2875
سایت: http://iaas.ir صفحه اینستاگرام: https://instagram.com/iranastronomy ارتباط با ما: @www_IAAS_ir نشر مطالب با ذکر منبع و یا آی دی کانال بلامانع است.
@iranastronomy
#مفاخر_تاریخ‌علم
نابغه‌ای از طوس و بنیانگذار مکتب مراغه
دقایقی به طلوع آفتاب شنبه ۵ اسفند ۵۷۹خورشیدی (۱۱جمادی‌اول٥٩٧ ق) نمانده بود که در خانه یکی از عالمان طوس، طفلی به دنیا آمد که پدر او را محمد نامید؛ این کودک که بعدها القاب گوناگونی گرفت، ابوجعفر محمد مشهور به خواجه نصیر طوسی است.
از آنجا که حکیم طوسی دانشمندی بود که بر همه علوم زمان خود احاطه و در بیشتر آنها تبحّر داشت، معرفی کامل آثار وی کاری بس سخت و قرنها دانشمندان معطوف آن بوده‌اند.
آفتاب روز دوشنبه ۱۱تیر ۶۵۳خورشیدی در افق فرو میرفت که قلب جاودانه تاریخ علم ایران، در ٧٥سالگی از تپش ایستاد، او وصیت کرد پیکرش را در شهر کاظمین دفن کنند؛ وقتی قبر را کندند، سردابه‌ای كاشيكارى پیدا شد که یکی از خلفای عباسی برای خود ساخته، ولی در جاى ديگرى دفن شده بود؛ تاریخ تمام شدن سرداب بر روی سنگی چنین نوشته بود: ١١جمادی‌اول ٥٩٧ ق؛ برابر زادروز خواجه نصیر طوسی!
شرح تصویر:تمبرهای سال جهانی نجوم با نگاه به رصدخانه مراغه و آثار منجمان ایرانی که به همت انجمن نجوم آماتوری ایران در سال۲۰۰۹ رونمایی شد.
آشنایی با آثار خواجه:
https://iaas.ir/news/4203/031205/
#سیاهچاله
رفتار عجیب سیاهچاله مرکز راه‌شیری
بتازگی تیمی از محققان دانشگاه Northwestern به رهبری جناب آقای فرهاد یوسف‌زاده، اخترشناس و دانشمند ایرانی این دانشگاه، با بررسی یافته‌های تلسکوپ فضایی جیمز وب ناسا، تابش‌های سریع و نوسانی را در اَبَرسیاهچاله مرکزی کهکشان خانه‌مان یعنی راه‌شیری، شناسایی کردند.
این سیاهچاله بسیار پر جرم، به نام *Sagittarius A شناخته می‌شود و حدود ۴ میلیون برابر جرم خورشید است!
این سیاهچاله که در حال تولید فوران‌های نورانی است، بعضی از این فوران‌ها به شدت روشن و برخی دیگر نیز ضعیف و کوتاه هستند. محققان متوجه شده‌اند که این تابش‌ها الگوی مشخصی ندارند و به‌طور تصادفی روشن و کم‌نور می‌شوند.
این یافته‌ها به دانشمندان کمک می‌کند تا درک بهتری در مورد سیاه‌چاله‌ها داشته باشند و اینکه چگونه از محیط اطراف خود تغذیه می‌کنند و دینامیک کهکشان‌ها چگونه است.
شرح تصویر: مفهوم ذهنی هنرمند از *Sagittarius A، اَبَرسیاهچاله مرکزی پر جرم مرکز راه کاهکشان. اعتبار تصویر از NASA/ ESA/ CSA/ Ralf Crawford (STScI)
@iranastronomy
#فراخورشیدی
بارش باران آهن و وزش بادهای بسیار شدید در یک سیاره فراخورشیدی !
به تازگی ویژگیهای خارق‌العاده سیاره فراخورشیدی WASP-121 b که حدود ۹۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد، شناسایی گردید که فراتر از تصور می‌باشد.
این سیاره آن‌قدر داغ است که باران آهن مایع در آن می‌بارد و با کشف اخترشناسان، این سیاره همچنین در معرض بادهای بسیار قدرتمند و غیرمنتظره‌ای قرار دارد.
این بادها که توسط تیمی از محققان با استفاده از تلسکوپ بسیار بزرگ VLT در شیلی رصد شده‌اند، عناصری مانند آهن و تیتانیوم را حمل می‌کنند و الگوهای پیچیده‌ای در جو سیاره مورد اشاره ایجاد می‌نمایند.
سیاره WASP-121 b یک سیاره برجیس مانند فوق‌داغ است که به صورت قفل شده به جاذبه ستاره خود، یک سمت آن همیشه به طرف ستاره و سمت دیگر آن همواره از آن دور است.
محققان جو این سیاره را بطور دقیق نقشه‌برداری کرده و اطلاعات جدیدی در مورد جریان‌های جت مانند و ترکیبات شیمیایی غیرمعمول آن بدست آورده‌اند.
شرح تصویر: نمایی از سیاره فراخورشیدی Wasp-121 b با باران آهن و بادهای شدید همچون داستان‌های علمی تخیلی! اعتبار تصویر از Robert Lea (ایجاد شده با Canva)
@iranastronomy
#جشنهای_ایرانی
جشن سپندارمذگان، روز مهرورزی ایرانیان
سپندارمذ با عنوان زمین، یعنی گسترش‌دهنده پاکی و زمین سمبل عشق و لطافت؛ چرا که با همه وجود، به همه چیز و همه کس عشق می‌ورزد و مردم ایران باستان برای جایگاه زن و خانواده ارزش زیادی قائل بوده‌اند.
اسفندگان یا اسپندگان (سپندارمذگان) یکی از جشنهای کهن است که بعنوان روز مهرورزی ایرانی نیز می‌توان از آن یاد کرد؛ هر چند در گذر تاریخ، کمتر به اینگونه جشن‌ها توجه شده است!
ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه آورده است که ایرانیان باستان، روز پنجم اسفند را روز بزرگداشت زن و زمین می‌دانستند. گرچه منابع کهن این جشن را پنج اسفند بیان کرده‌اند؛ ولی با توجه به تغییر ساختار تقویم ایرانی در زمان خیام و ۳۱ روزه شدن شش ماه نخست سال در گاهشماری ما، سپندارمذگان به ۲۹بهمن تغییر یافته، هر چند که این تغییر مخالفینی نیز دارد.
امروزه با روی‌آوری عمومی به آیین‌های ایرانی، در روز ۲۹ بهمن آیین سپندارمذ گرامی داشته می‌شود.
چه خوب است برای ترویج فرهنگ مهربانی، از روز ۲۹ بهمن تا ۵ اسفند نیز بعنوان هفته عشق و مهرورزی نامگذاری گردد.
سپندارمذگان بر تمامی بانوان ایرانی خجسته باد
@iranastronomy
#نقطه_آبی
نقطه کمرنگ آبی در میان حلقه‌های سیاره کیوان چیست؟
۳۵ سال قبل، در روز چهارشنبه ۲۵ بهمن ۱۳۶۸ (۱۴ فوریه ۱۹۹۰) فضاپیمای وویجر۱ ناسا تصویری نمادین از زمین را ثبت کرد که به "نقطه آبی کمرنگ" معروف شد؛ این تصویر که از فاصله حدود ۱.۵میلیارد کیلومتری گرفته شد، زمین را بصورت نقطه کوچک و آبی‌رنگ، در میان حلقه‌های سیاره کیوان نشان داد. (عکس بالا)
اخترشناس برجسته Carl Sagan در کتاب خود با عنوان Pale Blue Dot، به اهمیت این تصویر پرداخته و نوشته: دوباره به این نقطه نگاه کنید؛ آنجا خانه است و ما آنجا هستیم. هر کسی که دوستش دارید، هر کسی که می‌شناسید، هر انسانی که تا به حال در کره زمین زندگی کرده، بر روی آن است.
از فاصله ۶میلیارد کیلومتری نیز زمین تنها چند درجه از خورشید جدایی دارد!
تصویر بالا تأثیر عمیقی بر درک ما از جایگاه‌مان در کائنات داشته و به ما یادآور می‌شود که زمین تنها یک نقطه کوچک در گستره وسیع کیهان است و اهمیت همبستگی و محفاظت بیشتر از سیاره‌مان را نشان می‌دهد.
در سال ۲۰۲۰، ناسا با استفاده از نرم‌افزارها و تکنیک‌های پردازش تصویر، نسخه به‌روز شده این تصویر را با جزئیات بیشتر منتشر کرد.
@iranastronomy
#عجایب_فضا
کشف‌های شگفت‌انگیز نجومی
۱۵ اکتشاف نجومی که ممکن است دید شما به جهان را تغییر دهد.
۱۳. فقط کسری از ستارگان واقعاً سفید هستند
از دید چشم انسان‌ها، بیشتر ستارگان سفید به نظر می‌رسند؛ تعداد کمی از آنها به‌طور مشخص، زرد یا نارنجی هستند و برخی دیگر نیز دارای رنگ آبی کمرنگ می‌باشند. با این حال، این رنگ‌های معمولاً ظریف‌تر از آن هستند که به‌وضوح دیده شوند و اغلب تفاوت رنگ آنها توسط ناظران کم تجربه، نادیده گرفته می‌شود.
اما تصاویر نجومی نشان می‌دهند که اکثر ستارگان دارای رنگ مشخصی هستند و تنها کسری از آنها واقعاً سفیدند!
این امر به این دلیل است که ستارگان رفتاری مشابه اجسام ایده‌آلی به نام "جسم سیاه" در فیزیک دارند؛ این اجسام تمام تابش‌های ورودی را جذب می‌کنند.
طبق اصول فیزیک، یک جسم سیاه هنگامی که گرم می‌شود، تابش می‌کند و رنگ ظاهری آن به دمای مؤثرش بستگی دارد؛ این مسئله در مورد ستارگان نیز وجود دارد، زیرا هر ستاره دارای دمای مؤثری است و رنگ آن در اوج تابش تعیین می‌شود.
@iranastronomy
#فوران_رادیویی
بزرگترین جت رادیویی که تاکنون در کائنات دیده شده ! (۱)
در بخش نزدیک به ما در کیهان، اخترشناسان بسیاری از فوران‌های رادیویی را دیده‌اند که از سیاهچاله‌های واقع در هسته کهکشان‌ها به بیرون پرتاب می‌شوند؛ اما دانشمندان به تازگی و با استفاده از رصدخانه‌های رادیویی پیشرفته دنیا، بزرگترین جت رادیویی کشف‌شده در دوران اولیه جهان را شناسایی کردند.
شرح تصویر: نمایی از بزرگترین جت رادیویی در طول موج‌های نوری و رادیویی.
بخش نوری به رنگ سرخ، کهکشان روشن و فعالی، مشهور به اختروش (quasar) و بخش زرد، جریان جت مانندی می‌باشد که در طول موج های رادیویی ردیابی شده است. اعتبار تصویر از LOFAR/DECaLS/ DESI Legacy Imaging Surveys/ LBNL/DOE/CTIO/NOIRLab/ NSF/AURA/F. Sweijen (دانشگاه دورهام)
پردازش تصویر از: م. زمانی (NSF NOIRLab)
@iranastronomy
#خورشید
دستاورد تاریخ ساز جدید بشر برای رصد خورشید
دیروز پنجشنبه ۱۵ آذر ۱۴۰۳ سازمان تحقیقات فضایی هند ISRO در دستاوردی جدید در برنامه‌های فضایی این کشور و با یک روز تاخیر، با موفقیت موشک ۴۴.۵متری و با وزن ۳۲۰تن PSLV خود را برای ارسال دو ماهواره ماموریت Proba-3 آژانس فضایی اروپا، از مرکز فضایی Satish Dhawan در Sriharikota هند به فضا پرتاب کرد.
ماموریت Proba-3 یک تلسکوپ جسورانه دو بخشی، بصورت دو ماهواره در فاصله ۱۵۰متر از یکدیگر است که برای مطالعه جو خورشید، همچون زمان خورشید گرفتگی کامل، اما این بار از فضا، بدفعات و طولانی‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ماموریت Proba-3 می‌تواند تاج خورشید را بمدت شش ساعت و در حدود ۵۰بار در سال مطالعه کند!
دو ماهواره جدید Proba-3، همیشه جهت ایجاد خورشید گرفتگی مصنوعی در یک راستا نیستند، چون به سوخت زیادی نیاز دارد؛ در عوض آنها از پیشرانه‌های خود برای چنین مانوری بهره می‌گیرند.
دانشمندان امیدوارند که این نمای دقیق از تاج درونی، بینشی در مورد توسعه پرتاب‌های جرم تاجی (CMEs) ارائه دهد.
شرح تصویر: تصویر هنری از ماموریت دو بخشی پروبا-۳. اعتبار تصویر از ESA/P. Carril
@iranastronomy
#بارش_شهابی
رصدگران کشورمان ناکام از مشاهده اوج بارش‌های شهابی پاییزی ۱۴۰۳
هر چند بارش‌های شهابی پاییزی ۱۴۰۳، حتی شهابهای جوزایی بامداد شنبه ۲۴ آذرماه جاری که با نور زیاد ماه همراه شده، قابل رصد نیستند؛ اما متاسفانه شاهد تبلیغات برخی مراکز توریستی و حتی آژانس‌های معروف کشور هستیم که برای برگزاری تورهای رصد این بارش‌های شهابی اقدام می‌نمایند!
این مزاحمت نور ماه به حدی بود که در فضاهای مجازی انجمن نجوم آماتوری ایران و یا در گفتگوهای خبری، اطلاع‌رسانی در مورد بارش‌های شهابی پاییزی امسال انجام نشود و شب رصدی نیز در زمانهای اوج آنها از سوی انجمن برنامه‌ریزی نگردید.
اما لازم است به دوستداران پدیدهای جذاب نجومی این مژده را بدهیم که یکی از بهترین بارش‌های شهابی سال با ۱۲۰ شهاب در ساعت منتظر شماست.
رصد شهابهای بارش ربعی (کوادرانتی) پنجشنبه و جمعه ۱۳ و ۱۴ دیماه امسال، بدون نور مزاحم ماه، برای علاقمندان در آستانه سال نو میلادی ۲۰۲۵ فراهم خواهد بود.
انجمن نیز بزودی با اعلام ویژگیهای دقیق بارش ربعی امسال، گشت رصدی گردشگری خود را جهت مشاهده شهابهای ربعی۱۴۰۳ آنهم در رصدگاهی جدید و متفاوت، اعلام مینماید.
@iranastronomy
#تکنولوژی_فضایی
آزمایش ربات‌های زیر آبی ناسا
سال ۲۰۳۰ وقتی کاوشگر Europa Clipper ناسا به سیاره برجیس برسد، ابزارهای قدرتمندی را به کار می‌گیرد تا نشانه‌هایی از حیات را در اقیانوس زیر پوسته یخی ماه اروپا در اطراف برجیس بیابد.
اما تیم‌ها در حال توسعه نسل بعدی فناوری هستند که می‌تواند ربات‌های زیر آب را به اعماق آبی اروپا و دیگر اقیانوسهای احتمالی در کرات دیگر بفرستد.
طی روزهای اخیر تیمی در آزمایشگاه پیشرانه جت ناسا مجموعه‌ای از نمونه‌های اولیه ربات زیر آب را در استخری در Caltech، پاسادنا آزمایش کردند و نتایج دلگرم کننده بود. (ویدئو بالا)
ماموریت SWIM مخفف Sensing With Independent Micro-Swimmers است.
این پروژه ده‌ها ربات خودکششی به ابعاد تلفن همراه است که از طریق یک ربات زیرسطحی ذوب یخ سطح، به زیر آب رفته و بدنبال سیگنال‌های شیمیایی و دمایی عامل حیات می‌گردند.
نمونه اولیه مورد استفاده در آزمایشات، ۴۲سانتیمتر طول و ۲.۳ کیلوگرم وزن دارد، اما در پرتاب‌های فضایی، ۳برابر کوچکترند.
این ربات‌ها از سیستم ارتباطی صوتی جدید برای انتقال داده و روش مثلث‌بندی برای تعیین موقعیت خود در زیر آب استفاده می‌کنند.
@iranastronomy
#کهکشان
شکل متفاوتی از کهکشان کلاه مکزیکی ! (۲)
کهکشان کلاه مکزیکی که بخاطر شکلی که دارد به این نام شناخته می‌شود، ستاره‌ای کمتر از یک جرم خورشیدی در سال تولید می‌کند، در حالیکه تولید ستارگان کهکشان راه شیری تقریباً دو برابر این مقدار است، اما هر دو کهکشان عمدتاً تا کنون گاز و غبار خود را به ستاره تبدیل کرده‌اند؛ در مقایسه با کهکشان M82 که در آنجا ۱۰ تا ۲۰ برابر بیشتر از کهکشانهای راه شیری و کلاه مکزیکی، در سال ستاره متولد می‌شود.
کهکشان کلاه مکزیکی خانه حدود ۲۰۰۰ خوشه کروی یا توپ‌های عظیم ستاره‌ای است که به‌وسیله گرانش این کهکشان به‌صورت توده‌ای کروی در کنار هم قرار گرفته‌اند.
اگر علاقمندید، شما هم می‌توانید مسیه ۱۰۴ و یا همان کهکشان کلاه مکزیکی را با قدر درخشش ۸.۳ از درون چشمی تلسکوپ‌های کوچک آماتوری در مرز جنوب شرقی صورت فلکی دوشیزه (سنبله - Virgo) و در نزدیکی صورت فلکی کلاغ ببینید.
@iranastronomy
#سیاره_سرخ
مطالعه جدید مریخ‌نورد کنجکاوی بر روی ساختار تار عنکبوتی مریخی !
مریخ‌نورد کنجکاوی ناسا (Curiosity) طی سالی که گذشت در سیاره بهرام مشغول مطالعه کانال Gediz Vallis در کوه Sharp واقع در دهانه Gale بود و سنگ‌های حاوی کریستال‌های گوگرد خالص را در این منطقه یافته است.
دانشمندان معتقدند که احتمالاً هزاران سال پیش یک رودخانه باستانی و یا سیل در این ناحیه جریان داشته است.
طبق اعلام ناسا، Curiosity بزودی سفر به این مجموعه جذاب از الگوهای شبکه مانند را آغاز خواهد کرد.
این ساختارها مانند تارهای عنکبوت یا لانه غول‌پیکر زنبور به نظر می‌رسند، که کیلومترها در کوه شارپ امتداد دارند؛ آنها احتمالاً با خشک شدن آخرین آب سطحی باقیمانده در این قسمت از بهرام شکل گرفته‌اند.
ساختار لانه زنبوری، برآمدگی‌های متقاطعی است که کیلومترها کشیده شده و طول آن بین ۱۰ تا ۲۰کیلومتر می‌باشد.
در حال حاضر Curiosity در امتداد لبه غربی Gediz Vallis در حرکت است.
شرح تصویر: مدارگرد شناسایی مریخی ناسا این تصویر را از شبکه‌ای از برآمدگی‌های تار عنکبوت مانند مریخی ثبت کرده است. اعتبار تصویر از NASA/JPL-Caltech/دانشگاه آریزونا
@iranastronomy
#علم_شبه‌علم
آیا شهاب‌سنگ‌ها نیز در بارش‌های شهابی می‌توانند وجود داشته باشند؟
شهابهای ثوری (Taurid) که تا ۱۲ آذر نیز در آسمان تاریک می‌توانند دیده شوند؛ ذرات بسیار ریز بجامانده از دنباله‌دار Encke هستند.
فراتر از نمایش نور، آنچه که شاید رصدگران و حتی دانشمندان در مورد آن فکر کنند، احتمال وجود تکه‌های بزرگ‌تر در یک بارش شهابی است.
دانشیار پژوهش علوم زمین و سیاره، دانشگاه نیومکزیکو Mark Boslough بعنوان فیزیک‌دانی که درباره ایجاد خطرات دنباله‌دارها و سیارک‌ها برای زمین تحقیق می‌کند، می‌گوید: می‌دانم که وجود ذرات بزرگ در یک بارش شهابی و برخورد با زمین، موضوعی است که در آن شبه‌علم در برابر علم واقعی قرار می‌گیرد، اما بهتر است سعی کنیم مرز بین واقعیت و خیال را بیابیم.
دنباله‌دار اِنکه نسبتاً کوچک و بیش از ۵کیلومتر قطر دارد و هر ۳.۳سال از مدار زمین عبور می‌کند.
قطر عامل رویداد ۳۰ ژوئن ۱۹۰۸ که یک برخورد مهیب آسمانی، میلیون‌ها درخت را در تونگوسکا سیبری نابود کرد، احتمالا حدود ۵۰متر بوده است. عجیب اینکه طبق گزارش شاهدان، مسیر برخورد شهاب‌سنگ در تونگوسکا روسیه، با مسیر شهابهای ثوری مطابقت داشته است!
@iranastronomy
#برنامه‌های_فضایی
تست موفق ابزارهای Europa Clipper
شش هفته پس از پرتاب اروپا کلیپر، این کاوشگر ناسا اکنون در ۲۰ میلیون کیلومتری کره زمین قرار دارد و با سرعت ۳۵ کیلومتر بر ثانیه حرکت می‌کند که به زودی و با تکمیل دریافت شتاب گرانشی در اطراف سیاره سرخ بهرام، در مارس ۲۰۲۵ سرعت بیشتری نیز بدست خواهد آورد.
سفینه کلیپر آرایه‌های خورشیدی به اندازه زمین بسکتبال خود را کمی پس از پرتاب به کار گرفت و پس از آن، بوم ۸.۵ متری که مغناطیس‌سنج سفینه را نگه می‌دارد، باز نمود.
این ابزار میدان مغناطیسی قمر اروپا را اندازه گیری می‌کند و باید وجود اقیانوسی در زیر پوسته این ماه برجیسی را تایید کند و به دانشمندان بگوید که چقدر عمیق و نمکی است.
کاوشگر Clipper ماموریت جدید ناسا برای کاوش یکی از چهار ماه بزرگ گالیله‌ای سیاره برجیس است. قمر اروپا دارای یک پوسته بیرونی یخی، که اقیانوس سراسری آنرا پوشانده است. این قمر دو برابر بیشتر از اقیانوسهای زمین آب دارد!
شرح تصویر: مفهوم ذهنی هنرمند از کاوشگر Clipper، در حال عبور از ماه اروپا، یکی از قمرهای بزرگ و جذاب برجیس غول‌پیکر. اعتبار تصویر از NASA/JPL-Caltech
ادامه دارد...
@iranastronomy
#گام_بزرگ
صدمین سالگرد: کهکشان راه شیری تنها کهکشان عالم نیست
۱۰۰ سال پیش، در روز یکشنبه ۲۳ نوامبر ۱۹۲۴ (دوم آذرماه ۱۳۰۳)، خوانندگانی که صفحه ششم روزنامه نیویورک تایمز را مطالعه می‌کردند، در میان چندین آگهی بزرگ تبلیغاتی، مقاله جالبی را مشاهده نمودند که با املایی اشتباه، نام اخترشناس آمریکایی Edwin Hubble را دکتر " ادوین پاول هابل " نوشته بود.
اما این مقاله داستان یک کشف پیشگامانه را شرح می‌داد: ادوین هابل دریافته بود که دو سحابی مارپیچی شکل که اجرامی از گاز و ستاره‌ها هستند و قبلاً تصور می‌شد در کهکشان راه شیری ما باشند، در خارج از راه شیری قرار دارند.
این اجرام در واقع کهکشانهای آندرومدا M31 در فاصله ۲.۲ میلیون سال نوری و مسیه ۳۳ (کهکشان مثلث) در فاصله ۲.۷۳ میلیون سال نوری از ما بودند که نزدیک‌ترین کهکشانهای بزرگ به راه شیری و در خوشه محلی ما می‌باشند.
امروزه ستاره‌شناسان بر اساس مشاهدات، تخمین می‌زنند که ده‌ها میلیون کهکشان (حداقل ۲۰۰ میلیارد و حتی تا چند تریلیون کهکشان) کائنات را پر کرده است !
◽شرح تصاویر:
🔸بالا: کهکشان آندرومدا. اعتبار تصویر از NASA/JPL-Caltech
🔸پایین: ادوین هابل
@iranastronomy
@iranastronomy
#مفاخر_ایران
پنجم اسفندماه، زاد روز استاد عشق
پروفسور سید محمود حسابی در سال ۱۲۸۱ از پدر و مادری تفرشی، در تهران زاده شدند.
پس از سپری نمودن چهار سال از دوران كودكی در تهران، به همراه خانواده (پدر، مادر و برادر)، عازم شامات گردیدند. در هفت سالگی، تحصیلات ابتدایی خود را، در بیروت، با تنگدستی و مرارت‌های دوری از وطن، در مدرسه كشیش‌های‌فرانسوی، آغاز نمودند و همزمان توسط مادر فداكار، متدین و فاضله خود (خانم گوهرشاد حسابی)، تحت آموزش تعلیمات مذهبی و ادبیات فارسی قرار گرفتند.
استاد حسابی، قرآن كریم را حفظ و به آن اعتقادی ژرف داشتند؛ دیوان‌حافظ را نیز از بر داشته و به بوستان و گلستان سعدی، شاهنامه فردوسی، مثنوی مولوی، منشآت قائم مقام، اشراف كامل داشتند.
پروفسور حسابی، در ۱۲ شهریور ۱۳۷۱، در بیمارستان دانشگاه ژنو، بدرود حیات گفتند. مقبره دکتر محمود حسابی، بنا به خواسته ایشان، در زادگاه خانوادگی استاد، در شهر دانشگاهی تفرش قرار دارد.
آگاهی از شرح کامل زندگینامه استاد، در تارنمای بنیاد:👇
http://www.hessaby.com/sharhzendegi_fa.html
#فوران_ستاره‌ای
درخشش ناگهانی ستاره Blaze چه زمانی خواهد بود؟
ستاره T تاج شمالی موسوم به Blaze یک ستاره دوتایی، شامل یک ستاره غول سرخ و یک همدم کوتوله سفید می‌باشد که جریان گاز از سمت غول سرخ بسوی همدمش جریان دارد.
این ستاره در صورت فلکی تاج شمالی به شکل حرف C انگلیسی معکوس، بین ستاره نگهبان شمال (سماک رامح) و صورت فلکی هرکول قرار دارد. (با علامت × در شکل بالا)
هر چند پیش‌بینی فوران ستارگان دقیق نیست، ولی ستاره Blaze دو فوران شناخته شده در سالهای۱۸۶۶ و ۱۹۴۶با فاصله ۸۰سال داشته است.
دانشمندان پیش‌بینی کرده بودند که این ستاره دوباره در سال۲۰۲۶ فوران کند، اما چون این ستاره قبل از فوران سال۱۹۴۶، تیره و روشن شد و طی ماه‌های قبل نیز تاریک و روشن می‌شد، باعث گردید محققان تصور کنند که این فوران زودتر از حد انتظار باشد و در سال۲۰۲۴ این ستاره شبیه یک نواختر (Nova) درخشان شود، اما اینگونه نشد.
ستاره Blaze با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نبوده و حدود قدر ۱۰ است؛ اما وقتی که فوران کند، درخشندگی آن بطور چشمگیری افزایش می‌یابد.
ستاره Blaze پرنورترین نواختر تجدید شونده، با فاصله تقریبی ۳۰۰۰سال نوری از زمین است.
@iranastronomy
#فراخورشیدی
کشف سریعترین منظومه فراخورشیدی در نزدیکی مرکز راه‌شیری !
به تازگی محققان یک سیستم سیاره‌ای فوق‌العاده سریع نزدیک مرکز کهکشان راه‌شیری ما شناسایی کرده‌اند.
تیم بین‌المللی پژوهشگران اعلام کردند که این سیستم سیاره‌ای شامل یک ستاره کوتوله سرخ و یک سیاره اَبَرنپتون، با سرعت ۱.۹ میلیون کیلومتر در ساعت (۱.۲ میلیون مایل در ساعت)، در حرکت است! این سرعت تقریباً ۲ برابر سرعت حرکت خورشید و سامانه خورشیدی ما می‌باشد.
این سیستم حدود ۲۴۰۰۰ سال نوری از ما فاصله دارد و اولین بار در سال ۲۰۱۱ شناسایی شد.
دانشمندان با استفاده از داده‌های جدید رصدخانه کِک و ماهواره گایا، به بررسی دقیق‌تری از این سیستم پرداختند. آنها همچنین مطرح کردند که این سیاره ممکن است حتی سریعتر از سرعت فعلی خود حرکت کند و در صورت رسیدن به سرعت ۱.۳ میلیون مایل در ساعت، ممکن است کهکشان ما را برای همیشه ترک کند.
شرح تصویر: مفهوم ذهنی هنرمند از ستاره کم جرم (کوتوله سرخ) با همدم سیاره‌ای اَبَرنپتون.
در صورت تایید مطالعه جدید، این سریعترین منظومه سیاره فراخورشیدی تاکنون است. اعتبار تصویر از NASA/JPL-Caltech/ R. Hurt (Caltech-IPAC)
@iranastronomy
#انسلادوس
نشانه‌های حیات پنهان در اعماق اقیانوسهای Enceladus
انسلادوس، ماه سیاره حلقه بر گردن کیوان، یک اقیانوس زیرسطحی دارد که شرایط مناسبی برای حمایت از حیات فراهم مینماید، اما بر اساس مطالعات جدید پژوهشگرانی از انگلستان، کشف نشانه‌های حیات در آن ممکن است سخت‌تر از آن چیزی باشد که قبلاً تصور می‌شد.
طبق این مطالعات، اقیانوس این ماه احتمالاً لایه‌بندی شده و چگالی‌های مختلف آب در آن بطور مؤثری از انتقال هر چیز به لایه‌های دیگر جلوگیری می‌کنند.
این لایه‌ها می‌توانند هرگونه نشانه‌ای از حیات را در عمق اقیانوس به دام بیندازند و مانع از رسیدن آنها به سطح و شناسایی در بین بخار آب انسلادوس شوند.
تراکم‌های مختلف لایه‌های آب، از انتقال شواهد شیمیایی یا فیزیکی به سطح این قمر جلوگیری می‌کند و این لایه‌بندی، جستجو برای نشانه‌های حیات را پیچیده مینماید، زیرا ذرات و مواد شیمیایی شاید به سطح نرسند، که در ماموریت‌های آینده باید به این موضوع در هنگام نمونه‌برداری از بخار آب در انسلادوس توجه شود.
شرح تصویر: گرافیکی از اقیانوس سراسری در انسلادوس. اعتبار تصویر از NASA/ JPL-Caltech/ موسسه تحقیقاتی Southwest
@iranastronomy
#حلقه_عجیب
کشف حلقه اینشتین در نزدیکی یک کهکشان
حلقه موسوم به Einstein ring در نزدیکی کهکشان NGC 6505 توسط تلسکوپ فضایی Euclid (اقلیدس) متعلق به آژانس فضایی اروپا ESA در سپتامبر۲۰۲۳، ثبت شد؛ در این تصویر "حلقه اینشتین" به خوبی قابل مشاهده می‌باشد.
این پدیده زمانی رخ می‌دهد که نور یک کهکشان دورتر توسط گرانش یک کهکشان پیش‌زمینه و نزدیکتر، خم شده و یک حلقه نورانی تقریباً کامل را تشکیل می‌دهد.
در این مورد، کهکشان NGC 6505 که در فاصله ۵۹۰میلیون سال نوری از زمین قرار دارد، به عنوان لنز گرانشی عمل کرده و نور کهکشانی در فاصله ۴.۴۲میلیارد سال نوری دورتر از ما را خم نموده است.
این کشف نشان‌دهنده توانایی تلسکوپ اقلیدس در شناسایی و مطالعه پدیده‌های مرتبط با عدسی گرانشی است که به درک بهتر ما از ماده تاریک و ساختار کیهان کمک می‌کند.
شرح تصویر: نمای نزدیک از حلقه انیشتین در اطراف کهکشان NGC 6505
حلقه نور به همراه ۴ توده درخشان آن، متعلق به یک کهکشان دوردست هستند، که نور آن توسط کهکشان نزدیکتر خم شده است. اعتبار تصویر از ESA/Euclid/Euclid Consortium/NASA
پردازش تصویر توسط: J.-C. Cuillandre/G. Anselmi/T. Li
@iranastronomy
#فوران_رادیویی
بزرگترین جت رادیویی که تاکنون در کائنات دیده شده ! (۲)
این جت که از اَبَرسیاهچاله پر جرم مرکزی یک کهکشان دور دست منشأ می‌گیرد، دارای امتداد و قدرت فوق‌العاده‌ای است که نشان می‌دهد مکانیزم‌های پرانرژی مرتبط با سیاه‌چاله‌ها در اوایل تکامل کیهان بطور قابل‌توجهی فعال بوده‌اند.
طول این فوران دو سمتی، دو برابر ابعاد کهکشان راه‌شیری و در حدود ۲۰۰ هزار سال نوری است. ما این جت را در زمانی می‌بینیم که کیهان کمتر از ۱.۲ میلیارد سال و یا فقط ۹٪ سن کنونی را داشته است!
یافته‌های به دست‌آمده، چشم‌انداز ما را نسبت به چگونگی شکل‌گیری و رشد کهکشان‌ها و تأثیر این جت‌های عظیم بر ساختار ماده در عالم ابتدایی دگرگون می‌کند.
شرح تصویر: کانسپت ذهنی یک هنرمند از بزرگترین جت رادیویی که ستاره‌شناسان در کیهان اولیه یافته‌اند.
یک اختروش و یا کهکشان جوان و فعال، این فواره‌های رادیویی را تولید می‌کند! اعتبار تصویر از NOIRLab/ NSF/ AURA/ M. Garlick
@iranastronomy
#موجودات_فرازمینی
حیات زمینی از چه فاصله‌ای برای تمدنهای بیگانه قابل تشخیص است؟
مطالعه جدید محققان مؤسسه SETI با همکاری پروژه Characterizing Atmospheric Technosignatures و مرکز اطلاعات فرازمینی Penn State، آنچه را که تمدنهای بیگانه با فناوری در سطح فعلی ما، ممکن است در صورت نگاه کردن بسمت زمین ببینند، بازسازی کرد.
بر اساس این پژوهش، موجودات فرازمینی(ET) ممکن است از فاصله حدود ۱۲,۰۰۰سال نوری، بتوانند سیاره زمین را شناسایی کنند.
در این پروژه نشانه‌های زیستی موجود در جو زمین، بهمراه سیگنال‌های رادیویی ناشی از فعالیت‌های تکنولوژیک انسان و اینکه چگونه می‌تواند بعنوان شاخص‌هایی برای وجود حیات و فعالیت‌های فناوری در سیاره ما عمل کنند، بررسی گردید.
گرچه تشخیص دقیق این نشانه‌ها نیازمند ابزار و روش‌های پیشرفته است، نتایج این یافته‌ها ممکن است راهنمایی برای یافتنET باشد و افق‌های تازه‌ای را برای جستجو و بررسی حیات فرازمینی به همراه ارزیابی تأثیرات فناوری‌های ما بر محیط زیست که توسط ناظران احتمالی دوردست تشخیص داده می‌شود، برای محققان بگشاید.
این مطالعه طی روزهای قبل در مجله Astronomicalمنتشر گردید.
@iranastronomy
#عجایب_فضا
کشف‌های شگفت‌انگیز نجومی
۱۵ اکتشاف نجومی که ممکن است دید شما به جهان را تغییر دهد.
۳. احتمال وجود ۱۰ میلیارد سیاره شبیه زمین، فقط در کهکشان راه شیری !
با ترکیب داده‌های تلسکوپ فضایی کپلر و نتایج جدید مأموریت Gaia آژانس فضایی اروپا، اخترشناسان به این نتیجه رسیدند که به طور متوسط از هر شش ستاره، یک ستاره میزبان سیاره‌ای به اندازه زمین، آنهم در کمربند حیات آن ستاره است !
بنابراین بالقوه ده‌ها میلیارد از اینگونه سیارات در سراسر کهکشان راه شیری ما پراکنده شده‌اند و در حالی که جستجو برای سیارات مشابه زمین ادامه دارد، دامنه اجرام آسمانی که می‌توان آنها را قابل سکونت دانست در حال گسترش است.
بر این اساس با توجه به اینکه ممکن است جستجو برای یافتن یک سیاره دقیقا شبیه زمین برای دارا بودن حیات پیچیده، ضرورتی نداشته باشد؛ پس باز هم تعداد کرات حامی حیات ورای کره زمین ممکن است بیشتر از آن چیزی باشد که تا کنون تصور می‌کردیم.
@iranastronomy
#سیاره_برجیس
آیا گردبادهای مغناطیسی عامل ایجاد بیضی‌های تیره بر روی غول منظومه خورشیدی هستند؟
دانشمندان هفته گذشته اعلام کردند که بیضی‌های تیره زودگذر و در ابعاد زمین در کنار قطب‌های سیاره برجیس ممکن است نشانه‌ای از فرآیندهای میدان مغناطیسی برجیسی باشند و احتمالاً در اثر اختلالی در یونوسفر سیاره ایجاد می‌شوند.
آنها یک گردباد مغناطیسی را توصیف کردند که این جریان مه مانند را بر می‌انگیزد.
محققان تصاویری را که تلسکوپ فضایی هابل بین سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۲ گرفته بود، تجزیه و تحلیل نمودند.
در این تصاویر فرابنفش، در ۷۵٪ موارد، یک بیضی تیره در قطب جنوبی برجیس ظاهر می‌شود و در ۸ تصویر از قطب شمال برجیس، بیضی تیره را مشاهده کرده‌اند.
سیاره‌شناسان گفتند این بیضی‌ها که بر روی غول سامانه خورشیدی ویژگی ثابتی نیستند، معمولاً در لایه‌های استراتوسفری و در زیر ناحیه‌ای که شفق‌های درخشان سیاره در آن قرار دارند، ظاهر می‌شوند. هابل برای اولین بار آنها را اواخر دهه ۹۰میلادی مشاهده کرد.
شرح تصویر: سیاره برجیس در طیف فرابنفش و بیضی قدری تیره‌تر در میان بخش قهوه‌ای در قطب جنوب سیاره. اعتبار تصویر از دانشگاه Berkeley
@iranastronomy
#سیارات_بیرونی
آیا اورانوس و نپتون اقیانوس‌هایی از آب را درون خود پنهان کرده‌اند؟
دانشمندان مدت‌ها فکر می‌کردند که غول‌های یخی اورانوس و نپتون مایعی داغ و متراکم از آب یخ‌زده، متان و آمونیاک در اطراف هسته‌های خود دارند.
اما بتازگی دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، سناریوی متفاوتی را پیشنهاد کرده‌اند: فضای داخلی این دو سیاره غول‌پیکر ممکن است لایه‌های بیشتری داشته و اقیانوسهای عمیق سراسری آب در زیر اتمسفر آنها وجود داشته باشد و در زیر آن سیال بسیار فشرده‌ای از کربن، نیتروژن و هیدروژن وجود دارد.
این موضوع می‌تواند حتی میدان‌های مغناطیسی نامتعارف هر دو سیاره را نیز توضیح دهد.
اورانوس و نپتون دو غول یخی در منظومه خورشیدی ما هستند که برخلاف غول‌های گازی برجیس و کیوان، تصور می‌شود که آب ممکن است به شکل اَبَریونی در آنجا وجود داشته باشد؛ در واقع بخشی جامد و بخشی مایع است و زیر آن یک هسته جامد می‌باشد.
◽شرح تصاویر:
🔸بالا: فضای درونی اورانوس و نپتون.
🔸پایین: نمای برش خورده اورانوس و نپتون، بر اساس مدل جدید.
آبی روشن در بالا، جو غلیظ و آبی تیره‌تر اقیانوس آب-هیدروژن است.اعتبار تصاویر از UC Berkeley
@iranastronomy
#کهکشان
شکل متفاوتی از کهکشان کلاه مکزیکی ! (۱)
تلسکوپ فضایی جیمز وب (JWST)، کائنات را در طیف فروسرخ کاوش می‌کند و بتازگی آژانس‌های فضایی اروپا و امریکا نمای جدید و خیره‌کننده Webb از کهکشان M104 معروف به کلاه مکزیکی (Sombrero) را منتشر کردند که ۳۰ میلیون سال نوری از زمین فاصله و در صورت فلکی دوشیزه (سنبله - Virgo)، قرار دارد.
ابزار فروسرخ میانی تلسکوپ فضایی وِب (MIRI) به ما امکان می‌دهد تا درخشندگی پنهان و غبار ریزتر را در ناحیه هسته داخلی و هاله ستاره‌های این کهکشان ببینیم. تلسکوپ JWST مانند هابل، گرد و غبار را در حلقه بیرونی کهکشان می‌بیند و چگونگی توزیع این غبار در توده‌های پیچیده آن را نشان می‌دهد.
بر این اساس کهکشان M104 (کلاه مکزیکی) دیگر محل تشکیل ستاره‌های فعال نیست و اَبَرسیاهچاله عظیم این کهکشان، علیرغم جرمش که ۹ میلیارد برابر جرم خورشید می‌باشد و ESA آن را سیاهچاله "بسیار رام" می‌نامد، در هسته این کهکشان قرار دارد.
شرح تصویر: تصویر تلسکوپ فضایی هابل از کهکشان کلاه مکزیکی.
این نما را با تصویر متفاوت فروسرخ Webb در پایین مقایسه کنید. اعتبار تصاویر از Hubblesite/NASA/ESA/CSA/STScI
@iranastronomy
#عجایب_فضا
کشف‌های شگفت‌انگیز نجومی
۱۵ اکتشاف نجومی که ممکن است دید شما به جهان را تغییر دهد.
۲. امکان لمس بی خطر بعضی از ستاره‌ها !
خورشید یک ستاره است و همه ستارگان گلوله‌های داغ و آتشین پلاسمایی هستند که می‌توانند هر آلیاژی را ذوب کنند.
اما همه ستارگان اینگونه نیستند و دسته‌ای از ستاره‌های شگفت‌انگیز بنام کوتوله‌های قهوه‌ای، سردتر از هر ستاره شناخته شده‌ای می‌باشند.
آنها اغلب بعنوان "ستاره‌های ناکام" شناخته می‌شوند، زیرا برای حفظ همجوشی هسته‌ای در هسته خود بسیار کوچکند، فرآیندی که به خورشید نیرو می‌بخشد. در نتیجه کوتوله‌های قهوه‌ای نور و گرمای بسیار کمی از خود ساطع می‌کنند که تشخیص آنها را بسیار چالش‌برانگیز می‌کند.
دمای سطح کوتوله‌های قهوه‌ای متفاوت است، اما زیر کلاس نوع Y آنها سردتر از بقیه است، که دمای سطح آنها معمولاً تنها چند صد درجه سانتیگراد بالای صفر مطلق است؛ که با دمای چند ده درجه سانتیگراد مطابقت دارد.
دمای پوست شما حدود ۳۵ درجه سانتیگراد است و یک لیوان چای کمی گرمتر است. اگر امکان لمس سطح ستارگان نوع Y وجود داشت، می‌توانستید گرمای آنها را بدون سوزاندن دست خود احساس کنید !
@iranastronomy
#برنامه‌های_فضایی
تست موفق ابزارهای Europa Clipper
ادامه...
دانشمندان می‌خواهند درباره قابلیت سکونت و توانایی وجود گونه‌ای از حیات در این ماه بزرگ بیشتر بدانند.
برای رساندن Europa Clipper از زمین به سیاره برجیس، باید از شتاب گرانشی سیارات منظومه خورشیدی استفاده کند؛ بنابراین، دانشمندان این ماموریت مجبور بودند که بین ۱۰ اکتبر تا ۵ نوامبر ۲۰۲۴ به دلیل هم ترازی سیاره‌ها، آن را پرتاب کنند.
این کاوشگر، دوشنبه ۲۳ مهر ۱۴۰۳ (۱۴ اکتبر امسال) با موفقیت از مرکز فضایی کندی پرتاب شد و اکنون در سفر ۲.۹میلیارد کیلومتری و ۶ ساله خود به برجیس است که در آوریل سال ۲۰۳۰ به آنجا خواهد رسید.
کاوشگر Europa Clipper بزرگترین فضاپیمای اکتشاف سیاره‌ای ناسا است. بادبان های خورشیدی آن ۳۰متر ارتفاع دارند و در هنگام پرتاب، وزن فضاپیما به اندازه یک فیل آفریقایی بود.
این کاوشگر ۹ ابزار حمل می‌کند. برخی از ابزارها به ماه اروپا نگاه می‌کنند و آنچه را که مشاهده می‌کند ثبت خواهد کرد، در حالی که برخی دیگر از محیطی که فضاپیما از آن عبور می کند نمونه‌برداری می‌کنند.
فضای اطراف ماه اروپا در تشعشعات شدید سیاره برجیس غرق شده است. اما این منطقه همچنین ممکن است دارای ستون‌هایی از آب باشد که از زیر پوسته یخی آن فوران می‌کنند.
برای محافظت از فضاپیمای Europa Clipper، این کاوشگر به دور برجیس و نه ماه اروپا خواهد چرخید و در طول پروازهای نزدیک در محیط اروپا فرو خواهد رفت. این فضاپیما ۴۹ پرواز در هر دو تا سه هفته از ماموریت خود انجام خواهد داد. کاوشگر Europa Clipper تا ۲۵ کیلومتری سطح ماه اروپا نزدیک می‌شود.
@iranastronomy
#ستاره_گریزپا
جهت و سرعت غیرعادی ستاره فراری !
خورشید و ستارگان راه شیری در مداری اطراف مرکز کهکشان ما، کما بیش منظم در حرکتند؛ اما ستاره‌شناسان برخی از ستارگان راه شیری را شناسایی کرده‌اند که سریعتر و در جهتی دور از انتظار حرکت می‌کنند !
با توجه به این حرکت غیرعادی، آنها از اصطلاح ستاره فراری برای توصیف این ستارگان استفاده می‌کنند.
حتما باید اتفاقی افتاده باشد تا شاهد چنین جابجایی باشیم: سناریوی اول شامل دو سیستم ستاره‌ای دوتایی است که از نزدیکی یکدیگر عبور می‌کنند؛ این برخورد می تواند هر دو سیستم را مختل کند و یک یا چند ستاره را با سرعت نسبتاً بالا به بیرون پرتاب کند.
ایده دوم شامل یک انفجار ابرنواختر در یک منظومه چند ستاره‌ای است؛ این انفجارهای قدرتمند می‌توانند ستاره‌های مرتبطی را که در مسیرهای جدید و با سرعت‌های بسیار بالاتر به حرکت درآورند.
شرح تصویر: این تصویر تلسکوپ فضایی هابل، ابری را در فضا نشان می‌دهد که در آن ستارگان جدید به نام 30 Doradus در سحابی رتیل در حال شکل‌گیری هستند.
قسمت بزرگ شده ستاره‌ای را نشان می‌دهد که به نظر می‌رسد از سحابی بیرون رانده شده است. اعتبار تصویر از ناسا
@iranastronomy
#سیاره_سرخ
تایید وجود اقیانوس باستانی در سیاره سرخ بهرام توسط مریخ‌نورد چینی
سال گذشته مریخ نورد Zhurong چین شواهد وجود اقیانوس باستانی در بهرام را یافت و اکنون تیم دیگری از دانشمندان چینی اعلام کردند که شواهد بیشتری برای وجود آن اقیانوس یافته‌اند که منطقه وسیعی از دشت‌های منطقه Utopia Planitia در نیمکره شمالی سیاره سرخ را پوشانده بوده است.
شواهد قبلی حاکی از وجود یک خط ساحلی در این منطقه بود که Zhurong در می ۲۰۲۱ آنجا فرود آمد. این شواهد به شیارهای قدیمی و بستر رودخانه‌های حاوی رسوبات سطحی یک خط ساحلی باستانی اشاره دارد.
این مطالعه یک تحلیل ژئومورفولوژیکی جامع از ناحیه Utopia را با استفاده از داده‌های سنجش از راه دور که با مشاهدات تکمیل شده و ویژگی‌هایی که با وجود یک منطقه نزدیک ساحل در جنوب این ناحیه مطابقت دارد، انجام داده است.
طبق نظر محققان این اقیانوس بعداً یخ زده و در نهایت ناپدید شده است، آنها تخمین زدند که اقیانوس حدود ۳.۶۸میلیارد سال پیش وجود داشته و در نهایت ۲۶۰میلیون سال بعد ناپدید شده است!
شرح تصویر: مفهوم ذهنی هنرمند از اقیانوس باستانی بهرام. اعتبار تصویر از ESO/ M. Kornmesser
@iranastronomy