2875
سایت: http://iaas.ir صفحه اینستاگرام: https://instagram.com/iranastronomy ارتباط با ما: @www_IAAS_ir نشر مطالب با ذکر منبع و یا آی دی کانال بلامانع است.
#حقایق_شگفت‌انگیز
۸ حقیقت شگفت‌انگیز درباره فضا
این هشت واقعیت می‌تواند تجربه بعدی شما از تماشای آسمان را به تجربه‌ای خارق‌العاده تبدیل کند.
۸. آیا می‌دانید اگر دو قطعه از یک فلز مشابه در فضا یکدیگر را لمس کنند، به هم می‌چسبند !
بر روی کره زمین، اگر دو قطعه از یک فلز را به هم بچسبانید، به راحتی می‌توانید آنها را از هم جدا کنید، اما در فضای بیرونی جو اینگونه نیست (البته به شرطی که سطوح آنها کاملاً صاف باشند).
در زمین، به دلیل وجود اکسیژن در جو، یک لایه بسیار نازک از فلز اکسیدشده روی سطح فلزات تشکیل میشود و این لایه به عنوان یک مانع بین دو فلز عمل می‌کند. اما در فضا که اکسیژنی در جو وجود ندارد، این مانع هم وجود ندارد، بنابراین دو فلز مستقیماً با هم پیوند می‌خورند و به یک جسم واحد تبدیل می‌شوند.
این پدیده را "جوش سرد" یا Cold Welding می‌نامند. شاید این موضوع برای ساخت فضاپیماها و انجام کار در ایستگاه فضایی بین‌المللی یک کابوس به نظر برسد، اما از آنجا که فلزات و ابزارها از زمین به فضا برده می‌شوند، لایه پوششی خود را حفظ می‌کنند و در نتیجه به هم نمی‌چسبند.
@iranastronomy
#فرازمینی
آیا کشفی بی نظیر در فضا، نشان از حیات در سیاره K2-18b دارد؟
دانشمندان دانشگاه کمبریج انگلستان با استفاده از داده‌های تلسکوپ فضایی جیمز وب، مولکول دی‌متیل‌سولفید (DMS) را در جو سیاره فراخورشیدی K2-18b شناسایی کردند؛ این کشف اهمیت زیادی دارد، زیرا دی‌متیل‌سولفید در زمین فقط توسط موجودات زنده (عمدتاً فیتوپلانکتون‌ها و جلبک‌های دریایی) تولید میشود!
کی۲-۱۸بی سیاره‌ای با جرم ۸.۶برابر زمین، در فاصله ۱۲۰سال نوری از ما و بدور یک ستاره کوتوله سرخ می‌گردد. این سیاره در کمربند حیات ستاره خود قرار دارد و احتمالاً سطح آن با اقیانوس مایع پوشیده شده است.
علاوه بر دی‌متیل‌سولفید، محققان متان و دی‌اکسید کربن را نیز در اتمسفر این سیاره یافته‌اند، در حالیکه سطح آمونیاک پایین است. این ترکیب شیمیایی شباهت‌هایی با شرایط اقیانوس‌های زمینی دارد.
با وجود هیجان‌انگیز بودن این کشف، دانشمندان محتاطند و تأکید دارند که باید احتمال تولید دی‌متیل‌سولفید از طریق فرآیندهای غیرزیستی را نیز بررسی کنند؛ همچنین هنوز میزان دقیق این مولکول در اتمسفر K2-18b مشخص نیست.
اینگونه یافته‌ها گامی مهم در زمینه اخترزیست‌شناسی است.
@iranastronomy
@iranastronomy
#رسانه_ایسنا
نخستین بارش شهابی سال در راه است
مهندس مسعود عتیقی، مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران در گفت‌وگو با سرویس علمی و دانشگاهی خبرگزاری ایسنا: شهاب‌های بارش شهابی چنگی و یا شلیاقی در شبانگاه سه‌شنبه دوم اردیبهشت، در آسمان کشورمان دیده می‌شوند.
هر چند در ساعت ۱۶:۳۰ روز سه‌شنبه ۲ اردیبهشت، این بارش به اوج میرسد؛ اما با توجه به نور روز، برای رصد شهاب‌های این بارش در طول سه‌شنبه شب و بامداد چهارشنبه ۳ اردیبهشت می‌توان در سراسر پهنه آسمان، شهابها را جستجو کرد.
عتیقی خاطر نشان کرد: متاسفانه نور ماه پس از تربیع اول با ۴۰٪ درخشندگی، تا حدودی آسمان را روشن و امکان مشاهده شهاب‌های کم نور با ZHR پایین را از رصدگران سلب می‌کند.
کانون بارش شهابی چنگی (Radiant) در نزدیکی ستاره کرکس نشسته و یا «نَسر واقع» است که ستاره آلفای صورت فلکی چنگ‌رومی (شلیاق) میباشد. (تصویر بالا)
این پدیده آسمانی حاصل عبور زمین از میان ذرات بجا مانده از دنباله‌دار تاچر (C/1861G1) است.
شرح کامل این رویداد در وبگاه انجمن:👇
https://iaas.ir/news/4263/040201/
این گفتگو در خبرگزاری ایسنا:👇
https://www.isna.ir/news/1404013117884/
#رسانه
بجای دعوت مردم به رصدخانه‌ها، تلسکوپ‌ها را به میان مردم ببریم
مسعود عتیقی، مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران در گفتگو با قدس آنلاین؛ از ۱۳ شهریور بعنوان روز ملی ستاره‌شناسی، ابتدای دهه ۸۰ و سرآغاز فعالیت‌های رسمی انجمن و دغدغه‌هایش در مورد عدالت آموزش نجوم در کشور سخن گفت و افزود: اهمیت دانش اخترشناسی آنجایی پر رنگ‌تر میشود که فکر کنیم آیا کره زمین گاهواره دائمی انسان خواهد بود؟
حدود ۵۰ سال پیش فردی در آمریکا، تلسکوپ خود را به میان مردم برد و به جای این که مردم به رصدخانه ها یا آسمان‌نماها بروند، روزی را بنیان گذاشت که تلسکوپ‌ها به میان مردم بیایند تا مردم بیش از پیش با این دانش آشنا شوند و از آنجا بود که روز جهانی ستاره‌شناسی شکل گرفت.
وی اضافه کرد: از سال ۱۳۸۰ انجمن نجوم آماتوری ایران نیز برای نخستین بار بزرگداشت این مناسبت جهانی را در فرهنگسرای بهمن برگزار کرد.
هر چند متأسفانه طی سالیان اخیر شاهد هستیم که مردم در این روز به آسمان‌نماها و رصدخانه‌ها دعوت می‌شوند!
این گفتگو در صفحه وب قدس‌آنلاین:👇
https://www.qudsonline.ir/news/1061329/
متن کامل در وبگاه انجمن:👇
https://iaas.ir/news/4260/040130/
#کشف_دنباله‌دار
با میهمان جدید آسمان آشنا شوید !
بتازگی دنباله‌دار SWAN25F و یا C/2025 F2 که شنبه ۹فرودین‌ماه جاری توسط Vladimir Bezugly از اوکراین و Michael Mattiazzo از استرالیا، با استفاده از تصاویر SWAN بر روی فضاپیمای SOHO آژانس فضایی اروپا کشف شد؛ در آسمان صبحگاهی قابل مشاهده شده و می‌توانید آنرا با یک دوچشمی و یا تلسکوپ آماتوری قبل از طلوع خورشید، در افق شمال‌شرق آسمان مشاهده کنید.
درخشندگی این دنباله‌دار در میانه فروردین‌ماه جاری حدود ۱۰٫۶ بود و طی روزهای بعد به ۸٫۴ رسید؛ اما اخیراً شاید بدلیل فوران‌های ناگهانی گاز و غبار از سطح دنباله‌دار، کمی کم‌نورتر شده باشد. (تصویر پایین)
دنباله‌دار SWAN25F پنجشنبه اول اردیبهشت امسال به نزدیک‌ترین فاصله با خورشید میرسد و ممکن است در آسمان شامگاهی قابل مشاهده شود.
تا ۱۰روز آینده ماه نو میشود و شرایط مناسبی در یک آسمان صاف و بدور از نور و آلودگی هوای شهرها، برای مشاهده این دنباله‌دار فراهم می‌گردد.
اگر دنباله‌دار SWAN25F از نزدیکی خورشید سالم عبور کند، شاید بهترین سوژه رصدی هفته جهانی ستاره‌شناسی ۱۴۰۴ در آسمان شامگاهی، در نزدیکی خوشه پروین باشد!
@iranastronomy
#زنان_فضانورد
پرواز فضایی کاملا زنانه شرکت Blue Origin
روز گذشته شرکت Blue Origin با موفقیت یازدهمین پرواز سرنشین‌دار خود را در قالب مأموریت NS-31 از پایگاه پرتاب غرب تگزاس انجام داد.
این پرواز تاریخی نخستین مأموریت تماماً زنانه برنامه New Shepard بود و ۶ زن برجسته امریکایی به نام‌های Aisha Bowe مهندس هوافضا، Amanda Nguyễn فعال حقوق مدنی و نامزد جایزه نوبل، Gayle King روزنامه‌نگار و مجری تلویزیونی، Katy Perry خواننده پاپ و فعال اجتماعی، Kerianne Flynn تهیه‌کننده فیلم، Lauren Sánchez خلبان و نامزد جف بزوس، که نقش مهمی در گردآوری تیم ایفا کرد را به فضا فرستاد. (تصویر بالا)
این پرتاب که ساعت ۱۷:۰۰ دیروز دوشنبه ۲۵ فروردین ۱۴۰۴ بوقت ایران انجام شد؛ حدود ۱۰ دقیقه و ۲۱ ثانیه بطول انجامید و خدمه پس از عبور از خط Kármán (مرز رسمی فضا) خطی فرضی در آسمان در ارتفاع ۱۰۰ کیلومتری سطح دریاهای آزاد، بی‌وزنی را طی چند دقیقه تجربه کردند. با این مأموریت، تعداد کسانی که با نیوشپرد به فضا سفر کرده‌اند به ۵۸ نفر رسید.
نشان مأموریت NS-31 نمادهایی از دستاوردها و علایق هر یک از اعضای خدمه را در بر داشت. (تصویر زیر)
@iranastronomy
#سیاره_سرخ
بلعیدن گردباد غبار مریخی توسط یک گردباد دیگر !
در ابتدای سال جاری میلادی مریخ‌نورد Perseverance در حین کاوش در لبه غربی دهانه Jezero، تصویری از دو گردباد غبار مریخی ثبت کرد.
در این تصویر، یک گردباد بزرگتر با عرض تقریبی ۶۵ متر، گردباد کوچکتری با عرض حدود ۵ متر را در خود می‌بلعد. این پدیده در محلی به نام تپه Witch Hazel رخ داده است.
گردبادهای غبار در کره زمین و سیاره سرخ بهرام از ستون‌های چرخان هوای گرم تشکیل می‌شوند.
هوای نزدیک به سطح سیاره با تماس با زمین گرم میشود و از طریق هوای سردتر و متراکم‌تر بالا می‌رود؛ همزمان هوای دیگر به سمت سطح حرکت می‌کند تا جایگزین هوای گرم شود و شروع به چرخش می‌کند.
در ادامه وقتی هوای ورودی به داخل ستون بالا می‌رود، سرعت می‌گیرد؛ مشابه اسکیت‌بازی که با نزدیک کردن بازوهایش به بدن، سریعتر می‌چرخد. هوای ورودی همچنین غبار سطح را جمع‌آوری می‌کند و یک گردباد غبار شکل می‌گیرد.
این مشاهدات به دانشمندان کمک می‌کند تا شرایط جوی سیاره بهرام را بهتر درک کنند و اطلاعات بیشتری درباره رفتار گردبادهای غبار و تأثیر آنها بر سطح سیاره سرخ به‌دست آورند.
@iranastronomy
#حقایق_شگفت‌انگیز
۸ حقیقت شگفت‌انگیز درباره فضا
این هشت واقعیت می‌تواند تجربه بعدی شما از تماشای آسمان را به تجربه‌ای خارق‌العاده تبدیل کند.
۶. بیش از ٪۹۹ کل جرم سامانه خورشیدی متعلق به مهرتابان است !
خورشید بطرز عجیبی ۹۹٫۸۶٪ از جرم سامانه خورشیدی را بخود اختصاص داده است.
٪۹۹ درصد از جرم کم باقیمانده نیز متعلق به ۴ سیاره غول‌پیکر: برجیس، کیوان، اورانوس و نپتون است! بنابراین تنها ۰٫۰۰۲٪ از جرم سامانه خورشیدی به سایر اجرام، از جمله زمین کوچک ما، سیارات سنگی دیگر (تیر، ناهید و بهرام)، سیارات کوتوله، قمرها، سیارکها و دنباله‌دارها اختصاص دارد!
این موضوع بخوبی نشان میدهد که زمین چقدر در مقیاس سیستم خورشیدی کوچک است و مهمتر از آن، تا چه اندازه خورشید بر این سامانه غالب میباشد.
شعاع خورشید حدود ۱۰۰ برابر زمین است، به این معنا که تقریباً یک میلیون کره زمین می‌تواند درون خورشید جای گیرد!
حدود سه‌چهارم از جرم عظیم خورشید از هیدروژن تشکیل شده (که سوخت اصلی آن میباشد) و باقیمانده عمدتاً شامل هلیوم است. همچنین مقادیر کوچکتری از عناصر سنگین‌تر مانند آهن، نئون، کربن و اکسیژن در ترکیب خورشید وجود دارد.
@iranastronomy
#سالروز
آغاز دهمین فصل آسمانی؛ داستان ادامه‌دار تقسیم عشق به دانش جذاب اخترشناسی با شما
امشب، کانال تلگرامی انجمن نجوم آماتوری ایران وارد دهمین سال فعالیت خودش شد. در این مدت، بیش از ۸ هزار خبر علمی داخلی و بین‌المللی، اطلاعیه و رویدادهای آسمانی را براتون منتشر کردیم.
این کانال ادامه‌ای است بر ۲۵ سال فعالیت مستمر، رسمی و در عین حال مردمی این انجمن در ترویج دانش کهن ستاره‌شناسی در بین پارسی‌زبانان ایران و جهان؛ از برنامه‌های رصد عمومی و آموزشی گرفته تا حرکتهایی خودجوش و رایگان در میان مردم طی این سال‌ها و ارایه دستاوردها و تولید محتواهای شما همراهان گرامی.
با اینکه بازخورد پست‌ها فعال نبود، بازنشرها و پیام‌های گرم‌تان بی‌نظیر بود. راستی از این به بعد می‌تونید به پست‌های این کانال واکنش نشون بدید و مثل همیشه، انرژی آسمانی‌تون رو با ما تقسیم کنید.
به پاس همراهی بی‌دریغ‌تان در تمام این سال‌ها، از تک‌تک شما که با علاقه‌مندی، مسیر ستاره‌ها را با ما همسفر شدید، سپاسگزاریم. همراهی‌تان، دلگرمی بزرگ ما در این راه بوده و هست.
اگر از مطالب این کانال لذت می‌برید، اونها رو با دوستانتون به اشتراک بگذارید.
@iranastronomy
#فرازمینی
یافتن حیات بیگانه فقط طی چند ساعت !
تلسکوپ بسیار بزرگ (Extremely Large Telescope و یا ELT) که در حال حاضر در کشور شیلی در دست ساخت است، می‌تواند بصورت قابل‌توجهی جستجوی حیات فرازمینی را تسریع کند. این تلسکوپ قادر خواهد بود در عرض چند ساعت، نشانه‌های احتمالی حیات را در جو سیارات فراخورشیدی نزدیک (از اندازه زمین تا نپتون) شناسایی کند.
مطالعه‌ای جدید توسط محققان دانشگاه واشنگتن و مرکز پرواز فضایی Goddard ناسا نشان میدهد که ELT می‌تواند گازهای جوی مرتبط با حیات را با دقت بالا تشخیص دهد.
این مطالعه چهار سناریوی مختلف از سیارات زمین‌مانند؛ از جمله سیاره‌ای با گیاهان فتوسنتزکننده و سیارات مشابه زمین اولیه را شبیه‌سازی کرده است.
نتایج نشان میدهد که ELT می‌تواند در مدت زمان کوتاهی ترکیب اتمسفر این سیارات را تحلیل و به کشف نشانه‌های حیات در آنها کمک کند!
این تلسکوپ اولین نور را در سال ۲۰۲۸ دریافت و به مراتب سریعتر از روشهای متداول، به جستجوی نشانه‌های حیات بیگانه، در سیارات فراخورشیدی می‌پردازد.
شرح تصویر: ایده ذهنی هنرمند از تلسکوپ ELT. اعتبار تصویر از Swinburne Astronomy Productions/ESO
@iranastronomy
#کاوشگر_گایا
خداحافظی با Gaia پس از ۱۲ سال
فضاپیمای گایا آژانس فضایی اروپا (ESA)، پس از ۱۲ سال فعالیت موفق، در روز پنجشنبه ۷ فروردین‌ماه جاری به پایان رسید و خاموش گردید.
این فضاپیما که در سال ۲۰۱۳ پرتاب شد، بیش از یک دهه به اندازه‌گیری و نقشه‌برداری از کهکشان راه شیری پرداخت و داده‌هایی درباره حرکت، درخشندگی، دما و ترکیب نزدیک به دو میلیارد جرم آسمانی کهکشان را جمع‌آوری کرد!
انتشار بعدی داده‌های Gaia برای سال ۲۰۲۶ برنامه‌ریزی شده و انتظار می‌رود نشر نهایی آن در پایان این دهه میلادی باشد.
این داده‌ها بینش جدیدی درباره ساختار و ویژگی‌های کهکشان ما ارائه کرده‌اند؛ Gaia نشان داد که کهکشان راه‌شیری بیش از دو بازوی مارپیچی داشته و میله مرکزی آن نسبت به خورشید زاویه بیشتری دارد.
گایا که در نقطه لاگرانژی ۲ (L2) در فاصله‌ای دور از خورشید و زمین قرار داشته و درخشندگی کمی داشت؛ در ژانویه ۲۰۲۵، تحت آزمایش‌هایی قرار گرفته و درخشانتر شد و برای چندین ماه، با تلسکوپ‌های بزرگ قابل مشاهده بود.
با وجود پایان یافتن عملیات Gaia در فضا، میراث علمی آن با تحلیل داده‌ها و کشفیات جدید درباره راه‌شیری ادامه دارد.
@iranastronomy
#سیاره_نپتون
شفق‌های قطبی نپتون برای اولین بار !
به تازگی ناسا اولین تصویر از فعالیت شفق‌های قطبی در سیاره نپتون را با استفاده از تلسکوپ فضایی جیمز وب منتشر کرد.
شفق‌های قطبی زمانی رخ می‌دهند که ذرات باردار (معمولاً از خورشید) در میدان مغناطیسی سیاره به دام افتاده و با اتمسفر بالایی آن برخورد و نوری ایجاد می‌نمایند.
طی پرواز فضاپیمای وویجر ۲ در سال ۱۹۸۹، نشانه‌هایی از شفق‌های قطبی در نپتون مشاهده شد، اما تأیید و تصویربرداری از آن تا کنون ممکن نشده بود.
طیف‌سنجی انجام‌شده، ترکیب و دمای اتمسفر بالایی نپتون را مشخص کرد و برای اولین بار حضور یون ۳ هیدروژن (H3+) را نشان داد که نشاندهنده فعالیت شفق‌های قطبی است.
این کشف با استفاده از حساسیت فروسرخ تلسکوپ وِب امکانپذیر شد و جزئیات بی‌سابقه‌ای از این پدیده را ارائه داد.
شرح تصویر: سمت چپ، تصویر تلسکوپ فضایی هابل از نپتون با رنگ آبی و ابرهای سفید.
سمت راست، تصویر هابل همراه با داده‌های تلسکوپ فضایی Webb که اضافه شدن لکه‌های فیروزه‌ای را بعنوان فعالیت شفق نشان میدهد. اعتبار تصویر از NASA/ESA/CSA/STScI/AURA/دانشگاه Northumbria/دانشگاه لِستر/NASA-GSFC
@iranastronomy
#سیاره_سرخ
مولکول‌های آلی بزرگ در سیاره سرخ !
مأموریت مریخ‌نورد کنجکاوی ناسا (Curiosity) اخیراً بزرگ‌ترین مولکول‌های آلی را که تاکنون در سیاره سرخ بهرام کشف شده، شناسایی کرده است.
این مولکول‌ها که احتمالاً اسیدهای چرب هستند، دارای زنجیره‌هایی تا ۱۲ اتم کربن می‌باشند. در کره زمین، اسیدهای چرب نقشی اساسی در ساختار غشای سلولی و عملکردهای بیولوژیکی دارند، اما می‌توانند از فرآیندهای غیرزیستی نیز تشکیل شوند.
این ترکیبات پیچیده کربنی در سنگهای گل‌سنگی در منطقه‌ای به نام خلیج Yellowknife در دهانه Gale کشف شده‌اند، جاییکه تصور میشود میلیاردها سال پیش یک دریاچه باستانی بوده است.
این کشف با استفاده از آزمایشگاه کوچک تحلیل نمونه مریخی (SAM) که بر روی مریخ‌نورد نصب شده است، انجام شد.
گرچه این یافته‌ها نشاندهنده حضور مولکول‌های آلی پیچیده در بهرام هستند، اما هنوز نمی‌توان نتیجه‌گیری قطعی درباره وجود حیات در گذشته این سیاره داشت. این مولکول‌ها ممکن است از فرآیندهای شیمیایی غیرزیستی نیز ناشی شده باشند.
با این حال، این کشف به درک بهتر ما از تاریخ شیمیایی بهرام و پتانسیل آن برای حمایت از حیات کمک می‌کند.
@iranastronomy
#ماموریت_اقلیدس
عدسی گرانشی پنهان در تصاویر جدید تلسکوپ اقلیدس
طی روزهای گذشته، تلسکوپ فضایی اقلیدس (Euclid) داده‌های اولیه خود را منتشر کرد که شامل تصاویری از عمق ۳منطقه کوچک در آسمان است.
در این تصاویر حدود ۲۶میلیون کهکشان، با فاصله تا ۱۰.۵میلیارد سال نوری، شناسایی شدند. از نکات برجسته این مشاهدات، کشف حدود ۵۰۰کاندیدای لنز گرانشی است؛ پدیده‌ای که در آن کهکشان‌های جلویی نور کهکشان‌های پس‌زمینه را خمیده و به شکل کمان درمیاورند.
هدف اقلیدس در نور مرئی و نزدیک به فروسرخ، بررسی ساختارهای عظیم کیهان و درک بهتر ماده تاریک و انرژی تاریک است. علاوه بر لنز گرانشی؛ این داده‌ها شامل خوشه‌های کهکشانی، کوازارها و رویدادهای گذرا نیز میشود. هر منطقه در طول ۶سال ماموریت بین ۳۰ تا ۵۲ بار مورد بررسی قرار می‌گیرد تا دقت تصاویر بهبود یابد.
طبقه‌بندی بیش از ۳۸۰,۰۰۰کهکشان با کمک هوش مصنوعی و مشارکت انسان، زمینه‌ای فراهم می‌کند تا به سوالاتی درباره شکل‌گیری بازوهای مارپیچی، رشد سیاه‌چاله‌های عظیم و تاریخچه کیهان پاسخ داده شود.
این داده‌های جدید، دریچه‌ای به سوی درک عمیق‌تر از ساختار و تاریخ کیهان باز کرده است.
@iranastronomy
#مناسبت_جهانی
به بهانه روز و هفته جهانی ستاره‌شناسی ۱۴۰۴
۵۲سال قبل، داگ برگر اخترشناس آماتور امریکایی با بردن تلسکوپ به میان مردم، ایده اولیه ایجاد روزی به نام «روز ستاره‌شناسی» را مطرح کرد که به مرور حرکتی جهانی شد.
انجمن نجوم آماتوری ایران امسال نیز با شعار "از خاک تا افلاک"، همچون ۲۵ سال گذشته، قصد بردن تلسکوپ به میان عموم مردم و گروه‌های خاص را دارد.
با شروع هفته جهانی نجوم (دوشنبه ۸ اردیبهشت) در جمع کارکنان و مددجویان مرکز خیریه کهریزک، برنامه نجومی خواهیم داشت تا یاد جناب آقای شیرازی دبیر فقید انجمن که در دهه‌های گذشته در جمع مددجویان آن مرکز خیریه جهت گرامیداشت روز نجوم حضور داشتند، گرامی داشته شود؛ در روز پایانی هفته نجوم (یکشنبه ۱۴ اردیبهشت) شامگاه رصدی در مرکز سالمندان توحید با یاد خانم دکتر طریان خواهیم داشت.
فعالان انجمن، در ویژه برنامه عمومی روز جهانی نجوم امسال، روز شنبه ۱۳ اردیبهشت، در کنار بازاریان عزیز و مردم خوبمان در سبزه میدان، ورودی بازار بزرگ تهران، با یک برنامه نجومی رصدی جذاب هستند.
انجمن پذیرای کلیه علاقمندان به همکاری برای اجرای با شکوه این مناسبت بین‌المللی میباشد.
@iranastronomy
#کائنات
آیا کل جهان ما نیز در حال چرخش همزمان است؟
در حالیکه زمین، خورشید، منظومه خورشیدی و کهکشان راه شیری همگی در چرخشند، مدل‌های استاندارد کیهان‌شناسی فرض می‌کنند که جهان بطور یکنواخت در حال انبساط است و چرخشی ندارد.
اما مطالعه جدید دانشگاه هاوایی، پیشنهاد می‌کند که اگر جهان بصورت بسیار آهسته، هر ۵۰۰ میلیارد سال یک دور کامل بچرخد، این چرخش می‌تواند به حل تنش هابل (Hubble tension) کمک کند.
تنش هابل به اختلاف بین دو روش اندازه‌گیری نرخ انبساط جهان اشاره دارد: یکی با استفاده از اَبَرنواخترها و دیگری با استفاده از تابش زمینه کیهانی؛ اما این دو روش نتایج متفاوتی ارائه می‌دهند.
مدل جدید نشان میدهد که افزودن چرخش بسیار آهسته به کیهان، می‌تواند این اختلاف را بدون تناقض با مشاهدات فعلی حل کند.
یکی از نویسندگان این مطالعه به نام István Szapudi معتقد است که این مدل با سایر مدل‌هایی که فرض چرخش را در نظر می‌گیرند، سازگار است.
محققان قصد دارند یک مدل کامپیوتری کامل از عالم ایجاد کنند تا نشانه‌های این چرخش آهسته را بررسی نماید؛ اگر این چرخش تأیید شود، می‌تواند به بازنگری در درک ما از کیهان منجر شود.
@iranastronomy
#شهاب‌سنگ
علت تفاوت شهاب‌سنگ‌های زمینی با سنگهای مورد بررسی در فضا ؟
مشاهدات دانشمندان نشان میدهد که اکثر سنگهای فضایی در سیارکها از کربن، آب و ترکیبات عالی ساخته شده‌اند، اما چرا نمونه های موجود در زمین متفاوتند؟
مطالعه جدیدی که در مجله Nature Astronomy منتشر شد، نشان میدهد که تغییرات دمایی ناشی از حرکت سیارکها در نزدیکی خورشید باعث ایجاد ترک‌هایی در سنگهای آنها میشود؛ این ترک‌ها موجب می‌شوند مواد کربنی پیش از رسیدن به زمین از بین بروند.
ماموریت‌های بازگرداندن نمونه از سیارکها، همچون OSIRIS-REx ناسا و Hayabusa2 ژاپن، اطلاعات ارزشمندی دربارهٔ سیارکهای اولیه و غنی از کربن جمع‌آوری کرده‌اند؛ این مأموریت‌ها نشان داده‌اند که بسیاری از این سنگ‌ها حاوی آب و ترکیبات آلی هستند و ممکن است در گذشته به زمین منتقل شده باشند.
در نتیجه، دلیل اصلی کمبود شهاب‌سنگ‌های کندریت‌های کربن‌دار بر روی زمین (کمتر از ۴٪)، از بین رفتن مواد کربنی آنها پیش از ورود به جو زمین است، نه فرآیند ورود به جو یا شرایط سطحی زمین.
شرح تصویر: شکار یک آذرگوی توسط Doug Ingram از Bodalla استرالیا، یکشنبه ۱۱ شهریور ۱۴۰۳
@iranastronomy
#تایتان
آیا حیات در تایتان قمر سیاره حلقه بر گردن کیوان وجود داره؟
بتازگی مقاله‌ای منتشر شد که به بررسی احتمال وجود حیات میکروبی در تایتان، بزرگ‌ترین ماه سیاره کیوان پرداخته است.
بر اساس این مطالعه جدید، اگر حیات میکروبی در تایتان وجود داشته باشد، احتمالاً در اقیانوس زیرسطحی آن قرار دارد و مقدار آن بسیار اندک و تنها چند پوند میکروب در کل تایتان میباشد.
تایتان دارای دریاها، دریاچه‌ها و رودخانه‌هایی از متان و اتان است و جو آن عمدتاً از نیتروژن و مشابه کره زمین تشکیل شده؛ همچنین، این قمر دارای اقیانوسی زیرسطحی است. با این حال، سطح تایتان بسیار سردتر از هر نقطه‌ای بر روی زمین میباشد.
تایتان به دلیل داشتن مقدار زیادی مواد آلی بر روی سطحش، منحصر به فرد است. جو آن پر از مه هیدروکربنی است و سطح آن با تپه‌های شنی از هیدروکربن‌ها پوشیده شده است. این مواد آلی برای حیات ضروری هستند، اما حضور آنها به تنهایی تضمینی برای وجود حیات نیست!
شرح تصویر: ایده ذهنی هنرمند از پهپاد Dragonfly ناسا که قرار است تابستان ۱۴۰۷ خورشیدی بسمت تایتان پرتاب و در سال ۱۴۱۳ به تایتان برسد. اعتبار تصویر از ناسا/جان هاپکینز APL
@iranastronomy
#حقایق_شگفت‌انگیز
۸ حقیقت شگفت‌انگیز درباره فضا
این هشت واقعیت می‌تواند تجربه بعدی شما از تماشای آسمان را به تجربه‌ای خارق‌العاده تبدیل کند.
۷. ستاره پیستول ۱۰ میلیون برابر درخشانتر از خورشید ما !
یکی از پرجرم‌ترین ستارگان شناخته‌شده در جهان، ستاره‌ای به نام تپانچه (Pistol) است که در فاصله حدود ۲۵٬۰۰۰ سال نوری زمین و در جهت صورت فلکی کمان (Sagittarius) قرار دارد و درون سحابی پیستول جا گرفته است.
جرم این ستاره حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ برابر خورشید و درخشندگی آن نیز تقریباً ۱۰ میلیون برابر خورشید میباشد؛ که آنرا به یکی از درخشان‌ترین ستارگان تبدیل کرده است.
این ستاره در شرایط عادی می‌توانست با چشم غیرمسلح بصورت ستاره‌ای با قدر ۴ دیده شود، اما بدلیل وجود غبار میان‌ستاره‌ای، کامل از دید پنهان است.
با این وجود، حدود ۱۰٪ از نور فروسرخ آن به زمین میرسد و به همین دلیل با تلسکوپ‌های فروسرخ قابل مشاهده است.
گمان می‌رود که در حدود ۴٬۰۰۰ تا ۶٬۰۰۰ سال پیش؛ ستاره پیستول، سحابی اطرافش را با بیرون ریختن عظیم گاز، تا ۱۰ برابر جرم خورشید ایجاد کرده باشد. با این حال، سن دقیق و سرنوشت آینده آن هنوز ناشناخته است!
@iranastronomy
#شبه_علم
چرا زمین نمیتونه تخت باشه؟
متاسفانه در قرن ۲۱ و با اینهمه پیشرفت علم و تکنولوژی، هنوز افرادی هستند که بر این باورند زمین تخت است! اما با شش دلیل به توضیح کروی بودن زمین می‌پردازیم:
۱- در عهد باستان، اراتوستن فقط با قراردادن دو چوب در دو شهر مختلف و مقایسه طول سایه‌ها، تونست شعاع زمین رو محاسبه کنه.
۲- اگه به آسمون شب در نیمکره شمالی و جنوبی نگاه کنیم، تفاوت‌هایی می‌بینیم. مثلاً در استرالیا، ماه نسبت به نیمکره شمالی وارونه دیده میشه؛ چون زمین کروی و مردم دو نیمکره نسبت بهم وارونه قرار گرفتن.
۳- هنگام ماه‌گرفتگی؛ سایه زمین بر روی ماه، دایره دیده میشه.
۴- سیستم موقعیت‌یاب جهانی GPS بخاطر ماهواره‌هایی که دور زمین میچرخن کار میکنه؛ چنین سیستمی روی زمین تخت قابل اجرا نیست.
۵- وقتی با تلسکوپ به سیارات دیگه مثل برجیس، کیوان و یا بهرام نگاه می‌کنیم، همشون کروی هستن. آیا منطقیه که همه اجرام آسمان کروی باشن، ولی زمین تخت؟
۶- هزاران عکس و ویدیو از زمین توسط فضانوردان، ماهواره‌ها و ایستگاه فضایی ثبت شده که زمین رو کروی نشون میده.
علم بر پایه مشاهده، آزمایش و منطق بنا شده، نه باورهای غلط.
@iranastronomy
#اعماق_آسمان
کشف اعجاب‌انگیز یک کهکشان از میان غبار جهان اولیه !
شناسایی یک کهکشان بسیار دور به نام JADES-GS-z13-1 توسط تیم بین‌المللی اخترشناسان که تابش آن توانسته از میان مه غلیظ هیدروژن خنثی در کائنات اولیه عبور کند، برای دانشمندان غیرمنتظره بوده است.
این کشف با استفاده از دوربین فروسرخ نزدیک NIRCam تلسکوپ فضایی جیمز وب با وجود مه کیهانی انجام گردید!
فاصله این کهکشان که تنها ۳۳۰ میلیون سال پس از مهبانگ وجود داشته، با استفاده از تغییر بسمت سرخ (Redshift) نورش، تخمین زده شد.
لازم به توضیح آنکه پس از مهبانگ (Big Bang)، جهان مملو از هیدروژن خنثی بود که مانع عبور نور میشد و پس از صدها میلیون سال، این هیدروژن یونیزه شد و نور توانست آزادانه در فضا حرکت کند.
چنین کشفی به ما نشان میدهد که برخی کهکشان‌ها در اوایل شکل‌گیری جهان توانسته‌اند نور خود را از میان مه کیهانی عبور دهند، که چالشی بزرگ برای درک ما از آن دوران است.
این یافته‌ها طی روزهای گذشته، در مجله Nature منتشر شده‌اند.
شرح تصویر: تصویر کهکشان JADES GS-z13-1 (نقطه سرخ در مرکز). اعتبار تصویر از NASA/ESA/CSA/UC/CfA)/کمبریج/دانشگاه کپنهاگ
@iranastronomy
#مهر_تابان
نشت مقدار زیادی ایزوتوپ کمیاب از خورشید !
خورشید بتازگی مقدار زیادی هلیوم-۳ (^3He) را منتشر کرده است، ایزوتوپی نادر که معمولاً در منظومه خورشیدی بندرت یافت میشود. این ایزوتوپ سبک‌تر از هلیوم-۴ میباشد.
بر روی زمین، ^3He بدلیل کاربردهایش در همجوشی هسته‌ای، تحقیقات انرژی پاک، کریوژنیک (سرما‌زایی)، محاسبات کوانتومی و حتی تصویربرداری پزشکی و آشکارساز نوترونی بسیار ارزشمند است.
این ایزوتوپ در کره ماه فراوان‌تر است؛ زیرا برخلاف زمین، ماه میدان مغناطیسی ندارد که ذرات خورشیدی را دفع کند.
این افزایش ناگهانی ذرات ^3He توسط مدارگرد خورشیدی، مأموریت مشترک ناسا و آژانس فضایی اروپا، شناسایی شد و افزایش ۲۰۰ هزار برابری در ذرات ^3He را ثبت نمود.
اگرچه مکانیزم دقیق انتشار ^3He هنوز ناشناخته است، این یافته از نظریه‌های قبلی حمایت می‌کند که این ذرات نادر بیشتر در مناطق آرام و با میدان مغناطیسی ضعیف خورشید غنی می‌شوند.
شرح تصویر: تصویر فرابنفش رصدخانه دینامیک خورشیدی SDO؛ فلش آبی نقطه روشن کوچکی را نشان میدهد که در حفره تاجی (به رنگ سرخ) که منبع انفجار هلیوم-۳ بود، قرار دارد. اعتبار تصویر از NASA/SDO
@iranastronomy
#مهر_تابان
چقدر از عمر خورشید ما باقیمانده ؟
اگه ستاره‌ها رو بر اساس دمای سطح از چپ به راست و طبق درخشندگی از پایین به بالا مرتب کنیم، به نمودار معروفی می‌رسیم که چرخه زندگی ستاره‌ها رو نشون میده.
این چرخه به H-R معروفه که اوایل قرن بیستم توسط هرتسپرونگ از دانمارک و هنری راسل از آمریکا، بصورت مستقل تهیه و ارایه شد.
خورشید ما الان در مرحله رشته اصلی هست؛ جاییکه ستاره‌ها بیشتر عمرشون رو اونجا سپری می‌کنن.
ستاره‌هایی مثل خورشید که پیر میشن، سوختشون تموم میشه و هسته شروع به فروپاشی میکنه.
این فشرده شدن باعث افزایش دما و فشار میشه که لایه‌های بیرونی ستاره رو بسمت بیرون هل میده؛ در نتیجه ستاره به غول سرخ تبدیل میشه. این اتفاق برای خورشید بعد از چند میلیارد سال دیگه میافته.
خورشید اون‌قدر بزرگ میشه که سیارات تیر و ناهید و شاید حتی زمین رو در خودش فرو ببره!
حدود یک میلیارد سال بعد، خورشید آخرین سوختش رو هم مصرف میکنه و به یه کوتوله سفید تبدیل میشه؛ ستاره‌ای کوچیک، داغ و کم‌نور که طی میلیاردها سال بعد سرد و خاموش میشه.
کمتر از ۵میلیارد سال پیش خورشید متولد و حدود ۵ میلیارد سال از عمرش باقیمونده.
@iranastronomy
#زایشگاه_سیارات
زادگاه متنوع سیارات جدید
دیسک‌های پیش‌سیاره‌ای که محل تولد سیارات جدیدند، تنوع اندازه بیشتری نسبت به آنچه قبلاً تصور میشد دارند. این دیسک‌ها، حلقه‌های عظیمی از گاز و غبارند که در اطراف ستارگان جوان شکل گرفته و محل تولد سیارات محسوب می‌شوند.
تا کنون، بسیاری از این دیسک‌ها به اندازه‌ای بزرگ بودند که اگر در مرکز منظومه خورشیدی ما قرار می‌گرفتند، تا مدار نپتون یا بیشتر گسترش می‌یافتند!
اما مشاهدات جدید نشان میدهد که حدود دو سوم این دیسک‌ها بسیار کوچکتر از آنچه قبلاً تصور میشد هستند و معمولاً در اطراف ستارگان کوتوله سرخ جوان شکل می‌گیرند؛ این دیسک‌های کوچکتر فاقد شکاف‌ها و حلقه‌هایی می‌باشند که در دیسک‌های بزرگتر مشاهده میشود، جایی که سیارات غول‌پیکر شکل می‌گیرند.
شرح تصویر: تصویر ۷۳ دیسک پیش سیاره‌ای، یا دیسک‌های تشکیل سیارات که آرایه میلی‌متری/زیر میلی‌متری آتاکاما شیلی (ALMA) در ناحیه صورت فلکی گرگ (Lupus) مشاهده کرد. دو تصویر حاوی ستاره‌های دوتایی هستند.
اندازه مدار نپتون در پایین سمت راست برای مقیاس نشان داده شده. اعتبار تصویر از Guerra-Alvarado و همکاران/Astronomie.nl
@iranastronomy
#سیاره_تیر
آیا سیاره تیر در اثر برخورد شکل گرفته است؟
پژوهشگرانی از آلمان و فرانسه به رهبری رصدخانه ملی برزیل نظریه جدیدی درباره شکل‌گیری سیاره تیر (عطارد - Mercury) ارائه داده‌اند که بر این اساس، در نتیجه برخورد عظیم دو جرم سنگی با اندازه مشابه، سیاره‌ای با هسته بزرگ و لایه نازک سیلیکاتی در میلیاردها سال پیش تشکیل شده باشد.
سیاره تیر کوچک‌ترین و نزدیک‌ترین سیاره به خورشید در سامانه خورشیدی است و در نگاه اول شباهت‌هایی به ماه دارد، اما دارای ویژگی‌های سطح‌شناسی و تاریخچه منحصربه فرد است.
یکی از ویژگی‌های برجسته تیر، هستهٔ آهنی آن است که تقریباً ۸۵٪ از شعاع سیاره را تشکیل میدهد و با یک لایهٔ نازک سیلیکاتی پوشانده شده است. این ساختار داخلی متفاوت، دانشمندان را به این فکر واداشته که برخورد عظیمی در گذشته ممکن است باعث از بین رفتن بخش بزرگی از لایهٔ سیلیکاتی اولیهٔ تیر شده باشد.
اینگونه برخوردها در اوایل شکل‌گیری منظومه خورشیدی ما رایج بوده و این نظریه با استفاده از شبیه‌سازی‌های عددی پشتیبانی شده که می‌تواند به درک بهتر دانشمندان از فرآیندهای شکل‌گیری سیارات سنگی در سیستم خورشیدی کمک کند.
@iranastronomy
#حقایق_شگفت‌انگیز
۸ حقیقت شگفت‌انگیز درباره فضا
این هشت واقعیت می‌تواند تجربه بعدی شما از تماشای آسمان را به تجربه‌ای خارق‌العاده تبدیل کند.
۵. شما می‌توانید تمام سیارات منظومه خورشیدی را بین زمین و ماه قرار دهید
در مقیاس کیهانی، معمولاً تصور می‌کنیم که فاصله بین زمین و ماه چندان زیاد نیست؛ اما شاید برایتان شگفت‌انگیز است که بدانید، در واقع می‌توان تمام سیارات دیگر سامانه خورشیدی را در فاصله متوسط بین زمین و ماه جای داد. این فاصله به طور میانگین حدود ۳۸۴٬۴۰۰ کیلومتر است و مجموع قطر هفت سیاره باقیمانده به‌قدری است که هنوز ۸٬۰۳۰ کیلومتر فضای خالی باقی می‌ماند. این یک جای‌گیری نسبتاً فشرده به حساب می‌آید و آماری قابل‌توجه است، مخصوصاً وقتی به بزرگی برخی از سیارات دیگر سیستم خورشیدی فکر کنید.
این واقعیت همچنین باعث میشود به فاصله‌های بسیار زیاد بین زمین و سایر سیارات منظومه خودمان بیندیشیم و درک بهتری از عظمت فضای کیهانی پیدا کنیم.
از طرف دیگر، این آمار نشان میدهد که بشر تا چه اندازه در کاوش منظومه خورشیدی دستاورد داشته، و در عین حال چقدر هنوز برای کشف ناشناخته‌ها راه باقی مانده است!
@iranastronomy
#تلسکوپ_وب
باز هم تصاویر حیرت انگیز تلسکوپ فضایی جیمز وب از سیارات فراخورشیدی رنگارنگ !
به یاری تلسکوپ Webb، تصاویر جدیدی از ۵ سیاره غول‌پیکر جوان در سامانه‌های HR 8799 و 51 Eridani ثبت شده است. این سیارات بصورت نقاط درخشانی در رنگ‌های آبی، سبز و سرخ دیده می‌شوند!
سیستم HR 8799، در فاصله ۱۳۰ سال نوری از زمین، دارای ۴ سیاره شناخته شده و 51 Eridani، در فاصله ۹۷ سال نوری، یک سیاره غول‌پیکر دارد. این سیارات بدلیل سن کم (حدود ۳۰ میلیون سال) نسبت به منظومه ما با ۴.۶ میلیارد سال عمر؛ هنوز در حال شکل‌گیری‌اند و گرمای زیادی منتشر می‌کنند و در تصاویر تلسکوپ وِب بصورت نقاط درخشان ظاهر شوند.
تشخیص دی‌اکسید کربن غنی در جو این سیارات نشان میدهد که احتمالاً از طریق فرآیند تجمع هسته‌ای، مشابه با نحوه شکل‌گیری سیارات برجیس و کیوان، تشکیل شده‌اند. در این فرآیند، ذرات یخی کوچک بهم پیوسته و هسته‌های جامد را تشکیل داده‌اند؛ سپس گازهای اطراف را جذب کرده و به سیارات غول‌پیکر تبدیل شده‌اند.
این کشف‌ها با دوربین فروسرخ NIRCam تلسکوپ وِب، با حذف نور ستاره‌های مرکزی، امکان مشاهده مستقیم سیارات کم‌نور را فراهم نمود.
@iranastronomy
#انرژی_تاریک
تغییرات عجیب انرژی تاریک
بتازگی دانشمندان نتایج یک تحلیل جدید را با استفاده از ابزار طیف‌سنجی انرژی تاریک (DESI) که بر روی تلسکوپ ۴ متری نیکلاس یو. مایال در رصدخانه ملی کیت پیک در آریزونا نصب شده است، اعلام کردند.
بر اساس داده‌های سه سال نخست این پروژه، که شامل بررسی حدود ۱۵ میلیون کهکشان و اختروش است، نشانه‌هایی یافت شده که انرژی تاریک بصورت یک ثابت کیهانی نبوده و ممکن است در طول زمان تغییر کرده است.
انرژی تاریک که حدود ۷۰٪ از کل جهان را تشکیل میدهد، نیرویی مرموز است که موجب شتاب‌دار شدن انبساط کیهان میشود.
ابزار DESI به ساخت بزرگ‌ترین نقشه سه‌بعدی از کائنات کمک کرده است. با این نقشه، دانشمندان قادر خواهند بود مشاهده کنند که چگونه انرژی تاریک طی ۱۱ میلیارد سال گذشته بر کیهان تأثیر گذاشته است.
شرح تصویر: این دو لبه، مناطقی از کیهان هستند که DESI به آنها نگاه کرده است؛ زمین در مرکز قرار دارد و مناطق آبی‌تر، دورترین نقاط از کره زمین هستند.
این نقشه 3D کیهان به اخترشناسان کمک خواهد کرد تا انرژی تاریک را اندازه‌گیری کنند. اعتبار تصویر از DESI/DOE/ KPNO/NOIRLab/NSF/AURA/R. Proctor
@iranastronomy
#سیارکهای_کوئیپر
سه قلو نادر کمربند کوئیپر !
سیستم Altjira در کمربند سیارکی کوئیپر (KBO)، که در ابتدا جزو سیستم‌های دوتایی بسیاری در این کمربند شناخته میشد، شاید در واقع یک سیستم سه‌تایی باشد.
مطالعه جدید با استفاده از داده‌های تلسکوپ فضایی هابل و رصدخانه کِک نشان میدهد که این سیستم چه بسا شامل سه جرم کوچک سنگی باشد که بصورت گرانشی به هم متصلند.
اگر این یافته تأیید شود، Altjira دومین سیستم سه‌تایی شناخته‌شده KBO است و نشان میدهد که احتمالاً سیستم‌های سه‌تایی بیشتری در این ناحیه وجود دارند که شناسایی نشده‌اند.
◽شرح تصاویر:
🔸چپ: مفهوم ذهنی هنرمند از سیستم Altjira. اعتبار تصویر از ناسا/ESA/Joseph Olmsted (STScI)/Hubblesite
🔸راست: لبه داخلی کمربند کوئیپر در مدار نپتون، از حدود ۳۰ واحد نجومی خورشید شروع و لبه بیرونی تا نزدیک به ۱۰۰۰ واحد نجومی ادامه می‌یابد!
کمربند کوئیپر، شبیه کمربند سیارکی بین سیارات بهرام و برجیس، اما بسیار پرجرمتر است. این کمربند علاوه بر پلوتو، حاوی تکه‌هایی از سنگ و یخ، دنباله‌دارها و اجرام بزرگ‌تری مانند Eris, Makemake و Haumea میباشد. اعتبار تصویر از مرکز فضایی هوستون
@iranastronomy