-
کانال رسمی مؤسسهٔ فرهنگی، هنری غیرانتفاعی ناوەندی لێکۆڵینەوەی مێژووی کورد و کوردستان ( مرکز پژوهشی تاریخ و فرهنگ کرد و کردستان) شمارە ثبت 812 دفتر مرکزی سنندج @kurdokurdistan لینک
🔹حجی جندی (1990- 1908) نویسنده و محقق برجستەی کُرد در قفقاز
🔸Heciyê Cindî (1908-1990) Nivîsevan û Lêkoler, kurdê Qefkazê
▫️حجی جوندی (1990-1908) نووسەر و توێژەری ناوداری، کوردی قەفقازی
/channel/kurdokurdistan
✍ دوکتوور ئەحمەد ئەحمەدیان (زمانناس و توێژەر)
زمانی زگماکی هانا و هاریکار و بریکار و یارمەتیدەرمانە بۆ بەرگری لە چەمکی پیرۆز و دڵئەنگێو و بیرخەمڵێن و دڵپشکوێن و خەمڕەوێن و تارمایی‌تارێن و هەناوهەژێن و ناخ‌حەسێنێکی وا کە گەلی کورد بە درێژایی لاپەڕەکانی مێژووی شوناسخوازانە و گۆڕانخوازانەی، وەک ڕێباز و ڕێچکەیەکی پیرۆز، سەرجەم تایبەتمەندییە هەناوەکی و لاوەکییەکانی نەریت و نەرینی خۆی، لەم چەمکە و لە بارستایی و پانتایی ئەم ڕێبازە پیرۆزەی وا هەڵگری ئەم چەمکە بەپێزەیە، بەدی کردووە و لە ئاوێنەی باڵانوێنی ئاووێنەیدا وێنای کردووە، واتە چەمک و ڕێبازی بەپێز و پیرۆز و فرەدەلالەتی "کوردایەتی".
/channel/kurdokurdistan
👈 پارت٤ و پایانی
زبان مبارک مادری باید در تمام شئون و اقشار پیشرو جامعه در حوزه‌های مختلف علمی ،فرهنگی و اداری، در محاوره و سخنرانی ها و مراکز صنعتی و تجاری، در دانشگاه ها با برگزاری کنگره و کنفرانس و سمینار ها بکار گرفته شود تا نقش خود را در توسعه پایدار بازیابد، این راه متضمن ایجاد برنامه‌های کودک و نوجوان تا فیلم های سریالی و نشریات گوناگون به شیوه موجود در ایالات هندوستان است.
سخن پایان اینکه باید همگام با حفاظت محیط زیست از زبان مادری نگاهداری و مواظبت کنیم چون طبق آنچه سازمانهای جهانی گزارش داده اند، در طی پنج قرن گذشته، یعنی از دوره صفویان تا به امروز حدود ۵/۴ درصد از کل زبانهای رایج جهان نابود شده است، در حالی که در این مدت ۳/۱ درصد پرندگان و ۹/۱ درصد پستانداران از میان رفته اند و همگان بر حال جنگل ها و دریاها و دریاچه ها واقفند! زبان مادری را از یاد نبریم.
/channel/kurdokurdistan
👈پارت٢
زبان فارسی پیش از ظهور کمپانی هند شرقی دومین زبان رسمی هند و زبان علمی و فرهنگی آن قلمرو بود، که با حضور زبان انگلیسی کنار زده شد و دولت انگلیس خط و زبان خود را به وسعت شبه قارەهند تکثیر کرد و ملت هند را مروج و معلم و معتمد زبانی خود کرد و مردم هند نیز امروز بخشی از زبان علم و اقتصاد جهان را تشکیل می دهد و در این حوزه شریک بلامنازع تمدن جهانی است. در هند میانگین مطالعه روزنامه(تایمز آف ایندیا) ششصد و چهار میلیون است، در ضمن به تمام زبانهای رسمی آن سرزمین نشریات گوناگون وجود دارد.
زبان فارسی از شرق به داخل کشور عقب نشست و محصور شد، از غرب نیز حوزه خط و زبان فارسی که در حوزه‌های سیاسی و علمی، فرهنگی و هنری امپراطوری عثمانی نقش اول را داشت، پس از فراز و نشیبها به داخل مرزهای غربی رسید و منزوی گردید، اقیانوسی کم نظیر و بی همتا در ادبیات و اسطوره و هنر در برابر زبان و ادبیات غریبی که حتی آکسفورد آنرا زبان بی قاعده و دیوانه می خواند در زادگاه خود زمین گیر شد. زبانی که دومین زبان رسمی از تنگه داردانل تا شرق هندوستان بود امروز به سبب بی توجهی ها پانصدساله اخیر طبق گزارش سازمان جهانی یونسکو ۲۵ زبان در جغرافیای ایران سیاسی شناسایی شده است، پانزده زبان در وخامت همه جانبه بسر می برد و هفت زبان دیگر در حال انقراض و سه زبان نیز کلا منقرض شده‌اند در حالی که انقراض یک زبان یعنی نابودی پیشینه و فرهنگ شفاهی و معلولیت بخشی از کالبد یک ملت با محو قصەها، ترانەها، امثال وحکم و.. . زبان فارسی با این پیشینه و موجودی گرانسنگ در ادبیات جهانی، امروز در حوزەهای مختلف صنعتی وپزشکی و مهندسی و... قریب دومیلیون واژه کم دارد و با سرعت اختراع و اکتشاف و گسترش دانش روز هر روز بر تعداد آن افزوده می شود.
زبان #کردی و شاخەهای آن دومین زبان ملی ایران محسوب می‌شود که فعالترین عرصەها را در بین زبانهای کشور در تحقیق و تالیف و تصنیف و شعر و موسیقی و داستان و رمان و فرهنگ لغات و رسانه مکتوب به خود اختصاص دادەاست و در این سرمایه ارجمند وام دار ادبیات #گورانی است که تا آغاز قرن هیجدهم میلادی بزرگان ومفاخر گوران داشتەهای شکوهمندی را در تمام زمینەها ارائه کردەاند. ادبیات و موسیقی و هنر گوران در #هورامان و کوهپایەهای زاگرس و جزایر پراکنده زبانی آن سیر تطور ادبیات این سرزمین را در برگرفته است، و این قلم که چهل سال پیش چون سایر موارد و موضوعات پژوهشی منطقەای سنگ اساس گوران پژوهی را در حوزه تاریخ و ادبیات و ادیان گذاشته و همچنان تا به امروز ادامه داشته و دارد، که بی دریغ مورد رجوع بسیاری بوده و به شیوه‌های مختلف مورد استفاده استادان و دانشجویان و پژوهشگران و علاقه‌مندان قرار گرفته است. خوشوقت و سعادتمندم که امروز باتلاش آکادمیک و تحقیقات فرازمند فرزندان فاضل این سامان همچون دکتر آرش اکبری مفاخر با آثار ارزشمند در ادبیات کهن گورانی و دکتر اسماعیل شمس در بخش کردشناسی دائره المعارف بزرگ اسلامی که با تالیف و تحقیق کتاب و رساله و نگارش مقالات دانشنامه ای گامی ماندگار در احیا آثار و مأثر زبان و فرهنگ زادگاه خود بدون ادعا و با دانش و حیا برداشته و برمی دارند. ذکر خیر آنها و رعایت انصاف و احترام و یادبود ایشان و تمام شخصیت‌هایی که در این راه دقایق گران بهای زندگی را صرف کردەاند، وظیفه هر صاحب دانش و بینشی است که با شیفتگی و شتابزدگی و نفرت پراکنی و بار خاطر هیچ حرکت فکری و اندیشه فرهنگی به مقصد نمیرسد، بهانه خوبیست که از طریق این نوشتار به تمام اهل دانش و بینش که در راه احیا و بقای زبان و ادبیات گورانی تلاش می‌کنند به ویژه این دو گرامیان دانشور دست مریزاد بگویم.
از دایره سخن دور نشوم، طبق اصل پانزدهم قانون اساسی، زبان رسمی کشور فارسی است و در کنار زبان فارسی دانش آموزان دو زبانه به زبان مادری بلامانع است، همچنین براساس ماده سەاعلامیه جهانی حقوق زبانی، برای هر زبانی حقوقی وجود دارد و همه گروههای زبانی در این حقوق برابر هستند که عبارتند از: ۱_ حق آموزش به زبان و فرهنگ زبان مادری /۲_ حق دستیابی به خدمات فرهنگی چون؛ فرهنگستان و دپارتمان.../ ۳_ حق حضور برابر زبان و فرهنگ در رسانه های ارتباط جمعی چون رادیو و تلویزیون / ۴_ حق برخوداری از حمایت های مرسوم و توجه برابر از سوی حکومت در تمام زمینه ها ی فرهنگی.
با کمال تاسف اصل پانزدهم قانون اساسی و نیز موارد اعلامیه جهانی حقوق زبانی در کشور ما تاکنون به تمام اجرا نشده است و همین عدم اعتنا به قانون اساسی و اعلامیه جهانی حقوق زبانی و بی توجهی به زبان مادری لطمات جبران ناپذیری را متوجه جامعه ما کرده، بیشتر از همه سیاستگذاران صدا وسیما و آموزش و پرورش و در این ویرانی و تخریب حقوقی واخلاقی و روانی موثر بودەاند وفضای مجازی با استفاده مخرب از گویشهای کهنسال در کوهپایەهای زاگرس به شیوه انتحار فرهنگی در رقابتهای
/channel/kurdokurdistan
🔹ئاهەنگی زەماوەندی کوردان لە وڵاتی بولگاریا
🔸مراسم عروسی کردها در کشور بلغارستان
/channel/kurdokurdistan
👈 پارت 4و پایانی
◀️ این تنها روایت آقای کمندی است که از مردم محلی شنیده است و سندی دال بر رد یا قبول وقوع این واقعه در دست نیست. بی آنکه از ارزش والای کتاب او کم کنیم باید گفت که مطالبی نوشته‌اند که سندی دال بر صحت آنها وجود ندارد. اینکه مادر سنجرخان از طایفه‌ی کلیایی‌ها بوده است در حالی که مرحوم عبدالله خان او را "جیران خانم" و از اردلانی‌های "گمه" می‌داند! یا دشمنی او با امان‌الله خان فرهنگ که صحت ندارد و نیز اشاره‌اش به مرحوم شریعتمدار و حاکم وقت که اصلا صحت ندارد. شریعتمدار در دوره‌ی شریف الدوله پیشنهاد شیخ‌الاسلامی را رد کرد و اصلا با حکومتی‌ها میانه‌ای نداشت.
🔺در مورد سنجرخان ما دچار چه اشتباهاتی شده‌ایم؟
◀️ بزرگترین اشتباه این است که قیام و شهادت او را تا حد یک دعوای خانوادگی تقلیل داده‌ایم در حالی که این کاملا اشتباه است. آن اشعار سخیف عوامانه را رواج داده‌ایم که در آن اشعار مثلاً سنجرخان در مقام ضعف و زبونی در حال تضرع برای نجات جان خود التماس می‌کند، که بسیار نابخردانه است.
اصل ماجرا این است آصف اعظم که در آن ایام قحطی و کشت و کشتار به احتکار گندم و گرانفروشی و توطئه بر علیه رقیبان مشغول بود به دشمنی با آیت‌الله مردوخ و سرداررشید و سنجرخان پرداخت. سردارشید، آصف را دستگیر کرد و با خود به روانسر برد و زندانی کرد، سنجرخان بخشی از روستاهای اطراف قروه را که معتقد بود از اموال مادر او جیران خانم اردلان (خواهر شهاب السلطان اردلان گمه) به او ارث رسیده است تصرف کرد و از دست آصف خارج کرد. آصف از زندان سرداررشید با وعده‌ی پرداخت جریمه آزاد شد و چون زورش به سنجرخان نمی‌رسید به دسیسه علیه او پرداخت. حکومت که در پی حذف سنجرخان بود از این اختلاف درون خانوادگی آنان نهایت استفاده را برد و خواسته و ناخواسته عوامل برای قتل او فراهم آمد.
🔺چند سال پیش آقای کمندی فیلم‌نامه فیلم سینمایی سنجرخان را نوشته بود اما این فیلم ساخته نشد. آیا هیچ کار جدیدی در مورد سنجرخان در شرف انجام هست؟
◀️ بله مرحوم عباس کمندی در این راه دلسوزانه زحمت زیادی کشید اما هیچ امکانی در صداوسیما برای انجام این پروژه وجود نداشت. آقای امان‌اللهی رئیس فعلی صدا و سیمای کردستان به جد پیگیر این قضیه شد و توانست با همتی مضاعف آن را به پروژه‌ای ملی تبدیل کند که در حال حاضر این پروژه در شبکه یک سیما؛ در قالب سریالی 40 قسمتی به کارگردانی و فیلمنامه‌ی آقای "ضیاالدین دری" کلید خورده و مراحل پیش تولید خود را می‌گذراند.
🔺غیر از همه اینها به نظر شما چه کارهای مهمی باید در مورد سنجرخان انجام بگیرد؟
◀️ از نظر من راه درازی تا شناسایی ماجرای سنجرخان مانده است هنوز راویان فراوانی که اطلاعات جسته و گریخته‌ای درباره این ماجرا دارند در قید حیات هستند، که باید این اطلاعات شفاهی را ضبط و پیاده و طبقه بندی کرد تا در دسترس پژوهشگران قرار گیرد. قطعاً اسناد فراوانی در آرشیوی ترکیه‌ی امروزی؛ روسها، انگلیسی‌ها و آلمانی‌ها در این باره وجود دارد کسانی که به این زبان‌ها آشنایی دارند در این راه به کشف حقیقت کمک کنند.
✔منبع؛ هفتە‌نامە ده‌نگی کوردستان شمارە ٤٥
ـــــــــ
/channel/kurdokurdistan
ــــــــــ
لینک مصاحبه:
https://telegra.ph/%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85-%D9%86%DB%8C%DA%A9-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-04-27
👈پارت2
این کتاب بیشتر روایت راویان محلی از نحوه‌ی شهادت سنجرخان است، اما دلایل و نحوه‌ی زندگی سنجرخان در آن کامل و دقیق بیان نشده است. ناگفته نماند که به دلیل جنگ جهانی اول چند سالی دولت ایران در استانبول و در مهاجرت تشکیل شد لذا در حدود پنج شش سال و بعد از حمله روسها و درست در زمانی که سنجرخان در اوج بود هیچ سند دولتی درباره‌ی آن ایام وجود ندارد که یک فاجعه است پنج سال از تاریخ معاصر ایران به علت نبود دولت و مجلس فاقد اسناد و مدارک است.
🔺احتمال دارد در آرشیو کشورهای دیگر یا در منابع مستشرقین هم چیزی در مورد سنجر خان وجود داشتە باشد؟
◀️ هنوز سندی رو نشده است اما به احتمال زیاد باید منابعی باشد، چرا که آن دوره هم عثمانی‌ها هم روسها و هم انگلیسی‌ها و حتی آلمان‌ها که سنجرخان به جد طرفدارشان بود، در ایران بودند.
🔺احتمال دارد اسنادی باشد که هنوز در انحصار خانواده‌ها باشد؟
◀️ بله اسنادی در دست خانواده وزیری‌ها یعنی خانواده‌ی سنجرخان هست که بیشتر اسناد تقسیم‌نامه املاک است و از روی همان‌ها توانستیم سن سنجرخان و نحوه‌ی رابطه‌ی او با برادرهایش را روشن کنیم.
🔺سنجر خان چقدر عمر کرد؟
◀️ در زمان مرگ بین پنجاه تا پنجاه و پنج سال داشت.
🔺شجرنامه هم داشته‌اند؟
◀️ شجرنامه‌ای که در دست خانواده‌ی او وجود دارد سال‌ها بعد از سنجرخان تنظیم شده است.
🔺شما به عنوان یک پژوهشگر تاریخ همین منابع موجود را چگونه ارزیابی می کنید؟
◀️ آیت‌الله مردوخ به عنوان کسی که شاهد اصلی ماجرا بوده، بیش از دو خط در مورد مرگ سنجرخان ننوشته است. اما در همین دو خط حق مطلب را ادا کرده است و شاه کلید ماجرا را به دست می‌دهد. البته به چند ماجرای در مورد سنجرخان اشاره کرده است؛ مانند جنگ او با "روتمستر" و رضاقزاق و زخمی شدن سنجر خان و حمله‌ی روسها و یا محاصره شدنش به وسیله روسها، اما بسیار کوتاه. با این وجود سیمایی کلی از سنجرخان به دست می‌دهد.
🔺آیت‌الله مردوخ چه نگرشی به سنجرخان دارد؟
◀️ اگر واقعیت را بگویم در ابتدا نگرشش منفی است، در اعتراضی که در تهران به حکومت سردار محی دارد، از سنجرخان به خوبی یاد نمی‌کند که سند اصلی آن در مجلس پیدا شده است. اما بعدها تحت تاثیر روند تکاملی شخصیت سنجرخان، نگرش آیت‌الله هم تغییر می‌کند. دوره‌ی سنجرخان دوره‌ی حکومت عشایر در جای جای ایران بود، دوره‌ی ناامنی و قحطی بود از این‌رو آیت الله با برخی از عشایر که بی‌اندازه به عشایر و مردم پیرامون خود ظلم می‌کردند، مخالف بود. موافق رویکرد رضاخان در سرکوب و خلع سلاح و تخته‌قاب کردن عشایر بود. در آن دوره پس از رفع غائله‌ی روسها، آیت‌الله با کمک سنجرخان و سرداررشید اردلان و محمودخان کانی سانان و محمودخان دزلی و جعفرسان لهون به آرام کردن و کنترل رفتار آن عشایر پرداختند که رفتار تهاجمی داشتند. سنجرخان در این راه زحمت فراوانی کشید. این اتحاد به سرعت از هم پاشیده شد و هر کدام از این شخصیت‌ها بعدها یکی پس از دیگری گرفتار دولت شدند. آیت‌الله مردوخ به تدریج نسبت به سنجرخان نظر مساعد پیدا کرد و تا حدی چنان بر می‌آید که بر او تأثیر مثبت گذاشته است؛ به طوری که آیت‌الله مردوخ در جریان محاصره‌ی سنجرخان توسط روسها به کمک او شتافت و به او که در این محاصره زخمی شده بود یاری رساند. برادران سنجرخان مانند یدالله خان به همراهی آیت‌الله مردوخ به تعقیب روسها پرداختند و پادگان روسها را در کرگ‌آباد تصرف کردند.
🔺درباره ریشه و تبار خانوادگی سنجرخان بفرمایید.
◀️ سنجرخان اصالتاً از خانواده‌ی وزیری‌های سنندج بود، وزیری‌ها طایفه‌ای بزرگ و بسیار بانفوذ و مقتدر بودند که در بنیان نهادن شهر سنندج هم نقش داشتند. وزیری‌های مهاجرت کرده به روستای نران، همان فرهنگ شهری خود را حفظ کرده بودند و در کنار اداره املاک و مستغلات، به تحصیل علم و حفظ رابطه با علما و مشایخ منطقه و شهر سنندج همت وافر داشتند. سنجرخان فرد آگاهی بوده با تاریخ آشنا بوده، از خانواده بزرگ و اهل فرهنگ وزیری‌های سنندج است . وزیری‌ها در بنای شهر سنندج و استحکام حکومت اردلان ایفای نقش کردند و شخصیت‌های برجسته‌ای از شاعر و عالم و حکومتی از این طایفه برخاستند. سنجرخان از این خانواده بود. سنجرخان در طرح مهرش می‌نویسد "ازحلب تا کاشغر، میدان سلطان سنجرخان است/ در لقب سردار اکرم بر همه سر افسر است"
🔺 سنجرخان قبل از جنگ روسها و قبل از احداث قلعه "میاوروران" در کجا بود؟
◀️ در این مورد هیچ سندی وجود ندارد. بر اساس روایت‌های محلی که بخشی از آن به نقل از کدخدا صوفی اسماعیل نقل شده است و عباس کمندی در کتابش آورده است، سنجرخان برای اجتناب از درگیری با برادران بزرگترش که از مادر جدا بودند به منطقه کلیایی رفت.
/channel/kurdokurdistan
🔹شاروچکەی #کورد ھەرێمی تۆلنای وڵاتی #هەنگاریا لە ئوروپا
🔸بخش کورد در کشور مجارستان که در منطقه تولنا واقع شده‌است.
/channel/kurdokurdistan
🔹گروپی شانۆی کوردی له شاری تفلیس پێتەختی وڵاتی گورجستان
🔸گروە نمایش کردی در شهر تفلیس پایتخت کشور گرجستان
/channel/kurdokurdistan
وێنەی حەزرەتی شێخ #عوبەیدوڵڵا_شەمزینی نەهری کە لە ساڵی ۱۸۸۳ی زائینی (۱۲۶۲ی هەتاوی) لە تەمەن ۵۷ ساڵیدا لە شاری مەککەی پیرۆز گیراوە
/channel/kurdokurdistan
معراج و مبعث پیامبر رحمت "ص" مبارک باد.
/channel/kurdokurdistan
ایران پنجمین کشور ثروتمند جهان از نظر منابع طبیعی و معدنی در جهان
/channel/kurdokurdistan
عکس سال ۱۲۵۹ شمسی بخشی از همراهان شیخ #عبیدالله_شمزینی، در روستای کلبەی رضاخان نواحی چوم مجیدخان، مرکز ایل باریک، بیگ زادگان #مکری (میاندوآب)
- امیرالعظام میر طاها بیگ باریک مکری، رئيس بیگزادگان مکری میاندواب (ایل باریک) وپسرانش،
- آقا فیض الله بیگ مكرى رئيس فيض الله بیگی،
- علی خان امیرتومان ( اره بغلو)،
- امان الله بیگ (البلاغ)،
- آقا شیربگ (سلیمانکندی)،
عزیز بیگ (نوبهار )،
- شجيع السلطنه رشید خان (ترکمان
کندی)،
- اشجع السلطنه ميرزا محمودبیگ باریک مکری (محمود پاشای سرچنار)،
- ویس آقا باریک (دی ویس اقا)،
- میرزا علی بیگ باریک (خانکندی)،
و...
/channel/kurdokurdistan
🔹لە یەکەم ئینسکلۆپیدیای تورکی کە شەمسەدین سامی بە ناوی قاموس ئەعلام (لە ساڵی ١٨٩٦زاینی) نووسیویەتی، دەڵێت: کەرکوک لە پارێزگای موسڵی کوردستانەو، و 4/3ی خەڵکی کوردن.
فەنەر رۆژبەیانی
🔸در اولین انسکلوپیدیای ترکی که شمس الدین سامی با نام قاموس الاعلام در سال 1896میلادی نوشته، می گوید: کرکوک در استان موصل کردستان است، و 4/3 مردم آن کُرد می باشند.
/channel/kurdokurdistan
ئەمڕۆ رێورەسمی پیرشالیار لە ھەورامانی تەخت بەڕێوەچوو
/channel/kurdokurdistan
🔹 بیرەوریی مامۆستا #هەژار و ئاوڕدانەوەیەک لە ئاسەوار و بیر و هزری ئەو نەمرە
وتاروێژ: زانای بلیمەت و بیرمەندی هەڵکەوتەی کورد، عەللامە مامۆستا مەلا عەبدوڵڵا ئەحمەدیان
شوێن|کات:
کۆنگرەی ڕێزلێنان لە مامۆستا هەژار، مەهاباد، سینەما تەربیەت، 23ـی جۆزەردانی 1381
/channel/kurdokurdistan
🔷در باب روز جهانی زبان مادری
🖋️دکتر فریدون نوری
🔸در آغاز هزاره سوم و با پیشنهاد بنگلادش و در پرتو حمایت انجمن طرف‌داران حفظ طرح تعیین یک روز به‌عنوان روز زبان مادری به یونسکو ارائه و در سی‌امین نشست عمومی این سازمان مورد تصویب نمایندگان کشورهای عضو این سازمان قرار گرفت و در راستای اهمیت‌دادن به حفظ گونه‌های مختلف زبانی و جلوگیری از حذف، انکار و میرایی زبان مادری روز ۲۱ فوریه در تقویم مناسبت‌های فرهنگی دنیا به‌عنوان روز زبان مادری نام‌گذاری شد.
🔸واضح است که زبان مهم‌ترین عامل ارتباط افراد یک جامعه با هم و حلقه پیوندی بین جوامع مختلف و ابزار انتقال تجربه و میراث‌فرهنگی بشر از نسلی به نسلی دیگر است. انسان‌ها در پرتو گفتگو و مفاهمه همدیگر را درک نموده و حکایت تحولات و تکامل هر جامعه‌ای از طریق زبان انتقال می‌یابد. زبان در پرتو انباشت آفریده‌های ادبی، هم نقش اساسی در غنای فرهنگی ملتها دارد و هم فی‌نفسه جز مهم‌ترین سرمایه‌های معنوی تاریخ هر ملتی است و شناسنامه اثبات هویت و نماد تمایز ملتها با همدیگر است.
متن کامل در فایل PDF
/channel/kurdokurdistan
👈 پارت٣
قرون وسطایی چهره نموده است. امروز کودکان مناطق مرزی و روستاها در گفتگوهایشان با تلویزیون به گویش تهرانی سخن می گویند؟! و کتاب ارزشمند (فرهنگ سخن) که در حوزه زبان فارسی و واژگان متداول امروزی حرف اول را می زند، محور را بر گویش تهرانی قرار می دهد، زیرا در حالی که زبان شناسان اروپایی قریب سیصد گویش و لهجه را در نواحی شاهرود و سمنان ثبت و ضبط و آرشیو می کنند. ما بعلت عدم امکانات مادی و حمایت و برنامه‌ریزی لازم و...از پرداختن به لهجه های فارسی شهرستان های خارج از تهران عاجزیم، تا چه رسد به زبان کُردی و ترکی و ... .
همه ساله کتاب جغرافیای استان را بطور جداگانه با تیراژ چشم گیر در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی کتابهای درسی چاپ و منتشر می‌کنند و اوضاع سیاسی و اقتصادی و طبیعی استان ها را در مدارس تدریس می نمایند، اما پس از چهل و اند سال هنوز از آماده سازی کتاب های تحصیلی دوره ابتدایی به زبان مادری که صراحت قانون اساسی است خبری نیست؟! در حالی که اگر به استان ها واگذار می شد و هر شهرستانی مسئوولیت کارشناسی تدریس زبان مادری را به عهده می گرفت در اسرع وقت سامان پذیر بود و والدین در کمال رضایت و سایر موارد هزینه آنرا می پذیرفتند.
استرس و خودکم بینی در تحصیل زبان دوم از ذهن کودکان محو نمی شود، دانش آموزی که به زبان مادری نتواند بخواند و بنویسد به تایید تمامی روانشناسان رشد سالم و زندگی طبیعی نخواهد داشت و هر چند به نیروی استعداد خود به مراتب بالای علمی و سیاسی و اجتماعی دست یابد اما شخصیت او که باید در دایره ارتباطات گفتاری خانواده شکل بگیرد و از آن تجربه‌ها در خارج از محیط خانواده سود جوید، در جامعه با بن بست همه جانبه مواجه می شود و بدتر آنکه با کودکی با زبان دوم سخن گفته شود، و زبان مادری را نیاموزد که کودکی منفصل از تمام زیبایی و ظرافت های زبان مادری خواهد بود شاخه بریده ای که لطافت باران و نوازش نسیم و عنایت خورشید و صدای پای آب را درک نمی کند و پیوند آن با فرهنگ و آداب و رسوم و اخلاق و ... امری محال است، شخصیتی فروریخته که هویت خود را باخته و از روابط عمومی در جامعه محروم است، این نظر اکثر روانشناسان درباره فقدان آموزش زبان مادری است، زیرا شخصیت سازی فقط با زبان مادری امکان پذیر است.
بنابراین غیر فارسی زبانان ایران که جمعیتی بین 40 تا 50 درصد جمعیت کشور را تشکیل می دهند، به سبب همین لطمات روانی قریب 70 درصد مردودی در کلاس های اول و دوم ابتدایی در استانهای دو زبانه کشور دارند.
یونسکو برای جلوگیری ازاین لطمات انسانی آموزش های چند زبانه را بعنوان زمینه توسعه پایدار سرلوحه برگزاری روز جهانی زبان مادری قرارداده است، زیرا آموزش به زبان مادری در کنار زبان مصوب در قانون اساسی موجب بقای فرهنگ و هویت جامعه است، زبان مادری زیر بنای تفکر و زبان درونی انسان است، چون تفکر به زبان دوم شکل نمی گیرد، به همین سبب علمای علم منطق که دانش آن ریشه در یونان باستان دارد، انسان را (حیوان ناطق ) گفته اند. نطق در اینجا مترادف اندیشه است و چنانکه گفتیم اندیشه با زبان دوم شکل نمی گیرد، بنابراین با محروم کردن هر نسل از حق مسلم علنا آنرا از حیطه تعریف انسانی خارج کرده که این عمل مورد پذیرش هیچ دین و مذهب و آیین و احزابی نیست، زبان مادری، ذهن را و ذهن نگاه به جهان را که حاصل آن دوهویت انسان خواهد شد.
نوشتن به زبان مادری قویترین مسکن و مجرب ترین درمان برای فرافکنی روانی است که به انسان آرامش و اهلیت می بخشد و به روایت ساده تر نویسنده اهل زبانی است که به آن می نویسد.
آنچه به نسل کشی زبانی پایان می دهد ایجاد زمینه طبیعی برای رشد و پرورش زبان مادری است، در اسرع وقت این مهم را فراهم کنیم، زیرا مهاجرت های لجام گسیخته از روستا به حاشیه شهرها، ایجاد شهرکهای اقماری، و تبدیل قصبات به شهرستان و شهر، روی آوردن به شهرهای بزرگ به ویژه تهران، دگرگونی زیربنایی اجتماعی و سیاسی و فرهنگی قبایل و زیرمجموعه های آنها، جنگ های منطقه ای و ویرانی مناطق و برپایی اردوگاه ها در غیر زادبوم آوارگان جنگی و... ضربه های مهلکی بر پیکر زبان های مادری وارد ساخته است و هجوم قشر مرفه به جزایر جنوب و جنگل های شمال بسیاری از ساکنان را به فراموشی زبان مادری محکوم کرده است.
سر و سامان این وادی حیاتی بدون همتی همگانی با نظارت و عنایت صاحب نظران حوزه زبانشناسی، روانشناسی و جامعه شناسی و همراهی رسانه های ارتباط جمعی میسر نخواهد بود .
آنچه امروز بعنوان زبان مادری به ویژه در رابطه با زبان و ادبیات کردی در استانهای غرب کشور ساری و جاری است، در حد طراحی آکواریومی است، که راه بجایی ندارد، زیرا زبان مادری تاب مستوری در صفحاتی از نشریات یا لحظاتی از رادیو و تلویزیون ندارد و در چنین وضعی چون هسته بسته ای است که جز پوسیدگی در خاک، جوانه ای نخواهد داشت.
/channel/kurdokurdistan
به مناسبت روز جهانی زبان مادری؛
... الفاظ نهاد و گفتن آموخت / دکتر محمدعلی سلطانی
👈 پارت١
دکتر محمدعلی سلطانی نویسنده و پژوهشگر برجسته کشور به مناسبت فرارسیدن دوم اسفندماه روز جهانی زبان مادری، نوشتاری ارزشمند و مفصل پیرامون اهمیت زبان مادری و جایگاه و منزلت آن، بەنگارش در آوردەاند کە تقدیم می شود:
تا خونی ریخته نشود خاطره ای بجا نمی ماند، طبیعت سرمایه و ثروت و قدرت قهریه این است و چون راه چاره ای برای اصلاح نمی یابد با یادی و حدیث وحکایتی و حمایتی دست به التیام می زند و از پنجره تمامیت خواهی خود به نتیجه آبی که در خوابگه مورچگان ریخته است می نگرد.
مدیریت جهانی زبان علم و اقتصاد در سراسر گیتی را تصویب و تایید و ترویج کرده است، این تسلط زبانی و منزوی ساختن وحشتناک سایر زبان های ملی که گاه هزاران برابر گویشور اصلی داشته است بزرگترین ویرانی را در اکوسیستم انسانی ایجاد کرده است. با این حرکت تنوع و تفاوت زبانهای ملل را که نعمتی الهی و موجب تنوع در عرصه حیات بشری می باشد، با سلطه همه جانبه دانش و تکنولوژی و تجارت و جهانی در حال نابودی است، زیرا طبق گزارش سازمان جهانی یونسکو 96 درصد از زبانهای موجود در دنیا فقط در میان 4 درصد از کل جمعیت جهان رواج دارد و به همین سبب جوانان مطالبه گر دانشگاه های داکا، که آن زمان پاکستان شرقی خوانده می‌شد و امروز بنگلادش خوانده می شود در ۱۹۵۲.م به منظور اعلام زبان ( بنگالی) به عنوان دومین زبان ملی پاکستان در کنار زبان( اردو) دست به تظاهرات زدند، تعدادی از آنها کشته شدند و این خاطره از آن خون ها به یادگار مانده است. چون بنگلادش استقلال یافت به تقاضای آن کشور از سازمان یونسکو در ۱۷ نوامبر ۱۹۹۹.م روز ۲۱ فوریه هر سال که برابر با دوم اسفند ماه است روز جهانی زبان مادری نامیده شد و از سال ۲۰۰۰ این روز در اکثر کشورهای جهان گرامی داشته می‌شود.
بنابراین اگر آزادی و ترویج زبان مادری را از چند دیدگاه از جمله امنیت سیاسی و تمامیت ارضی مورد بررسی قرار دهیم، خواهیم دانست، هیچگاه آزادی خواندن و نوشتن به زبان مادری موجب جدایی و تجزیه طلبی نخواهد شد، زیرا شخصیت انسان در حوزه زبان مادری شکل می گیرد و از پرتو آموخته های دامان مادر به جهان می نگرد و با اطراف خود و جهان آشنا می شود و در واقع زبان مادری بخشی از هویت اوست. زمانی که در سرزمین تمدنی هزاران ساله از آزادی لازم و طبیعی و قانونی برخوردار باشد باتوجه به اوضاع اقتصادی، سیاسی و نظامی جهان امروز هیچگاه به فکر جدایی نخواهد افتاد، تامین خواسته و هویت و تاریخ مردمان دو زبانه اطمینان به ادامه حیات علمی و تاریخی آنها را ضمانت می کند. آنچه موجب جدایی خواهی و تجزیه طلبی می شود، محرومیت، تبعیض، بی عدالتی، بی انصافی و رنج سیستم طبقاتی است، زبان مادری انسان ها را نادیده گرفتن و دهان او را دوختن، زجر آورترین شکنجه تاریخ بشری است به همین خاطر پاکستان شرقی جداشد و بنگلادش نام گرفت، یا با اعمال این موارد موجب جدایی آن شدند، زیرا پاکستان و کشورهایی که به اعتبار اختلاف دینی پس از جنگ دوم جهانی در خاورمیانه ایجاد شدند، بحث خاص خود را دارند و... .
سیاستگذاران این گونه برنامه ها چشم خود را بر زیبایی تنوع و فلسفه اخلاق و حقوق فرهنگی که جوانب آزادی زبان مادری است، می بندند و با خودشیفتگی تلقینی به زبان دولتی و ثروتی و قدرتی خود می نگرند، غافل از آنکه همان زبان تحت الحمایه هم در معرض صددرصد آسیب های یکسان سازی جهانی قرار دارد و اگر با رعایت اخلاق و حقوق انسانی به زنده نگاه داشتن زبان ها و گویش های قلمرو جغرافیای سیاسی خود همت گمارند، در واقع موجب توانمندی و جوانسازی و استحکام ریشه‌ی زبان ملی می شود. یادآوری این نکته ضروریست که با شاهد واضح و آشکار در جهان امروز، زبان یکسان موجب اتحاد اقوام و ملتها و حفظ تمامیت ارضی نیست، بلکه آنچه موجب یکپارچگی ملت می‌شود، سرنوشت واحد است. برای نمونه دولت بریتانیا و ایرلند با داشتن زبان واحد و پیشینه دیرینه، ایرلندی ها بشدت از پذیرش یگانگی با بریتانیا اکراه دارند و عنوان انگلیسی را برای خود اهانت تلقی می کنند، اما در هندوستان به سبب آزادی های زبانی و رسانه ای و احترام به عقاید واندیشه مختلف و متفاوت و متقابل مردم با جمعیتی قریب یک میلیارد و سیصد و پنجاه و سه میلیون نفر که دومین کشور پرجمعیت جهان و از لحاظ وسعت رتبه هفتم را در میان کشورهای دنیا دارد، علاوه بر دو زبان رسمی هندی و انگلیسی، بیست و دو زبان مختلف و متفاوت نیز در ایالات آن طبق قانون اساسی هند، رسمیت دارد. در بزرگترین کشور دموکراسی جهان ۱۶۵۲ گونه زبان و گویش شناسایی کرده اند که ۴۲۸ مورد آن زبان است و ازین تعداد ۴۱۵ مورد زنده و گویشوران چشمگیر دارد و ۱۳ زبان نیز منسوخ شده است.
/channel/kurdokurdistan
از نگاه یک #کورد_باکور درباره مصاحبه با علی اشرف درویشیان در کتاب " از کرمانشاهان تا کرمانشاه" تالیف د. محمدباقر پیری:
(( تأثیرگذارترین داستان‌نویسان معاصر زبان فارسی ))
یعنی هوشنگ گلشیری علی اشرف درویشیان را "قدیس ادبیات ایران" معرفی کرده است. وی اولین بار به خاطر کارهای سیاسی و چاپ از این ولایت « ۷ سال زندانی می شود.
درویشان به آن سوال که آیا " هنر برای هنر" یا "هنر برای مردم" این جوری پاسخ می دهد: این کاملا روشن است که من " هنر برای مردم " را می پسندم. از نظر درویشیان ادبیات کوردی با خصوص به
Bextîyar Elî, Şîrzad Hesen, Şêrko Bêkes
جهانی شده است.
علی اشرف داستان خوب را این جوری توصیف می کند: داستان خوب از همان اول تو را به دنبال خود می کشد و خواب را از سرت می پراند و تا داستان تمام نشود، آرامی نمی‌بخشد.
به نظر من جالب ترین سوال این بود که آیا " یک‌اثر ادبی چگونه جهانی می شود"؟
پاسخ علی اشرف درویشیان هم این جوری است: تا اثری در بین مردم یک ملت و قوم مورد استقبال قرار نگیرد و خوانده نشود، هرگز جهانی نخواهد شد. اثری وقتی به مردم و وطن خود بستگی پیدا کند. جهانی خواهد شد.
Pirtûkên Elî Eşref heta anka bi Îngîlîzî, Fransizî, Rûsî, Almanî, Kurdî, Tirkî, Ermenîkî û Norvecî tercume bûne.
Elî Eşref dibêje her çiqas Yaşar Kemal, Bextîyar Elî û ew bi Kurdî nenivisandibin jî rûh û naveroka çîrokên wan Kurd in û Kurdî ne.
Li gorî Elî Eşref rewşenbîr ji wan kesan re tê gotin ku her dem pirsan dikin û bi dîtineke şikbar li mijaran dinêrin.
Elî Eşref Dervîşîyan dibêje piştî sala 1991 ku Kurdên İraqê azadî û demokrasiye bi dest dixin niviskarên wek Şêrko Bêkes, Şîrzad Hesen, Letîf Helmet û Bextiyar Elî pêş dikevin. (Balkêş bala xwebide vê mijarê!)
برای هدیه کتاب کرماشان از استاد پیری سپاسگزارم.
✍ دکتر رضوان ایلدیز، ئامێد(دیاربکر)
/channel/kurdokurdistan
👈 پارت 3
آقای کمندی در کتابش از "امان‌الله‌خان فرهنگ" که از ایل "بیگوند" کرمانشاه و معروف به "فتح‌السلطان" بود به عنوان دشمن سنجرخان نام می‌برد اما در کتاب شرح زندگی امان‌الله خان فرهنگ معلوم می‌شود که سنجرخان بسیار با او دوست بوده و بسیار تحت تأثیر او بوده است. امان‌الله خان فرهنگ فردی روشنفکر و طرفدار موج جدید آن روزگار یعنی دوستداری آلمان یا ژرمنوفیل در تقابل با روس و انگلیس بود. در جریان محاصره‌ی قلعه‌ی امان‌الله‌خان فرهنگ توسط روسها، سنجرخان که در سنندج بود به سرعت خود را به کرمانشاه رساند و به یاری او شتافت. سنجرخان تحت تأثیر فتح‌السلطان، با روس و انگلیس بی‌اندازه عداوت داشت. روسها که در جریان انقلاب اکتبر 1917 روسیه به شوروی بازگشتند و دست‌شان برای مدتی کوتاه شد اما انگلیس‌ها به یاری وثوق‌الدوله‌ی نخست وزیر و شریف‌الدوله‌ی والی کردستان او را از پای درآوردند. به جز همین موارد اطلاعات دقیقی در اسناد و حتی روایات محلی درباره‌ی پیشینه‌ی سنجرخان وجود ندارد. ناگفته نماند بر اساس اسناد موجود در زمانی که سنجرخان صغیر بوده پدرش محمدخان نران فوت می‌کند و بزرگان فامیل در همان زمان تکلیف تقسیم ماترک او را روشن می‌کنند و این نشان می‌دهد که اختلاف او با خلیل‌خان برادر بزرگش اصلاً قدیمی و بر سر مال و اموال نبوده است. جالب است بدانیم که لقب "سردار اکرم" را عثمانی‌ها به سنجرخان دادند به خلیل‌خان "سردارلشکر" و به یدالله‌خان "سردارجنگ" اعطا شد. این سه برادر در جنگ روسها دوشادوش هم بودند. احتمالا‌ً اختلاف سنجرخان با خلیل‌خان بعد از جنگ روسها شروع شد که می‌تواند بر سر تقسیم منافع بعد از پیروزی بر روسها روی داده باشد.
🔺سنجرخان در میان عامه مردم شهر سنندج چقدر نفوذ داشت؟
◀️ در بین عامه‌ی مردم تا پیش از حمله‌ی روسها هیچ نفوذی نداشت اما در جریان حمله‌ی روسها محبوبیت فراوان پیدا کرد و به طور کلی در بین اعیان و علما و مشایخ سنندج رابطه‌اش بسیار دوستانه بوده است.
🔺رابطه او با شیخ حسام‌الدین چگونه بود؟
◀️ طبعاً نه تنها با او بلکه با شیخ علاالدین نیز رابطه بسیار نزدیکی داشت. بعد از شهادتش، شیخ‌حسام‌الدین اعلام کرد که؛ خاک مزار سنجرخان شفابخش است. ناگفته نماند سنجرخان اولین کسی بود که در جریان فتوای جهاد علما و مشایخ علیه روسها در سنندج، به این فتوا لبیک گفت.
🔺آیا می‌توان تخمین زد که سپاه سنجرخان چند نفر بوده است؟
◀️ بر طبق خاطرات "ملارضا ابن صوفی سلیم" وقتی قلعه‌ی سنجرخان در روستای میاروران بعد از شهادت او سقوط کرد. هشتاد قبضه اسلحه به دست آمده است. چون اغلب نیروها مقطعی بوده‌اند می‌توان گفت بین هشتاد تا یکصد و پنجاه نفر جنگجو داشته است که برای آن دوره عدد بزرگی است.سنجرخان با همین نیروها از جنوب و علما و مشایخ از شرق شهر به سنندج حمله کردند و روسها را از شهر بیرون راندند.
🔺بر اساس اسناد موجود جنس قیام سنجر خان چه چیزی بوده است، یعنی باید گفت قیامی عشیره‌ایی، ملی‌گرایانه، ضد استعماری یا مذهبی بوده است؟
◀️ می‌توانم بگویم حماسه‌ی سنجرخان در اصل دینی و میهنی بوده است. البته در آن روزگار مردم اندیشه‌ی اسلام وطنی داشتند وگرنه عثمانی‌ها نیز که در منطقه بودند متجاوز محسوب می‌شدند اما مردم فقط با روسها که در برابر اسلام نماد کفر به شمار می‌آمدند، عداوت داشتند. بعدها سنجرخان در سیر تکامل شخصیتش به آزادی خواهی و ارزش‌های دموکراسی متمایل شد که جان بر سر آن نهاد. یعنی کسی بوده که نگاهش وسیع‌تر و فراتر از خانواده و عشیره و طایفه بود. در آن دوران در سنندج انجمنی به نام دموکرات ایجاد شد که غیر از سنجرخان، شیخ‌ابراهیم شهبازی و سالار اشرف کمانگر از رهبران آن بودند که در مقابل شریف‌الدوله ندای آزادی خواهی سر می‌دهند، طوری که داد حکومت در می‌آید و شریف‌الدوله پیغام می دهد که: "این بساط دمکرات خواهی را جمع کنید." اینها اعتنایی نمی‌کنند شیخ‌ابراهیم را به وسیله گماشته‌های آصف اعظم در راه قصلان می‌کشند و سالاراشرف را در قلعه کمیز با خدعه نیرنگ به قتل می‌رسانند و سنجرخان را هم در سالهای آخر عمرش تنها و بی یاور بود به آن صورت که شنیدید به قتل می‌رسانند.
🔺بازتاب و تاثیرات به قول شما شهادت سنجرخان در منطقه و در فرهنگ شفاهی مردم چگونه بوده است؟
◀️ سنجرخان مظلومانه شهید شد، در روز عاشورا و در حال وضو گرفتن و در لحظه‌ای که کاملا بی دفاع بود شهید شد، آن هم به دست برادر خود، همه اینها باعث شد سنجرخان در میان مردم به یک اسطوره تبدیل شود همچنین تحت تاثیر فتوای شیخ حسام‌الدین جایگاه مقدسی یافت.
🔺آقای کمندی در کتابش از دوئلی بحث می‌کند که بین او و فردی به اسم مایی یا مهدی با پیروزی سنجرخان و سپس بخشش رقیب خاتمه می‌یابد، این واقعه تا چە حد صحت دارد؟
/channel/kurdokurdistan
سرانجام نیک سردار
.
تاریخ مصاحبه ۱۳۹۶/۵/۲۸
.
بازخوانی زندگی و قیام "سنجرخان"
.
در گفتگو با جمال احمدی‌آیین، پژوهشگر تاریخ
✍ گفت‌وگو از فرهاد هادی
👈 پارت1
✮ دوران دانش‌آموزی و سر راه مدرسه، همیشه مرد میانسالی را می‌دیدم که کنار خیابان بساط کتاب‌فروشی کوچکش را پهن کرده بود و آرام به ازدحام عابران خیره می‌شد. دو چیز آن مرد همیشه برایم جای سوال بود، دو سوالی که هرگز روم نشد از آن مرد نجیب بپرسم؛ یکی مدل سبیلش بود که فقط مقدار بسیار کمی از آن را باقی گذاشته بود و صورتش را نجابت خاصی بخشیده بود. مدل سبیلی که آن زمان در سنندج به مدل کامپیوتری مشهور بود. هرچه بود چون این مدل سبیل خیلی کم بود،فلسفه‌ی آن، مدتها ذهن کودکانه‌ی من را به خود مشغول کرده بود. سوال دیگرم این بود که در میان تعداد اندک کتاب‌هایش که اغلب کتابچه‌های مذهبی بودند، کتاب کوچکی با جلدی سفید بود که عکس نویسنده کتاب در پشت جلد آن، خیلی شبیه مرد فروشنده با آن سبیل زیبایش بود. آن زمان هرگز تصور نمی‌کردم که یک نویسنده،می‌تواند دستفروش باشد و یا برعکس! عنوان آن کتاب پر ماجرا "جنگ‌نامه‌ی سنجرخان" بود. روایتی منظوم و ساده از قیام سنجرخان. بعدها فهمیدم آن نویسنده دستفروش و آن دستفروش نویسنده، مرحوم "عبدالله شریعتی" فرزند "سنجرخان" بوده است. همان سرداری که زمانی نیروهای روس و قزاق و قجر را به تنگ آورده بود. سردار کوردی که عثمانی‌ها را به تکریم خود واداشت و لقب "سردار اکرم" گرفت.
یک روز گرم تابستانی، در دفتر هفته‌نامه ده‌نگی کوردستان با جمال احمدی آیین در مورد زوایای پیدا و پنهان شخصیت و قیام سنجرخان به گفتگو نشستم.
جمال احمدی آیین، پژوهشگر تاریخ است، پژوهشگری که به حق، پژوهش‌های دقیق و زحمات دلسوزانه‌اش شایان تکریم است. چندین تالیف و تصحیح در کارنامه‌ی خود دارد، با همت عالی او بود که رمان مستوره نوشته شد و بعد از سال‌ها، کتابهای نایاب مستوره مانند؛ "شرعیات" و "تاریخ الاکراد" چاپ شد و مزار مستوره خانم در گردی سیوان سلیمانی پیدا شد و هم به پیشنهاد او بود که حکومت اقلیم کوردستان، بر روی مزار آن بانوی بزرگ، گنبدی بنا نهاد. تمام تلاشش بر آن است به روایت واقعی تاریخ وفادار باشد و چنانچه لازمه یک محقق تاریخ است بسیار حساس است تا بدون سند گزارشی ندهد و قضاوتی نکند. آنچه در پی می‌آید تنها بخش کوتاهی از آن گفتگویی مفصل است کە البتە بیشتر روایتی توصیفی از قیام سنجرخان است.
🔺در ابتدا بفرمایید چه منابعی در مورد سنجرخان در دسترس است؟
◀️ اجازه بدید در ابتدا یک جمله مهم در مورد سنجرخان عرض کنم آنهم اینکه: "سنجرخان عاقبت بخیر شد" چرا؟ چون که سنجرخان دوم مهرسال 1299هجری شمسی شهید شد در اسفند همین سال بود که رضاخان و سیدضیا در تهران کودتا کردند. رضاخان بعدها با قدرت گرفتن هرچه بیشتر، شروع به قلع و قمع مخالفان و نیز سران عشایر در اطراف و اکناف نمود، قطعاً سنجرخان هم یکی از آن افراد بود که تا چند سال دیگر قربانی این قلع و قمع می‌شد. یعنی امکان داشت مثل بسیاری از سران عشایر که توسط رضاخان از بین رفتند و هیچ نام و نشانی از آنان نماند، سنجرخان نیز در هم شکسته و زندانی و کشته می‌شد و ما امروز هیچ نام و نشانی از او نداشتیم. ولی واقعه‌ی شهادتش به آن صورت توسط برادرانش در روز عاشورا و وضو گرفته، او را تبدیل به یک اسطوره کرد. یعنی تبدیل شد به نام نیکی که صد البته شایستگی آن را هم داشت. اگر چنان نبود شاید مثل بسیاری از سران عشایر که اتفاقاً اشخاص خوبی هم بودند، گمنام می‌ماند. از این لحاظ سنجرخان سرانجام نیکی داشت، چون نامش جاودانه شد.
درباره سنجرخان متاسفانه منابع خیلی کم است. در همان زمان کشته شدن سنجرخان، شخصی به نام "ملارضا" که وقایع روزانه‌ی شهر سنندج را می‌نوشته است ماجرای قتل او را در کتابش که چند سال پیش منتشر شد شرح داده است. آیت‌الله مردوخ در اوایل دوره‌ی رضاشاه در کتاب تاریخش، چند خط پراکنده درباره‌ی کارهای سنجرخان می‌نویسد و در چند جمله بسیار کلیدی و روشنگر به توطئه‌ی مرگ او و عوامل اصلی‌اش اشاره می‌کند. بعد از شهادت سنجرخان در سال ۱۲۹۹ه‌ش تا سال ۱۳۷۰ شمسی یعنی به‌فاصله هفتاد سال، هیچ نامی از سنجرخان در هیچ سندی وجود ندارد. تا اینکه در همین سال در جلد سوم کتاب "مشاهیرکرد" اثر بابا مردوخ روحانی، برای اولین بار مفصل در مورد سنجرخان می‌نویسد. بعد از آن، در سال 1374 آقای عبدالله‌خان شریعتی پسر سنجرخان کتابچه‌ای درباره‌ی پدرش می‌نویسد که اطلاعات جالبی درباره خانواده‌ی او به دست می‌دهد و چند منظومه از اشعار عامیانه‌ی مردم درباره‌ی سنجرخان در کتابش آورده است. عباس کمندی که در اوایل دهه‌ی شصت از دست بمباران و جنگ به روستای "نران" پناه آورده بود در فراغت آنجا در مورد سنجرخان پرس و جو می‌کند و نتیجه‌ی آن کتابی می‌شود که در سال ۱۳۹۳ منتشر می‌شود.
/channel/kurdokurdistan
سنگ‌نگاره زن عیلامی
سنگ‌نگاره زن ریسنده عیلامی، یکی از مهم‌ترین آثار به جا مانده از تمدن عیلام است و هنر پارچه‌بافی در هزاران سال پیش را نشان می‌دهد.
زنی، بر تختی نشسته با ردایی بر تن که دست‌هایش تا مچ پر از زیورآلات است. دوک نخ‌ریسی به دست گرفته و در حال جمع کردن نخ بر قرقره‌ای است. ندیمه‌ای پشت‌سرش ایستاده که او را باد می‌زند. روبه روی زن یک ظرف غذا روی میزی است. باید جزئیات این نقش را در فیلم ببینید تا متوجه دقت هنرمندانه در ساخت ان شوید.
تاریخ ساخت این سنگ‌نگاره حدود ۸۰۰ سال پیش از میلاد مسیح است.
👈 تمدن عیلام شامل استانهای ایلام، کرمانشاه، لرستان، خوزستان و بوشهر فعلی است. به عبارتی این بانوی ریسنده، یکی از مادربزرگان بسیاری از ساکنان این استان‌ها بوده است. در آن زمان این مردم از میز و صندلی استفاده می‌کردند.
/channel/kurdokurdistan
وێنەی خوالێخۆشبوو شێخ عەبدولقادری نەهری کوڕی شێخ عوبەیدوڵڵای شەمزینی نەهری
/channel/kurdokurdistan
اصالت #کورد بودن #صفویان از زبان بزرگترین نسخه شناس ایرانی
▫️در کتاب «بیست و پنج جستار» نوشته‌ی محمد تقی دانش پژوه، آمده است:
«سرسلسه دودمان صفوی، #شاه_اسماعیل خود را از خاندان شیخ صفی الدین ابوالفتح اسحاق اردبیلی کُرد رشنیق صوفی #شافعی می‌دانسته... پیروانش او را رهبر و مرشد کامل می‌پنداشتند او می‌خواسته است که میان خرقه درویشی و پلاس صوفیانه و میانه‌ی شمشیر خسروانی و خنجر کُردی آشتی دهد...»
/channel/kurdokurdistan
هدایایی نفیس از استادی کم نظیر
استاددکتر #محمدعلی_سلطانی کوردپژوه پرآوازە کەآثار گرانبهایش از نظر کمیت و کیفیت کم نظیر است. مانند همیشه مرا را مورد مهر قرار داد و بخشی از آثار پرارج خویش را به کتابخانەما اهدا نمودند. ازحمایت بزرگوارانەایشان بسیار سپاسگزاریم
- دیوان موحەمەدبەگ روستەمی جوانرویی،
- کنزالعرفان دیوان حضرت سیدصالح الحسینی نعمةالهی الماهیدشتی،
- مناجاتهای جاویدان ادب کردی،
- سەگفتار تحقیقی در آیین اهل حق،
- میرعماد قزوینی خورشید خوشنویسی،
- طریقت صفویه و ترکیب بند محتشم،
- نقطه وجلوەهای آن ومثلث ثلث،
- کوچه باغی ها سرودەهای پرتو کرمانشاهی،
- نقش کردها در پاسداری از فرهنگ وتمدن ایرانی،
- ئەنفاسی ڕەحمانی کەشکۆڵی تاڵەبانی،
- مقامات پیران طالبان از محمود تا عبدالرحمن،
- پرتومهر ارجنامه استاد پرتو کرمانشاهی،
- اوضاع سیاسی اجتماعی ایل بارزان،
- پژواک پرواز پرتو بەمناسبت سالگرد غروب استاد پرتو کرمانشاهی،
- مێژووی بنەماڵەی تاڵەبانی،
- ویژەنامە نشریە شهر من، گفتگویی تحقیقی، تحلیلی با استاد محمدعلی سلطانی، دربارە مسائل فرهنگی، اجتماعی واقتصادی امروز کرمانشاه
✍ د. محمدباقر پیری
/channel/kurdokurdistan
🔹هم صفات خوب داریم و هم بد!
ما اینیم که هستیم.
دیروز زردشتی بودیم و امروز مسلمانیم.
هم فتح دیده‌ایم و هم شکست.
با یونان و روم و عرب و تُرک و تاتار و روس و انگلیس جنگیده‌ایم و هنوز زنده‌ایم.
روزی قوم یهود را از اسیری آزاد کرده‌ایم و روز دیگر تخت و تاج هند را بەپادشاه مغلوب هند بخشیده‌ایم.
هم اسیری والرین امپراطور روم جزو تاریخ ماست و هم درماندگی و بیچارگی و بدبختی شاه سلطان حسین.
هم یزدگرد کوچک از ماست و هم شاه عباس بزرگ.
هم فردوسی ایرانی ست و هم هوشنگ هناوید، هم ارباب رستم کرمانی هم وطن ماست و هم شیخ عبدالرسول قاینی.
هم صفات خوب داریم و هم بد.
تیزهوشیم،
کاهلیم،
بذله‌گوئیم،
زود آشنائیم،
بی‌قید و بی‌کینه‌ایم.
تملّق‌دوست و ظاهر پرستیم.
بەکلّیات بیش از جزئیّات و بەلفظ بیش از معنی دل می دهیم.
گاه یونان‌دوست و گاهی عرب‌پرستیم.
یک روز در مدح شاه و وزیر و معشوق و معشوقهٔ ترک شعر می گوئیم و روز دیگر فرنگی را بەدوستی اختیار می کنیم و بچه‌وار راه پیشرفت خود را از او می‌پرسیم!
باری از بیگانه چنانکه باید گریزان نیستیم.
آبرو پرستیم. یعنی برای جاه‌وجلال زودگذر آبروی خود را پیش هر کس و ناکس می‌ریزیم.
غریب‌نوازیم و زود گول می‌خوریم.
شعر خوب می‌گوییم ولیکن بەفن منطق هیچ اعتقاد نداریم.
بیست و پنج قرن است که بەفرمانبرداری از خواص و بزرگانِ شراب خوارِ عشرت‌طلبِ لااُبالی عادت کرده‌ایم.
بخشنده و بخشاینده‌ایم و غم فردا نداریم.
گفتار بد ما بیش از کردار بد ماست.
اغراق‌گو و بلندپروازیم.
وارث دین و آئین و زبان و خوی و عادت و غم و شادی ملّت چندین قرنەی ایرانیم.
خلاصه مظهر نقص و کمال یک ملّت بزرگ قدیم دنیا دیدهٔ روزگاریم.
ایران این است که هست.
مأخذ: شادمان، فخرالدین، تسخیر تمدن فرنگی، تهران، چاپخانۀ مجلس، سال۱۳۲۶، ص٩٧
/channel/kurdokurdistan
نامەی پادشاە عراق ملک فیصل به قطب العارفین شیخ علی حسام الدین نقشبندی، بە زبان فارسی، در تاریخ ١٣٠٢ه.ش
/channel/kurdokurdistan
#کرماشان سەرەزمین دەنگ، ڕەنگ، سەنگ
باسپاس از جناب اکبر رضایی
/channel/kurdokurdistan
هەوارگەی نازک خەیاڵان
مامۆستا سەید تاهێری هاشمی
نووسین وخۆیندنەوەی: ئەکرەم وەلەدبەیگی
/channel/kurdokurdistan
