1293
در رسانه تاریخی Historium مطالب تاریخی را با منبع بخوانید و از جدیدترین اخبار حوزه باستان‌شناسی ایران و جهان آگاهی یابید! راه ارتباطی (تبادل، تبلیغ، نظرات و انتقادات و پیشنهادات): @Historium_bot
💠بزرگمهر حکیم وزیر دانشمند انوشیروان دادگر ساسانی💠👇👇👇
🌹@Historiumclub🌹
💠عدالت و دادگستری داریوش بزرگ💠👇👇👇
🌹@Historiumclub🌹
💠تأثیر موسیقی ایرانی در اعراب💠
🔴اعراب نغمه های خود را از ایران اقتباس کرده و اشعار خود را بدان نواها سروده اند. ابوالفرج اصفهانی مینویسد: «عبد الله بن زبیر چند تن بنا و معمار از ایران برای ترمیم خانه کعبه، که در عهد او خراب شده بود، به مکه خواست استادان ایرانی در ضمن کار چنانکه عادت مرسوم بناهای ایرانی است آواز میخواندند. يك نفر از موالی به نام سعید بن مسجح، که ذاتاً شخص باهوشی بود آواز آنها را شنید و او را بسیار خوش آمد و به عربی نقل کرد. گویند خواجه این مسجح آواز تازه او را شنید و پرسید: این آواز را از که آموختی؟ پاسخ داد از ایرانیان نغمه پارسی را شنیده، آن را به عربی نقل کردم خواجه او را بسی تحسین کرد و محض تشویق آزادش ساخت.»
🟠عبدالله ابن سریج نیز شاگرد ابن مسجح بود و نزد او آوازهای ایرانی فرا گرفت. نشیط فارسی نیز از موسیقی دانان ماهری بود که سرودهای پارسی میخواند و در عصر خلافت عبد الملك بن مروان به سال ۸۰ هجری درگذشت. گذشته از این عده، مسلم بن محرز و يونس بن سلیمان بن کرد بن شهریار معروف به یونس کاتب و سائب خائر از موسیقی دانان معروفی بوده اند که شهرت زیادی در عصر خود داشته اند.
🟡موسیقی و آواز در عصر بنی عباس توسعه یافت و ابراهیم موصلی و فرزندش اسحاق از موسیقی دانان ایرانی دوره هارون الرشید به شمار می آمدند. ابراهیم کنیزان زیبا را آواز و موسیقی تعلیم میداد و آنان را به بهای گزافی می فروخت چنانکه هارون از او کنیزی به سی و شش هزار دینار خرید ابونواس اهوازی و بشار بن برد طخارستانی نیز در ساختن مضامين بديع و تصانیف دلکش شهرت فراوانی داشتند و آوازهای جدید و دلپسندی به کنیزان تعلیم می دادند.
📚منبع
📘جنبش شعوبیه (تاریخ بیداری ایرانیان در برابر امویان و عباسیان)، عباسعلی ممتحن،ص ۳۳۹ و ۳۴۰
🌹@Historiumclub🌹
💠مرداویج زیاری و رویای احیای شاهنشاهی ساسانی💠
🔴مسعودی پس از شرح فتوحات مردآویج و متصرفات وسیع او و قدرت فوق العاده ای که پیدا کرده بود گوید: تختی از طلا مرصع به جواهر تهیه نمود و تحقیق کرد که تاج شاهنشاهان ساسانی چگونه و به چه هیبتی بوده است؟صورت یك یك آنها را برای او کشیدند مردآویج تاج انوشیروان را پسندید و انتخاب کرد.مردآویج میخواست به بغداد رود ، خلیفه را از میان بردارد و شرق و غرب جهان اسلام را تا آنجا که در تصرف عباسیان بود به دست آرد.
🟠مؤلف الفخری گوید : مردآویج میخواست بغداد را بگیرد و دولت آل عباس را به ایرانیان منتقل سازد. سیوطی گوید : مردآویج میگفت من شاهنشاهی ساسانی را بر میگردانم وی بر تختی از طلا مینشست که در پائین آن تختی از نقره بود.مردآویج در نظر داشت بغداد را متصرف شود و مدائن را پایتخت قرار دهد و تاج بر سر گذارد برای این منظور به عبدالله بن وهبان که حکومت اهواز را به او داده بود نوشت که ایوان مدائن و طاق کسری را تعمیر کند و به همان هیبت و صورتی که در زمان انوشیروان داشته در بیاورد نوشت که خود او در واسط منتظر خواهد ماند تا این دستور پایان پذیرد.
🟢فرمان داده بود تاجی عظیم و گوهر نشان برای او بسازند، بر روی تختی از زر مینشست پائین تر تختی از نقره که فرشی بر روی آن پهن کرده بودند قرارداشت پائین تر از آن کرسی های زراندود گذاشته بودند تا هر يك از رجال به نسبت مقامش روی آن بنشیند عامه مردم در فاصله دوری خاموش وساکت می ایستادند و آنگاه که چنین کرد اگر کسی با او سخن گفت شاهنشاه بخواندش. مرداویج درصدد آداب و رسوم و جشن های ایرانی بود ازین رو در اصفهان که پایتختش بود جشن سده بزرگ و باشکوهی برپا کرد. اما او خیلی زود توسط غلامانش کشته شد و نتوانست به اهدافی که داشت برسد.
📚منابع
📘شاهنشاهی عضدالدوله دیلمی، علی اصغر فقیهی، ص ۱۸ و ۱۹
🌹@Historiumclub🌹
💠برج طغرل_ شهر ری 💠
این بنا که از مشهورترین برج آرامگاههای ایران به شمار میرود و در شهر ری قرار دارد مدفن طغرل اول سلجوقی و برخی دیگر از افراد این خاندان است و از مشهور ترین آثار سلجوقیان است. در ساختمان برج از آجر استفاده شده و نقشه ی داخلی آن مدوّر و شکل خارجی آن ستاره ای (مضرس) به ترتیب به قطر ۱۱ و ۱۶ متر و ارتفاع ۲۰ متر است. تزیین بالای بدنه ی خارجی شامل ۳ ردیف طاسهای بزرگ و کوچک است که در واقع باید آنها را مقرنس ابتدایی دانست. امروزه این بنا فاقد پوشش گنبدی است اما بر اساس ساختار گنبددار بودن آن محتمل است.
📚منبع
📘تاریخ فرهنگ ایران، دکتر رضا نوری شادمهانی، ص ۲۵۹
🌹@Historiumclub🌹
💠تاثیرات و دستاوردهای فرهنگی ساسانیان پس از اسلام 💠👇👇👇
🌹@Historiumclub🌹
💠سلطان طغرل سلجوقی و فرهنگ و هویت ایرانی 💠👇👇👇
🌹@Historiumclub🌹
💠یعقوب لیث صفاری زنده کننده فرهنگ و زبان پارسی💠
🔴یعقوب لیث را نخستین شهریار ایرانیِ احیاگر زبان پارسی ، پس از فروپاشی شاهنشاهی ساسانی می‌دانند. وقتی شاعری بنا بر رسم زمان قصیده‌ای به عربی در مدح او سرود، وی او را ملامت کرد که چرا به زبانی که نمی‌فهمد برایش شعر سروده‌است که «چیزی که من اندر نیابم چرا باید گفت». با شنیدن این سخن، محمد بن وصیف که ادارهٔ امور دیوان یعقوب را بر عهده داشت، قصیده‌ای به فارسی در مدحش سرود و این قصیده (براساس روایت مؤلف ناشناس تاریخ سیستان که قصیده را نقل نموده) آغاز سرودن شعر درباری به این زبان گردید.
🟠این نظریه که نخستین شعر فارسی در زمان صفّاریان سروده شده‌است، درست نیست. نمونه‌هایی از اشعار فارسی که در زمان طاهریان سروده شده مانند دو قطعه از حنظله بادغیسی در دست است و احتمالاً زودتر از آن هم کوشش‌هایی برای سرودن شعر به اوزان محلی یا در قالب شعر عربی به‌طور پراکنده صورت گرفته باشد، اما از آنها چیزی به دست ما نرسیده‌است. اقدام یعقوب محرّکی در سرودن شعر فارسی شد و آغاز سنتی گردید که سامانیان، پیشروان راستین رستاخیز ادبی ایران، آن را برگرفته و گسترش دادند.(۱)
🟡یعقوب نخستین فرمانروای ایرانی است که پس از حمله ی عرب ها به ایران نام ایرانشهر را بر زبان رانده است.(۲) او نسب خود را به در خسرو دوم ساسانی و جمشید شاه اسطوره ای رساند و طی شعری که برای خلیفه عباسی فرستاد به نسب و نژاد خود افتخار کرد :
من زادهٔ بزرگان، از دودمان جم و وارث تاج و تخت عجمم. من زنده‌کنندهٔ آن عزتم که از دست رفته و روزگار کهن آثار آن را از میان برده‌است. من آشکارا کینه‌خواه آنها هستم و طالب انتقامم. اگر هر کس از حق آنان بگذرد من نخواهم گذشت. درفش کاویان همراه من‌است، که با آن بر همهٔ ملل امید سروری دارم. به بنی‌هاشم بگو پیش از آنکه پشیمان شوید به خلع خود اقدام کنید. زور و نیزه و شمشیر ما بود که شما را به دولت رسانید. پدران ما شما را صاحب دولت و سلطنت کردند. شما پاس خدمت آنها را نگاه نداشتید و شکر نعمت به جای نیاوردید. از این پس به حجاز سرزمین اصلی خود برگردید و به خوردن سوسمار و چراندن گوسفند بپردازید. به زودی به زور تیغ و نوک خامه بر تخت پادشاهان خواهم نشست.(۳)
📚منابع
📘۱.رستاخیز ایران و ظهور زبان و ادبیات ملی، احسان یارشاطر،۲۸۰ و ۲۸۱
📗۲.تاریح سیستان، ۲۲۷
📕۳.نهضت شعوبیه ،حسینعلی ممتحن، ۲۴۶ و۲۴۷
🌹@Historiumclub🌹
💠دیدگاه مورخان گوناگون درباره فتحعلیشاه قاجار💠
🔴... اما تعداد زوجات شاهنشاه ایران فتحعلیشاه، عجب نباشد اگر کس شماره کند با هزار راست آید ....
(لسان الملک سپهر مؤلف ناسخ التواریخ)
🟠... از صد هزار مرد به خلقت موزون و اندام متناسب فرد بود، با کمرگاه باریک و سینه فراخ و چشمهای گشاد و ابروی پیوسته محاسن مشکینش از میان بر می گذشت.
(لسان الملک سپهر)
🟡... آیا این زندان بزرگ [ کاخ حرمسرا ] صحنه های رشک و رقابت و فساد اخلاق را دیده که درب آن همیشه باید بروی این جمعیت زنان بدیخت، که به خصوص برای ارضاء شهوت شاه در آنجا در هم ریخته اند، بسته باشد؟ ...
(مادام ژان دیولافوا)
🟢... شبی شش نفر از زنان مرسوم بود که در سر خدمت کشیک به نوبت می آمدند. دو نفر برای خوابیدن در رختخواب که هر وقت به پهلویی که راحت می فرمودند آنکه در پشت سر بود، پشت و شانه شاه را بغل میگرفت و دیگری می نشست و منتظر بود که هر وقت به پهلوی دیگر غلطیدند، او بخواید و پشت شاه را در بغل آرد دو نفر هم به نوبت پای شاه را می مالیدند ...
(احمد میرزا عضدالدوله فرزند فتحعلیشاه)
🔵فتحعلی شاه ریش بسیار دراز و عجیبی دارد و اتباع و پیروانش آنرا مانند یک لطف ایزدی به او به شمار می آورند ....
(اب زوبر متاح اروپایی)
🟣.... تا این زمان که از وفات او بیست و یکسال سپری شده، اگر فرزندزادگان آن پادشاه را شماره کنیم عجب نباشد که با ده هزار تن برابر باشد.
(لسان الملک سپهر)
⚫️... فتحعلیشاه قصیده ای در مورد زیبایی یکی از جوانان به نام آقای استراجی که همراه سرحان ملکوم مأمور عالی رتبه انگلیس بود، ساخته
است .....
(سفرنامه اورسل)
🟤.... این مرد ایلیاتی تازه به دوران رسیده که با خیل انبوهی از زن و فرزند در کاخ سلطنتی زندگی میکرد می باید با قشون روس دست و پنجه نرم کند و با سیاستمداران انگلیس به مذاکره بنشیند ....
(استاد دکتر عبدالحسین نوایی)
⚪️.... این مسأله باور کردنی نیست اما در جنگ ایران و روس فتحعلیشاه امیدوار بود که روسها بفهمند که شاه با لباس غضب بر تخت نشسته لذا آنها باید از این وحشت کرده و عقب نشینی کنند؟
(سرپرسی سایکس مأمور عالی رتبه انگلیس)
🌹@Historiumclub🌹
💠رودکی و امیرنصر سامانی💠
🔴در تذکره‌ها آمده رودکی چنگ نواز بوده‌است.می‌گویند توان و چیرگی رودکی در شعر و موسیقی به اندازه‌ای بوده‌است که نیروی افسونگری شعر و نوازندگی وی در امیرنصر سامانی چنان تأثیر گذاشت که وی پس از شنیدن شعر «بوی جوی مولیان» بدون کفش، هرات را به مقصد بخارا ترک کرد.این داستان بر این قرار است که امیرنصر سامانی از بخارا به هرات میرود و دلبستهٔ هوای هرات می‌گردد. بازگشت به بخارا را چنان فصل به فصل عقب می‌اندازد که مدت چهارسال او و ملازمانش در هرات می‌مانند.
🟠لشکریانش که دلتنگ بخارا شده بودند به رودکی که در آن زمان نزد امیرمحتشم و مقبول القول بود روی آورده و به او گفتند اگر هنری بورزد و شاه را به بازگشت به بخارا ترغیب کند پنجاه هزار درم به او پاداش میدهند.رودکی نیز میدانست باید چیزی بسراید و بنوازد که از هوای هرات لطیف تر بنماید.از این رو قصیده ای می‌سراید و هنگامی که امیر سامانی صبوحی کرده بود، چنگ نواخته و آن تصنیف را با آواز میخواند؛ و امیر چنان تحت تأثیر قرار می‌گیرد که بدون آنکه کفش را در پایش کند سوار بر اسب میشود و مستقیم به سوی بخارا می‌تازد؛ و نقل است که کفش‌هایش را تا دو فرسنگ دنبال او می‌بردند؛ و رودکی پنجاه هزار درم از لشکریان می‌گیرد.
🟡آن قصیده زیبا و مشاور اینگونه‌است:
بوی جوی مولیان آید همی
یاد یار مهربان آید همی
ریگ آموی و درُشتی‌های او
زیرپایم پرنیان آید همی
آب جیحون از نشاط روی دوست
خنگ ما را تا میان آید همی
ای بخارا، شاد باش و دیر زی
میر زی تو شادمان آید همی
میر سرو است و بخارا بوست
انسرو سوی بوستان آید همی
میر ماه ست و بخارا آسمان
ماه سوی آسمان آید همی
🌹@Historiumclub🌹
ﺻﺪ ﺳﺎﻝ ﺭﻩ ﻣﺴﺠﺪ ﻭ ﻣﯿﺨﺎﻧﻪ ﺑﮕﯿﺮﯼ
ﻋﻤﺮﺕ ﺑﻪ ﻫﺪﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﮔﺮ ﺩﺳﺖ ﻧﮕﯿﺮﯼ
ﺑﺸﻨﻮ ﺍﺯ ﭘﯿﺮ ﺧﺮﺍﺑﺎﺕ ﺗﻮ ﺍﯾﻦ ﭘﻨﺪ
ﻫﺮ ﺩﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺍﺩﯼ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺩﺳﺖ ﺑﮕﯿری
گر بر سر نفس خود امیری، مردی
بر کور و کر، ار نکته نگیری، مردی
مردی نبود فتاده را پای زدن
گر دست فتاده ای بگیری، مردی...
(رودکی)
🌹@Historiumclub🌹
💠معرفی ارگ کریم خانی در شیراز💠
🔴 این ارگ در زمان سلطنت سلسله زندیه در شیراز ساخته شده‌است و پس از اینکه کریمخان زند شیراز را به عنوان پایتخت و این مکان را به‌عنوان مکان زندگی خود انتخاب کرد، به ارگ کریم‌خانی معروف شد.کریم خان برای محل استقرار خود دستور داد در بهترین مکان و وسیع ترین زمین، قصری ساخته شود و گویا طراحی ارگ را نیز خود بر عهده داشت. چنان که مؤلف کتاب تاریخ گیتی گشا می نویسد: «آن نفس نفیس متوجه طراحی آن بنای دولت مبنا گردید.»
🟠هم چنین برای ساخت بناها دستور داد بنا ،نجار ،نقاش سنگ تراش معماران و استادان بسیار از ولایات مختلف به شیراز آیند. همچنین برای تزیین ارگ خود دستور داد آیینه های بزرگ از ممالک روس، روم و بلاد فرنگ به این مکان انتقال یابد.رستم الحکما می نویسد: همه این عمارت های عالیه را فرمود با طلای ناب خالص و لاجورد و بدخشانی مصوران آموزگار و نقاشان شیرین کار، به صورتهای جان فزا و نقش و نگارهای دلربا مصور و منقش نمودند.
📚منبع
📘تاریخ سیاسی اجتماعی عصر زندیه، محبوبه طهرانی، ص ۱۸۵
🌹@Historiumclub🌹
💠بهرام گور پادشاهی دادگر و مردم دوست💠👇👇👇
🌹@Historiumclub🌹
💠 جشن باستانی چله(یلدا) ، کهن یادگار نیاکانمان، گرامی و فرخنده باد💠
شب اورمزد آمد و ماه دی
ز گفتن بیاسای و بردار مِی
فردوسی بزرگ
🌹@Historiumclub🌹
🌺۲۱ آذرماه سالروز نجات آذربایجان از چنگال فرقه تجزیه طلب دموکرات شوروی گرامی باد🌺
🌹@Historiumclub🌹
💠عدالت و دادگستری داریوش بزرگ💠
🔴داریوش کبیر پس از فتح ممالک متمدن دنیای آن روز با هیچ یک از مراسم ملی و قوانین مذهبی و مملکتی آنان مخالفتی نکرد و با جمیع رعایای خود به هر مذهب و عقیده ای که بودند بدون تبعیض و تفاوت به عدالت و رافت رفتار میکرد و همین طرز حکومت و عدالت گستری سبب شد که نام نیکش تا ابد بر صفحۀ تاریخ جهان جاودان بماند و حتی مصری های مغلوب در تاریخ خود او را بزرگترین قانونگزار بدانند. این پادشاه بزرگ، که او را به حق باید در زمرۀ قانونگزاران آن عصر به شمار حسن اداره مملکت به وضع آورد، پس از فتوحات خود تصمیم گرفت برای قوانین عمومی بپردازد که از لحاظ کلی در سرتاسر شاهنشاهی او اجرا شود.
🟠او با دقت به این کار دست زد خود او در یکی از کتیبه ها چنین گفته است به خواست اهورمزدا تمام سرزمینهایی که گشودم از عدالت (قانون) من برخوردار گشتند.اومستد، استاد سابق تاریخ شرق دانشگاه شیکاگو در کتاب خود، تاریخ شاهنشاهی ایران می نویسد:
داریوش پس از اینکه از کشورگشایی فراغت یافت به وضع قوانین متعدد یا کتاب قانون که برای سراسر شاهنشاهی مناسب بود پرداخت آن قانونها در همۀ امپراتوری حکمفرما بود و داریوش در شرح حال خود که در سال ۵۲۰ قبل از میلاد نوشته می گوید: این سرزمینها از روی عدل (یعنی قانون) من رفتار کردند و آنچه را فرمان دادم اجرا کردند.
🟡از مجموع تحقیقات محققان این نتیجه به دست می آید که از قوانین داریوش آنچه به حفظ نظم و سیاست عمومی سازمان اداری و امور نظامی مملکت مربوط میشده در تمامی امپراتوری هخامنشی حکمفرما بوده است. در غیر این ،موارد چون ملل تابعه آزادی مذهب داشته اند از لحاظ حقوق خصوصی و امور داخلی و قسمتی از حقوق عمومی که با اصول کلی و اداره عمومی کشور منافی نبوده تابع قوانین خود بوده‌اند. به عبارتی باید گفت با اعتقادی که داریوش به اجرای اصل دموکراسی داشته اصل آزادی مذهب و عقاید و اصل رعایت حقوق خصوصی ملل تابعه و حتی قسمتی از حقوق عمومی آنها را تا جایی رعایت می کرده که به اصل کلی نظامات و سیاست و اداره عمومی شاهنشاهی خودش لطمه وارد نمی ساخته است.
🟢بنا به این اصل در آن دوره هر یک از ملل تابعه قوانین مخصوص خود را با تغییراتی که داریوش در آنها داده بود اجرا میکردند از این رو داریوش در یکی از کتیبه ها خود را یگانه پادشاه چندین پادشاه و یگانه قانونگذار چندین قانونگذار خوانده است. پروفسور گیرشمن مینویسد: «داریوش» به اجرای عدالت بسیار اهمیت میداد و قوانین او مدتی دراز پس از پایان شاهنشاهی که وی ایجاد کرده بود برقرار ماند. هرودوت می گوید: «قضات ،شاهی که از پارسیان انتخاب می شوند، وظیفه خود را تا دم مرگ انجام میدهند مگر آنکه بر اثر عدم اجرای عدالت از کار برکنار شوند. آنان در محاکمه داوری میکنند به تعبیر و تفسیر قوانین ملی می پردازند و در همۀ امور تصمیم میگیرند.
🔵همه این نوشته ها دلیل آن است که مجموعه قوانین داریوش یا کتاب قانون داریوش در زمان او و مدتها بعد از او وجود داشته است بخصوص که خود داریوش در کتیبه نقش رستم از این قانون صریحاً نام میبرد و می گوید: داریوش شاه ، شاه بزرگ میگوید این است کشورهایی که به خواست اهورمزدا علاوه از پارس گرفته ام و بر آنها فرمانروایی دارم و به من باج میدهند، آنچه از طرف من به آنها گفته میشود اجرا میکنند قانون و آیین من در آنجاها رایج و محفوظ است.
📚منبع
📘حقوق بشر در ایران باستان، با مقدمه محمود اخوندی اصل و باستانی پاریزی، مولف: ربابه عرب بدوی، ص ۸۵ تا ۹۰
🌹@Historiumclub🌹
💠 عدالت و دادگری شاه عباس بزرگ 💠
🔴شاه عباس بزرگ مقتدر ترین پادشاه صفوی بسیار رعیت پرور بود و از وضع رعایایش بی خبر نبود زیرا با لباس مبدل به قهوه خانه ها، چایخانه ها و حتی روسپی خانه های اصفهان سر میزد و چنان با جمعیت انبوه میدان نقش جهان می آمیخت که برای پلیس های امنیتی امروزی موجب نگرانی خواهد شد. او از این فرصت برای آزمایش صداقت مقامات و تجار استفاده می کرد.
🟠 تاورنیه نقل میکند که شبی شاه عباس در لباس یک دهقان از قصر خارج و یک من نان (۹۰۰ درهم) و یک من گوشت از دکان هایی که در میدان نقش جهان برپا شده بود خرید. شاه عباس اجناسی را که خریده بود به قصر آورد و دستور داد وزیر در حضور مقامات ارشد کشور آنها را وزن کند. نان ۸۴۳ درهم و گوشت ۸۵۷ در هم وزن داشت. به سختی توانستند شاه را از اعدام فوری رئیس امنیه و فرماندار اصفهان منصرف کنند شاه به این رضایت داد که نانوا را در تنور خودش اندازند و قصاب را به سیخ بکشند و کباب کنند.
📚منبع
📘ایران عصر صفوی، راجر سیوری، ص ۱۷۶
🌹@Historiumclub🌹
#حکایت
✨ مُشک آن است که ببويد نه آنکه عطار بگويد. دانا چو طبله‌ی عطار است، خاموش و هنرنُمای و نادان چو طبلِ غازی، بلندآواز و ميان‌تُهی.
🔸عالِم اندر ميانِ جاهل را
🔹مثلی گفته‌اند صدّيقان
🔸شاهدی در ميانِ کوران است
🔹مُصحِفی در سرای زنديقان
📚گلستان سعدی، باب هشتم ،در آداب صحبت
🌹@Historiumclub🌹
💠مرداویج زیاری و رویای احیای شاهنشاهی ساسانی 💠👇👇👇
🌹@Historiumclub🌹
💠تاثیرات و دستاوردهای فرهنگی ساسانیان پس از اسلام💠
🔴دستاوردهای فرهنگی ساسانیان را از طریق آثار به جامانده از آنان در ادبیات فارسی میانه و آثار هنری ساسانی میتوان دید. از جمله این دستاوردها پایه گذاری بازی چوگان است که به طور خاص منسوب به اردشیر اول مؤسس سلسله ی ساسانی میباشد. اولین راهنمای بازی شطرنج به آن شکلی که امروزه میشناسیم (بعدها اسپانیایی ها ملکه را جایگزین وزیر کردند) همچنین بازی تخته نرد در متون فارسی میانه بازمانده از ساسانیان به چشم می خورد. همچنین اولین تصاویر به جامانده از نیزه بازی سواره به عنوان یک ورزش و مبارزه، متعلق به قرن سوم میلادی در نقش رستم در استان پارس(فارس) قرار دارد.
🟠این فعالیتها را از جمله توانایی هایی می توان برشمرد که ساسانیان در اواخر عهد باستان برای آنچه که آن را فرهنگ مینامیدند لازم می دانستند. علاوه براین ایران ساسانی از طریق مراوده با هندوستان آن زمان توانست سنت ادبی ادبیات حکمی(اندرزی) را در کنار ژانر ادبی نصایح الملوک توسعه دهد. متن ساسانی هزار افسان را که در حال حاضر متن اصلی آن موجود نیست میتوان از طریق ترجمه و اقتباسی کـه بـه عربی شده است اساس گردآوری افسانه های اسلامی قرون وسطی که به هزار و یک شب معروف است دانست.(بیضایی ، ۲۰۱۴)
🟡از نظر فرهنگی میتوان گفت ساسانیان از بسیاری جهات پایه های خاورمیانه ی قرون وسطی و به تبع آن مدرن را بنا کردند. بسیاری از آداب و رسوم و مقررات که به تمدن اسلامی ربط داده می شوند، ریشه در دوران ساسانی دارند. از نقطه نظر سازماندهی مذهبی، این نکته قابل ذکر است که آنچه که به عنوان نظام ملت در امپراطوری عثمانی از آن یاد می شود ابداع ساسانیان بود که در آن افراد بر اساس اعتقادات دینی خود دسته بندی می شدند و مجاز به اداره ی جوامع خود به صورت خودگردان بودند.
🟢پرداخت مالیات سرانه (گزیدگ در فارسی میانه ، جزیه در عربی) به عنوان سمبل حمایت از افراد دیگر مذاهب (یهودیان، مسیحیان و احتمالاً بوداییان) نیز بر اساس سیستم مالیاتی همگانی ساسانیان است. اغلب نهادها و امور اداری اسلامی ریشه در زمان ساسانیان دارند. واحد اداری اسلامی «دیوان» که اهمیت ویژه ای داشت از آن جمله است. زرتشتیان در دوره ی ساسانیان الگوهایی را پایه گذاری کردند که از میان آنها الگوی «وقف» که همان اهدای زمین با نیت نیکوکاری است .
🟣 عظمت شاهان، خرد و توانمندی ایشان توسط خلفای عرب تقلید شد و نام خسرو ، کسری، لقب حاکم گردید. ساسانیان همچنین مفهوم ایران را رواج دادند که بعد ها سلسله های مختلف ایران آن را رواج دادند و استفاده کردند و در دوران پیش از مدرنیته به منظور ایجاد قالب یک کشور مدرن کاربرد داشت. ضرب سکه حکومت اجرایی و مؤسسات ساسانیان پس از براندازی حکومت توسط مسلمانان همچنان باقی ماندند و مانند میراثی برای خاور میانه ی مسلمان به جا ماندند.
📚منبع
📘از جیحون تا فرات (ایرانشهر و دنیای ساسانی)، تورج دریایی، خداداد رضاخانی، ترجمه مریم بیجوند، ص ۱۰ تا ۱۲ و ۶۸
🌹@Historiumclub🌹
💠سلطان طغرل سلجوقی و فرهنگ و هویت ایرانی💠
🔴اقامت طولانی مدت خاندان سلجوق در فرارود (ماوراءالنهر) که از مراکز مهم فرهنگی ایرانی- اسلامی به شمار می رفت و ضرورت آشنایی با گفتار فارسی زبان آن سرزمین، موجب آشنایی با فرهنگ ایرانی- اسلامی و فراگیری در زبان فارسی توسط سلجوقیان و زیر دستانشان شده بود.بهترین دلیل برای این ادعا آن است که به نوشته کتاب زبدة النصره و نخبة العصره، هنگامی که سلطان طغرل در ۲۴ ذیقعده سال ۴۵۱ با خلیفه عباسی (القائم بامرالله) دیدار کرد، عمیدالملک کندری وظیفه ترجمه گفتگوی آن دو را به عهده گرفت و گفتار طغرل را به عربی بر می گرداند و بیان خلیفه را به فارسی می گفت.
🟠 بدین ترتیب مسلم است که طغرل با آنکه زبان مادری اش ترکی بود، بر زبان فارسی نیز تسلط داشت.شناختی که طغرل سلجوقی از فرهنگ ایرانی - اسلامی داشت موجب شد تا به این واقعیت توجه کند که لازم است امور اداری متصرفات سلجوقیان را به عناصر دیوانسالار ایرانی واگذار نماید. به همین دلیل تمام وزراء و کارگزاران دولتی وی از میان ایرانیان انتخاب شدند. در باب اعتماد طغرل به فرهیختگان دیوانسالار ایرانی برای نمونه باید به مقام عميد الملک کندری در نزد آن سلطان سلجوقی توجه کنیم. به نوشته بنداری طغرل با چشم و گوش وی می دید و میشنید و به اجازه و مشورت او کسانی را مقام میداد و کسانی را از مقام فرود می آورد.(۱)
🟡یکی از عوامل موفقیت طغرل، شخصیت عمیدالملک کندری بود که با ارائهٔ راهنمایی و ایده‌های ایرانشهری خویش، سهم فراوانی در پیشرفت طغرل داشت.طغرل سلجوقی اولین فرمانروای دنیوی در تمام ایران پس از سقوط سلسله ملی ساسانی گردید. سندی که در سال ۴۵۴ ق / ۱۰۶۲م از دیوان رسايل طغرل صادر شد از او به عنوان «شاهنشاه» به رسم خسروان ایران باستان یاد می کند.(۲) درباره ایران دوستی او نیز نوشته اند: دل طغرل آکنده از عشق به ایران بود و به ایرانیان و در این میان به شهر ری شدیداً عشق می ورزید و دلبستگی شدیدي به این شهر داشت.(۳)
📚منابع
📘۱.سلجوقیان از آغاز تا فرجام، ابوالقاسم فروزانی، ص ۹۲
📕۲.سلجوقیان، ملیحه ستارزاده، ص ۵۲
📗۳.نخستین شاهی که نژادپرستان عرب را به زانو در آورد، فواد فاروقی، ص ۱۷۶
🌹@Historiumclub🌹
💠مقبره یعقوب لیث در دزفول _خوزستان💠
🌹@Historiumclub🌹
💠۸ دی روز بزرگداشت یعقوب لیث صفاری زنده کننده فرهنگ و زبان پارسی گرامی باد 💠👇👇👇
🌹@Historiumclub🌹
💠دیدگاه مورخان گوناگون درباره فتحعلیشاه قاجار💠👇👇👇
🌹@Historiumclub🌹
💠رودکی و امیرنصر سامانی💠👇👇👇
🌹@Historiumclub🌹
💠۴ دی زادروز رودکی پدر شعر و ادب پارسی💠
🔴رودکی از نام آور ترین شاعران شعر و ادب فارسی، و او را پایه گذار و پدر شعر فارسی دانسته اند.پیش از وی شعر فارسی سروده میشد اما کیفیت اشعار رودکی آغازگر راه پیشرفت ادبیات فارسی بود. او از محبوب ترین شاعران دربار سامانی بود. ریچارد فرای عقیده دارد که رودکی در تغییر خط از خط پهلوی به خط فارسی نقش داشته‌است.اشعار او بارها توسط شاعران ایرانی مورد استقبال قرار گرفت. وی در میان شاعران فارسی بسیار مورد ارج و احترام بوده و کمتر کسی زبان به نکوهش وی گشوده‌است.
🟠او شعر فارسی را از پیروی از شعر عربی جدا کرد و اوزان و قالب‌های جدید فارسی به‌وجود آورد و با ترجمهٔ منظومه‌های مختلف و سرایش اشعار حکیمانه و تعلیمی و نیز تغزلات و مدیحه راه را برای پیشرفت شعر فارسی به خوبی گشود.شاعران فراوانی سروده‌های رودکی را در اشعار خود آورده اند. رودکی و ابوالفضل بلعمی به یکدیگر علاقهٔ بسیار داشته‌اند، چنانکه ابوالفضل بلعمی گفته‌است «در عرب و عجم، رودکی را نظیری نیست».
🌹@Historiumclub🌹
💠بهرام گور پادشاهی دادگر و مردم دوست💠
🔴بهرام پنجم از پادشاهان محبوب ساسانی است. او دلبستگی بسیار زیادی به شکار ، شعر و موسیقی داشت و اشعاری به زبان های پارسی و عربی به او نسبت داده اند.در بعضی متون چکیده زبان پارسی سراییدن نخستین اشعار پارسی را نیز به او نسبت میدهند. جاحظ در کتاب خود مینویسد: «بهرام گور به رامشگران و ترانه خوانان علاقه خاصی داشت و او مطربان را به والاترین رتبه ،رسانید زیرا به موسیقی علاقه زیادی داشت.»
🟠بهرام علاقه زیادی به شکار داشت عاقبت هم بنابر روایت افسانه ای در دشتی بین اصفهان و شیراز در حین شکار گورخر در باتلاقی فرو رفت و ناپدید گشت حکیم عمر خیام در یکی از رباعیاتش به این موضوع اشاره دارد آنگاه که گوید:
آن قصر که بهرام در و جام گرفت
آهو بچه کرد و رو به آرام گرفت
بهرام که گور می گرفتی همه عمر
دیدی که چگونه گور بهرام گرفت
🟡بهرام یکی از پادشاهان دادگر ایران بود و مردم را دوست داشت و در رفاه و آسایش مردم میکوشید و به عمران و آبادانی نیز علاقه زیادی داشت و چندین شهر را احداث کرد و سرگرمی او در مواقع فراغت شکار گورخر بود و به همین سبب او را بهرام گور می خواندند.وی نسبت به همه کس نیکی روا میداشت ، و قسمتی از مالیات اراضی را به مودیان بخشید داستان های دل انگیز بسیاری درباره ی او در ادبیات فارسی و عرب آمده است که نمونه ای از آن هفت پیکر نظامی گنجوی است.این داستان ها نه فقط در ادبیات بلکه در نقاشی ایران هم رواج یافته است و قرن های متمادی موضوع نقش پرده های نقاشی و قالی ها و انواع منسوجات گردیده است
🟢حمزه اصفهانی می نویسد: بهرام فرمان داد که مردمان نیمی از روز را کار کنند و نیم دیگر را به آسایش و به خوردن و آشامیدن و خوشگذرانی بپردازند و بی خنیاگران و کولیان شراب نخورند. او برای شاد کردن مردم ۱۲ هزار کولی خنیاگر از هند به ایران آورد تا در شهرهای مختلف مردم را شاد کنند.
📚منابع
📘ایران در عهد باستان، محمد جواد مشکور، ص ۴۱۵، ۱۳۴۷
📕شاهنشاهی ساسانی، تورج دریایی، ص ۳۸ ، ۱۳۸۳
📗شاهنشاهی ساسانیان، مریم نژاد اکبری مهربان، ص ۷۰ تا ۷۳، ۱۳۸۶
🌹@Historiumclub🌹
💠شاعرانی که در وصف شب چله (یلدا) شعر سروده اند💠
شب یلدای غمم را سحری پیدا نیست
گریه‌های سحرم را اثری پیدا نیست
#محتشم_کاشانی
شب هجرانت ای دلبر، شب یلداست پنداری
رُخت نوروز و دیدار تو عید ماست پنداری
#اوحدی_مراغه‌ای
با زلف تو قصه‌ای‌ست ما را مشکل
همچون شب یلدا به درازی، مشهور
#عبید_زاکانی
آبروی شمع را بیهوده نتوان ریختن
صد شب یلداست در هر گوشۀ زندان، مرا
#عرفی_شیرازی
روزهای تیره بر شبها فزود
عمر من شد یک شب یلدای عشق
#فیض_کاشانی
هنوز با همه‌ْ دردم، امیدِ درمان است
که آخِری بوَد آخِر، شبان یلدا را
#سعدی
با خود از بهر تسلی شب یلدای فراق
هر چه گفتم ز زبان تو غلط بود غلط
#محتشم_کاشانی
باد آسایش ، گیتی نزند بر دل ریش
صبح صادق ندمد تا شب یلدا نرود
#سعدی
🌹@Historiumclub🌹
💠هنر دوستی بایسنقر میرزا تیموری 💠
🔴بایسنقر میرزا فرزند شاهرخ در سال ۷۹۹ متولد شد. در همان دوران جوانی آثار کفایت شجاعت و تدبیر در او ظاهر شد. در توصیف بایسنقر گفته‌اند که او پادشاهی خوش‌طبع، خوش‌سخن، هنرپرور و عیاش بود و آنقدر که ممکن بود عالم را به خوشی گذرانید. به قول دولتشاه «جمالی داشت با کمال… و از سلاطین روزگار بعد از خسرو پرویز چون بایسنقر سلطان کسی به عشرت و تجمل معاش نکرد، شعر ترکی و فارسی را نیکو گفتی و فهمیدی، به شش قلم خط نوشتی.» وی در سال ۸۳۷ پس از سی و هفت سال و چهار ماه ،زندگی در نتیجه زیاده روی در شرابخواری درگذشت.
🟠 اهمیت و معروفیت بایسنقر میرزا به دلیل عشق سرشار و علاقه بسیار وی به علم و
ادب و کلیه فنون هنرهای زیبا اعم از شعر و موسیقی و نقاشی و معماری بود و اینکه وی به عنوان بزرگترین مشوق هنرهای زیبا در عصر خود شناخته می شود. بدین لحاظ همچنان در میان هنر دوستان مقامی ارجمند دارد. او خود در غالب فنون هنری زبردست بود؛ نقاشی میدانست و خط ثلث را کسی بهتر از او نمی نوشت. کتیبه های معروف مسجد گوهرشاد در مشهد خط خود اوست. وی طبع شعر نیز داشت و شعرا را حمایت
می کرد و به ایشان صلات گران می بخشید.
🟡بایسنقر یکی از بزرگترین کتاب دوستان جهان به شمار می آید. او برای استنساخ و تنظیم و تجلید کتابها، دستگاهی وسیع فراهم ساخت.بایسنقر در این راه مال بسیار صرف میکرد و کتابهایی که در زمان او و تحت نظارت او تحریر و تجلید شده اند، از حيث ظرافت و دقت بی نظیرند. مهمترین کار ادبی وی ترتیب شاهنامه فردوسی و مقدمه ای است که به اشاره او بر شاهنامه نوشته اند و به مقدمه بایسنقر معروف است.دوست محمد ، کتابدار عهد تیموری درباره هنر مصوری و هنرهای مربوط به آن و همچنین توجه تیموریان و بخصوص علاقه بایسنقر میرزا به هنرمندان و حمایت وی از ایشان اطلاعات درخور توجهی ارائه کرده است.
🟢بایسنقر میرزا علاوه بر زبان ترکی که زبان مادریش بود به زبان های فارسی و عربی نیز تسلط داشت و به آنها شعر می سرود. شاهنامه را خوب میدانست و تاریخ نویسان را گرامی میداشت. او بیشتر اوقات خود را در بین هنرمندان میگذراند و بدون تردید یکی از عوامل رونق و پیشرفت هنر در عصر تیموری همانا تشویق و حمایت بایسنقر از هنرمندان بود. همین بود که همواره راه ترقی و پیشرفت هنر هموارتر میشد. امیرعلیشیر نوایی در چند جمله و به طور خلاصه بایسنقر میرزا را چنین وصف کرده است: پادشاهی خوش طبع و سخی و هنرپرور و عیاش بود، و چندان نقاش و سازنده و گوینده بی نظیر به ترتیب او در نشو و نما آمده اند که در زمان هیچ پادشاه معلوم نیست که پیدا شده باشند.
📚منابع
📘تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی اقتصادی فرهنگی ایران در دوره تیموریان و ترکمانان، دکتر حسین جعفری، ۱۲۴ تا ۱۲۶
📕 تذکره دولتشاه، دولتشاه سمرقندی، ص ۳۵۰
🌹@Historiumclub🌹
💠قهوه خانه ها در عصر صفویه 💠
🔴تاریخ پیدایش قهوه خانه دقیقاً معلوم نیست آنچه مسلم است از عهد شاه عباس در بیشتر شهرهای بزرگ ایران مخصوصاً در قزوین و اصفهان قهوه خانه های متعدد دایر بود در اصفهان قهوه خانه های بزرگ و معروف بیشتر در اطراف میدان نقش جهان بود.قهوه خانه های اصفهان بسیار بزرگ و در و دیوارهای سفید و پاکیزه داشت. درهای قهوه خانه از چند سو به خارج باز میشد، در اطراف قهوه خانه طاق نماها و شاه نشین هایی ساخته و با قالی و فرش های دیگر مفروش می کردند.
🟠شبها چراغ های فراوانی را که از سقف قهوه خانه ها فرو آویخته بودند، می افروختند. در میان قهوه خانه هم حوضی بود که همیشه آب پاک و روشنی از اطرافش فرو میریخت طبقات مختلف مردم از اعیان و رجال دربار و سران قزلباش تا شاعران و اهل قلم و نقاشان و سوداگران برای گذراندن وقت و دیدار دوستان و سرگرم ساختن خود به بازیهای مختلف و یا مناظرات شاعرانه و شنیدن اشعار شاهنامه و حکایات و قصص و تماشای رقصهای گوناگون و بازی ها و تفریحات دیگر به آنجا میرفتند.حتی گاه شاه و وزیر اعظم او به معیت نمایندگان سیاسی خارجی به این قهوه خانه ها آمد و رفت میکردند.
🟡در این قهوه خانه ها ضمن کشیدن قلیان و چیق عده ای به بازی های مختلف مثل شطرنج و نرد و گنجفه و پیچاز و تخم مرغ بازی و امثال آنها سرگرم میشدند تخم مرغ بازی که هنوز هم در ایران معمول است در دوره صفویه از بازی های متداول بود و حتی شاه عباس گاهی با مردم کوچه تخم مرغ بازی میکرد.شاهنامه خوانی در قهوه خانه ها بسیار رواج داشت. شاهنامه خوانی کار آسانی نبود و شاهنامه خوانان غالباً شاعر و ادیب بودند. شاه عباس خود به شاهنامه ی فردوسی علاقه ی بسیار داشت و درمجلس او شاعران سخن شناس و خوش آهنگی شاهنامه میخواندند.
📚منابع
📘نمایش در ایران، بهرام بیضایی، ص ۶۹
📕تاریخ زندگی ایرانیان در خلال روزگاران، مرتضی راوندی، ۱۴۴ و ۱۴۵
🌹@Historiumclub🌹