مسجد بنو أنيف - ويكيبيديا
https://ar.m.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A8%D9%86%D9%88_%D8%A3%D9%86%D9%8A%D9%81
قیمت دقیق استکتاب یک اثر در سال 1087 ق
هو
به تاریخ 20 شهر رمضان المبارک سنه 1087 این نسخه شریفه که شرح روضه کافی است بعون الله تعالی به اتمام رسید. مجموع کتاب مزبور سی و هفت جزو، و موازی چهارده هزار و ششصد بیت است. از قرار هر یک هزار بیت مبلغ ششصد دینار حق الکتابه داده شده، و قریب به پانصد دینار نیز به قیمت کاغذ داده شده است.
و الحمد لله رب العالمین
و الصلاه علی نبیه و آله
حرره العبد الاقل ابو الحسن عفی عنه.
شیخ بهایی و چله نشینی در بقعه پیربکران
سید محمدعلی مبارکه ای (م 1325ش) یادداشتی در یکی از آثارش در باره بقعه پیربکران نوشته است. در داخل بقعه، یادداشت های روی دیوارها دیده و چند مورد را نقل کرده است:
عبارت او این است:
نویسنده چند خطی بر داخل ایوانچه فوقانی در آنجا دیده که هر یک از آن ها دارای لطفی است. یکی خط مرحوم شیخ بهایی است که به این عبارت مرقوم بود:
تشرفت لزیارة هذا المرقد الشریف، و وفّقت ببرکة مجاورته الاتیان بالاربعین، و کان الفراغ عنها یوم العاشر من ذی الحجة سنة خمس و عشرین بعد الالف، و انا الفقیر الی الله الغنی محمد بن الحسین العاملی المشتهر ببهاء الدین عفی الله عنهما.
و دیگر عبارتی بود که شخصی در زمان شاه طهماسب اول صفوی نوشته بود بدین عبارت که: الحال که این خط را به یادگار می نویسم یقین دارم که روز آخر عمر من است، و رمقی در من نیست، چه آن که کار نان و قحطی او به جایی رسید که مردها زنهای خود طلاق گفتند و هر خانواده پراکنده کوه و دشت و صحرا گردید، و چه نونهالان که به آرزوی نان جان دادند و چه عروسانی که از گرسنگی عروس حجله گور شدند، و الحال قیمت نان هرگاه یافت شود هر یک چهارده غاز است (چهارده غاز آن روز سه شاهی و نصف امروز است). و این گرانی و قطحی به طوری است که سلطنت سلطان جهانمطاع شاه طهماسب را متزلزل ساخته فی تاریخ 20 شهر صفر 976.
و دیگری به زیر این خط نوشته بود: الحال که این خط می نویسم در نهایت خرّمی و خوشی و سلامتی بدن و یک زن داشته یک زن دیگر هم می خواهم بگیرم.
و در صورتی گرانی به این میزان است که نان هر یک من هشت تومان است 11 رجب 1335
تصویر این دستنوشته را پایین ملاحظه فرمایید
وقتی پرعشوه خانم، بنده ی بیست ساله [و البته خواجه] خود را در سال 1082 هجری آزاد می کند
عتق نامه خواجه سعادت نام غلام هندی خصی پرعشوه خانم
الحمد للمعبود الذی جعل اعتاق العبید من العبودیة سبباً لاعتاق الأعناق یوم الحساب من ظلامة النار، و الثناء للربّ الذی صیّر أحرار الرَقَبة من الرقیّة علّة لکون المحرِّر «يَوْمَ لَا يَنْفَعُ مَالٌ وَلَا بَنُونَ» مِن زُمرة الاحرار.
و الصلوة و السلام علی حبیب الله المصطفی و رسوله المقتدی، و ولیّه المرتضی و آله و اولاده الائمة الهدی الذی أخبرنا بکون المُعتق مکاتبا الجنّة، و مُدبِراً له ما یدبر لاصحابهم الاخیار.
و بعد غرض از تحریر این رقیمه کریمه آن است که چون همه کس به مضمون صدق مشحون «كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ» شربت ممات را چشیدنی، و تمام خلق به مفهوم روایت وافی هدایت «اذا کان نفخ الصور نادی مناد جیئوا الی ارقرار و دعوا دار البوار» سفر آخرت را کشیدنی اند، و به مدلول صدق آیین «وَإِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِيَ الْحَيَوَانُ» سرای حیات ابدی باقی دار موعود عقبی، و به منطوق پر اعجاز ناطق «وَاضْرِبْ لَهُمْ مَثَلَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا كَمَاءٍ أَنْزَلْنَاهُ مِنَ السَّمَاءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَبَاتُ الْأَرْضِ فَأَصْبَحَ هَشِيمًا تَذْرُوهُ الرِّيَاحُ وَكَانَ اللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ مُقْتَدِرًا» خانه زندگی ناپایدار فانی خانه مشهود دنیاست، و به وعده کریمه «فَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ» کاشتن تخم افعال حسنه و بر افراشتن نهال اعمال مستحسنه، بارور آمرزش عظیم و رزق کریم و عبارة اخری جنت جاویدان است، خواهد بود،
مستحق و محتاج مغفرت عظیمه، پرعشوه، قربة الی الله تعالی و طلبا لمرضاته، طوق عبودیت و حلقه رقّیت از گردن گوش خواجه سعادت نام غلام هندی خصیّ خود را که تخمینا در سنّ بیست سالگی است برداشته، در سلک احرار منتظم و مطلق العنان گردانید، و آزادی او را زاد راه آن سفر خود نموده، و من بعد تکلیف بندگی بر او از وجه اعتبار ساقط و هابط است. هرجا که خواهد رود و خدمت هر که خواهد کند، و کان ذلک فی تاریخ غره شهر ربیع الاول 1082
مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَىٰ نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ یَنْتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِیلًا
احزاب/۲۳
https://historylib.com/articles/6959
تاریخ بخارای غنجار و نقل های برجای مانده از آن
تعطیل کردن دنیا، نگاهی به رابطه زهد اسلامی با کسب و کار اقتصادی
گزارشی از رساله الحث علی التجارة و الصناعة و العمل ابوبکر خلال
https://historylib.com/articles/6958
https://iqraonline.net/treatise-in-refutation-of-declaring-a-believer-an-unbeliever/
Читать полностью…
https://historylib.com/articles/6957
چرا باید از شاه اسماعیل صفوی دفاع کرد؟
گزارش یک متن صفوی
دفاع ابوحنیفه از زبان فارسی برای استفاده در اذان، نماز و ...
از اواخر قرن اول و بیشتر در اوائل قرن دوم این سوال مطرح شد که آیا می شود به جای «الله اکبر» [در اذان] آن را فارسی گفت یا خیر. این سوال به موارد دیگری هم مربوط می شد و در نهایت به کار ترجمه قرآن به فارسی هم رسید. اما در آغاز بحث اذان و نماز بود. گزارش این مسأله را سرخسی (م 483) در المبسوط آورده و استدلالهای مخالف و موافق را نقل کرده است. طبعا مهم ترین مدافع و صریح ترین دفاعیات از زبان فارسی را ابوحنیفه داشت. به روایت سرخسی، وی معتقد به این مسأله بود و می گفت هدف ذکر خداوند است و با هر زبانی می شود چنین کرد. در حالی که ابوحنیفه معتقد به استفاده از فارسی در نماز بود «اذا قرأ فی صلاته بالفارسیة جاز عند أبی حنیفه» شافعی به کلی مخالف آن بود که بشود نماز را فارسی خواند:«لاتجوز القراءة بالفارسیة بحال». [خواندن بخشی از قرآن در نماز به فارسی] استدلال شافعی این بود که چون قرآن به عربی است، به هیچ روی نمی توان آن را فارسی خواند «فلا یتأدّی بغیره بالفارسیة» او می گفت: فارسی سخن مردم است [و عربی سخن خداست] و این [فارسی خواندن] نماز را باطل می کند.
سرخسی می افزاید: استدلال ابوحنیفه در باره جایز بودن قرائت در نماز به فارسی، این بود که ایرانیان «فُرس» به سلمان فارسی نامه نوشتند و از او خواستند تا سوره «فاتحه» را به فارسی برای آنان بنویسد، پس همین را در نماز می خواندند تا زبانشان به عربی روان شد. او همچنین در مقابل این فرض که قرآن، در زبان عربی، معجزه است، پس باید به عربی خوانده شود، چنین استدلال می کرد که معجزه در معانی قرآن است نه در الفاظ آن، و عجم ها هم این اعجاز را حتی اگر قرآن را به فارسی بخوانند، در معانی آن، درک می کنند. [به علاوه] قرآن [به عنوان کتاب الهی] کلام خدا و غیر مخلوق و نامحدث است، اما زبانها همه محدث هستند، بنابر این نمی شود گفت قرآن به زبان مخصوص است، چنان که آیه ««و انه لفی زبر الاولین» نشان می دهد که همین معانی در زبان آن اقوام هم بوده است.
سرخسی در شرح عقیده و فتوای ابوحنیفه ادامه می دهد: بنابر این «لو آمن بالفارسیة» کان مومن است. در وقت ذبح هم اگر به فارسی بگوید یا در وقت تلبیه به فارسی بگوید، و همین طور وقتی در نماز تکبیر را به فارسی بگوید، همین حکم را دارد. از ابوحنیفه نقل شده است که گفت اگر اذان به فارسی گفته شود، و مردم هم بدانند که آن اذان است، رواست، اما اگر نفهمند اذان است، روا نیست، برای این مقصود از اذان، اعلام است و در مورد دوم، این اعلام انجام نشده است. همچنین استفاده از فارسی در نماز و موارد دیگر، وقتی درست است که که مطمئن باشد آنچه گفته دقیقا معنای همان الفاظ عربی است.
سرخسی در المبسوط ذیل بحث اذان، هدف از آن را اعلام نماز می داند و معتقد است که آنچه اعلام می شود، بایان این مقصود را برساند. آنگاه در باره این که می شود به فارسی گفت یا نه، می گوید: اگر کسی تکبیر را به زبان فارسی بگوید، به نظر امام ابوحنیفه این صحیح است؛ زیرا هدف ذکر خداست، و این ذکر با هر زبانی قابل تحقق است. اما به نظر امام [ابو] یوسف و امام محمد [بن حسن]، این تنها زمانی جایز است که شخص به عربی تسلط نداشته باشد... وی ادامه می دهد مسأله اصلی، در مورد خواندن قرآن در نماز به زبان فارسی است. امام ابوحنیفه می‌گوید خواندن قرآن به فارسی جایز است، اما مکروه است. اما به نظر امام یوسف و امام محمد، اگر کسی به عربی مسلط باشد، خواندن به فارسی جایز نیست، مگر اینکه فرد نتواند عربی بخواند. امام شافعی معتقد است که به هیچ وجه خواندن قرآن به زبان فارسی جایز نیست، و اگر کسی به عربی مسلط نباشد، نماز او بدون قرائت خواهد بود.
همین اختلاف در باره تشهد و خطبه امام جمعه هم وجود دارد. در مورد خطبه نماز جمعه و تشهد، امام شافعی می‌گوید که، فارسی غیر از قرآن است (إنّ الفارسیة غیر القرآن) و خداوند در قرآن می‌فرماید: «ما قرآن را به زبان عربی قرار دادیم» (زخرف: ۳) و «اگر آن را قرآن عجمی قرار داده بودیم...» (فصلت: ۴۴). بنابراین، قرائت قرآن به جز به زبان عربی جایز نیست و نماز به فارسی باطل است. امام یوسف و امام محمد نیز می‌گویند که قرآن معجزه است و اعجاز آن در نظم و معناست؛ بنابراین، اگر کسی بتواند قرآن را به زبان عربی بخواند، موظف است به عربی بخواند و اگر نتواند، باید آنچه را که می‌تواند به زبان خود بخواند، مانند کسی که قادر به رکوع و سجود نیست و با اشاره نماز می‌خواند [یعنی مثل کسی که نمی تواند الفاظ عربی را بگوید و فقط با اشاره، و در هر حال جایز و کافی نیست که به فارسی بخواند و اگر بخواند فایده ندارد].
👇
Astarabad, Mir Damad, and the Safavid State
By Shaykh Rasul Jafariyan
With the ascension of Shah Abbas I in 996 AH (1588 CE), two prominent scholars, Sheikh Baha’i and Mir Damad, played significant roles in the Safavid state. Among them, Mir Damad was originally from Astarabad, and his father was the son-in-law of Muhaqqiq Karaki and one of his students in Najaf. This dual heritage positioned his intellectual foundations between Astarabad and Najaf.
This article seeks to explore the extent to which Mir Damad’s legacy was shaped by Astarabad. However, we lack clear historical and biographical information on this matter. Can we rely on alternative sources to investigate this question? This work, prepared for a lecture rather than as a formal article, aims to address this inquiry.
Full Paper: https://iqraonline.net/astarabad-mir-damad-and-the-safavid-state
مسجد بنو انیف که روزگاری وسط نخلستانها به صورت یک مخروبه بود، حالا بازسازی شده و گردشگران دینی از آن بازدید می کنند. این مسجد را به سبک بناهای باقی مانده از مساجد قدیمی و بیشتر دوره عثمانی بازسازی کرده اند. مدخل مرتبی هم برای آن در ویکیبدیای عربی نوشته اند. بازسازی این مسجد هم در ادامه بازسازی دیگر نقاط تاریخی ـ دینی مدینه است که در دستور کار هیئت تطویر قرار گرفته و با سرعت دنبال می شود.
Читать полностью…
مهریه یک دختر در سال 1122، 16 تومان، چهار تومان پرداخت فوری و باقی آن مدت دار.
قد تزوّج محمد رضا بن شاه جهان المملکو [؟] من البکر العفیفه حجة بنت .... بتاریخ لیلة الثلاثین من شهر رمضان المبارک سنه 1122 و امهر لها المهر ستة عشر تومانا، اربعة منها معجّله و الباقی مؤجله.
https://historylib.com/articles/6979
سعی جمیل مورخان
متن سخنرانی به مناسبت رونمایی کتاب «به عرض عالی میرسانم»
روایتی شگفت و آموزنده میان حسن بصری و عبدالله فرزند عمر در باره سخنان سلمان در روز سقیفه
عن الحسن البصري، قال: دخلت مسجد رسول الله صلى الله عليه و آله فجلست الى عبد الله بن عمر، و ذلك في يوم الجمعة الى أن طلع علينا مروان، فخطب، و صلى، فجعل عبد الله بن عمر يقول: رحمك الله يا سلمان. و يكرر ذلك. فقلت له: يا أبا عبد الرحمن، لقد ذكرت من سلمان شيئا. قال: نعم، خرج علينا عشية بايع الناس لأبي بكر، فقال: أما و الله لقد أطمعتم فيها أولاد العتل و لو وليتموها أهل بيت نبيكم ما طمع فيها غيرهم، و ذكرت قوله هذا لما رأيت مروان على المنبر. (شرح الاخبار قاضی نعمان: ج 1، ص 197)
حسن بصری روایت می‌کند که: وارد مسجد رسول خدا (صلى‌الله علیه و آله) شدم و کنار عبدالله بن عمر نشستم، و این در روز جمعه بود تا اینکه مروان [بن حکم حاکم وقت مدینه] بر ما ظاهر شد، خطبه خواند و نماز به جا آورد. عبدالله بن عمر پیوسته می‌گفت: 'خدا رحمتت کند، ای سلمان.' و این را بارها تکرار می‌کرد. به او گفتم: 'ای ابو عبدالرحمن، از سلمان چیزی یاد کردی [که این طور بر او رحمت می فرستی؟].'
گفت: 'بله، روزی که مردم با ابوبکر بیعت کردند، سلمان نزد ما آمد و گفت: به خدا قسم، شما کاری کردید که فرزندان سرکشان را به طمع انداختید؛ و اگر خلافت را به اهل بیت پیامبرتان سپرده بودید، کسی جز آنها طمع نمی‌کرد.' و من امروز به یاد سخن او افتادم وقتی مروان را بر منبر دیدم." [با تشکر از دوستم آقای قندهاری که این نقل را فرستادند].
فهرست مقالات:
1 جَهم بن صفوان (م 128هـ) تلاش نافرجام برای فهم توحید خالص 11
2 مروری بر جُنگ حاجی محمد بیکا 97
3 مروری بر جُنگ محمد هادی مازندرانی 169
4 تکفیر اهل قبله بین نفی و اثبات (گزارش چند متن از دوره تیموری و صفوی) 223
5 معرفة الابرار، و مرز میان غلو و میانه روی در تشیع 261
6 مسقط در سفرنامه های حج فارسی قاجاری 293
7 قم در آینه شعر شیخ عبدالرزاق مسأله گو «خائف قمی» 315
8 تحلیل و تفسیر متن «تاریخ ایران، دوره مقدّماتی» تألیف جناب آقا شیخ عبدالرزّاق 363
9 رساله در کلام ماتریدی 487
10 از «گذاری به بدویت موتریزه» تا «خسی در میقات» 507 ـ 522
و از نوادر حکایات قصه مباهله مولانا روزبهان شیرازی است با مولانا تقی شوشتری:
بدان که در تاریخ الف من الهجرة مولانا روزبهان شیرازی که از جمله اجلّه ی شیراز بود، خصوصا در علوم ریاضی امتیاز تمام داشت، و در میان طبقه غزلباش [کذا] نمی توانست که موافق اعتقادات خود عمل نماید، از موطن خود مهاجرت اختیار نموده متوجه هندوستان شد، و به خدمت اکبرپادشاه مبادرت نموده، و اعتبار بسیار یافت و به اعلان مذهب شافعی و اوصاف آن و توبیخ مذهب شیعه و تنویه آن قیام می نمود و منصب کتاب داری بدو مفوّض و مرجوع بود، و چون آن پادشاه از دار فنا به دار البقا رفت، پسر او سلطان سلیم الملقب به جهانگیر پادشاه، به جای پدر سر بر آرای اورنگ فرماندهی شد و از وسعت مشرب امر نمود که طوایف امم موافق دین و مذهب خود عمل نمایند، و کسی با کسی در آن باب معاندت و مخاصمت ننماید، و در مجلس او اهل ادیان مختلفه راه داشتند.
اتفاقا روزی مولانا روزبهان در نفی مذهب شیعه سخنی می گفت، و مولانا تقی شوشتری نفی سخنان او می نمود تا آن که میانه ایشان گفتگوی بسیار و مباحثه ی بیشمار شد. پس پادشاه فرمود که از طرفین دلایل مذکور می سازند و حق ثابت نمی وشد و عرصه مجادله را کناری نیست.
مولانا تقی شوشتری گفت که یا مولانا روزبهان، مباهله می کنیم و پادشاه از حقیقت مباهله پرسید. گفتند که مدتی مقرّر می دارند و در آن مدعا دعای بد و نفرین بر هم می کنند که آن که ناحقّ است آسیبی بدو رسد و پادشاه این سخن پسند افتاد.
ایشان دست یکدیگر گرفته تا بیست روز موعد نمودند و در شب هفدهم چراغی خادمه ی مولانا روزبهان به خانه در برد و آتشی از در کتابخانه افتاد و مولانا خود را در کتابخانه انداخت که آتش را بنشاند یا چنین کتاب نفیس بیرون آورد. اتفاقا درهای خانه بر هم آمد و تا آگاه شدن مردم تمام کتابخانه و مولانا روزبهان و آن خادمه در آن خانه بسوختند و پادشاه و اکابر و اصاغر هندوستان متنبّه شده در مقام هواداری شیعه برامدند و مولانا تقی را دوست و دشمن تحفه ها فرستادند و مشار الیه از جمله امرای ذوی الاقتدار شد.
https://historylib.com/articles/6960
احکام نجومی و اغتشاش فکری ـ عقلی در تمدن اسلامی
همه ما می دانیم میان علم نجوم و شبه علم تنجیم که روزگاری علم تلقی می شد ـ البته نه برای همه ـ چه تفاوت فاحشی وجود دارد. اشکال این است که در دوره هایی ـ حتی برخلاف رأی دانشمندان بزرگ دنیای اسلام ـ علم تنجیم اعتباری بیش از علم نجوم داشت. پرسش ما این است که تأثیر این شبه دانش که بسیاری همان وقت هم آن را شبه دانش می دانستند، در وضعیت علم در تمدن اسلامی چه قدر بوده است. وجود این شبه دانشها سبب شد تا مسیر یک علم عوض شود و به جای پیشرفت و ترقی، دنیای اسلام در گل و لای عقب ماندگی علمی بماند. در این مقاله، به بخشی از مخالفت ها با دانش تنجیم که مورد حمایت شاهان و امیران بود، و عالمانی نیز برای ارتزاق دنبالش بودند، چه مقدار بوده و تأثیر منفی آن در وضعیت علم چه اندازه بوده است.
نویسنده این رساله را در سال 1179 ق نوشته و پیش بینی و محاسبه نجومی و ... کرده است که ظهور مهدی (ع) در سال 1204 ق رخ خواهد داد.
Читать полностью…
در همین زمینه مقاله پایین را هم می توانید مطالعه فرمایید 👇👇💐💐
Читать полностью…
دو مقاله بالا، ترجمه انگلیسی دو مقاله این بنده خدا در باره مسأله تکفیر است. از مترجم عزیز سپاسگزارم.
Читать полностью…
Sectarianism in Islam: Centered Around the Concepts of Disbelief (Kufr) and Faith (Iman)
The concept of Kufr and Iman and determining their instances form a very important basis for sectarian divisions. The origins of the matter trace back to the time of the Prophet (p) & the Qur’an itself, as there were frequent discussions on Kufr and Iman and their definitions, even with debates over identifying the examples. After the Prophet (p), during the Ridda wars and the killing of Uthman, the issue of Kufr and Iman became highly significant. However, it was during the battles of Jamal, Siffin, and Nahrawan that the issue gained the most prominence. The result of these events was the emergence of three sects: the Murji’ah, Kharijites, and Mu’tazilites. Even Ahl al-Hadith, for an extended period, made Iman one of their central concerns, writing hundreds of treatises and books on the matter.
Continue Reading: https://iqraonline.net/sectarianism-in-islam-centered-around-the-concepts-of-disbelief-kufr-and-faith-iman/
ادامه پست قبلی 🌸
اما امام ابوحنیفه که فارسی خواندن [آیات را در نماز] را جایز می دانست، به روایتی استناد می‌کند که در آن ایرانیان به سلمان فارسی نوشتند و از او خواستند که سوره فاتحه را به فارسی برایشان بنویسد و آنها این سوره را در نماز به فارسی می‌خواندند تا زمانی که زبانشان به عربی روان شد.
به روایت سرخسی، امام ابوحنیفه ـ در پاسخ استدلال به اعجاز بودن متن عربی ـ می‌گوید که وظیفه اصلی، قرائت قرآن به عنوان یک معجزه است و اعجاز قرآن در معنای آن ست. قرآن حجتی بر همه مردم [با همه زبانها] است، و ناتوانی ایرانیان در آوردن چیزی مانند آن، حتی با زبان خودشان نیز آشکار می‌شود. قرآن کلام خداست، مخلوق نیست، اما زبانها همه مخلوق هستند. بنابراین، نمی‌توان گفت اصل قرآن به لسان مخصوص است، چرا که خدای می فرماید «و إنه لفی زبر الاولین» و این معانی در میان اقوام دیگر در زبان های آنها هم بوده است [پس معنا مهم است].
بدین ترتیب اگر کسی به فارسی ایمان بیاورد [شهادتین را به فارسی بگوید] مومن است. چنان که اگر در ذبح [نام خدا را] به فارسی بیاورد، یا تلبیه را به فارسی بگوید، درست است. همین طور اگر تکبیر را به فارسی بگوید و نماز را به فارسی بخواند [و قرأ بالفارسیة].
سرخسی در ادامه و بر اساس فتوای ابوحنیفه می گوید: اگر کسی اذان را به فارسی بگوید و مردم بدانند که این اذان است، به نظر امام ابوحنیفه جایز است. اما اگر مردم ندانند [متوجه نشوند] که این اذان است، جایز نیست؛ زیرا هدف از اذان، اعلام است و [در صورتی که نفهمند] این هدف تحقق نمی‌یابد. به نظر امام ابوحنیفه، استفاده از زبان فارسی در نماز جایز است، مشروط بر اینکه فرد مطمئن باشد که معنای عربی را به‌درستی درک کرده است. «انما یجوز إذا قرأ بالفارسیة، اذا کان یتیقّن بأنه معنی العربیة».
المبسوط، 1/36 ـ 37
10 توییت اخیر این بنده خدا
1. تأکید بر «علم» و پرهیز از «شبه علم» مهم ترین مطالبی بود که وزیر علوم در اولین سخنرانی خود مطرح کرد. بهتر است همه نهادهای علمی وابسته به دولت، روی همین مسیر پیش رفته، ذهن کودکان، نوجوانان و جوانان در حال تحصیل ما را «علمی» تربیت کنند. مشکلات کشور تنها از این مسیر حل خواهد شد.
2. بهتر است دین و نهادهای وابسته به آن، در حفظ تفکر دینی و اخلاقی جامعه بکوشند و روی آن متمرکز باشند، اما مانند متکلمان قدیم که گاه به بهانه حفظ آنچه خود اصول دین می دانستند، مانع از رشد علم فیزیک، شیمی، و نجوم و طب می شدند، عمل نکنند. حریم دین و علم هر دو مهم است.
3. در گذشته و اکنون هم، عده ای از متدینان و متکلمان به بهانه دین، حریم علم را می شکستند، و عده بیشتری از عالمان مدرن، به بهانه علم، به حریم دین و تفکر دینی دست اندازی می کردند. تعیین مرز هم دشوار است، اما روشن است که هیچ کدام از اینها، راه درستی نیست، هرچند بحث کردن بسیار خوب است.
4. در همه کشورها شبه علم، در حوزه های مختلف وجود دارد، اما این که اساس سیستم آموزشی بر این پایه نباشد چنین نیست. حتی این که مراکزی باشد که روی آن علوم کار کند، هم با نگاه تاریخی و هم جز آن، امر غریبی نیست. اما رسوخ شبه علم در مراکز تصمیم گیری بویژه آموزشی مشکل ساز است.
5. دولت جدید در پایان سال تحصیلی آینده، باید با بالا رفتن متوسط معدل دانش آموزان از وضع مفتضحی که سالهای قبل داشت، نشان بدهد که در این زمینه فعال شده است. آموزش و پرورش باید برنامه ریزی دقیقی برای افزایش سطح علمی دانش آموزان داشته باشد.
6. کسی چون صاحب عباد که خودش متکلم و عالم بود و می گفت: «سلطان العلم فوق سلطان الولایه» جایی، برخلاف، به کسی که از او خواست کتابهای طبی را در کتابخانه وقفی اش در ری قرار دهد، گفت: «طب نردبان الحاد است، و تو که مهندسی و متهم هستی، این حرف را نزن که در اثبات اتهام تو کافی است!
7. عده ای که نگران بافته های خود هستند، به محض این که دفاع از دانشی می کنید که دنیای جدید را ساخته، بر عالم تسلط یافته و با تکیه بر آن 300 سال است کشورهایی را مستعمره خویش کرده، می گویند پزیتیویسم آمده است. ای کاش اندکی به اطراف خویش می نگریستند و تسلط علم جدید را می دیدند.
8. اگر کسی از دانش جدید حمایت کند، معنایش این است که دین را کنار گذاشته است؟ هیچ راهی برای توافق علم و دین نیست؟ می خواهید به نسلی که تأثیر علم را می بیند، پیشرفت ها را می نگرد، و دنیای شگرف کنونی را تجربه می کند، بگویید این راه غلط است و راه شما درست است؟ به تأثیرش فکر کرده اید؟
9. علم جدید دنیای کنونی بشر را متحول کرده و بیشتر هم خواهد کرد. این ربطی به فساد اخلاقی وتجاوزگری قدرت های بزرگ و خشونت های صهیونیسم در غزه ندارد. ما راهی جز پیشرفت علمی نداریم و الا از صحنه عالم محو میشویم. حالا هم دیر شده است. وزیر علوم وآموزش و پرورش این را رسالت اصلی خود بدانند.
10. بنا نیست، علم، همه مشکلات عالم را حل کند؟ مگر دانشی که ما در قرون میانه اسلامی داشتیم، همه مشکلات عالم را حل کرده بود؟ هر بخشی از زندگی بشر راه حل ویژه خود را دارد. دین کار خودش را می کند، علم هم. اما امروزه، علم، دنیای پیشرفته را بر ما مسلط وعرصه را بر ما تنگ کرده است. چه کنیم؟
