1293
در رسانه تاریخی Historium مطالب تاریخی را با منبع بخوانید و از جدیدترین اخبار حوزه باستان‌شناسی ایران و جهان آگاهی یابید! راه ارتباطی (تبادل، تبلیغ، نظرات و انتقادات و پیشنهادات): @Historium_bot
بزرگداشت فردوسی
و یادبود دکتر ابوالفضل خطیبی
۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۲، ساعت ۱۷
با سخنرانی:
ژاله آموزگار، فریبا شکوهی، حسن انوری، علی‌‌اشرف صادقی، محمود جعفری دهقی، احمدرضا قائم‌‌مقامی
نقالی: پریسا سیمین‌‌مهر
پخش پیام تصویری از:
جلال خالقی‌مطلق، داريوش آشوری، محمدجعفر یاحقی، میرجلال‌‌الدین کزازی، چنگیز مولایی، تورج دریایی، سجاد آیدنلو
انجمن سرو سایه‌فکن
انجمن دوستداران شاهنامه البرز(اشا)
خانه اندیشمندان علوم انسانی
🌹@Historiumclub🌹
💠پادشاهی که هنگام مرگ شاهنامه میخواند💠👇👇👇
🌹@Historiumclub🌹
💠 مسکوکات دوره ساسانی 💠
🪙 در مسکوکات شاپور اول، که نقش آتشدان بر پشت سکه‌ها بود دو نفر نگهبان در طرفین آن دیده می‌شدند. این نقش تا انقراض این سلسله در زمان یزدگرد سوم بر کلیه مسکوکات ساسانی ضرب شده است.
⚖️ سکه‌های طلای ساسانی را دینار، مسکوکات نقره را درهم و پول‌های مسی را پشیز می‌نامیدند. مسکوکات دوره پایانی شاهان ساسانی، مانند خسرو اول، هرمزد چهارم، خسرو دوم، قباد و اردشیر سوم به وضع نا به هنجاری زده شده است، به طوری که اجزاء صورت به وضوح شناخته نمی‌شود.
⚜️ از خسرو اول تعدادی سکه طلا به صورت نیم‌تنه و ایستاده باقی مانده که تقلیدی از هنر بیزانس است. مسکوکات شاهان اواخر این سلسله مانند خسرو پنجم، ملکه بوران، قباد دوم، اردشیر دوم و یزدگرد سوم صرف نظر از گزینش تاج به تقلید از خسرو اول ضرب شده است.
🌐 سکه‌های ساسانی به ویژه مسکوکات خسرو دوم پس از شکست یزدگرد سوم و تسلط اعراب بر ایران تا زمان عبدالملک مروان پول رایج سرتاسر قلمرو اسلامی بود و در کنار سکه‌ها نام امرای عرب به خط پهلوی نقش می‌گشت.
📚 منبع
📕 فلزگری در ایران
🖋 مولف: فائق توحیدی
📖 صفحه: 192-193
🌹 @Historiumclub🌹
💠دانش دوستی خسرو انوشیروان دادگر( بخش دوم)💠
🔴 با پشتیبانی خسرو انوشیروان کتابهای زیادی در زمینه ی پزشکی ،فلسفه نجوم و ... از روم و هند و دیگر کشورها به پهلوی (پارسی میانه) ترجمه و در دانشگاه جندی شاپور بایگانی شدند. فرمانروایی خسرو انوشیروان را باید عهد نهضت فرهنگی ایران و اوج شکوفایی دانشگاه جندی شاپور به شمار آورد. بسیاری از نخبگانی که با ورود اسلام به ایران در خدمت تمدن اسلامی درآمدند جدا از این که خود از پرورش یافتگان جندی شاپور بودند دست آویز علمی آنها در زمینه های گوناگون همان کتابهایی بود که در دوره خسرو انوشیروان پادشاه دانش دوست و فرهیخته ی ایران تألیف و ترجمه شده بودند.
🟠دوره پادشاهی خسرو انوشیروان در تاریخ ساسانیان روزگار درخشان فرهنگ و تمدن ایران و دوره ی شکوفایی نهضت تمدنی و فرهنگی ایرانیان بود. با پشتیبانی و علاقه مندی این شهریار بود که متن های گوناگون علمی در زمینه های پزشکی، فلسفه، نجوم و ریاضیات از زبانهای ،یونانی سُریانی و هندی به فارسی میانه ترجمه شدند. حتی گفته می شود خسرو انوشیروان آموزش فلسفه و نجوم را در جندی شاپور الزامی کرده بود و گذشته از مطالعه کتابهای علمی و فلسفی خود در انجمن های مناظره و مباحثه علمی حضور می یافت و با دانشمندان گفت و گو میکرد.
🟠 علاقه مندی او به علم و فلسفه چنان بود که حتی یونانیان وی را شاگرد افلاطون می انگاشتند. به نقل از آگائیاس خسرو انوشیروان همواره با فلاسفه و موبدان گفت و گو و مناظره داشت. از این رو در فلسفه آزموده شده بود و در پاره ای منابع مانند ثعالبی از او به عنوان خردمندترین و دادگرترین و آگاه ترین فرد در شناخت اسرار و رموز دلها یاد شده است.دانش دوستی خسرو انوشیروان سبب شد که در گستره شاهنشاهی او، روز به روز علم و دانش اهمیت بیشتری پیدا کند.
🟡 بردباری دینی او هم زمینه را برای آمدن دانشمندان و نویسندگانی از کشورهای متمدن آن روزگار با هر دین و اندیشه ای، به دربار او فراهم آورد. به زودی دربار خسرو انوشیروان کانون گردهم آمدن دانشمندان یونانی، یهودی، مسیحی، هندی و ایرانی گردید. نتیجه و ثمره این گرد همایی ها و توجه به علوم مردمان متمدن آن روزگار آمیختن علوم شرقی و غربی و به دنبال آن توسعه ی فرهنگ و تمدن ایران در زمان ساسانیان و سپس سده های نخستین اسلامی بود.
📚منبع
📕مقاله خسرو انوشیروان و شکوفایی فرهنگ و تمدن ایران در دوره ساسانیان، شهرام جلیلیان، نجم الدین گیلانی، ص ۲ و ۳
🌹@Historiumclub🌹
💠دانش دوستی خسرو انوشیروان دادگر💠👇👇👇
🌹@Historiumclub🌹
💠افتخار سلطان اوزون حسن آق قویونلو مقتدر ترین پادشاه آق قویونلو به ایرانی بودن خود 💠
✨اوزون حسن به همان میزان سلطان محمد ( عثمانی ) خون ترک در رگ های خود داشت . با این همه وی به ايرانی بودن خویش افتخار میکرد و خویشتن را یک ترک آسیایی آنچنان که سلطان عثمانی به آن افتخار میکرد ، نمی شمرد .
📚منبع
📕 دون ژوئن ایرانی ، اروج بیگ بیات ، ص ۱۲۸
🌹@Historiumclub🌹
💠وصیت نامه شاه اسماعیل صفوی در چالدران💠
✨شاه اسماعیل در وصیت نامه خود در چالدران نوشت:
هرگاه من در جنگ کشته شدم و نتوانستم ایالت(دیاربکر) را از عثمانی ها پس بگیرم، بر پسرم فرض است که بعد از وصول به سن بلوغ آن ایالت را از عثمانی ها مسترد کند و نگهدارد که یک ایالت وسیع از خاک ایران در دست عثمانی ها بماند و از طول مدت جنگ بیم نداشته باشد و به خاطر بیاورد که جنگ ایران با توران چهارصد سال طول کشید. پسرم آنقدر باید بجنگد تا اینکه دماغ دشمن به خاک مالیده شود و بداند که نباید بعد از آن به خاک ایران تجاوز نماید.
📚منبع
📘شاه جنگ ایرانیان در چالدران و یونان،متزو‌بارک، ص ۲۴۰
🌹@Historiumclub🌹
💠مقبره الشعرا نماد شعر و ادب فارسی و شهر تبریز💠
🔴مقبره الشعرا یکی از گورستان‌های تاریخی شهر تبریز است که در محلهٔ سرخاب تبریز واقع شده‌است.مقبرةالشعرا در گذشته با اسامی حظیرةالشعرا، حظیرةالقضاة و قبرستان سرخاب نیز نامیده می‌شد؛ اما گذشت روزگاران و مهم‌تر از آن حوادث طبیعی چون سیل و زلزله، شکل ظاهری آن را از بین برده‌است.در دهه ۵۰ خورشیدی برای بزرگداشت خاطره شاعران نامی ایران این بنا در مرحله سرخاب تبریز ساخته شد.
🟠بیش از ۴۰۰ شاعر ، عارف و رجال نامی ایران زمین از ۸۰۰ سال پیش به ترتیب از حکیم اسدی توسی تا استاد شهریار ، یکی پس از دیگری در اینجا به خاک سپرده شده‌اند. از جمله مشهور ترین شعرایی که در مقبره الشعرا دفن شده اند میتوان به افراد زیر اشاره کرد:
🟣اسدی طوسی ، قطران تبریزی ، خاقانی شروانی ، مجیر الدین بیلقانی ، ظهیر الدین فاریابی ، شاهپور نیشابوری ، شمس الدین سجاسی ، ذوالفقار شروانی ، همام تبريزی ، سلمان ساوجی ، قطب‌الدين شيرازی ، مغربی تبریزی ، مانی شیرازی ، لسانی شیرازی و شکیبی تبریزی. محمد حسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار آخرین شاعر نامی ایرانی است که در سال ۱۳۶۷ در این مقبره به خاک سپرده شده است.
🟡از دیگر افرادی که در این مکان دفن شده اند میتوان به این موارد اشاره کرد : مجذوب علی شاه ، عزیز خان مکری ، هفت خواهران ، امیرعبدالغفار ، میرزا شفیع مستوفی ، سهراب ، پیر باب ، امام طالحه ، پیر محمد مشهور به پیر ممد ، معین الدین صفار ، کمال الدین عبد القادر نخجوانی ، حافظ حسین زال ، عبدالرحیم خلوتی .
🟢از افراد معاصردفن شده در این مکان میتوان به این موارد اشاره کرد : دکتر مهدی روشن ضمیر ، دکتر محمود پدیده ، استاد جواد آذر ، استاد میرزا طاهر خوش نویس تبریزی ، محمود ملماسی ، سید یوسف نجمی ، استاد علی حریرچی .
🔵وجود مزار ۴۰۰ شاعر پارسی گوی در این مکان اهمیت زبان و ادبیات پارسی در شهر تبریز را نمایان میکند که تبریز به عنوان یکی از مراکز زبان و ادبیات پارسی در ایران شناخته می شود.
🌹@Historiumclub🌹
💠محمد جواد مشکور در وصف خسرو انوشیروان دادگر💠
✨دوره ی سلطنت این شاهنشاه از درخشان ترین دوره های عهد ساسانی است. ایران چنان عظمتی یافت که حتی از عهد دو شاهپور بزرگ هم گذشت. توسعه ی دامنه ی ادبیات و فرهنگ این عهد را کیفیت مخصوصی بخشید در زمان او سلسله ی ساسانی به اوج عظمت خود رسید، و کشوری وسیع از هندوکش تا انطاکیه و از کوه های قفقاز و جیحون تا یمن میدان سواره نظام ایران گردید. دولت هیاطله از صفحه ی روز گار بر افتاد و امپراطوران روم شکست های بی سابقه ای از ایران خوردند . این پادشاه توانست با برقراری اصلاحات اجتماعی تازه ای اثرات انقلابی بزرگی را از ایران ریشه کن کند.
📚منبع
📘ایران در عهد باستان، محمد جواد مشکور، ص ۴۵۰ و ۴۵۱
🌹@Historiumclub🌹
💠بلاغت در دوره ساسانی💠
🔴در کتابهای عربی سده های نخستین دوره اسلامی غالباً اشاراتی به تبحر ایرانیان در علم بلاغت شده است. جاحظ آورده است که خطیب ترین مردمان ایرانیان اند و خطیب ترین ایرانیان مردم پارس اند. همان طور که پیش از این دیدیم، به ادیبان و دبیران پیوسته توصیه می شد که امثال و حکم بزرگمهر و عهد اردشیر و کلیله و دمنه و توقیعات انوشروان و خدای نامه را بخوانند ابن ندیم عهد انوشروان را عش البلاغه یا عین البلاغه نامیده است.
🟠 از سخن جاحظ چنین بر می آید که ایرانیان کتابی به نام کاروند داشته اند که ظاهراً مشتمل بر قواعد علم بلاغت بوده و نمونه هایی از سخنان بلیغ را در برداشته است. وی از قول شعوبیه مینویسد که کسی که آرزوی رسیدن به کمال را در هنر بلاغت داشته باشد و بخواهد که کلمات غریب و نادر را بشناسد و در علم زبان مهارت پیدا کند، ناگزیر است که کتاب کاروند را بخواند.
📚منبع
📘تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، احمد تفضلی، ص ۳۱۴
🌹@Historiumclub🌹
💠شعر در عهد ساسانی(بخش سوم و پایانی)💠
🔴 از دیگر منظومه های عاشقانه دوران ساسانی اطلاع چندانی نداریم در منظومه هایی مانند هفت پیکر و خسرو و شیرین و وامق و عذرا بازتاب هایی از فرهنگ دوران ساسانی را می یابیم اما از این که این آثار چگونه به زبان فارسی رسیده است اطلاعی نداریم. در دوره ساسانی سرایندگان و خوانندگانی با نام کلی خنیاگر یا به پهلوی اشکانی گوسان که داستانهای حماسی و عاشقانه و غیره ایرانی را به یاد داشتند و آنها را همراه با ساز می خواندند.برخی از آنان که به درجه اعلای هنرمندی میرسیدند مانند باربد پهلبد و نکیسا به دربار نیز راه می یافتند. قطعه زیر در توصیف نرگس نیز شاید در اصل به پهلوی بوده است، گرچه خصوصیات فارسی امروزی در آن دیده می شود:
نرگس ازمرد دسته
مروارید فدو (= پدو) رسته
زرش در میان بسته
🟠در مورد انواع شعر ایران پیش از اسلام نیز آگاهی دانشمندان سده های نخستین اسلام چندان زیاد نبود. همین نویسنده ایرانی عربی نویس می آورد که مضمون آنها ( سرودهای قدیم) رامش افزایی ( تطریب) و بیان شوق و شور (- تشویق) است. نه مدح در آنها دیده می شود و نه هجا و نه افتخار، نه در آنها سخن از جنگ و حوادث در میان است و نه ذکر حسب و نسب و کارهای بزرگ و ستایش و نکوهش، و نه توصیف اسب و اشتر و وحوش و بیابان و باد و باران و مراتع و غیره از سوی دیگر حمزه اصفهانی در مورد تنوع و فراوانی اشعار پهلوی در کتاب الأمثال الصادرة عن بيوت الشعر" می نویسد که روایات و اخبار (تاریخی) پراکنده ایرانیان و افسانه های پراکنده آنان در مورد عشاق برای شاهان به شعر درآمده، در کتابها ثبت شده بود و در خزائن آنان که کتابخانه های (بیوت الحکمه) آنان بود پیوسته نگاه داری می شد.
🟡تعداد این کتابهای گرد آمده چندان زیاد است که تعیین آن دشوار است بیشتر آنها پس از برافتادن حکومتشان از میان رفته است، اما آثاری از آن ها بر جای مانده است که تعداد اوراق آنها بیش از ده هزار است. این آثار به خط فارسی (پهلوی) آنان نوشته شده است.همان گونه که دیدیم بعضی از منظومه های ایرانی به عربی ترجمه شده بود و نمونه هایی از بعضی از انواع شعر پهلوی برجای مانده است. از جمله شعرهای به جا مانده از پهلوی:
فراژ ستایم هومت او هوخت او هو
ورشت پت منشن او گبیشن او کنیشن
اپاژ ستایم دوشمت او دوشوخت او
دوشرشت اژ منشن او گبیشن او گنیشن
📚منابع
📘۱. تاریخ سیاسی اجتماعی فرهنگی ایران از آغاز تا عصر صفوی، ذبیح الله صفا، ص ۶۵ و ۶۶ و ۶۷
📕۲.تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، احمد تفضلی، ص ۳۰۸ تا ۳۱۴
🌹@Historiumclub🌹
💠شعر در عهد ساسانی(بخش ۱)💠
🔴از دوره ساسانی نیز ابیات و قطعات منظومی باقی مانده است و بر روی هم مسلم است که در ایران پیش از اسلام شعر رواج و انتشاری داشته است اما نه مانند دوره اسلامی موضوعی که باید بخاطر داشت آنست که اشعار پیش از اسلام معمولاً با آهنگ های موسیقی همراه بود و به همین سبب نویسندگان دوره اسلامی تصور میکردند که در ایران پیش از اسلام سرودها و الحان موجود بود نه اشعار ادبی منظم.
🟠مطلب دیگر آنکه اشعار ایران پیش از اسلام به اوزان هجایی بوده است و اثر این اوزان هجایی هنوز هم در اشعار ایرانی خاصه در اشعار ولایتی و محلی نقاط مختلف ایران دیده میشود لیکن شعر ادبی ایران دوره اسلامی براثر تحولی که از اواخر عهد ساسانی آغاز شده بود و نیز در نتیجه تأثر از شعر عرب تا حدی به اوزان عروضی نزدیک شد اما نه به درجه ای که بسیاری از ادبای دوره اسلامی تصور کرده اند.
🟡اشعار نسبتاً کمی به زبان پهلوی در دست است و آنچه باقی مانده نیز دچار تحریف ها و دستکاری های بسیار شده است بعضی از قطعات بازمانده اشعار تعلیمی و اخلاقی اند زیرا اندرزها و کلمات قصار غالباً از جملات کوتاهی تشکیل می شوند و بدین جهت قابلیت به نظم در آمدن آنها بسیار است این قطعات شعری در میان اندرزنامه های منثور جای دارند و از آنجا که کاتبان نسخه های پهلوی در دوران اسلامی شعر پهلوی را از نثر آن باز نمی شناخته اند این گونه اشعار را بدون تعیین هیچ گونه نشانه ای که دال بر شعر بودن آنها باشد نوشته اند و امروزه تشخیص منظوم بودن آنها تنها از طریق دریافت موزونیت و شیوۀ بیان و ساختمان آنها میسر است.
🟢تاکنون سه منظومۀ کوتاه اخلاقی شناخته شده است یکی اندرز دانایان در رساله اندرز دانایان به مزدیسنان دیگری قطعه ای در مدح ،خرد، در رساله درباره خیم و خرد فرخ مرد و سومی نیز در وصف خرد در رسالۀ اندرز بهزاد فرخ پیروز . بعضی از عبارات دیگر اندرزنامه ها نیز با این که شعر نیستند از کیفیت و زبان شعری برخوردارند.در کتاب های اخلاقی دوران اسلامی نیز گاه به اشعاری که متعلق به سنت های دوره ساسانی است بر می خوریم مانند دو قطعه شعر که در تحفة الملوک (تألیف شده در قرن هفتم) ضبط شده است.
🌹@Historiumclub🌹
💠غزلی زیبا از عطار نیشابوری💠
ای دل اگر عاشقی در پی دلدار باش
بر در دل روز و شب منتظر يار باش
دلبر تو دايما بر در دل حاضر است
رو در دل برگشای حاضر و بيدار باش
ديده جان روی او تا بنبيند عيان
در طلب روی او روی به ديوار باش
ناحيت دل گرفت لشگر غوغای نفس
پس تو اگر عاشقی عاشق هشيار باش
نيست کس آگه که يار،کی بنمايد جمال
ليک تو باری به نقد ساخته ی کار باش
گر دل و جان تو را در بقا آرزوست
دم مزن و در فنا همدم عطار باش
عطار
🌹@Historiumclub🌹
💠۲۵ فروردین روز جهانی عطار نیشابوری گرامی باد💠
✨این شعر از جانب مولانا و در مورد عطار نیشابوری سروده شده است:
هفت شهر عشق را عطّار گشت
ما هنوز اندر خم یک كوچه ايم
آنچه گفتم در حقيقت ای عزيز
آن شنيدستم من از عطار نيز
من آن مولای رومی ام كه از نطقم شكر ريزد
وليكن در سخن گفتن غلام شيخ عطّارم
🌹@Historiumclub🌹
💠تاثیرات معماری ساسانی در مسجد جامع عتیق اصفهان(بخش یکم)💠
🔴عظمت و شکوه معماری عصر سلجوقی در یکی از بزرگترین، زیباترین و باشکوه ترین مساجد جهان یعنی مسجد جامع اصفهان کاملاً مشهود است. این مسجد در عهد سلجوقی و به دستور ملکشاه در محل قدیمی ساخته شد که در دوره های بعد بارها تغییراتی در آن ایجاد شد و مسجد توسعه یافت از آثار مسجد قدیمی ساخته شد که در دوره های بعد بارها تغییراتی در آن ایجاد شد و مسجد توسعه یافت. از آثار مسجد قدیمی چیزی باقی نمانده ولی طبق نوشته ی برخی جهانگردان چون ابن حوقل و ناصر خسرو، مسجد قدیمی بسیار ساده و دارای صحنی بزرگ با رواقهای متعدد بوده است.
🟠این مسجد در مجموع بر طبق سنت های ساسانی ساخته شده است که وضعیت کلی چهار طاقی ها گنبددار ساسانی را به خاطر می آورد زیرا:
۱ - مصالح آن آجر و گچ است و گچبری هم در آن دیده میشود و این مصالح در بناهای ساسانی چون طاق کسری کاخ سروستان و کاخ دامغان به کار رفته است.
۲.دیگر این که پلان آن مربع است و به ستون هایی که با قوس های جناغی به هم متصل است، محدود میشود و این وضعیت در چهار طاقی های ساسانی از جمله چهار طاق نیزار و ایزدخواست دیده میشود.
۳.پلان مربع تالار مسجد جمعه ی اصفهان با کمک گوشواره ها به پایه ی مدور گنبد تبدیل گردیده است. این عنصر برای تسهیل تعبیهی گنبد مدور در روی پلان مربع تالارهای دوره ی ساسانی و شاید اشکانی به کار رفته است از جمله تالارهای مربع کاخ فیروز آباد کاخ سروستان چهار طاق نیزار و ... وجود دارد.
۴- سقف این تالار عبارت از یک گنبد است که در روی پایه ی مدور قرار دارد این نوع سقف در همه ی چهار طاقی های دوره ی ساسانی به کار رفته است. کارهای بنیادین که در زمینه های معماری و تزیین بنا در این دوره و نیز مسجد جامع انجام شده، تأثیر گنبد آجرکاری و تزیینات مؤثر از عصر ساسانی را که در آن نمایان است، نشان می دهد.
🌹@Historiumclub🌹
💠پادشاهی که هنگام مرگ شاهنامه میخواند💠
🔴 طغرل سوم اخرین سلطان سلجوقی ایران در جنگ با خورزمشاهیان در حالی از اسب بر زمین افتاد و کشته شد که شاهنامه میخواند. از جمله اشعار شاهنامه که در نبرد ها میخواند:
چو زان لشکر گشن برخاست گرد
رخ نامداران ما گشت زرد
من آن گرز یک زخم برداشتم
سپه را همانجای بگذاشتم
خروشی خروشیدم از پشت زین
که چون آسیا شد بریشان زمین
🟠او در حالی که در جنگ شاهنامه میخواند از اسب افتاد و کشته شد.(۱) بنا بر کتاب تاریخ گزیده، پادشاهی خوش منظر، نیک سیرت، شکوهمند و لطیف طبع بود و از استعداد شاعری بهره داشت و به زبان فارسی اشعاری خوب می سرود. از جمله اشعار فارسی وی ابیات زیر است:
آنکس که جهان پشت پایی میزد
دو آمده بر در گدایی میزد
از نماز شام تا گاه صحر
صد نعره برای ناشتایی میزد
🟡 وی علما و اهل فضل و شعرا را تربیت فرمودی و انعامات کردی. در کتاب راحة الصدور و آيــة السرور، علاوه بر چابک سواری و مهارت در به کارگیری انواع سلاحها و قدرت بدنی، کمال عقل، عدالت مداری ، پاکدامنی و بردباری سلطان طغرل ، از وفور علم و عالم پروری ، بلاغت و شیوایی در بیان خط نیکو و تذهیب زیبای وی نیز سخن رفته است. در کتاب نامبرده به این موضوع نیز اشاره شده است که سلطان طغرل در مجالس بزم به نقد دانشمندان و شاعران می پرداخت و شعرهای او در میان مردم رواج داشت.
🟢 وی به ویژه در سرودن دوبیتی های زیبا ماهر بود که نمونه ای از آن بالا گفته شد. سلطان طغرل در میان مردم محبوب بود و راوندی در مرثیه مرگ او اشعار سوزناکی سروده و تأسف خود را از آن حادثه تلخ چنین بیان داشته است : ((دریغ چنان پادشاهی پرهنر و شهریاری سرور که چشم ابر در دهر بر ماتم او میگرید.)) (۲)
📚منبع
📕۱.تاریخ جهانگشای جوینی ، عطا ملک جوینی ، جلد دوم ، ص ۳۸۱ و ۳۸۲
📗۲. سلجوقیان از آغاز تا فرجام، ابوالقاسم فروزانی، ص ۲۳۷ و ۲۳۸
🌹@Historiumclub🌹
💠معماری ساختمان های جدید در دوره پهلوی💠
✨ساختمانهای جدید ایران بمنظور تقویت روح ملی بر اساس و مانند ستونها و حجاری های پرسپولیس یعنی تخت جمشید فارس آثار دوره سلطنت هخامنشیان و بنای ایوان تیسفون یعنی ایوان مدائن آثار دوره سلطنت پادشاهان ساسانی که در کشور عراق واقع است بنا میگردد. بنای شهربانی کل کشور و بانک ملی ایران که هر دو در شهر تهران ساخته شده است نمونه بارزی برای اثبات این مطلب است . این آثار باستانی که از نظر شناسائی ایران قدیم برای ملت ایران ارزش زیادی دارد به طرز بسیار خوبی نگاهداری میشود و برای تقویت روح ملی لازم و بسیار مؤثر است .
📕منبع: رضاشاه کبیر یا ایران نو،لارنس پائول الول ساتن،ترجمه عبدالعظیم صبوری ، ص ۳۸۳ و ۳۸۴
🌹@Historiumclub🌹
💠دیرگچین مادر کاروانسراهای ایران 💠
🔴دیرگچین نام دژ و کاروانسرایی است بسیار استوار و پرشکوه که در فاصله‌ی هشتاد کیلومتری شمال شرق استان قم در مرکز پارک ملی کویر ایران واقع شده و با نام‌های دژ کردشیر، قصرالجص، قلعه دیر، قصرگچ و دیرالجص در متون تاریخی از آن یاد میشود. دیرگچین در منابع مختلف از آن یاد شده و در قرون و اعصار مختلف منزلگاه بسیار مهمی بر سر راه های قم به ری ، قم به ورامین، قم و ساوه به طرف خراسان و برعکس بوده است.
🟠دیر گچین یکی از بزرگترین کاروانسراهای ایران است و ویژگی‌های منحصربه‌فرد این اثر باعث شده آن را «مادر کاروانسراهای ایران» بنامند. دیرگچین کاروانسرایی است با پلان منظم چهارایوانی است.قدمت این بنا را به دوره ساسانی نسبت میرسد اما در دوره سلجوقی و صفوی و قاجار مرمت گردیده اما بیشترین تغییر در دوره صفوی ایجاد گردید به صورتی که آثار معماری صفوی در اثر کاملا مشهود است. این کاروانسرا تا اواسط دوره قاجار کاربرد داشت و پس از آن متروک شد.
🌹@Historiumclub🌹
💠دانش دوستی خسرو انوشیروان دادگر (بخش یکم)💠
🔴خسرو انوشیروان در منابع تاریخی بیگانه ، به عنوان پادشاهی دانش دوست و فیلسوف معرفی شده است، چنان که آگائیاس با همۀ دشمنی و کینه ای که از خسرو انوشیروان دارد، اعتراف میکند که این پادشاه ایرانی را به لحاظ دانش دوستی بسیار مورد تمجید و تکریم قرار داده اند آن هم نه تنها ایرانیان بلکه تنی چند از رومیان نیز از این جهت که وی دوستدار ادب و صاحب نظر دقیق فلسفه ی ماست.
🟠منابع عربی نیز بارها از دانش دوستی خسرو انوشیروان یاد کرده اند. دیگر منابع نیز بر دانش دوستی خسرو انوشیروان تأکید دارند، چنان که ابن بلخی می گوید چون پادشاهی بر خسرو انوشروان عادل قرار گرفت هر کجا کتابی در مورد حکمت ها و سیاست می یافت میخواند. در کلیله و دمنه نیز آمده است که: انوشروان کسری بن قباد، خَفَّفَ اللهُ عَنهُ، از شعاع عقل و نور عدل حظی وافر ارزانی داشت.... تا نهمت بتحصیل علم و تتبع اصول و فروع آن مصروف گردانید و در انواع آن به منزلتی رسید که هیچ پادشاه پس از وی آن مقام را در نتوانست یافت.
🟡 دینوری نیز میگوید «میان پادشاهان ایران هیچکس از انوشیروان بیشتر در طلب علم کوشا نبود و خود جامع فنون ادب و حکمت بود، ادیبان و حکیمان را به خود نزدیک میساخت و قدر و منزلت ایشان را میشناخت.» شاهنامه فردوسی هم در گزارش دورۀ خسرو انوشیروان، آکنده از اشاره هایی به خردمندی و خرد پروری و دانش دوستی این پادشاه است. به گزارش شاهنامه فردوسی :
دل شاه کسری پر از داد بود
به دانش دل و مغزش آباد بود
فردوسی، خسرو انوشیروان را از همه مردم پر هنرتر و فرزانه تر می داند:
نه زو پر هنرتر به مردانگی
به تخت و به دیهیم و فرزانگی
🟢بدون تردید در کشوری که پادشاه و وزیر - خسرو انوشیروان و بزرگمهر - خردمند و دانش دوست باشند علم و فرهنگ اوج میگیرد و دانشمندان سعادتمند خواهند شد. دانش دوستی و خرد پروری خسرو انوشیروان سبب شد که دانشمندان و هنرمندان کشورهای دیگر به دربار او روی آورند و دستاوردهای علمی و تجربه های خود و تمدنی که نماینده آن بودند از راه تألیف کتاب و پرورش شاگردان به ایران انتقال دهند.
🌹@Historiumclub🌹
💠القاب ایرانی شاهنامه ای سلطان الوند آق قویونلو💠
✨حضرت فلک رتبت ، خورشید اورنگ ، جمشید آهنگ ، فریدون کارزار ، منوچهر کردار ، جم آئین ، کیقباد تمکین ، دارا درایت ، سلطان سلاطین ایرانیه ، شهنشاه بلند همت و (۱).......
🔴شعر پارسی زیر بخشی از نامه سلطان بایزید دوم عثمانی به الوند شاه آق قویونلو که در آن وی الوند شاه را شهنشاه ایران میخواند و به وی القاب شاهنامه ای همچون تهمتن می‌دهد.
شهنشاه ایران خدیو عجم
خداوند ملک و سپاه و علم
سرافراز آفاق الوند شاه
ولایت ستان و ممالک پناه
جهانگیر سلطان با عدل و داد
تهمتن شکوه و غضنفر نهاد
فروزنده گوهر داوری
فرازنده تخت بایندری (۲)
📚 منابع :
۱.نامه ی سلطان سلیم عثمانی به الوند بیگ آق قویونلو، اسناد و مکاتبات تاریخی ایران ، ص ۷۰۱
۲. نامه سلطان بایزید به الوند بیگ آق قویونلو، همان، ص ۷۰۷
🌹@Historiumclub🌹
🌹💠۱۰ اردیبهشت روز ملی خلیج همیشه فارس گرامی باد💠🌹
🌹@Historiumclub🌹
✨این بود گــهواره ساسانیــــــــان
بنــــــــــگه تـــاریخـــــی ایـــــرانیــــــــان
قدرت و علمش چنــــان آباد کـــــرد
ضعف و جهــــلش این چنیـــن بربــــاد کرد
ای مداین از تو این قصــــر خــــــراب
بایـــــــــد ایــــــرانی ز خجــــلت گـــردد آب✨
📚میرزاده عشقی، دیوان اشعار، ص ۲۳۳
🌹@Historiumclub🌹
💠مقبره الشعرا نماد زبان و ادبیات پارسی و شهر تبریز💠
🌹@Historiumclub🌹
💠شاردن در وصف شاه عباس بزرگ💠
✨هنگامی که این شاهزاده بزرگ ( عباس اول) درگذشت، ایران از بهروزی بازماند.
📚منبع
📘ایرانیان دوره باستان تا دوره معاصر، همایون کاتوزیان، ص ۱۲۷
🌹@Historiumclub🌹
💠۱ اردیبهشت روز بزرگداشت استاد سخن شاعر و نویسنده پارسی گوی ایرانی سعدی شیرازی گرامی باد💠
همه عمر برندارم سر از این خمار مستی
که هنوز من نبودم که تو در دلم نشستی
تو نه مثل آفتابی که حضور و غیبت افتد
دگران روند و آیند و تو همچنان که هستی
سعدی
🌹@Historiumclub🌹
💠شعر در عهد ساسانی(بخش دوم)💠
🔴قطعه شعری دینی نیز تحت عنوان دربارۀ آمدن شاه بهرام ورجاوند در دست است که پیش از این از آن سخن رفت شعر دینی دیگری که به خط فارسی نوشته شده، ولی هم از نظر زبان و هم از نظر وزن باید آن را شعری پهلوی محسوب داشت، سروده آتشکده کرکوی است که در تاریخ سیستان ضبط شده است. همچنین ابیات پراکنده ای در کتاب های ادب عربی و فارسی نقل شده است که دارای اصل پهلوی است، گرچه بعضی از آنها تا حدی تحت تأثیر اشعار عروضی دوره اسلامی قرار گرفته است، مانند دو بیت زیر که راغب اصفهانی آن را نقل کرده است:
زیون هشتاد گور
تیرشت دالمنه مُرو
مار بی نه میرد
جذکش بوزنید مرد
گور(خر) هشتاد سال زندگی کند
مرغ لاشخور سیصد سال
مار نمی میرد
جز این که کسی او را بکشد
🟠از میان اشعار بازماندۀ پهلوی دو اثر نسبتاً مفصل تر در دست است یکی منظومه درخت آسوری و دیگر یادگار زریران که هر دو اصل پارتی دارند.نوعی دیگر از اشعار پهلوی منظومه های عاشقانه بوده که امروزه در دست نیستند. یکی از این منظومه ها ویس و رامین نام دارد که شرح دلدادگی ویس و رامین است. قراین و شواهدی بسیار دلالت بر این دارد که این منظومه در اصل به زبان پهلوی پارتی بوده است و بعدها در اواخر دوران ساسانی به پهلوی ساسانی ( پارسی میانه) ترجمه شده است.اصل پهلوی پارتی و ترجمه پارسی میانه کتاب از میان رفته است. این ترجمه منثور پهلوی ظاهراً در قرون نخستین دوره اسلامی در میان خواص محبوبیت داشته، ولی زبان آن بر همه روشن نبوده است.
🟡از این رو، فخرالدین اسعد گرگانی در قرن پنجم آن را به نظم کشیده که امروز در دست است. دقیقاً نمی دانیم که ویس و رامین از پهلوی به عربی نیز ترجمه شده بود یا نه. اما اشارات بعضی نویسندگان دورۀ اسلامی به این داستان دال بر شهرت آن بوده است. ابونواس (قرن دوم) فرگردهای رامین و ویس (فرجردات رامین و ویس) را در شعر خود ذکر کرده است.همچنین راغب اصفهانی از قول یک شاعر اصفهانی سه بیت شعر نقل کرده که در آن نام «ویس» و «رامین» آمده است. احتمالاً در اوایل قرن سیزدهم میلادی (هفتم. ه.ق) اثر فخرالدین گرگانی به گرجی ترجمه شد و این ترجمه اکنون در دست است.
🌹@Historiumclub🌹
💠توصیف ابی شجاع وزیر و خواجه نظام الملک و سیوطی از عضدالدوله دیلمی 💠
🔴ابوشجاع نویسنده ذیل تجارب الأمم عضدالدوله را چنين وصف میکند:
پادشاهی بود با عقلی کامل و فضلی شامل با سیاستی نیکو، در کارها و اقدامات خود کمتر اشتباه میکرد، همتی بلند و هیبتی سخت داشت ؛ دارای اندیشه ای استوار و تدبیری درست بود، دوست دار فضائل ودشمن رذائل بود، در جای خود چنان عطار جایزه میداد که از آن بالاتر گمان نمیرفت، و هنگام دور اندیشی چنان خود داری میکرد که گوئی بویی از بخشندگی نبرده ؛ کارهای بزرگ و پیش آمدهای شگرف در برابر همتای کوچک مینمود.
🟠عمال و سرداران عضد الدوله طوری از او حساب میبردند و رعب او به نحوی در دل آنان جایگیر شده بود که به کمترین کوتاهی در انجام وظیفه راحتی در مواردی که از اختیارشان شده بود که به کمترین کوتاهی در انجام وظیفه راحتی در مواردی که از اختیارشان خارج بود گناهی غیر قابل بخشایش میدانستند.چنانکه مطهر بن عبدالله یکی از وزیران عضدالدوله چون در جنگی که سرداری سپاه عضدالدوله را به عهده داشت شکست خورد خود را کشت به این ترتیب که رگ های بازوانش را گشود، خون از رگها جریان یافت تا جان به جان آفرین تسلیم کرد.
🟡خواجه نظام الملک چنین گوید:
از دیلمیان هیچ پادشاهی بیدارتر و زیرک تر و پیش بین تر از عضدالدوله نبوده است عمارت دوست داشتی و بلندهمت و با سیاست بودی .
🟢جلال الدین سیوطی گوید:
عضدالدوله یکی از علمای عربیت و ادیب وفاضل و شیعی مذهب بود در علوم گوناگون دست داشت و در علم عربیت صاحب نظر بود و شعر نیکو می سرود .
📚منابع
📘شاهنشاهی عضدالدوله دیلمی، علی اصغر فقیهی، ص ۱۰۱ و ۱۰۲
🌹@Historiumclub🌹
💠آرامگاه عطار نیشابوری در نیشابور💠
✨آرامگاه عطار نیشابوری بنایی است تاریخی که در دوره تیموری و به فرمان امیر علی شیر نوایی بر روی سنگ قبر عطار نیشابوری ساخته شد. در دوره پهلوی دوم مرمت کامل و دهه ۷۰ نیز مرمت مختصر شد. این آرامگاه در بلوار شادیاخ (عرفا کنونی) که از مناطق گردشگری شهر نیشابور می باشد واقع شده است. این بنا در تاریخ ۱۸ آذر ۱۳۵۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
🌹@Historiumclub🌹
💠تاثیرات معماری ساسانی در مسجد جامع عتیق اصفهان( بخش دوم)💠
🟡گنبدی در پشت ایوان جنوبی معروف به صفه صاحب احداث شد. این گنبد در زمان ملکشاه سلجوقی و به دستور وزیر او خواجه نظام الملک ساخته شده و امروزه به گنبد خواجه نظام الملک معروف است ابتدا بنای گنبد دار از چهار طرف باز بوده و لیکن بعدها به بنای کلی مسجد پیوست.گنبد دیگری در پشت ایوان شمالی معروف به صفه درویش و در منتهی الیه شمالی مسجد ساخته شده است این گنبد در سال ۴۸۱ ه.ق به اتمام رسید چون وزیر دیگر سلجوقیان به نام تاج الملک آن را ساخته بود به گنبد تاج الملک یا گنبد خاکی معروف گشت. یکی از ویژگی های مسجد جامع اصفهان وجود یک ردیف از نیم گنبدی ها طاق نما به شکل طاق های خیاطی سبک ایرانی است که در آن دیده میشود.
🟢تفاوت میان گنبدهای ساسانی با مسجد جامع در آن است که نیم رخ گنبد تالار مسجد جامع اصفهان جناغی و نیم رخ گنبدهای ساسانی مثلاً در کاخ سروستان بیضوی است. مسجد جامع که منطقه ی گسترده ای به وسعت تقریبی ۲۲ هزار متر مربع را فرا گرفته مجموعه ای است از معماری موزون ایران اسلامی که سهم بزرگ را از آثار سلجوقیان در بردارد این مسجد دارای ورودی های متعددی است که هر یک ارتباط فضای مسجد را با بخشهایی از بافت پیرامون آن برقرار میکند زمان ساخت ورودی های متفاوت و هر یک در مقطعی از تاریخ و در رابطه با تحولات ساختمانی داخل و خارج بنا پدید آمده اند.در مجموع درباره ی تأثیر پذیری هنر معماری مسجد جامع اصفهان از معماری عصر باستان می توان اظهار داشت که مسجد جامع اصفهان نیز بنایی مذهبی از دوره ی ساسانی بوده و در بررسی های باستان شناسی نشانه های دوره اشکانی نیز در آن دیده شده است.
🔵در این مسجد ممکن است آثار یک آتشگاه یا هر اثر معماری مذهبی دیگری بنا وجود داشته باشد ولی با قاطعیت میتوان گفت زمینی مقدس جایگاهی برای نیایش ذات خداوند بوده است.مسجد جامع اصفهان در عصر منصور عباسی به وجود آمد آن هم ظاهراً در جای یک آتشکده ی قدیم اما تغییرات متوالی و مستمری که پادشاهان ایران از ملکشاه سلجوقی تا شاه طهماسب اول و شاه عباس اول در آن به وجود آوردند. به تدریج این بنای کهن را به شکل مسجد ایرانی در آورد در حال حاضر نظر کلی بر این است در حال حاضر نظر کلی بر این است که نخستین بنای اسلامی در این محل به عصر خلافت منصور و دوره ی خلفای عباسی بین سال های ۱۴۳ تا ۱۵۲ ه.ق مربوط میشود.
📚منابع
📘مقاله تاثیر هنر و معماری ساسانی بر معماری دوره سلجوقی، دکتر امیر اکبری
🌹@Historiumclub🌹
💠تاثیرات معماری ساسانی در مسجد جامع عتیق اصفهان💠
🌹@Historiumclub🌹