیب شناسی کنند، و مشخص کنند علل و زمینه های این استقبال چیست. مجموع این کارها زمینه ساز مرحله مهم بعدی می شود که عبارت است از چاره اندیشی و ارایه راهکار برای کاهش تاثیرات مخرب این برنامه ها.
🔷2. برنامه هایی چون عشق ابدی میلیون ها بار در شبکه های اجتماعی دیده می شوند. هم توزیع هم استفاده هم استقبال از این گونه برنامه ها در بستر فضای مجازی و شبکه های اجتماعی انجام می شود؛ آن هم شبکه هایی که همگی فیلتر شده اند. این مطلب نشان دهنده یک موضوع مهم دیگر است: در فضای امروزی جامعه ما، شبکه های اجتماعی، به ویژه شبکه های تصویر محور مثل اینستاگرام، یکی از عوامل موثر بر تربیت و شخصیت فرهنگی، اخلاقی و اجتماعی و به طور کلی شکل دهی به سبک زندگی نسل امروز است. این شبکه ها هستند که می توانند با ساخت برنامه هایی چون عشق ابدی، هنجارهای فرهنگی و اخلاقی و ارزش های دینی ما را به چالش بکشند، و افرادی را به عنوان الگو معرفی کنند که هیچگونه صلاحیتی ندارند، اما، متاسفانه مورد علاقه و استقبال نسل جدید قرار می گیرند.
🔷3. بنابراین، نهادهای مرتبط با فضای مجازی و سیاستگذاری فرهنگی و تبلیغ و ارشاد بایستی این عامل اثربخش را به عنوان یک واقعیت بپذیرند و به طور «منصفانه و واقع بینانه» با آن برخورد کنند. روشن است که این برخورد نمی تواند صرفا سلبی باشد، چرا که تجربه نشان داده تاثیر چندانی ندارد. برخوردها با شبکه های اجتماعی بایستی با لحاظ کردن جایگاه آنها در ذهن و ضمیر و زندگی نسل جوان باشد. این موضوعی است که در جای خود بایستی به تفصیل بررسی شود.
🔻ادامه دارد...
۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴
💥اندکی اندیشه ضرر ندارد
♨️عشقی که ابدی نیست (قسمت اول)
نگاهی به برنامه «عشق ابدی» از منظر تحولات نسلی و تاثیرات اخلاقی شبکه‌های اجتماعی
✍🏼 حسینعلی رحمتی
▪️الف) مدتی است یک برنامه واقعیت‌انگار (ریالیتی شو) به نام «عشق ابدی» با حضور برخی دختران و پسران ایرانی و اجرای خانم بازیگری که خارج از کشور زندگی می کند در بستر یوتیوب در حال پخش است، و البته در دیگر شبکه های اجتماعی هم تبلیغ و بازنشر می شود.
▪️در این برنامه که قرار است در صد قسمت پخش شود، چند دختر و پسر مدتی در یک خانه با هم زندگی کنند و در موقعیت های مختلف یکدیگر را می سنجند تا بتوانند عشق‌شان، آن هم «عشق ابدی شان» را پیدا کنند (و البته جایزه چند هزار دلاری آن را هم دریافت کنند).
▪️این برنامه در شبکه های مختلف اجتماعی بازدید فراوانی داشته و علاوه بر دیده شدن، ظاهرا برای مجری و بازیگران و طبیعتا پشتیبان مالی برنامه ثروت و شهرت خوبی را به دنبال داشته است، به گونه ای که تعداد فالوورهای برخی شرکت کنندگان طی این مدت به صورت چشم گیری افزایش پیدا کرده، و خود مجری هم که مدتی پیش به خاطر مشکلات مالی قصد داشت به کشور برگردد به نظر می رسد از فقر نجات پیدا کرده است.
🔻ادامه دارد...
استاد محمدحسین حشمت‌پور، یکی از باسابقه‌ترین و شناخته‌شده‌ترین مدرسان حکمت و فلسفه در حوزه علمیه قم، پس از مدتها بیماری دار فانی را وداع گفت. او سال‌ها با تدریس متون مهم فلسفی و عرفانی، نقش پررنگی در آموزش اندیشه اسلامی ایفا کرد.(خبرگزاری ایکنا)
خداوند ایشان را غریق رحمت واسعه خود کند 🤲
🌀با سخن نابِخردان، حقیقت تغییر نخواهد کرد.
دور از تو اندیشه بَدان، ای #ایران_سرفراز🌷
#خلیج_فارس
حسینعلی رحمتی
۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴
💥اندکی اندیشه ضرر ندارد
♨️ اولین کامپیوتر زیستی جهان و چالش‌های اخلاقی آن
این کامپیوتراز نورون‌های انسانی برای پردازش اطلاعات استفاده می‌کند.
1️⃣معرفی این فناوری به زبان فارسی:
asriran.com/004R1t
2️⃣متن اصلی:
https://B2n.ir/qn2337
3️⃣مقاله میلفورد و همکاران درباره چالش‌های اخلاقی آن:
https://B2n.ir/fj2748
🔻خلاصه مقاله (با استفاده از هوش مصنوعی):
در سیستم DishBrain نورون‌های انسانی و موشی در محیط آزمایشگاهی رشد یافته و به شبکه‌های الکترودی متصل شده‌اند تا در یک دنیای مجازی عملکردهای هوشمندانه از خود نشان دهند. این امر نشانه‌ای از «احساس» یا «هوشیاری» مینیمال محسوب می‌شود.
🔻 چالش‌های اخلاقی :
🔹1. رنج الکترونیکی:
فیلسوف توماس متزینگر هشدار داده است که ایجاد موجوداتی با آگاهی مصنوعی ممکن است باعث «رنج مصنوعی» شود، به‌ویژه اگر این سیستم‌ها بتوانند تجربه‌های ناخوشایند را ادراک کنند و نتوانند از آن فرار کنند.
🔹2. نیاز به قوانین اخلاقی:
محققان پیشنهاد می‌دهند که تا زمانی که معیارهای دقیقی برای تشخیص آگاهی و رنج مصنوعی وجود ندارد، باید از ادامه تحقیقاتی که ممکن است منجر به ایجاد سیستم‌های هوشمند بی‌رحمانه شود، خودداری کرد. همچنین، نیاز به توافق بین‌المللی درباره «وضعیت اخلاقی» این سیستم‌ها وجود دارد.
🔹3. چالش مربوط به آینده:
- اگرچه DishBrain امروزه ممکن است فاقد آگاهی پدیدارشناختی باشد، اما بهبودهای آینده می‌تواند منجر به ایجاد سیستم‌هایی با این ویژگی شود. این امر ضرورت تدوین سیاست‌های اخلاقی را برجسته می‌کند.
حسینعلی رحمتی
۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۴
🟢 از مطهری چه می توان آموخت؟
1️⃣نسل جوان ما می تواند از مطهری بیاموزد که چگونه در عین زیستن در دنیای امروز، از موهبت دین، دین داری و معنویت برخوردار شود و چگونه باورهای دینی خود را بر پایه بصیرت و عقلانیت بنا نهد.
2️⃣ مطهری می تواند برای دانشگاهیان و دانشجویان ما نمونه ای از یک انسان شیفته علم و سخت کوش در راه تحصیل و تدریس و تحقیق باشد.
3️⃣ایشان می تواند برای طلاب و روحانیان ما نمونه ای از یک دین شناس زمان آگاه، و مصداقی از زیستن در زی طلبگی، و در عین حال ارتباط با اقشار مختلف جامعه باشد.
📌می توان گفت درس ایشان برای روشنفکران و نوگرایان جامعه ما عدم انقطاع از سنت، به ویژه سنت دینی، در عین داشتن نگاه انتقادی به آن است. از طرف دیگر، پیام ایشان برای سنت گرایان ما توجه به تحولات و نیازهای زمان در عین بهره گیری از عناصر مثبت سنت و پرهیز از پیامدهای نادرست تجدد است.
حسینعلی رحمتی
۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۴
#مطهرانه
💥اندکی اندیشه ضرر ندارد
🟣استاد مطهری و نیاز همزمان انسان به علم و دین
🔹موضوع با اهمیتی چون «رابطه عقل و دین» از دید کسی چون شهید مطهری نمی توانسته مخفی بماند. از نظر ایشان در جهان اسلام از همان ابتدا تا زمان حاضر این بحث مطرح بوده و گاهی با نام عقل و دین، گاهی علم و دین، گاهی عقل و نقل و مواردی از این قبیل جلوه گر شده است.
🔹شهید مطهری به سابقه این بحث در دنیای اسلام توجه کرده و پس از جمع‌بندی دیدگاه های مطرح در این زمینه، ضمن مخالفت با عقل گرایی افراطی و عقل ستیزی افراطی، از نظریه اعتدال که بر گرفته از اندیشه های اهلبیت(ع) است دفاع می کند.
🔹خلاصه دیدگاه ایشان در این زمینه آن است که انسان برای رسیدن به سعادت به دو بال علم و دین نیازمند است و هیچیک از این دو نمی تواند جای دیگری را بگیرد.
📌 ایشان از یک طرف به نقد و رد دیدگاه کسانی می پردازد که بین دین داری و خردورزی منافات می بینند و از طرف دیگر دلایل نیاز ما به علم و عقل و فلسفه از یک طرف، و دین و وحی از طرف دیگر را بیان می کند و در برخی آثار خود، از جمله جلد دوم مجموعه آثار بر لزوم بهره گیری تومان از علم و دین تاکید می کند.
حسینعلی رحمتی
۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴
#مطهرانه
🟢استاد مطهری؛ احیای دین و مقتضیات زمان
🔹استاد مطهری دغدغه دفاع از دین و دینداری را داشت، ولی كسی نبود كه از شرایط عصر و «مقتضیات زمان» غافل باشد. او از یک سو نگاهی به جامعه معاصر ایران داشت و از سوی دیگر به تحولات جهانی عصر حاضر.
🔹از یك طرف می دانست كه امروزه از طریق مراكز آموزشی یا رفت و آمد و ارتباط مردم كشورها با یكدیگر، همچنین از طریق ابزارهای ارتباطی و مانند آن، اندیشه های گوناگون و متنوع به جامعه ما وارد می شود و سوال های گوناگونی را فراروی نسل جوان قرار می دهد.
🔹اما از طرف دیگر ناراحت و نگران بود كه چرا در چنین شرایطی، تولید و صدور اندیشه و فعالیت های تبلیغی ما، در قیاس با دنیای امروز و نیازهای آن، اندك و ناچیز است (پیرامون انقلاب اسلامی، ص۳۲-۳۳ و حماسه حسینی، ج۱، ص۱۹۹ و ۳۴۸).
حسینعلی رحمتی
۹ اردیبهشت ۱۴۰۴
#مطهرانه
💥اندکی اندیشه ضرر ندارد
📣کتاب همراه #اخلاق_فناوری_اطلاعات منتشر شد
📚رحمتی، حسینعلی، راست‌کلیک: کوته نوشت‌هایی در اخلاق فناوری اطلاعات، قم، نشر باهوش، چاپ اول، 1403، 170ص.
📌کتاب حاضر شامل یکصدوپنجاه یادداشت کوتاه درباره برخی از مهم‌ترین موضوعات و مسائل اخلاق فناوری اطلاعات(اَخفا) با تمرکز بر #فضای_مجازی و #هوش_مصنوعی است.
🔹مخاطب این اثر، که #نخستین کتاب در نوع خود به‌شمار می‌آید، #همه_افراد جامعه از کاربران عادی گرفته تا دانشجویان و طلاب و اساتید حوزه و دانشگاه هستند. این گروه البته می‌توانند موضوع‌های مطرح‌شده را دست‌مایه پژوهش‌های بیشتر کنند.یادداشت‌ها هرچند پشتوانه پژوهشی جدی دارد ولی ساده و مختصر نوشته شده است.
🔹خواندن هر مطلب چند دقیقه بیشتر وقت نمی‌گیرد. مطالب وابسته به هم نیستند و هر صفحه را باز کنید می‌توانید مطالعه کنید. قطع کتاب هم به‌گونه‌ای انتخاب شده که بتوانید همه‌جا همراه داشته باشید.
🔥 اگر این کتاب را مفید می‌دانید به دیگران هم #معرفی_کنید.
حسینعلی رحمتی
6 اردیبهشت 1404
💥اندکی اندیشه ضرر ندارد
