مطالعات راهبردی شرق

03 Jul 2025 09:09

🔻 پیامدهای تنش سیاسی- اجتماعی در بدخشان افغانستان

نجمه جامی؛ کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی

با بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱، حکومت طالبان تلاش کرده است با گماردن برخی چهره‌های تاجیک‌تبار و عمدتاً بدخشانی در مناصب دولتی از جمله قاری فصیح‌الدین به عنوان رئیس ستاد ارتش نوعی حضور بدخشی‌ها را در حکومت به نمایش بگذارد اما این اقدام‌ها نتوانسته‌ نارضایتی‌های عمیق و ساختاری را در میان ساکنان بدخشان التیام بخشد. سیاست‌های طالبان در متمرکز قرار دادن قدرت در دستان فرماندهان پشتون و برخورد سخت‌گیرانه با کشت مواد مخدر که منبع معیشت برخی از خانواده‌های روستایی این ولایت شده است، به افزایش نارضایتی‌های مردم برخی مناطق بدخشان منجر شده و این ولایت را به یکی از کانون‌های اصلی اعتراض و بی‌ثباتی تبدیل کرده است. از سوی دیگر، موقعیت جغرافیایی بدخشان، انزوای فیزیکی و عدم دسترسی به بازارهای ملی، این ولایت را به یکی از محروم‌ترین نقاط افغانستان بدل کرده است. در این شرایط، کنترل منابع محلی مانند مزارع کوکنار و معادن طلا و لاجورد، به محل منازعه‌ای جدی بدل شده است.

https://www.iess.ir/fa/analysis/4042/

مطالعات راهبردی شرق

30 Jun 2025 08:04

🔻 506مین نشریه تخصصی "مطالعات شرق" منتشر شد.

مطالعات راهبردی شرق

28 Jun 2025 11:13

🔻«سعیده میرضیایف»؛ چهره‌ای نوظهور در ساختار قدرت ازبکستان

✍️احمد قاسم‌زاده؛ پژوهشگر موسسه مطالعات راهبردی شرق

سفر رسمی اخیر «سعیده میرضیایف»، دختر «شوکت میرضیایف» رئیس‌جمهور ازبکستان به روسیه، که در حال حاضر یکی از مناصب کلیدی در ساختار قدرت ازبکستان یعنی دستیار اول رئیس‌جمهور را بر عهده دارد، زیر ذره‌بین رسانه‌ها قرار گرفته است. از آنجایی که این سفر هم‌زمان با سفر «رستم امامعلی» (فرزند «امامعلی رحمان» و جدی‌ترین گزینه برای انتقال قدرت در تاجیکستان) به مسکو انجام شد، شایعاتی نیز در مورد انتقال احتمالی قدرت در ازبکستان مطرح شده است.

👉https://www.iess.ir/fa/analysis/4054/

🖇توئیتر فارسی| توئیتر انگلیسی| فیسبوک | تلگرام فارسی| تلگرام انگلیسی

مطالعات راهبردی شرق

24 Jun 2025 08:04

🔻 عوامل تأثیرگذار بر بهبود روابط پاکستان و حکومت طالبان

ولی‌الله مرادیان؛ کارشناس مسائل افغانستان

بهبود و گسترش روابط دیپلماتیک بین پاکستان و حکومت طالبان را می‌توان از دو لحاظ معناشناسی کرد. طبق یک برداشت می‌توان اقدام‌های عمل‌گرایانۀ دو کشور را در ارتقای روابط دیپلماتیک، به مثابۀ ابراز حسن نیت برای فراهم شدن زمینۀ تعاملات همه‌جانبه بین دو کشور، در آینده تفسیر و تلقی کرد. در برداشت دیگر، می‌توان نفس ارتقای روابط دیپلماتیک بین افغانستان و پاکستان را حاصل گفتگوها و تعامل عمل‌گرایانه بین این دو کشور در نظر گرفت.
بهبود و گسترش سطح روابط دیپلماتیک و اتخاذ سیاست‌های تعامل‌گرایانه بین پاکستان و حکومت طالبان، در خوشبینانه‌ترین نگاه، زمینه را برای تقویت حسن همجواری بین این دو کشور همسایه فراهم خواهد کرد.

https://www.iess.ir/fa/analysis/4043/

مطالعات راهبردی شرق

21 Jun 2025 09:59

🔻 نگاهی به روند انتقال مزارع خشخاش از افغانستان به پاکستان


روند انتقال کشت خشخاش از افغانستان به پاکستان از طریق یک شبکۀ مخفیانه صورت می‌گیرد که شامل چندین بازیگر مختلف، از جمله قاچاقچیان و تجار مواد مخدر، پلیس مرزی و دلالان می‌شود. در بلوچستان پاکستان، مقام‌های دولتی پیش از فصل برداشت شروع به مذاکره با زمین‌داران می‌کنند تا بتوانند در ازای دریافت پول، آب مورد نیاز آنها را برای کشاورزی تأمین کنند. پاکستان علاوه بر اینکه زمین‌هایی برای کشت خشخاش و آزمایشگاه‌هایی برای تولید هروئین فراهم می‌کند، بازار بزرگی نیز برای فروش آزادانۀ تریاک دارد.

https://www.iess.ir/fa/translate/4036/

🖇توئیتر فارسی| توئیتر انگلیسی| فیسبوک | تلگرام فارسی| تلگرام انگلیسی

مطالعات راهبردی شرق

18 Jun 2025 10:51

🔻واکاوی رویارویی نظامی اخیر هند و پاکستان
✍️ ماشاالله شاکری، کارشناس ارشد مسائل پاکستان

حادثۀ ۲۲ آوریل به عنوان یک هشدار جدی برای دستگاه‌های امنیتی هند تلقی شد. این حمله نشان داد که حتی در مناطقی با نظارت شدید مانند کشمیر، همچنان شکاف‌های امنیتی وجود دارد که گروه‌های شبه‌نظامی توانسته‌اند از آنها سوءاستفاده کنند.
بعضی از تحلیلگران (عمدتاً پاکستانی) ادعا می‌کنند که حادثۀ 22 آوریل پهلگام، «پرچم دروغین» بود. به عبارت دیگر این حادثه، عمداً طراحی شده بود برای بدنام نمودن پاکستان و به تبع آن دست به انتقام زدن و اعمال سیاست‌های آتی در کشمیر.

👉https://www.iess.ir/fa/analysis/4046/

🖇توئیتر فارسی| توئیتر انگلیسی| فیسبوک | تلگرام فارسی| تلگرام انگلیسی

مطالعات راهبردی شرق

17 Jun 2025 10:22

🔻505مین نشریه تخصصی "مطالعات شرق" منتشر شد.

مطالعات راهبردی شرق

15 Jun 2025 09:21

🔻چرایی حمایت ترکیه از پاکستان در مناقشه با هند
✍️ شهرام پیرانی دکترای علوم سیاسی و پژوهشگر مسائل بین‌الملل

مناقشۀ دیرینه بین هند و پاکستان، همواره یکی از مناقشات پُرتنش در عرصۀ بین‌المللی بوده است. در این میان، حمایت آشکار ترکیه از پاکستان در این مناقشه، پرسش‌های مهمی را در مورد انگیزه‌ها و اهداف آنکارا برانگیخته است. این گزارش تحلیلی، به بررسی دلایل اصلی این حمایت می‌پردازد و تلاش می‌کند تا لایه‌های پنهان این همبستگی را آشکار سازد.

👉https://www.iess.ir/fa/analysis/4027/

🖇توئیتر فارسی| توئیتر انگلیسی| فیسبوک | تلگرام فارسی| تلگرام انگلیسی

مطالعات راهبردی شرق

10 Jun 2025 08:16

🔻 تلاش تحریک طالبان پاکستان (TTP) برای نمایش قدرت

تحریک طالبان پاکستان (TTP)، با اعلام شروع حملات بهاری خود با عنوان «الخندق» موج جدیدی از حملات تروریستی را در پاکستان در ماه مارس، پس از دو سال وقفه، آغاز کرد. این دومین‌ باری است که تحریک طالبان پاکستان، حملات بهاری خود را اعلام و از شیوۀ شورش طالبان افغانستان الگوبرداری می‌کند. پیش از این، در مارس 2022 هم تحریک طالبان پاکستان آغاز عملیات بهاره «البدر» را اعلام کرده بود، اما به دلیل فشار طالبان افغانستان از اعلام چنین کمپین‌هایی، در دو سال گذشته خودداری کرد. اعلام حملات بهاره موجب شد که قدرت عملیاتی و سازمانی رو به رشد تحریک طالبان پاکستان به شدت در کانون توجه قرار گیرد.

https://www.iess.ir/fa/translate/4028/

🖇توئیتر فارسی| توئیتر انگلیسی| فیسبوک | تلگرام فارسی| تلگرام انگلیسی

مطالعات راهبردی شرق

08 Jun 2025 09:56

🔻پیوندهای فرهنگی ایران با ​تاجیک‌های آسیای مرکزی : فرصت‌ها و چالش‌های امنیتی

✍️پرهام پوررمضان؛ پژوهشگر و دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه تهران

تاجیک‌های آسیای مرکزی به‌عنوان بازماندگان فرهنگی و زبانی تمدن ایرانی در آسیای مرکزی، نقش مهمی در تقویت پیوندهای فرهنگی ـ تمدنی میان ایران و این منطقه ایفا می‌کنند. این پیوندهای فرهنگی، ضمن آنکه فرصتی راهبردی برای گسترش نفوذ نرم جمهوری اسلامی ایران در حوزۀ ژئوپلیتیکی آسیای مرکزی فراهم می‌آورد، با چالش‌های امنیتی متعددی نیز همراه است. در این نوشتار، با رویکردی تحلیلی، فرصت‌ها و تهدیدهای امنیتی ناشی از این پیوندها بررسی می‌شود تا ابعاد راهبردی تعامل ایران با جوامع فارسی‌زبان منطقه، به‌ویژه تاجیک‌ها، در چارچوب تحولات منطقه‌ای و رقابت‌های ژئوپلیتیکی مورد واکاوی قرار گیرد.

👉https://www.iess.ir/fa/analysis/4040/

🖇توئیتر فارسی| توئیتر انگلیسی| فیسبوک | تلگرام فارسی| تلگرام انگلیسی

مطالعات راهبردی شرق

02 Jun 2025 11:10

🔻 ارزیابی سیاست خارجی دولت دوم ترامپ؛ ملاحظات مربوط به افغانستان

سیدا حمد فاطمی‌نژاد؛ عضو هیئت علمی موسسه مطالعات شرق و مدیر گروه علوم سیاسـی دانشگاه فردوسی

راهبرد خارجی دولت دوم ترامپ شباهت‌های زیادی با دولت اول او دارد. از مهمترین این شباهت‌ها می‌توان به آشفتگی و تعارض‌های گفتاری و رفتاری، طرح ادعاهای بزرگ بی‌فرجام، پرهیز از نهادگرایی و چندجانبه‌گرایی، اتخاذ مواضع افراطی متزلزل به‌ویژه در زمینه‌های تجاری اشاره کرد. دولت دوم ترامپ در سیاست خارجی، به‌ویژه در رابطه با افغانستان، احتمالاً منافع ملی ایالات متحده مانند مبارزه با تروریسم، خروج نظامی و ملاحظات اقتصادی را بر نگرانی‌های حقوق بشری اولویت خواهد داد. سیاست خارجی دولت دوم ترامپ احتمالاً افغانستان را در موقعیتی متزلزل و به دور از توجه جامعۀ بین¬‌المللی قرار خواهد داد و فشار بین‌المللی محدود برای تضمین حفاظت از زنان و دختران تداوم خواهد یافت.

https://www.iess.ir/fa/analysis/4032/

🖇توئیتر فارسی| توئیتر انگلیسی| فیسبوک | تلگرام فارسی| تلگرام انگلیسی

مطالعات راهبردی شرق

02 Jun 2025 05:49

🔻 504مین نشریه تخصصی "مطالعات شرق" منتشر شد.

مطالعات راهبردی شرق

31 May 2025 08:10

گاهنامۀ جدید کارگروه پاکستان
🔻شورش بلوچ‌ها‌ در پاکستان و پیامدهای امنیتی آن در منطقه‌

شورش بلوچ‌ها در پاکستان از آغاز سال ۲۰۲۵، با حملات پیچیده‌ای مانند ربودن قطار جعفر اکسپرس توسط ارتش آزادی‌بخش بلوچ - جناح جیاند(BLA-J)در ۱۱ مارس ۲۰۲۵ که به گروگانگیری بیش از ۴۰۰ مسافر و مرگ حداقل ۲۶ گروگان منجر شد، تشدید شده است. گروه‌هایی مانند ارتش آزادی‌بخش بلوچ - جناح جیاند، جبهۀ آزادی‌ بخش بلوچستان(BLF) و ارتش آزادی‌بخش بلوچ - جناح آزاد(BLA-A) همچنان به حمله‏‌های انتحاری، بیشتر توسط زنان و اشغال موقت سرزمین‌ها، هدف قراردادن اتباع چینی و کارگران و کارمندان طرح‌های کریدور اقتصادی چین-پاکستان (CPEC) ادامه می‌دهند. گسترش شورش در منطقه به‌ویژه به ایران و رقابت برای کسب منابع بیشتر و برتری در میان جناح‌های شورش، تامین امنیت داخلی پاکستان را پیچیده‌تر می‌کند.


👉https://www.iess.ir/fa/periodical/4025/

🖇توئیتر فارسی| توئیتر انگلیسی| فیسبوک | تلگرام فارسی| تلگرام انگلیسی

مطالعات راهبردی شرق

27 May 2025 11:46

🔻شکوه تمدنی در اندیشۀ علامه «اقبال لاهوری»
✍️ «مجتبی سیبویه» پژوهشگر مسائل بین الملل

شخصیتِ علامۀ اقبال لاهوری، یکی از ابزارهای مهم در هم‌گرایی ایران و پاکستان در دیپلماسی فرهنگی و میراث تمدنی مشترک دو کشور است. این میراث گرانبها باید در فرصت‌های مختلف، یادآوری و بازخوانی شود. با تأملی هر چند کوتاه در افکار و آثار علامۀ اقبال درمی‌یابیم که اندیشۀ وی علاوه بر غنای معنایی، از بسیاری جهات، بسیار جلوتر از زمان خود بوده است.

👉https://www.iess.ir/fa/analysis/4013//

🖇توئیتر فارسی| توئیتر انگلیسی| فیسبوک | تلگرام فارسی| تلگرام انگلیسی

مطالعات راهبردی شرق

26 May 2025 08:46

🔻بررسی ماهیت چالشِ آبی هند و پاکستان

بعد از تعیین خطوط مرزی میان هند و پاکستان، مسئلۀ تقسیم آب، همچنان چالش برانگیز باقی ماند. نخستین توافق‌‌های میان دو کشور در این زمینه، در سال 1948 حاصل شد که طی آن، هند به پاکستان اطمینان داد که روند انتقال آب به شرق، بدون اطلاع قبلی و مهلت زمانی برای توسعۀ منابع جایگزین، هیچ‌گاه متوقف نخواهد شد. در مقابل پاکستان هم، نیازِ مشروع هند برای توسعۀ زیرساخت‌ها و منابع در پنجاب هند را که بدین لحاظ با کمبود شدیدی مواجه بود، به رسمیت شناخت. اما توافق به علت بی‌اعتمادی دو طرف به یکدیگر دوام چندانی نیافت. در نهایت پس از ده سال مذاکرات فشرده و پر‌فشار، با وساطت و حمایت «بانک جهانی»، توافق کنونی با نام معاهده آب‌های سند (IWT) در سال 1960 میان دو کشور به امضاء رسید. این توافق، از پشتیبانی بین‌المللی وسیعی هم برخوردار شد، کما این که بانک جهانی به عنوان متولی آن انتخاب شد و چندین کشور اروپایی و آسیایی نیز، حاضر به سرمایه‌گذاری‌های کلان در طرح‌های این حوزۀ آبی شدند.

👉https://www.iess.ir/fa/analysis/4019/

🖇توئیتر فارسی| توئیتر انگلیسی| فیسبوک | تلگرام فارسی| تلگرام انگلیسی

مطالعات راهبردی شرق

30 Jun 2025 08:05

آنچه در این شماره می‌خوانید:

✅ افغانستان
▪️ شرایط و موانع عادی سازی روابط آمریکا با حکومت طالبان
▪️مواضع افغانستان و پاکستان دربارە تهاجم رژیم صهیونیستی به ایران
▪️اعلام جنگ "داعش خراسان" علیه جدایی طلبان بلوچ


✅ آسیای مرکزی
▪️کشورهای آسیای مرکزی و تهاجم رژیم صهیونیستی به ایران؛بازخوردها و پیامدها
▪️برآوردی در خصوص مواجهٔە رژیم صهیونیستی با فرایند همگرایی ترکی
▪️اینفوگرافیک و گزارش "تحلیل داده های اینترنتی آسیای مرکزی پس از تهاجم رژیم صهیونیستی به ایران"


✅ پاکستان
▪️پاکستان هسته ای و حمایت سیاسی از ج.ا.ایران
▪️عصر جدید روابط پاکستان و عراق
▪️تحلیل اسناد شبه نظامیان تحریک طالبان پاکستان (۲۰۲۵ - ۲۰۰۶)


✅ بازشناسی فرهنگ و تمدن
▪️نگاهی به اندیشە سیاسی "فضل الله خنجی"

https://www.iess.ir/fa/weekly/4055/

مطالعات راهبردی شرق

29 Jun 2025 11:35

🔻 تغییر سیاست آمریکا در قبال طالبان: از مبارزه با تروریسم تا تعامل راهبردی

پس از بازگشت طالبان به قدرت، سیاست آمریکا در قبال افغانستان دستخوش تحولات چشمگیری شده است. بررسی سیاست خارجی آمریکا در قبال افغانستان پس از خروج از این کشور نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها طی این مدت چهار رویکرد متمایز نسبت به رژیم طالبان داشته‌اند. هر یک از این رویکردها یا مراحل، بازتاب‌دهندۀ دیدگاه‌های متنوع موجود در ساختار سیاسی ایالات متحده نسبت به وضعیت افغانستان و حکومت طالبان بوده است. نخستین مرحله، ادامۀ روند مبارزه با تروریسم بین‌المللی، بدون حضور مستقیم نظامی ایالات متحده در افغانستان بود. با آنکه دولت بایدن پایان جنگ در افغانستان را اعلام کرد اما عملیات ضدتروریستی همچنان ادامه یافت. مرحلۀ دوم کاهش شدید تعاملات سیاسی و تحریم دیپلماتیک حکومت طالبان همراه بود. ایالات متحده در این مرحله، راهبرد عدم تعامل سیاسی و صبر راهبردی را اتخاذ کرد، با این امید که تغییراتی در ساختار سیاسی افغانستان و در درون خود رژیم طالبان رخ دهد.

https://www.iess.ir/fa/translate/4034/

🖇توئیتر فارسی| توئیتر انگلیسی| فیسبوک | تلگرام فارسی| تلگرام انگلیسی

مطالعات راهبردی شرق

24 Jun 2025 09:15

🔻بحران خاورمیانه: تأثیر جنگ ایران و اسرائیل بر آسیای مرکزی

تنش‌ میان ایران و رژیم صهیونیستی به اوج خود رسیده و منطقه را در بحران بی‌سابقه‌ای فرو برده‌ است. به گفتۀ کارشناسان تاجیکستان، حملۀ بی‌سابقۀ اسرائیل به ایران در شرایط پیچیدۀ بین‌المللی، آیندۀ کشورهای منطقه را با تردید مواجه کرده است. آن‌ها تأکید دارند که این حمله زمانی رخ داد که مذاکرات هسته‌ای میان آمریکا و ایران به‌عنوان عاملی برای تضمین ثبات در خاورمیانه تلقی می‌شد. با این حال، اقدام نظامی اسرائیل علیه ایران، که به کشته شدن شماری از نخبگان نظامی و علمی، از جمله فیزیک‌دانان برجستۀ هسته‌ای ایران منجر شد، مسیر دستیابی به صلح پایدار در منطقه را با چالش‌های جدی مواجه کرده است.

👉https://www.iess.ir/fa/translate/4049/

🖇توئیتر فارسی| توئیتر انگلیسی| فیسبوک | تلگرام فارسی| تلگرام انگلیسی

مطالعات راهبردی شرق

23 Jun 2025 11:45

🔻گاهنامه شماره49: تحلیل اسناد مرتبط با رهبران، جنگجویان و مهاجمان انتحاری تحریک طالبان پاکستان

تحریک طالبان پاکستان (TTP) در سال‌های اخیر، موج بی‌وقفه‌ای از حملات ویرانگر را در سراسر پاکستان به راه انداخته است که نشان‌دهندۀ افزایش قابلیت‌های مرگبار و گسترش راهبردی این گروه است. در ژوئیۀ ۲۰۲۳، بمب‌گذاران انتحاری یک مجتمع پلیس را در بارا، ایالت خیبرپختونخوا هدف قرار دادند که منجر به کشته شدن چهار افسر و زخمی شدن ۱۱ نفر دیگر شد و یک ماه بعد در آگوست، یک حملۀ انتحاری در منطقۀ جانی خیلدر شهرستان بنو، منجر به کشته شدن ۹ سرباز دیگر شد. این حملۀ مرگبار تا سال‌های ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ بدون وقفه ادامه داشت. پس از بازگشت طالبان افغانستان به قدرت در سال ۲۰۲۱، تی‌تی‌پی با قدرت احیا شد، ظرفیت عملیاتی خود را گسترش داد و مبارزات خشونت‌آمیز خود علیه دولت پاکستان را تشدید کرد.

https://www.iess.ir/fa/periodical/4050/

🖇توئیتر فارسی| توئیتر انگلیسی| فیسبوک | تلگرام فارسی| تلگرام انگلیسی

مطالعات راهبردی شرق

21 Jun 2025 09:04

🔻زبان فارسی در پاکستان؛ مهجوریت یک «میراث مشترک»

زبان فارسی، در طول قرن‌ها، زبان رسمی، اداری، فرهنگی و علمی در شبه‌قارۀ­ هند بود و میراثی غنی از ادبیات، تاریخ و تمدن را در پاکستان امروزی، به‌جای گذاشته است. از سرود ملی پاکستان تا اشعار علامۀ اقبال لاهوری و کتیبه‌های مساجد، فارسی ردپای پررنگی در هویت فرهنگی این کشور دارد. اما در دهه‌های اخیر، این زبان با روندی نگران‌کننده به حاشیه رانده شده و جایگاه پیشین خود را از دست داده است. در نوشتارهای مختلفی، از تحلیلگران ذکر شده است که تبدیل «شرافت» فارسی به «مهجوریت» آن، نه‌تنها یک مسئلۀ فرهنگی، بلکه یک چالش هویتی برای پاکستان است.

👉https://www.iess.ir/fa/analysis/4047/

🖇توئیتر فارسی| توئیتر انگلیسی| فیسبوک | تلگرام فارسی| تلگرام انگلیسی

مطالعات راهبردی شرق

17 Jun 2025 10:23

آنچه در این شماره می‌خوانید:

✅ افغانستان
▪️ عوامل تأثیرگذار بر بهبود روابط پاکستان و حکومت طالبان
▪️پیامدهای تنش سیاسی- اجتماعی در بدخشان افغانستان
▪️ابهام در ارزش سرمایه گذاری روی منابع معدنی افغانستان

✅ آسیای مرکزی
▪️چالش های ثبات قدرت سیاسی در آسیای مرکزی
▪️"سعیده میرضیایف"؛ چهرهای نوظهور در ساختار قدرت ازبکستان
▪️زین: آسیای مرکزی "محکوم" به اجرای سیاست چندجانبه است
▪️اینفوگرافیک تعاملات نظامی و دفاعی آسیای مرکزی با شرکای خارج از منطقه

✅ پاکستان
▪️اهداف و آثار سفر نخست وزیر پاکستان به ایران
▪️واکاوی رویارویی نظامی اخیر هند و پاکستان
▪️شورش بلوچ ها در پاکستان و پیامدهای امنیتی آن در منطقه


✅ بازشناسی فرهنگ و تمدن
▪️زبان فارسی در پاکستان؛ مهجوریت یک "میراث مشترک"

https://www.iess.ir/fa/weekly/4045/

مطالعات راهبردی شرق

16 Jun 2025 09:30

🔻 راهبرد جدید روسیه در قبال حکومت طالبان

میراحمد مشعل؛ کارشناس مسائل افغانستان

صحنه و محیط افغانستان پساخروج آمریکا از این کشور که یک جزء مهم آن بازگشت مجدد طالبان به قدرت بود، فرصت‌ها و افق‌های تازه‌ای برای بازیگران منطقه‌ای و جهانی به‌وجود آورد. در این فضای جدید، قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی به‌ویژه روسیه راهبرد خود را در قبال افغانستان بازتعریف و بازترسیم کرده‌اند. هر چند روسیه قبل از خروج آمریکا، راهبرد نزدیکی غیر‌حساسیت‌‌‌برانگیز به طالبان را از طریق مکانیسم «فرمت مسکو» اتخاذ کرده بود اما پس از خروج آمریکا و به قدرت رسیدن مجدد طالبان در افغانستان، راهبرد تعامل کنترل‌شده را روی دست گرفت. با وجود این نشانه‌های عینی گویای افزایش سرعت روند تعامل روسیه با حکومت طالبان است که دلالت بر ارتقای راهبرد روسیه دارد. اینکه فضای جدید چه فرصت‌هایی برای روسیه در افغانستان به ارمغان آورده و در پاسخ به آن، روسیه چه راهبردی اتخاذ کرده و مبتنی بر چه اهداف و با کدام مکانیسم‌ها آن را دنبال می‌کند، مسائلی‌ است که در این جستار مورد بررسی قرار می‌گیرد.

https://www.iess.ir/fa/analysis/4035/

مطالعات راهبردی شرق

12 Jun 2025 17:13

🔻آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی در آستانۀ تحولات بزرگ

«الهام علی‌اف»، رئیس‌جمهور آذربایجان اخیراً اظهار داشته است که «آسیای مرکزی، قفقاز جنوبی و دریای خزر در حال تبدیل شدن به یک منطقۀ ژئوپلیتیکی واحد هستند». به علاوه این منطقه تغییرات قابل توجهی را تجربه می‌کند که بیشتر تحت تأثیر عوامل خارجی قرار دارد. در واقع به اعتقاد علی‌اف نفوذ سنتی روسیه در آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی در حال کاهش است و در عوض، قدرت‌های جدیدی مانند ایالات متحده، اتحادیۀ اروپا، ترکیه، چین و کشورهای حوزۀ خلیج فارس وارد صحنه شده‌اند.
در حال حاضر، کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی در حال گذر از یک هزارتوی ژئوپلیتیکی پیچیده هستند که با چالش‌های داخلی و تحولات ظاهراً غیرقابل اجتناب همراه است. بنابراین به نظر می‌رسد که دوران تحولات بزرگ در این مناطق آغاز شده است.

👉https://www.iess.ir/fa/translate/4041/

🖇توئیتر فارسی| توئیتر انگلیسی| فیسبوک | تلگرام فارسی| تلگرام انگلیسی

مطالعات راهبردی شرق

09 Jun 2025 09:00

🔻 تأثیرات تنش‌های اخیر هند و پاکستان بر افغانستان

میراحمد مشعل؛ کارشناس مسائل افغانستان

منطقۀ جنوب آسیا با عضویت کشورهای هند، پاکستان، افغانستان، بنگلادش، نپال و ... یک مجموعۀ امنیتی منطقه‌ای محسوب می‌شود که دو عضو مهم این ساختار هند و پاکستان با توانایی هسته‌‌ای می‌باشند. در این مجموعه امنیتی، فقط افغانستان است که نقش مهم موازنه‌گر را دارد و همین جایگاه، افغانستان را به یکی از بازیگران اصلی این مجموعۀ امنیتی تبدیل کرده است.

به دلیل همین جایگاه است که هر دو کشور هند و پاکستان پیوسته تلاش می‌کنند تا افغانستان را با خود همراه کنند. افغانستان که به‌تازگی وارد مرحلۀ جدیدی شده و با اتخاذ سیاست خارجی بی‌طرفی در صدد دور شدن از منازعات و درگیری‌های منطقه‌ای است، در آزمون دشوار عبور از منازعات هند و پاکستان قرار گرفته است.

https://www.iess.ir/fa/analysis/4033/

🖇توئیتر فارسی| توئیتر انگلیسی| فیسبوک | تلگرام فارسی| تلگرام انگلیسی

مطالعات راهبردی شرق

03 Jun 2025 08:35

🔻بررسی زوایای پیدا و پنهان چالش‌ آبی پاکستان و افغانستان
✍️«میراحمدرضا مشرف» کارشناس مسائل افپاک

تنش اخیر سیاسی و نظامی میان پاکستان و هند و به دنبال آن، بالاگرفتن مباحث مربوط به معضلات آبی میان دو کشور، باعث شده است تا موضوع شرایط آبی پاکستان و چالش‌های این کشور در این حوزه، یک‌‌ بار دیگر در کانون توجه قرار گیرد. پاکستان با وجود برخورداری از رودخانه‌های متعدد و بسیار پرآبی همچون سند، با دو معضل اساسی مواجه است:
اول اینکه، عمدۀ منابع آبی از حوضه‌های مشترک و فرامرزی سرمنشاء گرفته‌اند
معضل دوم و شاید مهمتر، آنکه پاکستان به لحاظ جغرافیایی و جریان رودها، اغلب در موقعیت پایین‌دست کشورهای همسایه قرار دارد.
افغانستان یکی از همین همسایگان به شمار می‌آید که موقعیت خاص توپوگرافیک این امکان را برای آن فراهم آورده است که در جایگاه یک حوزۀ آبی بالادست و به عنوان یکی از تامین‌کنندگان اصلی آب‌های فرامرزی، چالش‌های مهمی را در مسائل آبی برای پاکستان رقم بزند.
👉https://www.iess.ir/fa/analysis/4026/

🖇توئیتر فارسی| توئیتر انگلیسی| فیسبوک | تلگرام فارسی| تلگرام انگلیسی

مطالعات راهبردی شرق

02 Jun 2025 05:49

آنچه در این شماره می‌خوانید:

✅ افغانستان
▪️راهبرد جدید روسیه در قبال حکومت طالبان
▪️اثرگذاری خروج مهاجران افغانستانی از ایران بر روابط دو ملت
▪️از کابل تا خیبر؛ نگاهی به روند انتقال مزارع خشخاش از افغانستان به پاکستان

✅ آسیای مرکزی
▪️پیوند فرهنگی تاجیک های آسیای مرکزی با ایران
▪️واکاوی سیاست خارجی قزاقستان در دوران نظربایف و توکایف
▪️آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی در آستانۀ تحولات بزرگ


✅ پاکستان
▪️بررسی زوایای چالش آبی پاکستان و افغانستان
▪️چرایی حمایت ترکیه از پاکستان در مناقشه با هند
▪️تلاش تحریک طالبان پاکستان برای نمایش قدرت، با اعلام حملات بهاری

✅ بازشناسی فرهنگ و تمدن
▪️وجوه حکمت حکمرانی در نظام فکری «واعظ کاشفی سبزواری»

https://www.iess.ir/fa/weekly/4037/

مطالعات راهبردی شرق

31 May 2025 11:38

🔻چالش‌های بهره‌برداری اروپا از منابع طبیعی آسیای مرکزی

اتحادیۀ اروپا، تحت تأثیر جنگ در اوکراین و روابط تجاری پرتنش خود با ایالات متحده، در جستجوی منابع طبیعی جدید است. اجلاس اخیر سران اتحادیۀ اروپا و آسیای مرکزی در سمرقند نشان داد، این جستجو به‌طور فزاینده‌ای بر آسیای مرکزی متمرکز شده است.
اکنون که لفاظی‌های اغراق‌آمیز پس از نشست سران کشورهای آسیای مرکزی و اتحادیۀ اروپا در سمرقند فروکش کرده است، کارشناسان خاطرنشان می‌کنند که مسیر دستیابی اتحادیۀ اروپا به منابع طبیعی در آسیای مرکزی طولانی و پر پیچ و خم است.

👉https://www.iess.ir/fa/translate/4031/

🖇توئیتر فارسی| توئیتر انگلیسی| فیسبوک | تلگرام فارسی| تلگرام انگلیسی

مطالعات راهبردی شرق

30 May 2025 11:59

🔻 اهداف و آثار سفر نخست‌وزیر پاکستان به ایران

مریم خالقی نژاد؛ دکتری علوم سیاسی و پژوهشگر مسائل پاکستان

سفر شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان به تهران، در چارچوب سفرهای چهارگانه‌ به کشورهای منطقه، نشان‌دهندۀ اهمیت راهبردی روابط پاکستان و ایران در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی و امنیتی است. این سفر در شرایطی صورت می‌گیرد که هر دو کشور با چالش‌های متعدد داخلی، منطقه‌­ای و بین‌المللی مواجه هستند و لزوم تقویت همکاری‌های دوجانبه برای مقابله با تحریم‌ها، بحران‌های اقتصادی و تنش‌های ژئوپلیتیکی از الزامات تعمیق روابط دو کشور است.

https://www.iess.ir/fa/analysis/4030/

🖇توئیتر فارسی| توئیتر انگلیسی| فیسبوک | تلگرام فارسی| تلگرام انگلیسی

مطالعات راهبردی شرق

27 May 2025 11:24

🔻چشم‌انداز بازیگری عمل‌گرایانۀ جدید اروپا در آسیای مرکزی

✍️امید رحیمی؛ پژوهشگر موسسه مطالعات راهبردی شرق

علی‌رغم نگاه عمل‌گرایانۀ اروپا و آسیای مرکزی به توسعۀ مشارکت راهبردی، چالش‌های زیادی پیش‌روی این توسعۀ روابط وجود دارد. مهم‌ترین چالش اروپا در سطح ساختاری برای تحقق این بازیگری دسترسی ژئواکونومیکی است. چالش دیگر برای آسیای مرکزی رویکردهای ایدئولوژیک اروپا است. موضوع دیگری که در این زمینه قابل ذکر است عدم اشاره به مکانیزم‌های اجرایی برای سنجش عمل‌گرایی اروپا است.

👉 https://www.iess.ir/fa/analysis/4024/

🖇توئیتر فارسی| توئیتر انگلیسی| فیسبوک | تلگرام فارسی| تلگرام انگلیسی

مطالعات راهبردی شرق

24 May 2025 10:58

🔻 نگاه‌های متفاوت چین و افغانستان به «دالان واخان»

پس از سال‌ها رابطۀ محاسبه شده بین چین و طالبان، حالا دالان راهبردی «واخان» به یک نقطۀ تنش بین این دو بدل شده است. پکن خواهان استفاده از این دالان برای گسترش نفوذ سیاسی و اقتصادی خود بر افغانستان بوده و این در حالی است که طالبان به دنبال کنترل این دالان، به‌منظور تضمین ثبات خود و همچنین توسعۀ افغانستان است. نسل جدید طالبان که گاهی با عنوان طالبان 2 شناخته می‌شوند، این دالان را حیاتی می‌داند، چراکه دسترسی افغانستان را به بازارهای چین و منطقه فراهم کرده و نیازهای راهبردی و ژئوپلیتیکی این کشور را تأمین می‌کند. در مقابل، چین این دالان را ابزاری برای تأمین امنیت استان سین‌کیانگ خود و همچنین سرمایه‌گذاری‌هایش در پاکستان، تحت پروژۀ «راه‌گذر اقتصادی چین-پاکستان»، می‌داند. این یادداشت دیدگاه‌های طالبان و چین دربارۀ دالان واخان را بررسی کرده و منافع آنها را مورد ارزیابی قرار می‌دهد.

https://www.iess.ir/fa/translate/4006/

🖇توئیتر فارسی| توئیتر انگلیسی| فیسبوک | تلگرام فارسی| تلگرام انگلیسی