Optimistlar bu poezdga kech qolganidan xafa bo'lmaydigan odamlardir. Chunki ular keyingi poezdga oldinroq keldim deb hisoblashadi.
Mixail Zadornov
Бани одам аъзои якдигаранд
Ки дар офариниш зи як гавхаранд
Чу узве ба дард оварад рузгор
Дигар узвхоро намонад карор
Ту к-аз мехнати дигарон бегами
Нашояд ки номат ниханд одами
***
Bir-birin muchasi bor barcha kishi,
Bitta gavhardandir yaratilishi.
Biror mucha boʻlsa ogʻriqqa duchor,
Boshqa a’zolarda qolmagay qaror.
Oʻzgalar haqida chekmaguchi gʻam,
Nechuk sanaladi qatori odam.
Sa’diy Sheroziy
Ishlaring davomli yurishaversa, to‘xtovsiz g‘alabalar kelaversa, omadingning oxiri ko‘rinmasa, shu yerda to‘xta. O‘ylab ol. Fikrla. Chunki sening bu holating kim(lar)gadir yoqmay qolishi mumkin. Ular seni to‘xtatib qo‘yish uchun har qanday razillikdan tap tortishmaydi.
Ancha yillar avval bir zarbulmasal eshitgan edim. Gulzorda baxtiyor uchib yurgan kapalakni ilon quva boshlabdi. Qochib charchagan kapalak ilonga yuzlanib gap boshlabdi.
– Men senga nima yomonlik qildim?
– Qanday ham yomonlik qila olar eding, juda nimjonsanku, – javob beribdi ilon.
– Unda aytchi, ilonlar hech zamonda kapalaklarni yeganmi? – mo‘ltirab so‘rabdi kapalak.
– Yo‘q! – mag‘rurona javob beribdi ilon.
– Unda nega meni quvlayapsan? – yig‘lamsirabdi kapalak.
– Chunki menga uchishing yoqmayapti! – ko‘nglidagini aytibdi ilon.
Xullas, shunday.
Yoshlarni buzishning eng qulay yo‘li ularni o‘zlari bilan bir xil fikrlamaydiganlarni emas, balki aynan bir xil fikrlaydiganlarni hurmat qilishga va ustun ko‘rishga o‘rgatishdir.
Gyote
Haqiqat yanada ishonchli chiqishi uchun, albatta, unga yolg'on aralashtirish lozim. Odamlar har doim shunday yo‘l tutishadi.
Fyodor Dostoyevskiy
Инсон ўзининг инсонийлигини қанчалик кўп англаса, ўзини шунчалик ёлғиз ҳис қилади.
Али Шариатий
Hech narsamiz yo‘g‘u, hech kamimiz yo‘q. Hechimiz yo‘qlikdan hech g‘amimiz yo‘q. Jandamiz — yelkada, yelkada — go‘riston, Gar o‘lar bo‘lsak hech motamimiz yo‘q.
Bahovuddin Naqshband
P.S. Hazrat ta'kidlagan mana shu daraja eng oliy daraja.
Yuragim og‘rigani uchun do‘xtir ko‘rigiga bordim. Kardiolog ekgga tushirdi. EKG lentasiga bir dunyo ism chiqdi, ayollar ismi – Z. D. N. SH. CH. F. G. B. D. Ng. "Nima bu?" dedi do‘xtir opa menga ko‘zoynagi ustidan qarab. Birozgina jim turgach, yozuvchi ekanimni bular qahramonlarim ekanini tushuntirdim.
Keyin endokrinologga kirdim. Endokrinolog meni ko‘rib rosa yig‘ladi: shu yoshda shuuuncha ortiqcha vazn... deb. Bu ortiqcha vaznga do‘stlarim va ishxonadagi hamkasblarim aybdor ekanini aytdim. Chunki ular meni doim zig‘ir osh, jiz, achchiq osh, shashliklar yeyishga undaydi dedim.
Inson hech qachon hech narsadan voz kechmaydi, shunchaki bir zavqni boshqasiga almashtiradi.
Zigmund Freyd
– Odamlar bir haqiqatni unutdilar, – dedi Tulki, – ammo sen aslo yodingdan chiqarma: kimniki qo‘lga o‘rgatgan bo‘lsang, uning taqdiriga hamisha javobgarsan.
"Kichkina Shahzoda"dan
Bugun sal siyosiy hushyorlik qilib telegramda kimlar bilan yozishganimni tahlil qilib chiqdim. Natija esa juda bexavotir: 88 foiz holatda sud, prokuratura va adliya xodimlari bilan gaplashgan ekanman telegramda. 5 foizda shoir, yozuvchi va jurnalistlar, yana 5 foizida kursdosh, sinfdoshlarim, 2 foizi esa ismi sir qolishini so‘raganlar ekan.
Читать полностью…
Agar inson baxtli bo‘lishni xohlasa, bunga erishishi mumkin. Ammo odam odatda boshqalardan ko‘ra baxtliroq bo‘lishni istaydi. Buning esa iloji yo‘q, chunki inson har doim boshqalarni o‘zidan baxtliroq deb hisoblaydi.
Sharl Lui Monteske
Нега бизда ланжлик ҳукм суряпти? Шоир тараннум этганидек, чиндан ҳам ердаги жаннатда яшаяпмизми? Балки биз ўзимизни кўп нарсадан, ҳатто ҳақиқатни кўришдан (айтиш демаяпман) ҳам иҳоталаб ташлагандирмиз. Дард миқёси тор бўлгани учун бадиий ва экран асарларида юракнинг зарби сустмикан? Ўзимиз танлаган илимилиқлик, “олтин ўрталик” деб атаганимиз сихни ҳам, кабобни ҳам куйдирмаслик истаги ўз-ўзидан матнга-экранга кўчяпти. Афсуски, биз бугун “шахс” деб улуғлаётган зиёлиларни Абдулла Қодирийнинг қисмати ва жасоратидан кўра унга ўрнатилган ҳайкал кўпроқ ҳаяжонлантиради.
Иқбол Қўшшаева
Daho nazmdan ko‘ngli qoldi.
Kishi bilmas, nasrga o‘tdi. O‘zicha nasrni oson o‘yladi.
"Barcha nasrchilarni yer bilan tep-tekis qilib tashlayman!" — deya niyat qildi.
Bir-ikkita Marsel Prustcha hikoya yozdi. Hikoyalari g‘oyat g‘arib bo‘ldi. Gʻoyat xashaki bo‘ldi.
Zafar qozonishi amri mahol bo‘ldi.
Daho nasrni yig‘ishtirdi.
Yurdi-yurdi... Tanqidga o‘tdi. Telba-teskari gaplardan iborat maqolalar yozdi.
Bilmovchilar chapak chaldi. Maqolalarni o‘ziga xoslik, dedi, yangilik, dedi.
Bilag‘onlar ichidan kuldi. Dahoga chittak ijodkor, deya qaradi.
Daho ushbu qarashlar mazmunini ich-ichidan his etdi. Tanqidnida yig‘ishtirdi!
Adabiyot deya atalmish boqiy qasrni qanday olsa bo‘ladi? Adabiyot deya atalmish ko‘hna qasrga
qanday kirsa bo‘ladi? O‘zi, Adabiyot deya atalmish qasr darvozasi bormi? Bo‘lsa, qayerda?
Daho o‘yladi-o‘yladi, Adabiyot ostonasi qayerdaligini bilolmadi.
Shunda, Daho Adabiyotni guruh-guruh bo‘lib olishga ahd qildi.
Odamgarchilik niqobi ostida guruh yig‘di. Do‘stlik niqobi ostida guruh yig‘di.
— Avvalo odam bo‘lish kerak, odam! — dedi. Guruh o‘nlar qo‘mitasi, deya ataldi. Qo‘mita
orzu-havasi yuksak bo‘ldi:
— Bu adabiyot bo‘lmaydi!
— Navoiydan boshlab bo‘lmaydi!
— Qodiriy ham bo‘lmaydi!
— Primitiv, primitiv!
— Haqiqiy adabiyotni biz yaratamiz, biz!
— Yana o‘n-o‘n besh yillardan keyin anavi ulug‘ shoir she’rini hech kim o‘qimaydi!
— Xalq o‘n yildan keyin bizni o‘qiydi!
— Mana shu o‘ntamizni o‘qiydi!
— Shunday ekan, kelinglar, adabiyotni o‘z qo‘limizga olamiz!
— Siz kotib bo‘lasiz!
— Siz muharrir bo‘lasiz!
— Siz direktor bo‘lasiz!
— Anavi ulug‘ shoirni esa adabiyotdan haydab yuboramiz!
Tog‘ay Murodning "Momoyer qo‘shig‘i" asaridan.
P.S. bu tasvir kimlarnidir eslatadi odamga
Ким эмиш! Барин гоҳ сотган ўзингсан,
Бир-бирингни ғажиб ётган ўзингсан,
Ким бош тикласа тош отган ўзингсан,
Ахир, ўз бошинг ҳам шу тошга тушди.
Келди Маҳтумқули айтган бир замон,
Унутди «Яхшилик» сўзини ёмон,
Обрў талашмоқда қурт билан илон,
Филлар пашша билан савашга тушди.
Омон Матжон
– Keling, hammasini unutib uzoq-uzoqlarga qochib ketamiz.
– Iltimos sudlanuvchi joyingizga o‘tiring!
Odam ulg‘aygani sari uni quvontiradigan narsalar kamayib boraveradi negadir. Bir, ikki, uch yil va undan narida zavq, quvonch bergan narsalar bugun oddiy narsaga aylangan. Balki, menga shunday tuyular.
Читать полностью…
O, kimning koʻzida koʻrindim bekam,
Yashash osonmidi ich-etimni yeb?!
Yaxshiman, deb oʻzni aldashim uchun
Menga nimadir yoz
omonmisan, deb.
Hilola Jo'raqulova
Эй хожа, чаро аз ин жаҳон бехабари?
Рўзону шабон дар талаби симу зари.
Дастмояи ту аз ин жаҳон як кафан аст,
Он ҳам дар гумон аст, бари ё набари.
Саъдий Шерозий
Hech qachon ahmoqlarga qandayligini isbotlashga urinmang. Buni ularning o‘zlari bajarishadi.
Читать полностью…
“ОЧКЎЗЛИК ҚАНДАЙ ЖАЗОЛАНДИ?”
Бир савдогар Франкфурт шаҳри ярмаркасига кета туриб, йўлда 800 гульден пули бор ҳамёнини йўқотиб қўяди. Бу ўша пайтда жуда катта миқдордаги маблағ эди. Бир бош отнинг нархи 40 гульден эди. Савдогар йўқотиб қўйган пулига 20 бош от сотиб олиши мумкин эди. Кўриниб турбдики у анча кўп пул йўқтотганди. Шу йўлдан ўтиб бораётган ҳунарманд уста ҳамённи топиб олиб, уйига келади ҳамда бу ҳақда ҳеч кимга гапирмайди. Чунки у ҳамённи эгасига қайтариш учун кута бошлайди. Якшанба кунги ибодатдда қишлоқ черковининг пастори бир бой савдогар 800 гульден пул солинган ҳамёнини йўотганлиги ва ким уни топиб эгасига қайтарса 100 гульден мукофот олишини эълон қилади. Ҳалол уста ҳамённи олиб келиб пасторга топширади. Руҳоний савдогарни ҳам чақиради. Савдогар ҳамёндаги пулни санаб кўради - 800 гульден. Аммоу у устага ваъда қилинган 100 гульден ўрнига бор-йўғи 5 гульден беради ва боз устига ҳамёнимда 900 гульден бор эди, сен 100 гульденни ўғирлаб олгансан деб, туҳмат ҳам қилади. Айёр ва очкўз савдогар шу тариқа мукофотга атаган 100 гульден пулини асраб қолмоқчи бўлади. Уста бундай очиқ туҳматдан ғазабланиб, бир гульден ҳам олмаганлигини айта бошлайди. Пастор устанинг ҳалол одам эканлигини тасдиқлайди. Бу баҳсга адолатли ечим топиш учун пастор савдогар ва устани Франкфурт шаҳар судига олиб келади. Судья томонларни диққат билан эшитади. Судья биринчи бўлиб савдогарга мурожаат қилади: “Инжилни қўлинга олиб, ҳамёнда 900 гульден бор эди, деб қасам ича оласанми?” Савдогар ҳеч иккиланмасдан қасам ичади. Кейин устага юзланиб: “Сен топиб олган ҳамёнда 800 гульден бор эди деб қасам ичасанми”,- деб сўрайди. Ҳалол уста Инжилни қўлига олиб қасам ичади.
Шундан сўнг судья ҳукмни эълон қилади: “Ишда ҳамма нарса ойдинлашди. Уста топиб олган 800 гульден пули бор ҳамён савдогарга тегишли эмас. Чунки у йўқотган ҳамёнда 900 гульден пул бўлган. Шу боис 800 гульден устага берилади ва энди у бу маблағни ўз оиласи сарф-харажатларига ишлатиши мумкин. Савдогар эса 900 гульден пули бўлган ҳамёнини излашни давом эттирсин!”
Йоханнес Паулнинг «В шутку и всерьез» китобидан Жалолиддин Сафоев таржимаси
Yoshi katta bo‘lsa ham ahmoqligi yo‘qolmagan odamlarni ko‘rsam, bir xulosa keladi: demak, ular bolaligida ham ahmoq bola bo‘lgan.
Читать полностью…
Izzattalab odamlarga hamma ularning muxlisi bo‘lib ko‘rinaveradi.
"Kichkina Shahzoda"dan.
Одамни идеалларига қараб ўлчаш ҳам мумкин.
Масалан, кимдир кимни жуда идеал инсон сифатида кўради. Демак у ўша инсон даражасидан баланд эмас.
Шахсан мен учун идеал инсонлар пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламдан кейин ҳазрат Абу Бакр, ундан кейин ҳазрат Умар розияллоҳу анҳулардир. Бутун инсоният тарихида улардан улуғ инсонлар бўлмаган, бўлмайди ҳам.
Бугун ўзбекнинг ҳақ сўзни ёзадиган шоирларидан, устоз Xurshid Davron нинг туғилган куни. Устозга узоқ умр, ижодий бардавомлик, фарзандлар роҳатини тилайман.
Ҳар бир шоир ортидан илон
Судралганча борар изма-из,
Қотилларнинг қўлларисимон,
Совуқ, ғаддор мисли ёлмоғиз.
Шоир СЎЗдан қўрқса мабодо,
Ё ортига чекинса ногоҳ,
Ё ортига боқса, ўша он
Уни ямлаб ютади илон.
Чекинмаса, қўрқмаса шоир,
Дадил боқса ёғийга – инон,
Умидини узмай бари бир
Бораверар ортидан илон.
Ҳаётни у қадар жиддий олаверманг, ундан барибир тирик чиқолмайсиз.
Нажиб Фозил
Бошқа томондан эса ҳиссиётга берилиш омилидан фойдаланиш онг остига фикрлар, истаклар, қўрқув, хавотир, мажбурлаш ёки жамиятдан ўзини тутишнинг барқарор моделини жойлаб қўйишга ҳам йўл очади. Очлар ва хўрланганларнинг чекаётган азоб-уқубатлари, ҳукуматнинг адолатсизлиги, терроризмнинг шавқатсизлигини ҳиссиётга берилиб лаънатлаш жамиятда содир бўлаётган воқеаларнинг ҳақиқий сабабларини парда ортига берикитади.
Ҳис-ҳаяжон – мантиқнинг душмани.
7. АҲОЛИНИ АҚЛИНИ ЗАИФЛАШТИРИШ (ДУМБУЛ ОДАМГА АЙЛАНТИРИШ)
Одамларни бошқариш ва уларни ҳукумат иродасига бўйсундириш учун қўлланилаётган усул ва методларни фуқаролар англаб етишга идроки етмаслигига эришиш – муҳим стратегиядир.
Жамиятнинг паст табақасига берилаётган таълим сифати ўртамиёна бўлиши лозим, токи жамиятнинг паст табақаларини олий табақадан ажратиб турувчи жаҳолат паст табақа енгиб ўта олмайдиган даражада бўлиши шарт.
8. ЎРТАМИЁНАЛИКНИ УРФГА АЙЛАНТИРИШ
Ҳокимият эгалари зеҳни паст, фаросатсиз, ҳаёсиз ва тарбиясиз бўлиш ҳозир урфда деган қарашни оммага сингдириш пайида бўлишади. Бу усул юқоридаги метод билан чамбарчас боғлиқ, шу боис замонавий дунёда ўртамиёналик ижтимоий ҳаётнинг барча соҳаларида – диний соҳадан тортиб илм-фангача, санъат ва сиёсатда жуда катта миқдорда намоён бўлмоқда.
Жанжаллар, “сариқ матбуот”, жовдугарлик ва магия, шубҳали, беъмани юмор ва популистик акциялар – буларнинг барчаси ягона мақсадга эришишга қаратилган: одамлар реал, ҳақиқий ҳаётнинг чексиз бағридаги чин ҳақиқатларни англаш даражасида онгли бўлишига йўл қўймаслик.
9. АЙБДОРЛИК ҲИСИНИ ПАРВАРИШЛАШ
Яна бир вазифа – инсонни шахсий бахтсизликларида ақлий салоҳияти пастлиги, уқувсизлиги ва етарли даражада сайи-ҳаракат кўрсата олмаётганлигидир, шу боис бу учун фақат ўзинг айбдор деган ҳисни сингдириш.
Бунинг натижасида одам иқтисодий тизимнинг ноқисликларига қарши бош кўтариш ўрнига, ўзини камситиб, барчасига ўзини айблай бошлайди, натижада эса тушкунликка тушиб қолади, бу эса кўпгина нохушликлар билан бирга ҳаркатсизликка олиб келади.
10.ИНСОН ФЕЪЛ-АТВОРИНИ АЪЛО ДАРАЖАДА БИЛИШ
Кейинги 50 йилда фан тараққиёти оддий одамларнинг билимлари билан ҳукмрон синфлар эга бўлган ва фойдаланаётган маълумотлар ўртасидаги фарқни ниҳоятда катталаштириб юборди.
Биология, нейробиология ва амалий психология туфайли давлат тузилмалари инсоннинг ҳам физиологияси, ҳам психикасига тааллуқли энг замонавий билимларни қўлга критди. Давлат тизими инсон ҳақида унинг ўзидан кўра кўпроқ нарсани биладиган бўлди.
Рус тилидан Жалолиддин САФОЕВ таржимаси
