Telegram-канал naqdagin - نقدآگین: Unsorted

نقدآگین

30 Dec 2024 15:40

📘بی‌احترامی به آرامگاه ساعدی؛ خشم یا تحریف؟!
(۲/۲)
✍🏻 #ناهید_زمانیان

🍂 در ادامه برای آن‌که بدانیم ادبیات چیست و رمان‌نویس و داستان‌نویس کیست، بد نیست نگاهی کوتاه به داستایوفسکی بیندازیم.

🍂 داستایوفسکی در عین‌حال که تعلقات مذهبی داشت، قمارباز حرفه‌ای بود و مال و زندگی خود را بارها بر سر قمار باخت. به همین دلیل بود که تا پای جوخه‌ی اعدام رفت و پس از آن به مدت چهار سال به سیبری تبعید شد. اما برای کدام یک از ما مهم است که این نویسنده چگونه زیسته است؟! ما داستایوفسکی را در آثارش می‌بینیم و همین نکته‌ی ظریف است که قضاوت ما را در مورد ادبیات در نقطه‌ی درست قرار می‌دهد.

🍂 داستایوفسکی فارغ از دین و سیاست، به انسان پرداخته و از این زاویه‌ی درست، مسائل سیاسی و اجتماعی جامعه را به او نشان داده است.

🍂 او در " یادداشت‌‌های زیرزمینی" کارمند دولتِ بازنشسته‌ای را به تصویر می‌کشد که از نظام بوروکراسی بیزار و درونش پر از نفرت و خشم است، در عین‌حال که حقیقتی یگانه را به ما می‌آموزد. این کارمند دون‌پایه به ما می‌‌گوید که انسان گاه به طرز خارق‌العاده‌ای دلداده‌ی رنج است.

🍂 داستایوفسکی در این داستان پیشرفت و ترقی را به پرسش می‌گیرد اما نه در آن شکل آرمان‌گرایانه‌ی نویسندگان چپ ایرانی. او از ما می‌پرسد که آیا شادی یک توهم نیست، وقتی تنها موضوع رنج را تغییر می‌دهد؟ این نگاه آن‌ چنان فلسفی است که نمی‌توان آن را به هیچ‌یک از نحله‌های سیاسی و حزبی چسباند.

🍂 او می‌گوید ذات انسان این‌گونه است که همزمان که به عدالت و برابری فکر می‌کند، در پستوی ذهن خود با فکر به خشونت و نابرابری دچار خلسه‌ای ارضا کننده می‌شود. به تعبیری دیگر، او به لیبرالیسم هشدار می‌دهد که در کنار ایجاد رفاه و امنیت، باید واقعیت درونی انسان را بشناسد و بداند که میل به خشونت و روایت‌های نابرابری ممکن است روزی مانند هیولا از دل جامعه بیرون بزند. آیا این همان مسئله‌ای نیست که انسان اروپایی امروز به آن دچار شده است؟!

🍂 در جنایات و مکافات نیز این مهم را یادآوری می‌کند که نه فقر، و نه حتی نخبه بودن به تنهایی دارای ارزش نیست و اگر شما، به عنوان خواننده، نسبت به انسان فقیر حس شفقت و همدردی می‌کنید، باید مراقب باشید که این شفقت نباید از آن جهت باشد که فکر کنید فقر معصومیت می‌آورد، بلکه از آن جهت باید با راسکولنیکف همذات‌پنداری کنید که او نیز مانند شما یک انسان است؛ انسانی که فکر می‌‌کند بر ثروت دیگری حق تصاحب دارد.

🍂 در نهایت، وقت آن رسیده که بدانیم داستان‌نویسی که نمی‌داند هویت سیاسی و اجتماعی او باید تنها در فرم ادبی‌اش خلاصه شود، حتی زمانی که در خاک خفته‌ است نیز برای جامعه مصیبت تلقی می‌‌شود.

.

#نقد_روشنفکران #نقد_چپ #چپ_ایرانی

➖➖➖

🌾 @Naqdagin | @nahidestan