3793
🔻کابان کاناڵێکی خۆماڵیی فەرهەنگی ، ئەدەبی و کۆمەڵایەتییە کە زۆرتر دەپەرژێتە سەر چیرۆک و ڕۆمان و هەروەها بابەتگەلی دیکەی کۆمەڵایەتی و هونەری و ... بەڕێوبەر @MTMUKRYANMK
📱 وێنەی تایبەتیی کوردینووس وێڕای ڕۆژژمێری مانگی خاکەلێوە، بۆ موبایل (ژماره ٥).
➿ @Kurdinus
کۆڵانێ ئاوپڕژێن دەکەم
مستەفا دادار و ڕەنج سەنگاوی
WEBSITE | YOUTUBE | FACEBOOK | SPOTIFAY | SOUNCLOUD | TELEGRAM | VIMEO | WHATSAPP
هێمن لە یادی پێشەوادا دەڵێ :
وەختێکی باسی پێشەوام لێ دەپرسی وەختە گریانم بێ. ئەگەر قسەکانم باشیش نەبێ، دەبێ لێم ببوورن. من پێشەوام وەک بوت دەپەرست، ئێستاش وەک بوت دەیبەرستم. ئەما دەکرێ نەختێک ڕەخنەشی لێ بگرم.
من لە پێشەکیی تاریک و ڕووندا نوقاتی زەعفی پێشەوام نووسیبوو، بەڵام داخەکەم ڕەقابەی بنکەی پێشەوا فڕییان دا، بۆچیشیان فڕێ دا؟ لە بەر ئەوەی ، نا، پێیان وا بوو نەقدەکەم بەجێ نییە. ... با لەتیفتر باسی پێشەوا بکەین: من پێم وا بوو زۆر لەوە زیاتر بوو بۆ پێشەوای میللەتێکی دواکەوتووی وەک کوردی ئەو سەردەمە {ببێ}. هیندە فاسیلەی هەبوو لەگەڵ میللەتەکەی، هیندە پێشکەوتووتر بوو لە خەڵکەکە، بۆ پێشەوای ئەو میللەتە نەدەبوو. ئەو واقیعەن ئینسان بوو. ئینسانی خۆش دەویست. ... بەڵی زۆر ناسکتر بوو، زۆر شاعیرتر بوو، زۆر ئینسانتر بوو لە پێشەوای میللەتێک.
.... چاکم لە بیرە کەسێک بە ناوی غەفووری مەحموودی هەبوو، عوزوی حیزب بوو. هەتا مەسئوول بوو لە حیزبدا، نەک مەسئوولی ناوەندی ئەما لە کادرە سەرەکییەکانی حیزب بوو. دوایی، ئەوە ئاشکرا بوو کە جاسووسی ئێران و ئینگلیزیش بوو. پێشەوا تفی لێ کرد، ئەوە بوو مووچەی لێ بڕێ. بەڵام گەنجەکانی حیزب لە کۆڵی نەبوونەوە. تۆڵەیان لێ ئەستاندەوە و کوشتیان.
لە بیرمە من و هەژار چووینە لای خەبەرەکەمان پێ دا: فڵانکەس کوژرا. خودا دەیزانێ جنێوی دا. کوتی: مەلعوونینە ئێوە کوشتووتانە. ئاگای لێ نەبوو کە ئەو قەتڵە سیاسییە کراوە. کوتمان ئێمە شاعیرین. من و هەژار هەردووکمان پێ دەکەنیین. چونکە بە ڕاستی پێمان خۆش بوو کە خائینێک کوژراوە، ئەما ئەو ناڕەحەت بوو. زۆر چاکم لە بیرە دەیکوت: ئاخر نازانن ئەوە بابی هەیە، دایکی هەیە، منداڵی هەیە، دەکرا چاکی کەین، دەکرا تەربییەتی بدەین.
ئەو کابرایە برایەکی نوقستانی هەبوو، قاچی شەل بوو، بە گۆچان دەڕۆیشت. کاتێک پێشەوا ئیعدام کرا، چوو بەو گۆچانەی کە پێی دەڕۆیشت لە قاچی پێشەوای دا، دیارە نەیوێرا دوای ئەوە لە مهاباد بژی، نازانم چیی لێهات. کە وا بوو ئەو کابرایە ڕقی لە پێشەوا هەڵگرتبوو، لەگەڵ وەی پێشەوا ئاگای لە کوشتنی برای وی نەبوو، ئەما ئەو لە لێقەوماندا ئەوەی کرد. ئەوە یەکێک بوو لەوانەی پێشەوا ڕابەرایەتیی دەکردن.
کاکە ڕۆژی دووی ڕێبەندان....من لە پەنای پێشەوا دانیشتبووم. ... من شاعیرێکی ڕووت بووم، ئەو لە پەنای خۆی داینام. ئەو دەیویست کە وەختێکی جەمهووری ئیعلان دەکرا هەر من و هەژاری لە پەنا خۆی دانابا. کاکە باوەڕ بکە ئەو ڕۆژە ئەوەندە گریاوم کە قەت لە عومری خۆمدا ئەوەندە نەگریاوم.... پێشەوا گاڵتەی پێ دەکردم... دەیگوت: بابە بۆ دەگری؟ دەنا ڕۆژ لەو ڕۆژەی خۆشتر دەبێ؟
بزانە پاش ئەو ڕۆژە خۆشە، من ڕووخانەکەم دیت. ... نازانم بۆ نەمردم. ئەگەر پێیان کوتم پێشەوا ئیعدام کراوە بۆ دڵم نەتۆقی؟ ئەگەر بیستم دوژمن هاتەوە وڵاتەکەیان داگیر کردینەوە، ئەوانە هەموو تەئسیری زۆر گەورەیان کردە سەر شاعیریی من...
هێمن
گفتوگۆ لەگەڵ ڕەفیق سابیر و کەمال میراودەلی،
١٩٧٨ ـ بەغدا
کاناڵی کابان
KABAN
🔴خانباجی//
➖دەنگی خاتوونێکی کوردەواریی ناوچەی موکریانی کوردستان
🔹ڕێکخستن و ساغکردنەوەی مۆسیقا: هاشم ڕەشادەت
١۴٠٣٫٠١٫٠٩
س؛ هاژه
کاناڵی کابان
KABAN
شارەزایەکی بواری تەکنەلۆجیا لەبارەی زیادکردنی ئیمۆجیی ئاڵای کوردستان لە فەیسبووک بە بەکارهێنانی ئاڵای تاجیکستان: ئەوەی کراوە بەو شێوەیە، کفری تەکنەلۆجیە
س؛ڕووداو
کاناڵی کابان
KABAN
ئاهەنگی لەیلا
لە لایان کۆڕی میراز و هونەرمەندی بورچوو یانکین
بە زمانی کوردی ، زاراوەی کرمانجی
KABAN
لە ستایشی ژیاندا
ئەزموونی شاعیر و نووسەر
ڕەفیق سابیر
بەشی ۹
مۆسیقا ؛ پدرام شەهلایی
تۆمار و خوێندنەوە ؛ موشتاق فەیزیابی
دیزاینەر و پێشکەشکار تەکنیکی ؛ دیاکۆ گەرمیانی
س؛ڕێگاپادکەست
#لە_ستایشی_ژیاندا
کابان | KABAN
🔥مەڕاسمی نەورۆزی کوردەواری
🔥مەهاباد ـ شاروێران ، داشخانە
قەبارە : 14.7MB
کاناڵی کابان
KABAN
❤️🔥(نەورۆز)
🎤(گۆرانیبێژ)
مریەم خانەساز
🪕(عود و تار و بەم تار)
موحەمەد قادری
🎻(کەمانچە)
ئەحمەد پورئەبوقەدارە
🥁(دەف و تومبەک)
سارا ئەحمەدیان
🎶 (سێتار)
بهرەنگ کاکی
🎼(سەنتور)
فاتمە خۆرشیدی
♦️(بەڕێوەبەر هه‌ماهه‌نگی)
میلاد نه‌زه‌ری
🔈میکس و مەسترینگ
(وەحید نەزەری کرماشانی)
📹وێنەگر
(مێهران ئێسمائیلی و فاتمە کشتمەند)
🔥مەڕاسمی نەورۆزی کوردەواری
🔥نەغەدە ، سندووس ـ باڵخچی
بەڕێوەچوونی ڕێوڕەسمی نەورۆزی ٢٧٢٤
فیلم: ستۆدیو مادیک
سپاس بۆ دیاری نوێ
KABAN
🔥مەڕاسمی نەورۆزی کوردەواری ـ ٢٧٢٤
🔥مەهاباد ، شاروێران ـ قزڵقۆپی
فیلم؛ ئەسرا ئاواز
KABAN
آقا ما امروز مثل همیشه از خواب بیدار شدیم و صبحونه و یه قهوه زدیم به بدن که از خونه بزنیم بیرون سرمون رو گرم کنیم
یهو زنگ خونه رو زدن رفتم دم در دیدم یه خانم قد و قواره دار و خوشجل موشجل گفت سلام
گفتم علیک فرمایش ؟؟
گفت : من زن شما هستم
گفتم : خانم محترم بیخیال من زن و بچه دارم خیلی هم از زندگیم راضیم در ضمن با این حقوق بازنشستگی باید این یکی رو هم طلاق بدم زن دوم به چه کارم میاد
در ناباوری سند ازدواج رو بهم نشون داد دیدم راست میگه ولی دقت که کردم دیدم «امضاء منو جعل» کردند بدون اطلاع من برام زن گرفتن
ولی الحق چه زنی هم گرفته بودند مثل یه ملک سه نبش بر ازگل بود با ویوی عالی
گفتم : خانم این جعل امضاست من از شما شکایت میکنم
یه غمزه امد گفت : دلت میاد از من شکایت کنی
دیدم راست میگه گفتم فعلا صداشو در نیار آب و از آسیاب بیفته بعد عید میریم ماه عسل
گفت : باشه هانی جون بعدا میبینمت بای بای
فقط مونده عیال رو بپیچونم خدائیش حیفه از یه همچی ملک قواره‌دار با چشم انداز عالی بگذرم
صدیقی نا صدیق میفهممت چه قدر نگرانی ، الحق که ازین جعل‌ها نمیشه گذشت
با احترام یک قربانی جعل
KABAN
📱 وێنەی تایبەتیی کوردینووس وێڕای ڕۆژژمێری مانگی خاکەلێوە، بۆ موبایل (ژماره ٩).
➿ @Kurdinus
نە شمشێری ئایین‌ڕەنگی خەڵیفەکان
نە شاڵاوی خوێن و جەنگی پاشا و سوڵتان
نەیانتوانی ڕەنگی ژیان و ڕەمزەکانمان مەرگپۆش کەن!
چونکە ئێمە لە سەنگەری سێ وشەوە،
هێماکانی بوونی خۆمان پاراستووە
بە سێ وشەی سادەی پیرۆز:
ڕەنگی شادی، ڕەشبەڵەک و گڕی نەورۆز
........
چەندی ویستیان نەیانتوانی
لە گەنکاوی بیری خۆیان
ڕەنگی ژن و ڕەمزی عەشق و ژینای جوانیم بشارنەوە
چونکە ئێمە بە سێ وشەی سادەی پیرۆز
گوڵی دڵمان ئەدەین لە سینگی بێدەنگی جیهان
هەر سێ وشەی پڕ لە شادی: ژن و ژیان و ...
.........
چەندی ویستیان بۆیان نەکرا
بزەی خۆری خۆزگەکانمان، ڕەش بێتەوە
ئەستێرەکانی مێژوومان بکوژێننەوە
زامەکانی باڵای خۆمان بیر چێتەوە
چونکە ئێمە بە سێ وشەی شادی و خەم و خۆشەویستی
ڕەمزەکانی خۆمان هەرگیز لەبیر ناکەین بە هیچ شێوە:
یەک پێشەوا، دوو چوار چرا،
سێهەمیان دەی خاکەلێوە
ڕ - لوقمانی
/channel/rahimluqmani
کاناڵی کابان
KABAN
بەیتی خەزێم یا هەوای خەزێم
شاهکاری فۆلکلۆری کوردی
دەنگی عمر ڕەسووڵی
🔶ایلام، مرکز ولایت کردستان در نزهةالقلوب حمدالله مستوفی
✍ اسماعیل شمس
🔻شاید برای نویسندگان کرد و علاقه‌مندان به تاریخ کردستان چنین تیتری تعجب‌آور و بالاتر از آن غیرقابل باور باشد. من هم به آنان حق می‌دهم، زیرا همه شرق‌شناسان و کردشناسان غربی و شرقی و همه پژوهشگران کرد از محمد امین زکی بیگ تا امروز، بالاتفاق گفته‌اند که قلعه بهار، مرکز ولایت کردستان مندرج در نزهة القلوب حمدالله مستوفی، همان شهر بهار در استان همدان امروزی است. با وجود این نگارنده این یادداشت پس از سالها پژوهش، ضمن رد دیدگاه همه تاریخنگاران و پژوهشگران پیشین، بدون هیچ گونه شک و تردیدی و با قطعیت تمام به این نتیجه رسیده است که مرکز ولایت کردستان، بهار همدان نبوده و در ایلام کنونی است. هرچند دوست پژوهشگرم جناب آقای د. رحمتی پیشتر تردیدهایی را درباره تطبیق مرکز ولایت کردستان با بهار همدان مطرح کرده بود، اما او هم در جایابی محل اصلی بهار به نتیجه نرسیده بود. می‌دانم که با قطعیت و حتمیت سخن‌گفتن با اصول حرفه‌ای پژوهش سازگار نیست، اما از آنجا که پذیرش چنین ادعایی برای پژوهشگران و خوانندگانی که بیش از چند قرن یک روایت خاص را شنیده و از فرط تکرار به آن ایمان آورده‌اند،بسیار سخت است، ناچارم برخلاف روال قبلی با قطعیتی غیرقابل تردید این موضوع را که پیشتر در قالب فرضیه به برخی دوستان نزدیکم گفته بودم،این بار همچون جدیدترین یافته پژوهشی‌ام به خوانندگان عزیز کردستان‌نامه ارائه دهم. مستندات تاریخی و میدانی این مطلب را که پس از مطالعه صدها منبع تاریخی مرتبط، بازدید از منطقه و تطبیق جاینامهای جغرافیایی قدیم و کنونی به دست آمده است، در چند ماه آینده در نشریه‌ای پژوهشی انتشار خواهم داد. امیدوارم برخی کسان که عادتشان سرقت ایده‌های دیگران و انتشار آن به نام خودشان است، پیش از انتشار مقالە دست‌به‌کار نشوند و آن را هم مانند مواردی دیگر به اسم خود ثبت ننمایند.
🔻خوشحالم که یک بار دیگر روشن شد که سخن شرق‌شناسان غربی درباره تاریخ کرد و کردستان آخرین حرف و فصل‌الخطاب نیست و یک پژوهشگر کرد آشنا با تاریخ و جغرافیای منطقه می‌تواند به سادگی سخن آنان را نفی‌کند و به کناری‌نهد. این کشف پژوهشی به بسیاری از خطاها و بدفهمی‌ها در این باره پایان خواهد داد و عرصه جدیدی را بر روی پژوهش درباره منطقه‌ای که من همواره قلب حکومت ساسانیان خوانده‌ام، خواهد گشود.پیش از این در همین کانال نوشته بودم که سخن لسترنج و پیروانش درباره آمدن نام کردستان برای نخستین بار در عصر سلطان سنجر سلجوقی و نزهةالقلوب نادرست است و سلیمان‌شاه، والی کردستان هیچ ربطی به سلجوقیان ندارد، حالا هم با قاطعیت می‌گویم که مرکزیت حکومت او بهار همدان نیست، بلکه تپه گل‌وهار در روستای مهدی‌آباد در شهر ایلام کنونی است.
🔶هەڵوەشاندنەوەی مێژوویێکی دێرین/ناوەندی ویلایەتی کوردستان کە لە نوزهەتولقولووبی حەمدۆڵڵا مستەوفی قەڵای وەهارە، لە شاری ئیلامی ئێستایە.
🔻ڕەنگە زۆربەی توێژەران و خوێنەرانی کورد لەم بابەتە سەریان سۆڕ بمێنێت و بڵێن ئەمە یانێ چی؟ چۆن دەبێ ئەم هەموو مێژوونووس و توێژەرە لە محەمەد ئەمین زەکی‌بەگ بگرە تا ئەمڕۆ و ئەو هەموو ڕۆژهەڵاتناسە لە لسترەنج و مینورسکی تا برۆیین‌سن و ئەوانیتر بە هەڵە چووبن؟ مافی خۆتانە کە بڕوام پێنەکەن، منیش نەمدەویست ئەم باسە کە هەڵوەشاندنەوەی مێژوویێکی دێرین و گشتگیرە لەم کۆرتە باسە پێشکەش بکەم، بەڵام ئەمڕۆ کە نەورۆزی شکۆمەندی ئیلامم دی نەمتوانی تا بڵاو بوونەوەی توێژینەوەکەم کە لەوێ بە تێر و تەسەلی و بە بەڵگە و فەکت و دۆکیۆمێنت ئەم ڕاستیەم پیشان داوە سەبر بکەم. لە بەر ئەوە لەیرە بە دڵنیایی و بێ هیچ شک و گۆمانێک پێتان دەڵێم کە تا ئێستا هەرچی لە بارەی وەهاری هەمەدان وەکوو ناوەندی ویلایەتی کوردستان نووسراوە هەڵەیە و ناوەندی ئەو ویلایەتە شاری ئیلامی ئێستایە. پێشتریش وتبووم کە ناوی کوردستان هیچ پەیوەندیێکی بە سوڵتان سەنجەری سەلجووقیوە نیە و یەکەم جاریش لە نوزهەتولقلووب نەهاتووە. هیوادارم لە چەند مانگی داهاتوو تەواوی توێژینەوەکەم لە گۆڤارێکی زانستیدا بڵاو ببێت و بکەوێتە بەردەستی خوێنەرانی ئازیز.خۆشحاڵم کە جارێکیتر بۆ هەموان ڕوون دەبێت کە بۆچوونی ڕۆژهەڵاتناسان، وێڕای سپاس بۆ هەموو زەحمەتەکانیان،دوایین قسە لە سەر مێژووی کورد نین و توێژەرێکی کورد بە ئاسانی دەتوانێت بیر و بۆچوونیان هەڵوەشێنێت.
🔻هیوادارم لەمه زیاتر بەچاۆیلکەیێکی سووک و لە ئاستێکی نزمەوە چاو لە توێژەرانی کورد نەکەین و پشتیان بگرین و ئەو هەموە بە توێژەرانی بیانی و ڕۆژهەڵاتناس سەرسام نەبین.دەیان توێژەری بەهێز و نەناسراو لەم وڵاتە دەژین کە دەتوانن بۆچوونە هەڵەکانی بیانی‌کان پووچەڵ بکەن، بەڵام بە داخەوە بێ هیوا و بێ پەنان و لە بەر بژیوی ژیان کاری مێژوویی ناکەن.
🆔 /channel/kurdistanname
🆔 بازنشر این مطلب بدون آیدی کانال کردستان‌نامه ممنوع است.
سڵاو و ڕێز
هەڵسەنگاندنێکی نایاب و جوان و جێی سەرنجە،
لە لایەک ئازادی و سەربەستی ئافرەتی لێ وەشاوەی كورد،
لە لایەک شادی کە نیشاندەری هیوا و هومێدی
هەمو تاکێکی کوردە،
لە لایەک ڕەنگی جلوبەرگ یادی
خوێنی گەرمی شەهیدانە ، کە هەرتنۆکێکی هاوسەنگی گشت جیهانی دوژمنانە،
لە لایەک نیشانەی گوڵزاری ڕەنگینی خاکی کوردانە،
وە لە هەموان بەرچاوتر گەورەییەکە کە ئافرەت لە کۆمەڵدا هەیەتی و دەتوانێ بە ڕاشکاوی سەر هەڵێنێ ،
بژی کورد بۆ کچت .
بەڵێ کچی کورد لێوەشاویە لێهاتویە ، سەرتۆپی کچانی جیهانە و پیاوی کوردیش ئەوەندە چاونەترس و دەست و دڵ ئاواڵەیە و دە دایک وخوشک و کچی ڕادەبینێ کەئاوا مەیدان و دەسەڵات و گەورەیی دەداتێ و پێ ڕەوا دەبینێ.
بژی کچی کورد بۆ گەورەیی و ڕێزت ، کە بەڕاستی شایانی ئەو پلەبەرزە و بەرچاوەی.
📝 حەسەن شەریفی
🔥مەڕاسمی نەورۆزی کوردەواری
🔥مەهاباد ـ شاروێران ، داشخانە
قەبارە : 46.5MB
کاناڵی کابان
KABAN
لە ستایشی ژیاندا، ئەزموونی نوسەرێکی کورد
ڕەفیق سابیر، شاعیر و نوسەری کوردە کە ئەزمونی ژیان و بەسەرهاتی خۆی لە کوردستانی عێڕاقەوە تاکو نیشتەجێبوون لە سوێد لە کتێبی" لە ستایشی ژیاندا" باس دەکات. بەستێنی فیکری ڕەفیق سابیر، بزوتنەوەی چەپە و ئەندامی حیزبی شیوعی بووە، بەڵان وەک نوسەرێکی ڕەخنەگر زۆرتر دەردەکەوێ و بە عەقڵی ڕەخنەیی بۆ ڕووداوەکان دەروانێ. هەم ئەزموونی شاری بە تەواوی تاقی کردۆ هەم لە شاخدا وەک بیرمەندێکی خاوەن هزروبیر، بەکردەوە تێکۆشاوە. واقیعی کێشەی کورد و کوردستان، وادەکا تاکو ڕەفیق سابیر لە بیرۆکەی حیزبی بێتە دەر و بڕیاری خۆی بدا. دیارە بۆی هەیە دەگەڵ بۆچوونەکانی ئەو هاودڵ بی یان نا، بەڵام بە ڕای من هێندە ئەزموونە گرینگە کە ناکرێ خۆی لێ بوێری.
وەک نوسەرێکی بەرپرس، ڕەفیق سابیر دۆای گەڕانەوە بۆ زێدی خۆی دەگەڵ کێشەکانی هەریمی کوردستان بەڕەوڕوو دەبێ، بۆیە ناتوانێ بە هەر بەهایەک لە نێو بازنەی بەرتەسکی کاری حیزبی و دەسەڵاتی هەریمدا بگونجێ. ئەوەی بۆ ڕەفیق سابیر پلەی یەکەمە، ئەنجامی کاری فەرهەنگییە کە بە پێشکێش کردنی چەن کۆمەڵە شێعر، لێکدانەوە و نوسینی دیکە بە ئەنجامی گەیاندوون. ئەزموونی ژیانی ڕەفیق سابیر، بارودۆخی پارچەکانی کوردستان دەگرێتەوە، کە وایە لەو بارەوە گرینگی تایبەتی هەیە و هەوڵدەدا کە ڕاستێکان بگێڕێتەوە. لەو نێوەدا هێندێ ڕاستی شاراوە یان نەکوتراو باس دەکا کە جێگای سرنجن. بە ئۆگرانی ئەو تەوەرانە پێشنیار دەکەم ئەو کتێبە بخوێننەوە و چێژی لێ وەرگرن.
عەبدولعەزیز مەولوودی
@moloudiaziz
کابان | KABAN
🔥مەڕاسمی نەورۆزی کوردەواری
🔥مەهاباد ـ دارەلک
فیلم ؛ ئێحسان . چ
🔺میعاد با نوروز در کردستان
مردم کردستان امسال در هر شهر و روستا و کوی و برزن با شادمانی به پیشواز نوروز رفتەاند.
طنین زندگی و همدلی و عزم ستیز با غم و خمودگی در این جشنوارەهای رنگارنگ لبریز از شادی، موج می زند.
در جامعەای مالامال از غم و اخبار و رخدادهای ناخوش، شادی جمعی حول نوروز باستانی فرصتی مغتنم برای سر فرود نیاوردن در برابر فسردگی و خمودگی است.
بهار 1333 سایه شعری معروف در ژانر ادبیات افسردگی/زمستان - ژانری که پس از کودتا رایج شد - سرود.
بهار آمد گل و نسرین نیاورد
نسیمی بوی فروردین نیاورد
سال بعد اخوان با شعر زمستان، ادبیات افسردگی را به اوج رساند.
ادبیات نومیدی در شعر و داستانهای دیگر نمود و ادامه یافت و به ویژگی دورانی از تاریخ فرهنگ و اندیشەی این دیار تبدیل شد.
در حالی کە تلخکامی عمومی امروز به نوعی یادآور سالهای سی است، مردم کردستان بجای غمنامه سرایی به ستایش زندگی برخاسته و در شعلەهای آتش نوروز، شرارەهای امید را می پایند و از بهار پیمان می گیرند:
به نوروز دیگر هنگام دیدار
به آیین دگر آیی پدیدار
نوروزتان پیروز و روزگارتان بهاری!
فیلم: مراسم نوروزی در حومەی مهاباد
دکتر صلاح الدین خدیو
KABAN
🔴 آتشی که هرگز خاموش نخواهد شد.
✍ اسماعیل شمس
🔺 تصاویر جشن نوروز کردی از هورامان تا ماکو و از ئاکری تا دیاربکر و قامشلو با زبانی صریح پرده از یک واقعیت تاریخی برمی‌دارند و آن اینکه آتشی که روزی و روزگاری نیاکان ما برافروختند، هرگز خاموش نخواهد شد.باور عمومی در حافظه تاریخی و میراث شفاهی کردان این بوده است که مشعل این آتش به دست توانای کاوه آهنگر برافروخته شده و کاخ ظلم و زور ضحاک را سوزانده است. هرچند امروز دستهایی خواسته و عامدانه یا ناخواسته و از روی ناآگاهی در تلاشند تا این روایت از نوروز را کمرنگ کنند و جای ظالم و مظلوم را عوض نمایند، یا آن را به یک دورهمی شاد تقلیل دهند، اما به باور من تصاویر نوروز در جای‌جای کردستان و به ویژه ئاکری چنان قدرتمند و اصیل هستندکه مجال تحریف واقعیت نوروز را به هیچ کسی نمی‌دهند. همه می‌دانیم که در جهان پیشا تاریخ آتش بیش از هرجا نزد مردمانی مقدس و ارزشمند بود که تاریکی و سوز و سرمای زمستان در کوهستان زندگی را برایشان سخت می‌کرد. آنان چنین سرمای سوزناکی را زمهریر می‌نامیدند. در سنت زردشتی و بودایی هم جهنم همان زمهریر بود. در نواحی گرم و بیابانی آتش نه‌تنها چنین قداستی نداشت،بلکه به مثابه جهنم برای مردمان آن بود. در قرآن هم در کنار جهنم که عذابش آتش و گرمای وحشتناک است از عذابی دوم به نام زمهریر سخن رفته است که صفتش تاریکی و سرمای جانگداز است و گروهی از دوزخیان گرفتار آن می‌شوند.
🔺هدف از ذکر این مقدمه آن بود که به خوانندگان کانال کردستان‌نامه بگویم بزرگداشت نوروز با آتش بیش از هر چیز امری طبیعی و مرتبط با مردمی است که نه در بیابان و صحرا و دشتهای گرم، بلکه در کوهستان می‌زیستند،بنابراین پایان سوز سرما و آغاز بهار برای آنان در حکم نوعی جشن و شادی بود؛ به همین سبب بسته به ارتفاع مکان و شدت سرما نوروز در روزهای متفاوتی برگزار می‌شد.مردمانی که در ارتفاع پایین‌تر و سواحل رودخانه‌ها می‌زیستند، نوروز را دست‌کم یک‌ماه زودتر از نواحی مرتفع جشن می‌گرفتند؛ در نتیجه در گذشته شاهد کثرت جشن‌های نوروز بسته به زمان پایان سرما در کردستان بوده‌ایم. این جشن‌ها در منابع به نام جشن دهقان هم شناخته می‌شدند و با طبیعت پیوند وثیقی داشتند و خاص کشاورزان و روستانشینان بودند.
🔺با وجود تکثر نوروز در حوزه طبیعی و جغرافیایی، در طول تاریخ یک جشن ویژه و خاص در یک روز مشخص به نام نوروز وجود داشت که همه این کثرتها در آن به وحدت می‌رسیدند. این نوروز در منابع قدیم به نوروز سلطانی شهره بود و آداب و رسوم خاص خود را داشت. افزون بر فرمانروایان باستان، خلفای مسلمان و حتی سلاطین ترک و مغولی که بعدها این سرزمین را اشغال کردند، تحت تٱثیر قدرت تاریخی و فرهنگی این سنت دیرین، جشن نوروز را در این روز خاص برگزار می‌کردند.
🔺روایات زیادی درباره اسطوره‌ای یا تاریخی بودن مناسبت این نوروز وجود داشته و هرکس از ظن خود یار آن شده است، اما با وجود این روایات و داستانهای نویسندگان و خطیبان کرد و غیر کرد، نگارنده همچنان روایت ماریو لیورانی را نزدیک‌ترین روایت به فلسفه و ماهیت نوروز رایج در کردستان می‌داند. به باور من نوروز تنها امری طبیعی، فرهنگی و جشن دسته‌جمعی نیست و برخلاف دیدگاه برخی سلفیان کردستان ربطی به آیین زردشت و آتش‌پرستی ندارد و کهن‌تر از آن است. نوروز بیش از هر چیز نماد ضدیت با سلطه‌گری و پیروزی نور بر تاریکی است.می‌دانیم که واژه پیروز در همه شاخه‌های زبان کردی به معنای مقدس است و "جەژنە پیرۆزە"، جشن مقدس است، بنابراین نوروز باید از یک سرچشمه تاریخی بزرگ ریشه گرفته باشد.به باور لیورانی این روز باشکوه جز روز سقوط آشور به دست کوهستان نشینان ماد در نتیجه یک انقلاب اجتماعی نیست.او افسانۀ قیام کاوه آهنگر علیه ضحاک و به آتش کشیدن کاخ او را نماد این واقعیت تاریخی می‌داند. بر اساس تقویم بابلی سقوط آشور در روز 21 مارس 612 پیش از میلاد و دقیقاً منطبق با نوروز است. مردم مشعل به‌دستی که شبانه از کوهستانهای کنونی کردستان به سمت دشت می‌آ‌یند، نوادگان همان مردمی هستند که از ظلم و زور ضحاک(نماد شاهان آشور) در کوهستان پناه گرفته بودند و ۲۰۹۶ سال پیش و همزمان با پایان سرما از کوهستان زاگرس پایین آمدند و متحد و یکپارچه به رهبری هووخشتره یا کیاکسار(کیخسرو کردان) به ظلم و زور چند هزارساله آشوریان پایان دادند و کاخ تباهی و تاراج آنان را سوزاندند و سپس طبق رسم مقدس خود دست در دست هم حلقه رقص و شادی درست کردند و به دور این آتش سرود پیروزی خواندند.
🔺دیگر مطالب نگارنده درباره نوروز را در لینک‌های زیر ملاحظه فرمایید:
/channel/kurdistanname/306
/channel/kurdistanname/453
/channel/kurdistanname/491
/channel/kurdistanname/449
/channel/kurdistanname/302
کاری نەتەوەیی و نیشتمانی ئاوا دەبێ. هەموو داگیرکەران کۆبوونەوە تا زمان و فەرهەنگ و پێناسەمان لێ بستێنن کەچی، لە مەریوانەوە بە زاراوەی کورمانجی ئەو بەرهەمە ناوازەیە چێ دەکەن. هەر بژین هونەرمەندانی سنوورنەناس، هەر بژی کوردانی خەوتەرێنی داگیرکەران. هەر بژین.
کۆما نیشتمان پێشکەش دەکات
نەورۆز | Newroz
ستران بێژان: هۆزان |نەزیرە | پەرەند
دابەش و ئارێنج: شۆڕش سەعیدزادە
پیانۆ و درام و تۆمار و میکس و ماسترینگ :
حەمزە ڕەسوولی
سه‌نتوور: گۆران جالە
بندیر پێرکاشن : ئارام
تێمپۆ : هیوا ئەحمەدی
دیوان، عوود، جۆڕا : شۆڕش سەعیدزادە
وێنە هەڵگر و سناریۆ: فەرزین کەریمی
WEBSITE | YOUTUBE | FACEBOOK | SPOTIFAY | SOUNCLOUD | TELEGRAM | VIMEO | WHATSAPP
