-
کانال رسمی مؤسسهٔ فرهنگی، هنری غیرانتفاعی ناوەندی لێکۆڵینەوەی مێژووی کورد و کوردستان ( مرکز پژوهشی تاریخ و فرهنگ کرد و کردستان) شمارە ثبت 812 دفتر مرکزی سنندج @kurdokurdistan لینک
یادی کۆچی دوایی مێژوونووسی کورد،
مامۆستا محەمەدئەمین زەکی بەگ ١٨٨٠ - ١٩٤٨/٧/١٠:-
م. ڕەنجدەر ابوبکر
ژیانی:
محەمەدئەمین کوڕی حاجی عەبدولڕەحمانی کوڕی مەحمودی کوڕی سادقی باپیرە، لەساڵی ١٨٨٠ لە شاری سلێمانی لە دایک بووە، ناوەکەشی لەسەر نەریتی ئیسلامی لە ناوێکی لێکدراوو لە دوو ناو (محەمەد و ئەمین) پێکهاتووە و نازناوی زەکی)شی لەبەر زیرەکییەکەی وەرگرتووە..
محەمەدئەمین سەرەتای خوێندنی لە حوجرەوە دەست پێکردووە و تیایدا فێری هەردوو زمانەکانی فارسی و عەرەبی بووە و پاشان خراوەتە قوتابخانەی ڕوشدیەی سەربازی و لەساڵی ١٨٩٦یشدا چووەتە ئامادەیی سەربازی لە ساری بەغدا تا لە دواجاردا بۆ درێژەدان بە خوێندن چووەتە ئەستەمبوڵ و کۆلیژی سەربازی لەنێوان ساڵانی ١٩٠٢ - ١٩٠٤ دا بە پلەی رئیس رکن تەواووی کردووە.
بەو پێیەی محەمەدئەمین زەکی تۆپۆگرافیەکی شارەزا بووە، بەشداری لە لیژنەی دیاری کردنی سنوورەکانیی نێوان عوسمانی و بولگاریا و عوسمانی و ڕووسیای کردووە، هەروەها بۆ ماوەی ساڵێک بۆ خوێندنی سەربازی نێردراوەتە وڵاتی فەڕەنسا.
ئەوکاتەی شاری بەغدا لە لایەن سووپای ئینگلیزەوە داگیرکرا، محەمەد ئەمین زەکی لە سووپای حەوتی عوسمانیدا بوو، لە دوای ئاگربەستی مۆدرۆس و دروست بوونی دەوڵەتی تازە دامەزراوی عێراقدا گەڕاوەتەوە بۆ نیشتمان لەساڵی ١٩٢٤ دا.
محەمەد ئەمین زەکی لە شاری بەغدا پەیوەندی بە سووپاوە کردووە و بووەتە فەرماندە لە قوتابخانەی سەربازی مەلەکی، لە پاشان بووە ئەندامی لیوای سلێمانی لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق.
دواترلە حکومەتە جیاوازەکانی عێراقدا هەریەکە لە وەزارەتەکانی بەرگری، ئەشغال، دارای و هاتوچۆی پێدراوە. سەرەڕای وەرگرتنی چەندین پۆستی تری بەڕێوبەری گشتی و هەڵبژارندەوەی بۆ چەند جارێک وەکو نوێنەری لیوای سلێمانی بۆ ئەنجومەنی نوێنەران و تەنها جارێکیش لەساڵی ١٩٣١دا وەکو نوێنەری لیوای هەولێر هەڵبژێردراوە بۆ ئەنجومەنی نوێنەران.
نووسینەکانی محەمەدئەمین زەکی بەگ:-
١- محاسەبەی نیابات - ١٩٢٨ (کەتیایدا پەراوی کردەوەکانی لەئەنجوومەنی نوێنەراندا بۆ خوێنەر کۆکردۆتەوە).
٢- خولاسەیەکی تەئریخی کوردستان بەشی یەکەم ساڵی ١٩٣١ و بەشی دووەم ساڵی ١٩٣٧ (وەرگێڕدراوەت سەر زمانی عەرەبیش).
٣- دوو تەقەللای بێ سوود ١٩٣٥ (کەپاداشتێکی ٦٨ لاپەڕەیه: ساڵی ١٩٣٠ بۆ مافی کورد دابووی یە میری، بڵاوکردنەوەی قەدەغەکرا).
٤- تەریخی وڵاتی سلێمانی ١٩٣٩.
٥- کورد بەناوبانگ بەشی یەکەم ساڵی ١٩٤٥ و بەشی دووەم ساڵی ١٩٤٧ (بە زمانی عەرەبی)ز.
٦- تاریخ الدولەو الامارات الکردیە ١٩٤٥ (وەرگێڕانی شەرەفنامە).
لە کۆتایدا محەمەدئەمین زەکی بەگ لە بەرواری ١٩٤٨/٧/١٠ لە سەردانیداا بۆ شاری سلێمانی کۆچی دوایی کردووە و لە گۆڕستانی سەیوان بە خاک سپێردراوە.
سەرچاوەکان:-
- محەمەدئەمین زەکی بەگ: خوڵاسەی تاریخی کورد و کوردستان.
- میر بەسری: ناودارانی کورد، و: عەبدولخالق عەلادین.
- کوردیپێدیا.
/channel/kurdokurdistan
وێنەهەواڵ
ڕێوڕەسمی پەردەلادان لە کتێبی " از کرمانشاهان تا کرمانشاە" بەرهەم د. موحەممەد باقر پیری لە شاری کرماشان.
#کرماشان،
#کورد،
#ڕێکخڕاوی_کیان_بنەماڵە
#بنکەی_وارین.
/channel/kurdokurdistan
وێنەهەواڵ
ڕێوڕەسمی پەردەلادان لە کتێبی " از کرمانشاهان تا کرمانشاە" بەرهەم د. موحەممەد باقر پیری لە شاری کرماشان.
#کرماشان،
#کورد،
#ڕێکخڕاوی_کیان_بنەماڵە
#بنکەی_وارین.
/channel/kurdokurdistan
وێنەهەواڵ
ڕێوڕەسمی پەردەلادان لە کتێبی " از کرمانشاهان تا کرمانشاە" بەرهەم د. موحەممەد باقر پیری لە شاری کرماشان.
👈 وێنە: هونەرمەند #فواد_گودرزی
#کرماشان،
#کورد،
#ڕێکخڕاوی_کیان_بنەماڵە
#بنکەی_وارین.
/channel/kurdokurdistan
وێنەهەواڵ
ڕێوڕەسمی پەردەلادان لە کتێبی " از کرمانشاهان تا کرمانشاە" بەرهەم د. موحەممەد باقر پیری لە شاری کرماشان.
👈 وێنە: هونەرمەند #فواد_گودرزی
#کرماشان،
#کورد،
#ئەرەشێر_کەشاوەرز،
#ئاکۆ_جەلیلیان،
#بنکەی_وارین،
#موحەممەدباقر_پیری،
#کامیاران.
/channel/kurdokurdistan
...آنچه ماند از آتشت در دل به جا خاکستر است
گر نشانی از من‌ات آرد صبا، خاکستر است
شمع می‌سوزد ولی پروانه را در راه وصل
آنچه گاه سوختن ماند بجا، خاکستر است...
.
خاطرات و اطلاعات فراوانی از ایشان دارم که در این مجال اندک نمی‌گنجد اگر عمری باقی باشد در فرصتی دیگر بازگو خواهم کرد
.
✍ جمال احمدی‌آیین
/channel/kurdokurdistan
بانو دکتر #مهین‌‌دخت_معتمدی
هر گاه دلش هوای شهر و دیارش را میکرد، سبکبار و بی‌وعده؛ با همه‌ی رنجوری که در زانوهایش داشت، راه تهران تا سنندج را با اتوبوس می‌آمد و به شهر می‌رسید. رنج بی‌امان زانو درد، او را به جان آورده بود، اما این درد را تحمل میکرد و هیچ دم بر نمی‌آورد. خودش که هرگز نمی‌گفت، اما نزدیکانش زانو درد او را ناشی از نمازهای طولانی و راز و نیازهای عارفانه‌ی نیم‌شبانه‌ی او می‌دانستند. بسیار روزها که روزه بود و کسی نمی‌دانست. گوشش به هیچ پند و اندرز پزشکان و دوستان مشتاقش بدهکار نبود. شوخ طبعانه می‌گفت حیف است این تن بی‌قابل را صحیح و سالم به خاک بسپارم. گشتی در شهر می‌زد و به دوستان قدیمی سر می‌زد. این اواخر که همه‌ی پیرها و دوستان نزدیکش از دار دنیا رفته بودند، می‌گفت خیلی تنها شده‌ام همه رفته‌اند و "خالی‌ست شهر از عاشقان". می‌گفت این شهر روزگاری دارالعلم بوده است اما امروزه....!! شکفتگی‌اش را هنگامی می‌دیدم که در کتابفروشی‌های غریقی و سامانی و یا در پاساژ عزتی که پر از کتابفروشی بود، جوانان دوره‌اش می‌کردند و با نهایت اشتیاق، احترامش می‌‌داشتند، به غایت از صحبت شیرین یاران جوان که او را چون شمعی در میان می‌گرفتند؛ خوشدل می‌شد همه را با لبخند مهربانانه و آن لحن مخصوصش «چاوه‌که‌م» و «گیانه‌که‌م» خطاب میکرد و سوال همه را پاسخ می‌داد. اوج مهربانی‌اش را هنگامی بروز می‌داد که یکی را فرزند معنوی خود بنامد. مقام مهمی بود که با همه مهربانی‌اش هرکسی را لایق این مقام نمی‌دانست. چنان در مهربانی غرق بود که حیرت می‌کردی سرچشمه‌ی این همه مهربانی از چیست؟ یک بار زندەیاد ژیلا حسینی از او پرسیده بود که با این همه آزاری که تو از دیگران دیده‌ای روح تو از چه با هیچ کینه‌ای آشنا نیست؟ خندید و گفت: چاوه‌که‌م! گیانه‌که‌م! من از روز ازل با عشق از مادر زاده‌ام. هرگاه از مادرش حاج‌سعادت خانم یا همان کُرددُخت‌خانم یاد میکرد، حسرت دیدار مادر او را در بر می‌گرفت.
در جوانی عاشق شده بود و یار بی‌وفا، او را تنها گذاشته و از شهر رفته بود. حکایت‌های فراوانی از دوران عاشقی او در یاد قدیمی‌ها مانده بود که به احترام او بازگو نمی‌کردند. بعد از این شکست عشقی، هرگز دل به کسی نداد و ازدواج نکرد و تا ماند به یاد این عشق کهن بود.
...یار من شوخ و غزلخوان و فریبنده و مست
جام در دست و چنان نرگس خود باده پرست
لب خاموش مرا دید و ز حالم پرسید
که از آن عشق کهن، دلبر من یادت هست؟
گفتم ای دوست چه دیر آمده‌ای دیر که عمر
موی چون شام سیاهم به سپید آذین بست...
و یا این شعر مشهورش:
... شده‌ای ماه من و شمع سرای دگری
من به پای تو بسوزم تو به پای دگری
دولت عشق نگر، کاین دل غم پرور ما
دارد از جلوه‌ی جانانه ضیای دگری
تو مپندار که من شور و نوایی دارم
خیزد این نغمه‌ی جانبخش ز نای دگری...
بعد از این شکست عشقی به درس و تدریس پرداخت و به تهران رفت و در آنجا بسیار جدی و پیگیر به ادامه تحصیل پرداخت و توانست دکترای ادبیات فارسی بگیرد.
در آن دوران که در تهران بود به واسطه معلومات ادبی خوب و اشعار دلنشینش توانست در میان شاعران و هنرمندان بزرگ آن زمان، جای پایی برای خود باز کند. مراوده‌ی او با استادان بزرگ مانند ابوالحسن صبا، نیمایوشیج، نظام وفا، دکتر خانلری، رهی معیری، دکتر مظاهر مصفا، دکتر محمد معین، جلال همایی، دکتر رعدی آذرخشی، دکتر نصرت‌الله کاسمی، دکتر صهبا و بسیاری از شاعران بزرگ دیگر، از او شاعر نام‌آوری ساخت و اولین دیوان شعرش با نام "دریای اشک" با استقبال جامعه‌ی ادبی سنت‌گرای آن دوره مواجه شد. بعد از انقلاب به دلیل انتساب با برادرش تیمسار نعمت‌الله معتمدی که اعدام شد، از دانشگاه اخراج شد و دوران بسیار سختی بر او گذشت. بعدها از او عذرخواهی کردند اما لطمات وارده به او را هرگز جبران نکردند و در دانشگاه‌های متعدد به صورت پارەوقت و حق‌التدریسی، بدون هیچگونه حقوق مستمر و بیمه‌ای با اندک دستمزدی ناچیز، امرار معاش میکرد.
او از خاندان علم و فرهنگ کانی‌مشکانی‌ها بود. عموی او شیخ یحیی معرفت رئیس معارف و اولین گردآورنده‌ی دیوان مستوره اردلان و پدرش عطا معتمدی از اولین معلمان آموزش و پرورش نوین در کردستان بودند. مرحوم برهان‌الدین حمدی و مرحوم عارف عرشی شاعر قدیمی هر دو پسر عموی او بودند. خاندان او همه اهل دانش و فرهنگ و بسیار خوشنام و محبوب بودند.
هنوز هم قدیمی‌های شهر خدمات فرهنگی مادرش، حاج سعادت خانم که او نیز از اولین معلمان زن کردستان بود را به یاد دارند. باید که از چنین پدر و مادر و خاندانی، چنان دختری بزاید. مکرر دیده بودم هنگام یاد کردن از استادانش مرحوم برهان‌الدین حمدی و بابا مردوخ‌روحانی، اشک از دیدگانش سرازیر می‌شد. واقعاً آنها را می‌پرستید و الگوی او بودند. با همه شوخ طبعی و مهربانی‌هایش؛ خشم و عصبانیتش را نیز دیده بودم.
/channel/kurdokurdistan
👇
🔹کتاب #نسیم_نوروز نوشته د. محمدباقر پیری در 375 صفحه توسط نشر دلان منتشر شد.
(کتاب دوّم، از مجموعەی کوردستان پژوهیِ مرکز پژوهشی تاریخ کورد و کوردستان)
👈 بخش هایی از کتاب:
- کوردستان قلب نوروز در جهان
- کاوەی آهنگر قهرمان یا خائن؟
- ضحاک یا استیاک؟
- دین و نوروز
- پیوند نوروز با افسانه و اسطوره
- فلسفەی جشن
- سیر تاریخی نوروز
- اهمیت و جایگاه نوروز در تاریخ
- رمز ماندگاری جشن نوروز
- نوروز مادر جشن ها
- جشن کوردی دماوند
- گاەشماری و تقویم
- چهارشنبەسوری
- میرنوروزی
- کوسەگردانی
- تقدس آتش و نقش آن نوروز
- شال انداختن
- نوروز از دیدگان بزرگان
- نوروز در سرزمین های دیگر
و...
👈 بهترین راه حمایت از ما خرید مستقیم کتاب از ماست.
( ارسال پستی به تمام نقاط ایران و جهان)
⬅️ جهت تهیەی کتاب به آی دی
@kani53
و یا به شماره 09188701974
پیام بدهید.
/channel/kurdokurdistan
بەمناست روز معلم
🔹تقدیم به زنده‌یاد #ادهم_مظفری
✍ د. باقـر پیـری
ادهم مظفری ٥م شهریور ۱۳۵۳ه. ش در خانواده‌ای متوسط، در روستای«پشته» از توابع کامیاران استان کردستان به دنیا آمد. تولد وی در شهریور (خه‌رمانان) که ماه برداشت محصولات کشاورزی است همراه بود، پدر آن را به فال نیک گرفته و عامل فزونی محصول به شمار آورد و این امر بر محبوبیت او در خانواده افزود. به سن ٦سالگی رسید، سن فرا رسیدن تحصیل، پدر او را به کامیاران فرستاد، تا بتواند به مدرسه برود. وی خیلی زود خود را در مدرسه میان معلمان و هم‌کلاسی‌هایش جا انداخت.
همه او را دوست داشتند، چون دارای حجب و حیایی مخصوص به خود بود. ساده و بی‌آلایش بود و زود در دل اطرافیان جای می‌گرفت.
ادهم توانست مراحل تحصیلی خود را با موفقیت سپری نماید.
در سال دوم دبیرستان بنا به علاقه قلبی که به شغل معلمی داشت با شرکت در آزمون ورودی دانشسرای طرح دوساله در خرداد ماه ۱۳۷۱ با نمره‌ی عالی در دانشسرای بروجردی سنندج پذیرفته شد و سال ۱۳۷۳ به جمع معلمان کامیاران پیوست. با شور و اشتیاقی وصف‌ناپذیر شروع به کار نمود.
در سالهای کار معلمی خود در روستاهای: (درویان سفلی، ورمهنگ، پشاباد، الک) از توابع کامیاران خدمت نمود.
ادهم علاوه بر شغل معلمی ایام تعطیلات تابستان در امر کشاورزی به پدر کمک میکرد و علاقه‌ای عجیب به کشاورزی و باغداری داشت. به طوری که در سال ۱۳۷۵ تعداد ۲۵۰ اصله نهال گردو را خریداری و در روستای پُشته کاشت، که اکنون به عنوان یادگاری، از او باقی است.
وی با پشتکار و تلاش بی‌وقفه خود توانست در کنکور سال ۱۳۷۶ه. ش با رتبه‌ی عالی در رشته روانشناسی دانشگاه اصفهان پذیرفته شود.
اما وجدان بیدار او باعث شد که در بزرگ‌ترین کنکور زندگی‌اش در آستانه‌ی نوروز ۱۳۷۷ سربلند و سرافراز بیرون آید و نام خود را در زمره فداکاران همیشه زنده، در دل مردم ثبت نماید.
🔸۲۷ اسفند سال ۱۳۷٦ مصادف است با چهارشنبه سوری، ادهم صبح زود از منزل خارج می‌شود تا به آخرین دیدار با شاگردانش برود، او از اول صبح به قصد خداحافظی رفته بود با شاگردانش، با ما و با همه اما غافل از این‌که او از لحظه خداحافظی خود را به ما شناساند.
چهارشنبه آخر سال بود و چهارشنبه سوری آن سال برخلاف سالهای گذشته در منطقه کامیاران چهارشنبه سیاهی بود، هوا طوفانی بود. باران و برف هم از شب گذشته شروع به باریدن کرده بود. رودخانه‌ی «کـام» صدای عجیبی داشت.
ادهم آب را در شیر مادر شناخت و هر روز در میان چشمه‌ساران «زرنه» آن را می‌چشید تا بتواند روزی همه آن آب‌های پاک و زلال را بر خود حلال نماید.
رودخانه‌ی «کام» به خود جرات داده بود کام برف و باران را بر آورده نماید. رودخانه به تعداد شاگردان مدرسه تماشاچی داشت اما هیچ‌کدام را نمی‌پسندید. به‌دنبال میهمان خود می‌گشت. رودخانه بهانه لازم را پیدا کرد و آن بوئیدن یکی از گل‌های مدرسه بود.
او خوب می‌دانست که باغبان برای نجات گل خواهد آمد. همین که گل به روی آب افتاد گل‌های دیگر با فریاد و همهمه باغبان را صدا کردند. آب طغیانگر، گل را نزدیک ۷۰ متر با خود برده بود اما او خوب می‌دانست که گل ته آب نمی‌رود چون هنوز بسیار سبک است و سال‌ها تا درخت شدن فاصله دارد.
ادهم خود را در آب انداخت و همچون غواصی شناگر شاگردش را به روی تنه درختی انداخت و او را از مرگ حتمی نجات داد.
▫️ادهم بارها گفته بود که در طول عمرش شنا نکرده و از آب خیلی می‌ترسد. اما این‌بار ادهم چیزی دیگر بود؛ انگار که سالهای سال است با آب مونس است. آب از ترس او صدایش را بلند‌تر کرده بود. همه‌ی مردم در تلاش بودند که ادهم را نجات دهند.
ادهم هیچ سر و صدایی نمی‌کرد، حتی یکبار هم نگفت مرا نجات دهید.
تنها می‌گفت: مردم من چیزیم نیست، دانش آموزم چه شد؟!
چندین بار این جمله را تکرار کرد و با جریان سرد و بی‌رحم آب هم‌سفر گشت و برای همیشه به خاطره‌ها پیوست.
👈 نام و یاد ادهم تا انسانیت باشد، زنده خواهد ماند و هرگز نخواهد مُرد و هم چون شاهو سربلند و استوار پا برجا خواهد ماند.
/channel/kurdokurdistan
🔹کوردەکانی وڵاتی ڕوسیا لە ساڵی 1919زاینی
🔸كُردهای کشور روسيه در سال 1919 میلادی
/channel/kurdokurdistan
روزِ «خلیج فارس» گرامی باد!
نامِ «خلیج فارس» یا «شاخابِ پارس»
نگارەی هزار سال پیش از هستی‌یافتنِ کشورهای چند ده ساله‌ی کشورهای پیرامونِ این دریا کە استخری (گیتی‌شناسِ نامدارِ سده‌ی دهمِ میلادی، چهارمِ هجری قمری) در «صور الاقالیم» کشیده که در آن نامِ شاخابِ پارس به گونه‌ی «بحرِ فارس» نوشته شده است.
/channel/kurdokurdistan
🔹وێنەی گروپێک لە جەنگاوەرانی کورد لە سەدەی نوزدەی زاینی
🔸نقاشی گروهی از شوالیه های کرد
در اواسط قرن نوزدهم
▫️رسمة لمجموعة من الفرسان الكُرد
في منتصف القرن التاسع عشر
🔻rasmat limajmueat min alfursan alkurd
fi muntasaf alqarn altaasie eashar
/channel/kurdokurdistan
تصویری از دژ ساسانیِ دَربَند در داغستان
▫️قباد دوم ساسانی این شهر و دژ را تجدید بنا کرد و در دورەی خسرو یکم مستحکم گردید.
👈 شهر دربند و منطقەی داغستان در دوران قاجاریه به تصرف روسیه درآمد و بر اساس قرارداد ننگین گلستان در سال ۱۸۱۳میلادی از ایران جدا شد.
#ساسانیان
#کورد
#کوردستان
/channel/kurdokurdistan
فلسفەی نوروز؛ از دل افسانه‌ها تا شوری برای مبارزەی سیاسی
د. محمدباقر پیری: فلات ایران مرکز اصلی نوروز و کُردها قلب اصلی این مرکزند!
در عراق «پیرەمێرد» شاعر بزرگ کورد بود که نوروز را احیا کرد و در ترکیه ...
گفت‌وگوی نشمیل علمیرادی با د. محمدباقر پیری در بارەی نوروز و ریشەهای تاریخی آن|
متن کامل این گفتگو را در سایت فراتاب بخوانید.
https://www.faratab.com/news/12392
ــــــــــ
/channel/kurdokurdistan
🔹ژیاننامەی مامۆستا #هێمن
سەید محەمەدئەمین شێخەلئیسلامی موکری کوڕی سەید حەسەن شێخەلئیسلامی موکری ناسراو بە هێمن، دایکی ناوی زەینەب و کچی شێخی بورهان، بەهاری ساڵی ۱۳۰۰ - ۱۹۲۱ی زایینی لە گوندی لاچین سەر بە شاری مەهاباد لە دایک بووە.
بە هۆی بار و دۆخی ژیان لە نیسبی دایک و باب بێبەش بووە و وەک خۆی کە لە پێشەکی تاریک و ڕوون‌دا بە سەردێڕی " لە کوێوە بۆ کوێ؟ " دا دەڵێت لە کن دایەنێک بەناوی یاسەمەن کە خەلکی ئازەربایجان بووە و لەلەێەک بە ناوی عیزه‌ت کە خەڵکی تورکیا بووە ژیانی منداڵی بردووەتە سەر.
خوێندنی سەرەتایی لەکن مامۆستا سه‌عید ناکام دەست پێکردووە. لە سەرەتای مناڵی‌دا شێعرەکانی شێخ رەزا و ئەنجومەنی ئەدیبانی ئەمین فەیزی لەبەر کردووە.
پۆلی سەرەتایی لە قوتابخانەی سەعادەت لە مەهاباد خوێندووە. دوای چوار ساڵ خوێندن لە قوتابخانەی سەعادەت، بە زۆری بابی چۆتە خانەقای شێخی بورهان تا بە قەولی بابی " جێگای مەلاجامی چۆڕی بگرێتەوە "، تا وەجاغی بنەماڵەکەیان کوێر نەبێتەوە.
هێمن هەر لەوێ دەگەڵ #هەژار ئاشنا دەبێ و بەڵێنی دۆستایەتی و برایەتی پێکتر دەدەن.
دوای ماوەیەک خانەقای جێ هێشتوە و چۆتە ئاوایی کولیجە و لەکن مەلا ئەحمەدی فەوزی (مەلای سولێمانی) دەرسی خوێندوە. خوێندن لەکن "فەوزی" بوو بە هۆی ئەوەی کە ڕێبازی ڕێگای ژیانی ببینێتەوە، وەک چۆن بۆخۆی دەڵێت: "من دەسکردی فەوزیم، ئەو هەڵیوەشاندمەوە و تێکی‌هەڵشێلام و سەر لەنوێ دروستی کردمەوە".
دوای فەوتی مامۆستا فەوزی بۆتە قوتابی "سەید عەوڵای سەید مینە" کە شوێندانەریەکی زۆری لە سەر شێعر و شاعیری هێمن داناوە، هەر وەک بۆخۆی دەڵێت: " ئەگەر مامۆستا فەوزی شاعیرە بەرزەکانی کوردی پێ ناساندم و ئەدەبی فارسی فێر کردم، سەید عەوڵاش فولکلۆری ئەدەبی کۆنی نەتەوەکەمی پێ ناساندم و فێری وشەی ڕەسەنی کوردی کردم".
لە ساڵی ١٣٢٠ – ١٩٤١ دیوانە شێعرێک لە شێعری فارسی و کوردی دەنووسێت کە ئەو کات بابی پێی دەزانێت و دەفتەرە شێعرەکەی لە تەندوور دەهاوێت و ئاسەواری نامێنێت.
بە گشتی ژیانی هێمن بە دوو بەشی سیاسی و ئەدەبی دابەش دەبێت. لە بواری ئەدەبی‌دا مامۆستا هێمن بە هۆی ئەوەی کە لە مەکتەبی مامۆستایانی گەورەی وەک "فەوزی"دا فێری زمانی نووسین ببوو، خاوەن زمانێکی سادەی موکریانی بووە وەک چۆن بۆ خۆی دەڵێت: ئەگەر لێیان پرسین هێمن چ جۆرە شاعیرێک بوو، بڵێن "هێمن شاعیرێکی گوندی بوو". مەبەست لەم ڕستەیە شێوازی گوتن و نووسینی شێعرەکانی زمانی فۆلکلۆری و ڕەسەنی کوردی بووە.
مامۆستا هێمن لە ساڵی ١٣٦٢ لە ورمێ "بڵاوکراوەی سەلاحەددین ئەیوبی" دادەمەزرێنێت کە لە بەهاری ١٣٦٤دا وەرزنامەی #سروەی لێ دەردەچێت کە تا کاتی کۆچی ناوبراو بەرپرسیارەتی مانگنامەکە لە ئەستۆی بەڕێزی بووە. موکریانی پێش شۆڕشی گەلانیش لە ڕۆژنامەی کوردستان (چاپی تاران)، ڕۆژنامەی کوردستان (چاپی مەهاباد)، هاواری کورد، هاواری نیشتمان، گڕوگاڵی منداڵان، ئاگر و هەڵاڵە قەڵەمی لێداوە و شتی نووسیوە.
👈بەرهەمەکانی مامۆستا هێمن بریتین لە:
«تاریک و ڕوون»
«پاشه‌رۆک»
«ناڵه‌ی جودایی»
«پاشه‌رۆکی مامۆستا هێمن»
«توحفه‌ی موزه‌ففه‌رییه»، وەرگێڕان
«ئه‌فسانه کوردییه‌کان»، وەرگێڕان
«چه‌پکێک گوڵ و چه‌پکێک نێرگز»
«شازاده و گه‌دا»
«قه‌ڵای دمدم»
«هه‌واری خاڵی»
شایانی ئاماژەیە مامۆستا هێمن لە ٢٨ی خاکەلێوەی ١٣٦٥ی هەتاوی لە شاری #ورمێ کۆچی دووایی کرد کە دوای گەڕانەوەی تەرمی پیرۆزیان بۆ #مەهاباد، لە گردی شاعیرانی ئەم شارە بە خاک ئەسپێردرا.
/channel/kurdokurdistan
🔹قلمرو پادشاهی ماد
این قلمرو از سرزمین شاهی قدیمی ماد مرکزی و ماد شرقی مانند سکاها (اسکیت‌ها)، مانّا (مانِنا) و بەروایت هرودوت از ساتراپ‌نشین‌های دیگر مانند پاریکانیان، اورتوکویبانتیان (تیزخودها) در اواخر قرن هشتم و اوایل قرن هفتم قبل از میلاد تشکیل شد که منطقه‌ی وسیعی را فرامی‌گرفت.
این سرزمین، در شمال، ماورای رود ارس و کوه‌های آرارات را شامل می‌شد؛ و در مشرق اراضی ری تا کویر لوت؛ و در جنوب تا نواحی اصفهان و پارس گسترش داشت. در غرب هم از کوه‌های زاگرس گذشته، تا شرق رود هالیس (=قزل ایرماق) و سرزمین لودیا (لیدیه) تداوم می‌یافت. در جنوب غربی نیز تا همسایگی سرزمین پر قدرت بابل کشیده می‌شد.
منبع: میراحمدی.مریم_تاریخ تحولات ایرانشناسی_ج ۱_تهران_طهوری_ چاپ اول ۱۳۸۹، ص۵۱۳
/channel/kurdokurdistan
قلم
شکلی برای آمدن
شکلی برای زیستن
شکلی برای گفتن
شکلی برای گریستن
شکلی برای خندیدن
شکلی برای ماندن
شکلی برای مردن......
چهارشنبه ۱۳ تیرماه سعادتی شد که در مراسم رونمایی از کتاب "از کرمانشاهان تا کرمانشاه" تالیف آقای دکتر محمد باقر پیری، در تالار وحدت شهر کرمانشاه حضور پیدا کنیم
که بیانات بسیار شیوا و پرمحتوای جناب دکتر نظر چندین ساله من نسبت به کرمانشاه را تغییر داد که می‌شود گفت این هم از هنر و جادوی قلم است و علمی که نویسنده و پژوهشگر با تمام حس و وجودش به مخاطب القا می‌کند
جای بسی افتخار است داشتن نویسندگان و شعرای دست به قلم و باسواد که در شهر و دیار مان خوش می درخشند.
این رویداد مصادف شد با روز قلم.
جا دارد به همه عزیزان خوش ذوقی که حتی اگر دلنوشته ای دارند با قلم برروی صحفه بی جان کاغذ می رقاصانند تا خاطره و مستند و داستان ها بسازند از روح زیبای زندگی
نشمیل علیمرادی
۱۴۰۳/۴/۱۴
/channel/kurdokurdistan
وێنەهەواڵ
ڕێوڕەسمی پەردەلادان لە کتێبی " از کرمانشاهان تا کرمانشاە" بەرهەم د. موحەممەد باقر پیری لە شاری کرماشان.
👈 وێنە: هونەرمەند #فواد_گودرزی
#کرماشان،
#کورد،
#ڕێکخڕاوی_کیان_بنەماڵە
#بنکەی_وارین.
/channel/kurdokurdistan
وێنەهەواڵ
ڕێوڕەسمی پەردەلادان لە کتێبی " از کرمانشاهان تا کرمانشاە" بەرهەم د. موحەممەد باقر پیری لە شاری کرماشان.
👈 وێنە: هونەرمەند #فواد_گودرزی
#کرماشان،
#کورد،
#ڕێکخڕاوی_کیان_بنەماڵە
#بنکەی_وارین.
/channel/kurdokurdistan
👆
سێیەمین بەشی قسەکانی دکتور پیری لە بارەی ڕۆڵی کرماشان لە دەورەی مەعاسر دا بوو و هەروەها وتیان کرماشان مەڵبەندێکە کە جێگای (کەلهوڕ، زەنگنە، گۆران، لەک، جاف، وند) و دەیان تایفەو عەشیرەی گەورەی کورد بووە، بۆ وێنە کەلهوڕەکان تەنانەت حکومەتی بەغدادیشیان کردووە و زەنگنە لە کەرکوک تا کرماشان ڕۆڵی سیاسی گرینگیان هەبووە و یا گۆران وەکو عەشیرە، وەکو زاراوە و هەر وەها ڕۆڵی سیاسی، فەرهەنگی و ئایینی هەبووە و سنجاویەکان لە شەڕی یەکەمی جیهانی یەکەمدا بەرگریان لە ئاو و خاکی وڵات کرد و...
و هەروەها یارمحمدخان کرماشانی لە سەردەمی مەشرووتەخوازی دا هاوپای سەتارخان و باقرخان و کرماشان هاوتەراز تەورێز و بەختیاری ڕۆڵی لە ئازادیخوازی دا هەبووە،
و یا خاڵو قوربان و چەندسەد کەس کوردی کرماشان کە بەشداری بزوتنەوەی جەنگڵیان کرد و فیداکاری زوریان نوواند و خاڵو قوربان بووە قوربانی مەکر و فێڵەبازی حیزبە سیاسیەکان تاران و ناوبانگی خراپی بۆ خۆی بەجێ هێشت، بەڵام نابێ ئەو سەدان کوردە گیان باز و فیداکارە کە بەشداری بزوتنەوەی جەنگەڵ بوون بە خراپ حساب‌بکەین.
و هەر وەها بە ئاماژە کردن بە نەقش و ڕۆڵی #ڕادیو_کوردی_کرماشان لەبزوتنەوەی شۆناس خوازی کوردا و مەعەرفی و بارهێنانی دەیان کەسایەتی ناوداری فەرهەنگی وهونەری وەکو: نەمرحسن زیرک، مەزهەرخالقی، سەیدتاهێر هاشمی، مەلاموحەممەد ڕەبیعی، هومایون کەمانگر، حوشمەتواللە لورنژاد، برایان سابور و... وەکو زانکۆیەک نەقشێکی مێژووی گێڕا.
و کرماشان شارێکە کە مردمانی شێعەوسونی، مەسیحی و کەلیمی، یاری و ئەرمەنی و تەریقەتەکان نەقشبەندی، قادری و نێعمەتوڵڵاهی و دەنگی بانگی مزگەوت و زکری دەروێشان و دەنگی ناقوسی کلیسا و تەنبوری جەمخانە لەکرماشان دەزرینگێتەوە و زاراوەکان گۆرانی، کەلهوڕی، لەکێ، جافی و لوڕی پێکەوە ژیان و ژیار دەکەن.
و هەر وەها کرماشان قوتبی داستانویسی ئێرانە و کەسانی وەکو: عەلی موحەممەد ئەفغانی، عەلی ئەشرەف دەرویشیان، مەنسور یاقوتی، لاری کرماشانی، جافر کازرونی و... و دەیان داستانویس و کەڵە شاعێری بە دونیای ئەدەبیات ناساندووە.
هەمو ئەم پتانسیلانە کە بەشێوەی خولاسه ئاماژەم پێکرد، لەم کتێبەدا هاوردومە و هەمو هەوڵو تێکۆشانم ئەوە بووە کە کرماشان بگاتە جێگای ڕاستەقینەی خۆی و شۆناسی کوردی وەکو جاران و بگرە زیاتر لە جاران پەرەبسێنێ و ئەو بزوتنەوە سیاسی- فەرهەنگیە کە لە ساڵەکان 1320هەتاوی لە #مەهابادەو دەستی پێکرد و لە شۆڕشی1357هەتاوی هەنگاوی نا #سنە لە #هەنگاوی_سێیەمدا بگاتە #کرماشان کە دەبێتە هەنگاوی سەرەکی و دووایین هەنگاو
/channel/kurdokurdistan
👆
یک بار همراه فریبا، به خانه‌اش در خیابان الوند تهران رفتیم. سخت برافروخته و عصبانی بود. بی‌انصاف‌ها پیش از رسیدن ما، این پیرزن فرزانه را رنجانده بودند. تیراژ کتاب گنجینه‌ی زبان‌هایش را بی‌هیچ تأمل و درنگی کم کرده بودند و پیش از رسیدن من برایش حق التألیف چند مقاله‌ی روزنامه‌ی اطلاعات را فرستاده بودند که خشمگینانه برافروخته بود که مگر من قلم به مزدم؟ مگر من مزدورم؟ و این در حالی بود که وضع مالی بسیار بدی داشت و برای یک نان سنگک و پنیر ساده هم در فشار بود. اما عزت نفس مثال زدنی‌اش، راه را بر هر تمنا و خواستهی مالی و کمک مالی دوستان نزدیکش بسته بود. با آنکه برادران و برادرزاده‌ها و عموزاده‌های و اقوام متمکن فراوان داشت اما هرگز از کسی تقاضایی نمی‌کرد و کمک‌های هیچ کسی را قبول نمی‌کرد. آپارتمان محل سکونتش را دکتر اسعد اردلان و استاد رئوف توکلی در تلاش فراوان و در دیدار با مرحوم حسن حبیبی که رئیس بنیاد مفاخر و نخبه‌گان کشور بود، برایش جور کرده بودند. که از آوارگی چندباره‌اش راحت شد و این تنها لطفی بود که در این مملکت در چند سال آخر حیاتش به او روا داشته بودند. به قول دکتر نقشبندی، در عرفان به مقام فقر و استغنا دست یافته بود و درجاتش در عالم بالا بود. از آن خشم و برافروختگی آن روزش فهمیدم چه شیر زنی است که در جامعه‌ی مرد سالارانه‌ی ما توانسته آن گونه که خود می‌خواسته زندگی کند و به قول خودش سلطنت‌اش را داشته باشد. منظور او از این سلطنت این بود که اجازه به هیچ دخالت و فشار و رفتار منت گذار نداده بود و خود تصمیم گیرنده‌ی امورات خود بود. دیوان گل‌های آبیدر و کتاب مولانا خالد نقشبندی و ترجمه‌های جبران خلیل جبران و خانم می زیاده که بعد از انقلاب چاپ شدند، تحسین همه را برانگیخت که با وجود مشکلات فراوانی که در زندگی دارد اما چه قلب روشن و ذهن وقاد و قلم توانایی دارد. در دیوان دوم هم از آن عشق کهن مکرر یاد کرده بود. چرا که قلب وفادار او غیر از این نمی‌توانست باشد.
...سال‌ها در انتظار لاله رویی سوختم
نو بهار من گذشت و لاله‌ام شد عبهری
چرخ بازیگر به کام من نمی‌گردد دمی
تا چه‌ها آرد برون، زین پرده از بازیگری...
با همه‌ی رنجی که این اواخر از نقصان حافظه می‌برد اما می‌دیدی که چه گنجینه‌ی عظیمی از دانش ادبی در او نهفته است که ماحصل روزی ده دوازده ساعت مطالعه است. یک بار با جوابی مفصل و طولانی به یک سوال بسیار تخصصی در چند زبان عربی و فارسی و کردی و فرانسه جمع را غرق حیرت کرد. یکبار استاد حق‌شناس تعریف میکرد که شبی خانم دکتر با چند نفر از شاعران پیر و جوان به منزل من آمدند. شب شعر خانگی‌مان با شعرخوانی خانم دکتر بی‌اندازه خوش شد. سراسر عشق و شور و احساس بود. آنقدر با احساس و زیبا اشعارش را می‌خواند که ممکن نبود کس دیگری بتواند اینگونه اشعار او را دکلمه کند.
...جان شیرین چه دهم شرح پریشان خویش
که چه‌ها بر من و دل از غم ایام گذشت
نیست دل یک نفس آرام ز اندوه گران
ای خوش آن عمر که یاد دلارام گذشت...
از فرزندان معنوی او یکی آقای اسعد نقشبندی، خواهرزاده‌اش بود که این اواخر بسیار به او خدمت کرد و تا توانست به جان و دل در رفع مشکلاتش کوشید. اما روح آزاده‌ی خانم دکتر اجازه نمی‌داد تا بار دوش کسی دیگر باشد. عاقبت برای رفع تکلیف از دیگران، به سرای سالمندان در کرج رفت. در ایامی که در سالمندان بود زندگی بسیار ساده و بی‌تکلفانه‌ای داشت. کسی باور نمی‌کرد صاحب آن همه گفتار و اشعار و کتاب و مقاله و ترجمه و نوشته امروز در این کنج روزگار می‌گذراند. هیچکس جز خواهرزاده‌هایش از محل نگهداری‌اش خبر نداشتند. خانم توران زندی از فعالان فرهنگی تهران توانست محل نگهداری او را پیدا کند و با چند کس به عیادتش برود و از او چند تصویر و فیلم بگیرد. فیلم آن ایام نشان می‌دهد که در آن حال هم روحیه‌ی بسیار بالای خود را حفظ کرده است.
به نزدیکانش پیاپی توصیه میکرد به کسی نگویید کجا هستم مبادا به زحمت بیافتند و به دیدنم بیایند. وصیت کرده بود هر جا که نزدیکتر بود مرا بی‌‌صدا به خاک بسپارید برایم مراسم نگیرید مبادا کسی در زحمت بیافتد. این آخرین خواستهی او بود که بعد از مرگ غریبانه‌اش انجام شد و او را در قبرستان شهر ملارد به خاک سپردند. می‌‌دانم که اصلاً خوشآیند نیست اما به این فکر کنید که زندگی از روز اول تا به آخر آنگونه بود که خود می‌‌خواست و این در توان هر کس نیست. که فقط از شیرزنی همچون بانو دکترمهین‌دخت معتمدی بر می‌آید.
در ایامی که زنده بود بارها تمنا کردم اجازه دهد که برایش مراسم تجلیل برگزار کنیم به هیچ وجه اجازه نداد و حتی یکبار با همه‌ی لطفی که به من داشت تا آستانه‌ی خشم رفت که من کوتاه آمدم و بخیر گذشت. مستغنی از هر تحسین و تجلیل بود. تنها به یاد عشق دیرینش خوش بود.
/channel/kurdokurdistan
ئەمڕۆ 50 ساڵ به سه‌ر له‌سێداره‌دانی #له‌یلا_قاسم تێدەپەڕێت
لەیلا قاسم لە دووا ساتەکانی ژیانیدا بە جەلادەکانی #بەعس دەڵێت:
"دوای لەسێدارەدانی من، ھەزاران کورد وشیار دەبنەوە، زۆر خۆشحاڵ و سەربەرزم، کە گیانم فیدای ڕێی ڕزگاری دەکەم"
لە كاتژمێر 7ی بەیانی ڕۆژی 12ی ئایاری 1974زاینی، لەیلا قاسم و ھەر چووار ھاوڕێكەی بە ناوەکانی #جەواد_ھەمەوەندی،
#نەریمان_فوئاد، #حەسەن_حەمەڕەشید
و #ئازاد_سلێمان
لەلایەن ڕژێمی بەعسەوە لەسێدارە دران.
لەیلا قاسم بە جلی کوردییەوە دەچێتە بەردەم پەتی سێدارە.
✍ د.محمدباقر پیری
/channel/kurdokurdistan
🔹وێنەی گروپی هەڵپەرکێی شاری بەدلیس لە کوردستانی بندەستی تورکیە، ساڵی 1977زاینی
🔸عکسی از گروە هەڵپەرکی کردی در شهر بدلیس کردستان ترکیە، سال1977میلادی
/channel/kurdokurdistan
روز معلم مبارک
شعر: ماشاالله فرمانی
#زاراوەی_گەڕۊسی
(گویش گروسی)
خوانش مارینا عنایتی.
/channel/kurdokurdistan
🔹عروسی استان كرماشان 1961 میلادی
🔸زەماوند و هەڵپەڕکێ کوردی پارێزگای کرماشان 1961 زاینی
/channel/kurdokurdistan
مردم قزوین در سیاحتنامه چلبی، صفحات 365 - 366
«اکثر اهالی قزوین عارف و ظریف، فصیح و بلیغ هستند، و از این رو با همدیگر به فارسی نازک (ظریف) سخن گویند، اما عربی نیز می‌دانند..... زبان و اصطلاحاتشان : جمله خلق قزوین #کوردی، ترکمانی یقه، فارسی، عربی و پهلوی می‌دانند، اما نوکرانشان به لهجه‌ی مغولی سخن گویند...»
👈 بنگرید به کتاب:
https://archive.org/details/evliyaelebisey04evliuoft/page/72/mode/1up
ـــــــــ
/channel/kurdokurdistan
ڕۆژی سنەی باوان شاری کورسان پیرۆز بێت.
✍ زندەیاد محی الدین حق شناس
/channel/kurdokurdistan
یادی یەکەم ڕۆژنامەی کوردی
🔹ڕۆژی پێنج‌شەمە، 22ی ئاوریلی 1898، ڕێکەوتی 2ی بانەمەڕی 1277ی هەتاوی
یەکەم ڕۆژنامەی کوردی، بە کۆششی میقداد مەدحەت بەگی نەوەی بەدرخان پاشا، لە شاری قاهیرە دەرچوو.
پیرۆز بێ یادی 126 ساڵەی ڕۆژنامەگەریی کوردی.
🔸کردستان عنوان اولین روزنامەی کوردی است که در ۲۲ آوریل ۱۸۹۸ در قاهرەی مصر توسط مقدادبدرخان و جلادت عالی بدرخان انتشار یافت.
اولین شماره روزنامه کردستان در ۲۲ آوریل ۱۸۹۸ در قاهره از سوی مقداد مدحت بدرخان منتشر شد. شماره‌های ۱ تا ۵ آن در شهر قاهره مصر، شماره ۶ تا ۱۹ در شهر ژنو سوئیس، شماره ۲۰ تا ۲۳ مجدداً در قاهره، شماره ۲۴ در لندن، شماره ۲۵ تا ۲۹ در فوکستون انگلیس و شماره ۳۰ و ۳۱ باز هم در ژنو انتشار یافته‌است. آخرین شماره کردستان در ۱۴ آوریل ۱۹۰۲ به چاپ رسید و از آن زمان انتشار آن متوقف شد.
/channel/kurdokurdistan
کتاب دوم، از مجموعەی کوردستان پژوهیِ مرکز پژوهشی تاریخ کورد و کوردستان
با نام:
#نسیم_نوروز
(مطالعەی توصیفی- تحلیلی در بارەی ابعاد و جوانب مختلف نوروز در میان ساکنان فلات ایران از دیر باز تا اکنون
با تاکید بر #کردها و #کردستان)
نوشته د. محمدباقر پیری بەزودی منتشر می شود.
🔸کتاب در دوازدە فصل و 375 صفحه و با روش تحقیق میدانی و کتابخانەای (با استفادە از 130 منبع کوردی، فارسی و عربی) نوشتە شدەاست.
⬅️ جهت کسب اطلاعات بیشتر به آی دی
@kani53
و یا به شماره 09188701974
پیام بدهید.
/channel/kurdokurdistan
کورتە باسێک لە سەر
مامۆستا هێمن
/channel/kurdokurdistan
