Улоф Пальме — тинчлик учун жон куйдирган сиёсатчи

Швециянинг собиқ Бош вазири Улоф Пальме ХХ аср сиёсий саҳнасида тинчлик, адолат ва бетарафлик ғояларини қатъият билан ҳимоя қилган камёб сиёсатчилардан бири эди. Унинг ҳаёти ҳам, ўлими ҳам дунё сиёсатини ҳануз ўйлантиради.

Пальме 1969 йилда биринчи марта Швеция Бош вазири бўлади ва ўз сиёсий фаолияти давомида Вьетнам уруши, апартеид, ядровий қуролланиш каби халқаро масалаларда қатъий позицияси билан танилади.

У Америка сиёсатини очиқ танқид қилган, Куба, Хитой ва Совет Иттифоқи билан музокаралар ўтказишга интилган. Унинг сиёсати Швецияни “учинчи йўл” – яъни Ғарб ва Шарқ ўртасидаги бетараф, мустақил сиёсий ўрнини белгилаб беради.

1986 йил 28 февраль куни Улоф Пальме Стокгольм марказида, ўз хотини билан кинодан қайтаётган пайтда отиб ўлдирилади. Унинг ёнида тансоқчи бўлмаган. Бу ҳам унинг халқчил сиёсатчи эканини кўрсатади.

Бу қотиллик Швеция тарихидаги энг йирик сиёсий сирга айланади. Тергов ўнлаб йиллар давом этади, бир неча гумондор қўлга олинади, лекин аниқ жиноятчи 2020 йилга келибгина эълон қилинади. Лекин у ўша вақтга келиб аллақачон вафот этганди.

Улоф Пальме сиёсий жасорат, инсонпарварлик ва адолатнинг тимсоли сифатида тарихда қолди. Унинг ҳаёти шунчаки бир сиёсатчининг эмас, балки тинчлик учун курашган инсоннинг ҳикояси эди.

🌟@nurbekalimov

Читать полностью…

Қотил, бузуқ ва буюк санъаткор — Бенвенуто Челлини ким эди?

Агарда сиз Александр Дюманинг "Асканио" романини ўқиган бўлсангиз, Бенвенуто Челлини (1500–1571) ҳақида етарлича билимларга эгасиз. У ростдан ҳам тарихий шахс бўлиб, Ренессанс даврининг энг баҳсли ижодкорларидан бири эди. У ҳам заргар, ҳам ҳайкалтарош, ҳам зўравон, ҳам даҳо ижодкор эди. Унинг ҳаёти ноёб истеъдод ва бузуқ нафс ўртасидаги тинимсиз курашларга яққол мисол бўла олади.

Челлини флоренциялик мусиқа асбоблари устасининг оиласида туғилган. Отаси уни мусиқачи қилишни истаган, лекин у ёшлигиданоқ заргарлик ҳунарига берилиб кетади. Касб юзасидан ҳам муштумзўрлик қилган Бенвенуто ҳатто ўқишни тугатмай туриб шаҳардан икки марта ҳайдалади.

Унинг ҳаётида доим жанжал ва беғамлик устун бўлган. Римда папа Климент VII унга ишониб, шахсий буюртмалар беради. Лекин Челлини папанинг ўзига ҳам бақирар, муддатларга риоя қилмасди. Ҳатто рақиби заргар Помпеони кўча ўртасида ўлдириб, Неаполга қочиб кетади. У ерда ҳам ғазабини бошқара олмаган Челлини яна бир инсонни ўлдиради.

Унинг қотилликлари чексиз. Бир куни жуда арзимас сабаб билан аркебуза (ўқотар қурол) билан почта қоровулини отиб ўлдиради. Лекин унинг санъатини қадрлаган Франция қироли Франциск I Челлинига паноҳ берган, ҳатто қаср ҳам совға қилган.

Энг йирик асарларидан бири «Медузанинг бошини кўтарган Персей» ҳайкали бўлиб, маньеризм услубидаги бадиий ижод маҳсули ҳисобланади. Бу иш чоғида ҳам ижодкор шогирдларини уриб-сўккани, севгилисини шафқатсиз тарзда азоблагани билан танилган.

Ҳибслар, муштлашувлар ва айбловлар унинг доимий ҳамроҳи эди. Лекин Бенвенуто ўзини ўнглаб, ҳаётининг охирги йилларида уйланади ва Флоренцияда вафот этади. Челлини шахс сифатида қўрқинчли, лекин ижодкор сифатида буюк эди. У ўз тимсолида Ренессанснинг оғриқли ва буюк руҳини жамлаган мураккаб шахс эди.

🌟@nurbekalimov

Читать полностью…

1990-йиллар бошида Совет Иттифоқи парчалангандан кейин Россияни оғир иқтисодий инқироз қамраб олади.

Янгидан шаклланаётган бозор иқтисодиётида на маош вақтида бериларди, на пенсия, ва на пул қадри қолганди. Шу вазиятда одамлар янги “валюта” ихтиро қилишга мажбур бўлишади…

🥃 Спиртли ичимликлар – айирбошлаш воситасига айланади.

Корхоналар ходимларга пул ўрнига арақ, шампан, ҳатто спирт тарқатарди. Буни баъзи жойларда иш ҳақи деб, бошқа жойларда эса товарлар учун ҳисоб-китоб сифатида ишлатишарди. Масалан ўқитувчи "маош" сифатида 2 шиша ароқ олса, уни дўконда нон ёки шакарга алмашарди.

Арақ ишлаб чиқарувчи заводлардаги ишловчилар иш ҳақини шиша-шиша "товар"да олиб, бозорда сотарди.

Бу иқтисодий тизим йўқ бўлган пайтда жамият қандай қилиб ўзини сақлаб қолганини кўрсатувчи жонли мисолдир.

Расмда "Жасорат" виносини кўриш мумкин. Бу Ўзбекистонда ишлаб чиқарилган, 19% спиртга эга бўлган жуда машҳур ретро вино. Номни қара, Жасорат🤣

🌟@nurbekalimov

Читать полностью…

🏛 "Уч ном, битта ҳақиқат"

Балхий, Шамс Табризий, Румий — булар бир зотнинг излари, бир ҳақиқатнинг турли ёритилишидир.

Жалолиддин Муҳаммад ибн Ҳусайн — биз билган Румий ўз асарларини шу уч ном билан имзолаган. Бу унинг маънавий саёҳатидаги муҳим босқичларни билдиради:

“Балхий” — туғилган жойи, илмий ва тасаввуфий илдизлари билан боғлиқ.

“Шамс Табризий” — унинг руҳий уйғонишига сабаб бўлган маънавий устозга бўлган муҳаббат рамзи.

“Румий” — ҳаётининг сўнгги чорагида яшаган Коня (Рум) ҳудудига нисбат. Лекин бу ном билан у бутун дунёга танилган.

У 1273 йил, 17 декабрда Коняда вафот этган.

📽 Қурултойчилар Румий йўлини, географик эмас, балки маънавий миграция сифатида талқин қилади.

🎧 Тўлиқ суҳбат: https://youtu.be/ET-ASUck_ns

Читать полностью…

Одам ўлдиришни кўнгилхушликка айлантирган гнида. Амон Гёт ким эди?

Нацистлар режимининг энг даҳшатли қонхўрларидан бири бўлган Амон Гёт номини Плашов концлагери билан бирга эслашади. У 1943 йилда Краков яқинида жойлашган Плашов лагерининг коменданти этиб тайинланган ва айнан шу ерда ўзининг қабиҳ қийноқлари ва инсон ҳақ-ҳуқуқини менсимаслиги билан ном чиқарган.

Гётни фақат лагерь маъмури сифатида тасаввур қилиш хато бўлади. У ўзини “энг буюк” деб билиб, маҳбусларга нисбатан разолатини синовдан ўтказарди. Унинг “кўнгилхушлиги” балкондан туриб, лагердаги одамларни снайпер милтиғи билан отиб ўлдириш эди.

У қўл остидаги ҳарбийларга ҳам шафқатсизликни ўргатган. Плашовдаги ҳар бир солдат, ҳар бир офицер маҳбусларга ҳайвондек муносабатда бўлиши керак, деб ҳисоблаган. Лагердаги жуда кўп кишиларнинг ўлими айнан Гётнинг шахсий буйруқлари ва ҳулқи билан боғлиқ.

Унинг жиноятлари уруш тугагач ёпиқлигича қолмади. 1946 йилда Гёт Польша халқаро трибунали томонидан суд қилинди. Қийноқлар, оммавий қатллар, инсонни инсон сифатида тан олмаслик — буларнинг барчаси исботланган жиноятлар эди. Охир-оқибатда, Гёт қатлга ҳукм қилинди ва ўша йилнинг ўзида дорга осилди.

Амон Гёт ҳақидаги маълумотлар кенг тарқалган, унинг образи 1993 йилдаги машҳур “Шиндлер рўйхати” фильмида ҳам акс этган. Унда Гёт ролини актёр Рэйф Файнс ижро этган ва унинг шафқатсизлиги экранда яна бир бор жонлантирилган.

🌟@nurbekalimov

Читать полностью…

Римнинг энг оғир шармандагарчиликларидан бири – Аллиядаги мағлубият ҳақида

Милоддан аввалги 390 йилда Аллия дарёси бўйида римликлар галлар қўшинидан қаттиқ мағлубиятга учрайди. Бу галлар томонидан Римга қарши йўлга қўйилган илк кенг кўламли ҳужумлардан бири эди. Ушбу қонли жангда римликлар қўшинлари жуда тарқоқ ҳолда ҳаракат қилган ва лагерни мустаҳкамлашга улгурмаган. Натижада галлар ғалаба қозонади. Қочқинликка учраган римликлар Вейи шаҳрига ёки Римга чекинишади ва душман ҳеч қандай тўсиқсиз шаҳарга кириб келади.

Қалъадек мустаҳкам Капитолий етти ой қамалда туради. Айнан шу даврда машҳур “қушлар Римни қутқарган” афсонаси юзага келган. Охирида галлар Римдан чиқиб кетишга рози бўлади, лекин бунинг эвазига улкан контрибуция – минг фунт олтин талаб қиладилар. Вақти келиб римлик трибунлар шартнома тузганда, галлар олтинни нотўғри ўлчаб, яна талабни оширишади. Шунда римликлардан бири ўша машхур "Мағлубларга қайғу" — иборасини ишлатади.

Буюк Камилл – Рим диктатори сифатида консуллар қарорини бекор қилади ва қўшин йиғиб, душманга қарши жангга отланади. Унинг: “Олтин билан эмас, темир билан Ватанни озод қилиш керак!” деган сўзлари римликлар қалбига жон бахш этади. У галларни тор-мор қилиб, Римни озод қилади. Бу воқеа рим тарихида оғриқли, лекин ёдда қоларли саҳифа сифатида муҳрланади.

Кейинги асрларда римликлар галлар билан бир неча марта тўқнаш келади. Буюк Ганнибал қўшинларининг муҳим қисми ҳам айнан галлардан иборат эди.

🌟@nurbekalimov

Читать полностью…

Ихтиёрсиз эътибор — бу ташқи ёки ички стимулларга онгли назоратларсиз, автоматик равишда йўналтириладиган эътибор туридир. Масалан, сезги аъзоларидан келаётган ёрқин ёруғлик, кучли товуш ёки оғриқ сигналлари одамнинг диққатини ўзига тортади ва жавоб реакциясини уйғотади. Бу жараён асосан асаб тизими орқали бошқарилиб, ҳимоя ва муҳитга мослашишда муҳим роль ўйнайди.

Видеога ҳавола:
https://youtu.be/I3qvfU7V0fU?si=7GlWP_EkWzn5VVSq

Читать полностью…

Дарахтни кесиб, бошқа ерга янгисини экиш ечим эмас

Яқинда машҳур қурилиш компанияси раҳбари томонидан тақдим этилган янги лойиҳа кўп кескин баҳсларга сабаб бўляпти. Унга кўра, қурилиш ишлари учун дарахт кесишга рухсат бериш, лекин бунинг ўрнини бошқа ҳудудда кўпроқ кўчат экиш билан қоплаш айтилганди.

Экопартия депутати Жавлон Абдуллаев ҳам ўз ўрнида ва вақтида бу масала юзасидан фикр билдирибди. Унинг айтишича, қурилиш эҳтиёжлари қанчалик муҳим бўлмасин, уларни табиат манфаатлари эвазига ҳал этиш тўғри эмас. Ҳар бир дарахт бугун нафақат ҳавони тозалайди, балки маҳаллий экосистеманинг узвий бўлаги ҳам ҳисобланади. Уларни кесиб, бошқа жойда экиш эса мувозанатни қайта тикламайди.

Мен мана шу фикрга қўшиламан. Кўчат экиш яхши, лекин бу табиий миқдорни сақлашдан кўра осонроқ усул сифатида кўрилмаслиги керак. Бугунги муаммо дарахт кўп-камлигида эмас, етилиб бўлган мавжудларини борича сақлашда. Шуни тушунмаяпти айримлар.

🌟@nurbekalimov

Читать полностью…

ТМКдан Марказий Осиёда илк экологик технология

Ўзбекистон технологик металлар комбинати (ТМК) таркибидаги Нодир металлар ва қаттиқ қотишмалар заводи экологик хавфсизлик учун Марказий Осиё бўйича биринчи замонавий технология жорий этиб, мазкур технология асосида иш олиб бормоқда. Бу ҳақда ТМК матбуот хизмати хабар қилди.

Бу қандай технология?

Авваллари, молибден маҳсулотини аммиакли сув ва кислоталар билан ювиш орқали ишлаб чиқаришда аммиак буғлари ҳавога тарқалиши кузатиларди. Бу эса экологик хавф туғдирарди. Янги технология натижасида эса, завод мутахассислари янги, уч босқичли содали ечим асосида ишлайдиган технологияни жорий қилди. Энди молибден хомашёси сода эритмаси билан ишқорланади, барча жараёнлар ёпиқ тизимда амалга оширилади.

Хўш, бу қандай афзалликлар беради?

Аммиак буғлари атмосферага чиқмайди. Бу айни дамда экологик хавфларнинг олдини олишда катта ютуқ ҳисобланади. Ҳавога ташланадиган чиқиндилар миқдори кескин камайди. Жараёнлар хавфсиз ва экологик тоза муҳитда ўтади. Ёпиқ технологик жараён нафақат чиқиндиларни камайтиради, балки ишлаб чиқариш муҳитини инсон саломатлиги учун хавфсиз ҳолга келтиради. Бу технология ТМКнинг ишлаб чиқаришдаги самарадорлик билан бир қаторда, экологик хавфсизликка ҳам аҳамият қаратаётганини кўрсатади.

🌟@nurbekalimov

Читать полностью…

Буюк Британия аҳолиси 200 йил ичида 5 баробарга кўпайибди — Ирландия бундан мустасно

1821 йилдан 2021 йилгача бўлган икки аср мобайнида Буюк Британия аҳолиси тубдан ўзгарди. Кўпчилик минтақаларда аҳоли беш баробаргача ўсган бўлса, Ирландия бу жараёндан деярли ташқарида қолди.

🔹 Англия — 5 баробар;
🔹 Уэльс — 4 баробар;
🔹 Шотландия — 2,5 баробар;
🔹 Мэн ороли — 2,5 баробарга кўпайган.
🔻 Ирландия (шимоли ва жануби йиғиндиси) аҳолиси сони 200 йил ичида амалда ҳеч қандай ўсиш кўрсатмаган. Ҳатто XIX аср ўрталаридаги даражадан ҳам пасайиб кетган.

Бунга асосий сабаб — 1840-йиллардаги машҳур Буюк очарчилик бўлди. Картошка касалланиши билан боғлиқ очлик туфайли Ирландиядаги асосий озиқ-овқат манбаи йўқолади, Британ ҳукумати эса амалий ёрдам кўрсатмайди. Натижада юз минглаб ирландлар ҳалок бўлади, яна юз минглаб киши АҚШ, Канада ва Австралия сингари мамлакатларга кўчиб кетишади.

Ана шу вақтдан бошлаб Ирландия аҳолиси кескин қисқара бошлайди. Агар 1840 йилларда Ирландия аҳолиси тахминан 8 миллион атрофида бўлган бўлса, 2021 йилга келиб бу рақам ҳали ҳам 7 миллионга етгани йўқ.

Шу билан бирга, АҚШда ҳозирги кунда ирланд илдизига эга бўлган 36 миллиондан ортиқ одам яшайди. Улар орасида машҳур сиёсатчилар, актёрлар, журналистлар ва санъат намояндалари ҳам бор. Яъни, Ирландия ўз тарихидаги энг катта «демографик экспорт»ни амалга оширган мамлакатлардан бирига айланди.

Бу ҳолат, бир томондан, тарихий фожиа, иккинчи томондан, глобал миграциянинг қандай кўламда бўлиши мумкинлигини намоён қилади. Бугунги кунда Ирландия аҳолиси аста-секин ортиб бораётган бўлса-да, ҳануз XIX асрдаги нуқтага етиб бормаган.

🌟@nurbekalimov

Читать полностью…

Футболдан кейин бошланган қонли уруш ҳақида

1969 йилнинг 14 июлида Марказий Америкада жуда ғалати ва фожиали уруш бошланган. Тарихда у “Футбол уруши” номи билан маълум. Унга Сальвадор ва Гондурас давлатлари ўртасидаги футбол баҳслари сабабчи бўлган.

Ўша йили икки давлат терма жамоаси 1970 йилдаги Жаҳон чемпионати саралаш босқичида ўзаро рақиб бўлади. Мезбон ва меҳмонлик баҳслари ўтгач, муҳит ўта таранг эди. Иккинчи ўйинда Сальвадор ғалаба қозонгандан кейин, бу мамлакатда яшовчи гондураслик муҳожирларга нисбатан зўравонлик бошланади. Бу эса икки халқ ўртасидаги адоватни кескинлаштириб юборган.

Футбол бир баҳона эди, аслида бу икки давлат ўртасидаги турли муаммолар, масаланер, муҳожирлар, миллатчилик ва қашшоқлик масалалари анчадан бери тўпланиб келаётганди.

14 июль куни Сальвадор расман уруш эълон қилади ва ўз самолётлари билан Гондурас ҳудудини бомбардимон қилади. Армия чегарадан ўтади. Жанглар бир ҳафта давом этади.

Бу вақт ичида қарийб 2 минг киши ҳалок бўлади. Улар орасида ҳарбийлар ҳам, оддий тинч аҳоли ҳам бор эди. 20 июль куни бошқа қўшни мамлакатлар босим қилиб, икки томонни урушни тўхташга мажбур қилади. Қўшинлар ўз чегараларрига қайтиб кетишади.

Шундай қилиб, бутун дунёга “футбол сабабчи бўлган уруш” сифатида танилган воқеа аслида шунчаки спорт эмас, балки йиллар давомида йиғилиб келган сиёсий ва ижтимоий муаммоларнинг натижаси эди.

🌟@nurbekalimov

Читать полностью…

Сизни хафа қилмоқчи эмасдик, сэр… лекин сиз миналар устидан ўтдингиз!

1942 йил, Шимолий Африка. Иккинчи жаҳон уруши қизғин кечаётган пайт. Буюк Британия қўшинлари ва Германия армияси Ливия чўлларида тўқнаш келади. Бу жанглар тарихда Газала жанглари номи билан маълум. Тобрук шаҳри яқинидаги Газала қишлоғи атрофида бўлган ҳал қилувчи тўқнашувлар бўлиб ўтган.

Ана шу жанглардан бирида британ армиясида қизиқ воқеа юз беради.

9-полкининг штаб эскадрони қўмондони майор Ломакс Найтсбридждаги лагерни топиш учун колонна бошлаб йўлга чиқади. Чўлда камига тунда йўл топиш осон эмас: чанг, қоронғулик, ҳеч қандай белги йўқ. Улар йўлдан адашиб, шимолга қараб юришда давом этадилар.

Бир вақт майор йўл устида ерга чўзилган симни кўриб қолади. Бу одатда мина қўйилган ҳудуднинг белгиси. Ҳайдовчи тезда тормозни босади, танк симдан бир неча қадам олдинда тўхтайди.

Шунда икки нафар гвардиячи яқин келиб, майордан нима кераклигини сўрашади. Ломакс:
— Найтсбридж қаерда? — деб сўрайди.
Аскарлар жавоб беришади:
— Мана шу ернинг ўзи, жаноб.

Майор ҳайратланиб сўрайди:
— Вой, яна бир неча қадам олдинга юрганимизда миналарни босиб ўлиб кетар эканмиз-да!

Қўриқчи такой бамайлихотир:
— Йўқ, сэр. Яна бир неча қадам босгандан сўнг сиз мина қўйилган ҳудуддан чиқиб кетардингиз.

Шунда маълум бўладики, бутун транспорт колоннаси мина қўйилган ҳудудни пайқамай кесиб ўтган, бирорта мина босилмаган.

Бу воқеа урушдаги ҳарбий стратегия ёки техник устунликдан кўра омад ҳам ҳал қилувчи аҳамиятга эга бўлиши мумкинлигини кўрсатади. Чўлда адашган колонна, мина майдони, тасодифан тўғри ҳаракат ва қарабсанки, юздан ортиқ одам тирик қолди.

🌟@nurbekalimov

Читать полностью…

❓ Ҳозир кўпчиликнинг ҳаёлида “Қонун лойиҳаси мораторий талабларига мосми?” деган савол айланяпти.

🏢 Қонунчилик палатаси депутати Равшан Мамутовнинг таъкидлашича, биринчи ўқишдан сўнг жойларда фермер, деҳқон, соҳанинг тегишли мутахассислари билан қонун лойиҳасининг анча нормалари қайта кўриб чиқилган ва янаям такомиллаштирилган.

💬 Муҳими, ижтимоий тармоқларда кўтарилган “мораторийга зид эмасми?” деган саволлар юзасиданам аниқ ҳуқуқий ёндашув асосида қонуний ечим белгиланди.

🗣Мамутовнинг сўзларига кўра, МЖтКга киритилаётган қўшимчалар — яъни, дала четларини иккиламчи ижарага олган шахсларга нисбатан жарима қўллаш тартиби 2026 йил 1 июлдан бошлаб кучга кириши белгиланган.

Бу орқали янги нормалар тадбиркорларга нисбатан дарҳол қўлланмаслиги таъминланди.

🗣Шунингдек, депутат муносабатида қонун лойиҳасида белгиланаётган “дала четларида маҳсулот етиштириш” мажбурияти мутлақо янги талаб эмаслиги, у амалдаги “Фермер хўжаликлари тўғрисида”ги Қонуннинг 17-моддасида ҳам аввалдан мавжуд эканини эслатиб ўтган.

🌲 Кўриниб турибди, хуқуқий таҳлил қилиб, ҳар бир норма қайта кўриб чиқилган. Асосий мақсад эса – мавжуд ресурслардан оқилона фойдаланиш.

🧑‍🦲 @deputatlar_nima_deydi саҳифасини кузатиб боринг

Читать полностью…

Тадбиркорлар гапирди, “Бизнес+” эшитди

Ҳозир тадбиркорларга бир дунё ёрдамлар бўляптию, лекин кичик саноат зоналаридаги муаммолар ҳалиям ўзгармаяпти. Шу “Бизнес+” подкастига раҳмат, биринчи сонидаёқ шу ҳақда очиқ-ойдин гапирилди.

Ўзи ЎзЛиДеП подкаст орқали шу нарсаларни очиқ қўяётгани яхши. Бу гаплар фақат муҳокамада қолмасин, амалга ҳам ўтсин, ҳамма хурсанд бўлсин.

Кўрмоқчи бўлганларга тўлиқ видео, мободо эшитмоқчилар бўлса аудио.

🌟@nurbekalimov

Читать полностью…

261-рақамли курашчи: Кетрин Свитцер ким эди?

1967 йил. Бостон марафони. Бу мусобақа ўша пайтда фақат эркаклар учун деб ҳисобланган, чунки расмийлар аёллар узоқ масофага югура олмайди, деб ўйлашарди. Лекин бир аёл бу қарашларни ўз ҳаракати билан синдиради. Уни Кетрин Свитцер деб аташарди — у спорт тарихини ўзгартираётганини ўша куни ўзи ҳам билмаган бўлса керак.

Кетрин Свитцер университет талабаси эди. У югуришни яхши кўрган ва ўзини расман марафонга рўйхатдан ўтказиш учун “K. V. Switzer” деб имзо чекади. Буни кўрган ташкилотчилар унинг аёл эканини пайқамай қолишади. Ҳақиқатан ҳам, унинг аёл экани фақат югуриш пайтида маълум бўлади. Айнан шунда жаҳон спорт тарихида унутилмас воқеа юз беради.

Марафон пайтида расмий ташкилотчилардан бири Жок Семпл йўлга чиқиб, Кетринни тўхтатмоқчи бўлади. У “Марафондан чиқ, рақамни олиб ташла!” деб бақиради. Уни бу ҳаракатдан Кетриннинг йўлдоши Том Миллер ва бошқа югурувчи дўстлари тўхтатишади. Шу тарзда, Кетрин 42 километрлик масофани тўлиқ босиб ўтади ва тарихда Бостон марафонини тўлиқ югуриб ўтган, биринчи расман рўйхатга олинган аёл сифатида қолади.

Бу воқеа спорт дунёсида катта резонанс келтириб чиқаради. 1972 йилда аёлларга Бостон марафонида расман қатнашишга рухсат берилади. Кейинчалик Олимпия ўйинлари ва бошқа юқори спорт мусобақаларида ҳам аёллар учун тенг шароитлар яратила бошланади.

Кетрин Свитцер фақат югуришда эмас, балки спортда тенглик учун фаол курашда ҳам ўчмас из қолдирган. У “261 Fearless” деб номланган халқаро ташкилотга асос солади. Бу ҳаракат аёлларни спорт орқали ўз кучини кашф этишга чорлайди, қўрқмасликка, ҳаракат қилишга ва ўзгаришлар яратишга ундайди.🫡

🌟@nurbekalimov

Читать полностью…

Компьютер ўйинлари оламида ҳар биримизнинг қалбимизда ўзгармас ўрин эгаллаган сеҳрли саргузаштлар бор. Бу ўйинлар нафақат миллионлаб нусхаларда сотилган, балки йиллар давомида муҳокамаларга сабаб бўлиб, янги жанрларга йўл очган афсонавий дурдоналардир. Аммо, ёрқин ютуқлар билан бир қаторда, катта умидлар ва улкан сармоялар эвазига бошланган, бироқ кутилмаганда омадсизликка учраган лойиҳалар ҳам кам эмас: https://youtu.be/TTyo3Myjsfc?si=Gdd1bkssXLodjUKf

Читать полностью…

Яширин иқтисодиёт — иқтисодий ўсиш учун тўсиқ

ЎзЛиДеПнинг “Biznes+” лойиҳаси янги сони Ўзбекистон иқтисодиётининг “сояда” қолиш сабабларига бағишланди. Суҳбат давомида ноқонуний иқтисодий фаолият, қалбаки маҳсулотлар муаммоси, контрабанда ва солиқдан бўйин товлаш ҳолатлари орқали қандай салбий оқибатлар юзага келиши муҳокама қилинди.

Мутахассислар ҳозирги вазиятни яхшилаш учун қандай чоралар зарурлигини таъкидлаб ўтишди.

Тўлиқ видео | аудио

🌟@nurbekalimov

Читать полностью…

Канадада «Жигули»ни бензинсиз қолдиришгани ҳақида

1980-йиллар, Канада. Торонто шаҳрида “Star” газетаси журналисти Рик Бреннан ўзининг ВАЗ-2103 машинасини бензин қуйиш шохобчасида тўхтатади. Лекин уни ғалати воқеа кутарди. Ёқилғи станцияси эгаси Нил Шеферд журналистнинг совет машинасига хизмат кўрсатишдан бош тортади. Бу иш Афғонистондаги урушга қарши норозилик акти эди.

Бу ҳолат ўзига хос протест шакли бўлган. Гарчи Канада Совет Иттифоқига қарши иқтисодий санкция эълон қилмаган бўлса-да, урушга муносабат қатъий эди. Ҳатто айрим канадалик бензин қуювчилар совет машиналарига ёқилғи қуйишдан бош тортган, баъзи тадбиркорлар эса компаниялари олдида совет машиналарини тўхтатишни тақиқлашган.

Шу билан бирга, совет машиналари, айниқса, «Жигули» модели (Канадада ва АҚШда «Lada» номи билан машҳур) ўзининг арзон ва соддалиги туфайли канадаликлар орасида оммалашганди. Ҳатто рекламаларда «Бутун бошли машина ярим нархга!» деган шиорлар билан сотувга чиқарилган. Уларни асосан талабалар, овчилар ва балиқчилар ҳуш кўрган.

1979 йилда «Лада» АҚШда ҳам сотилиши керак эди, лекин декабрда СССР Афғонистонга кириб бориши билан АҚШ Конгресси савдо муносабатларини тўхтатади. Канада эса техник жиҳатдан савдони давом эттирган, лекин шундай вазиятлар халқ орасида ижтимоий протест шаклида намоён бўлиб турарди.

🌟@nurbekalimov

Читать полностью…

“Шуҳрат қолдирмоққа Геростратдек Диана маъбадин ёқмоқ шарт эмас…”

Милоддан аввалги 356 йил 21 июль куни тарихда икки жиддий воқеа юз берган. Биринчиси, Александр Македонский дунёга келган. Иккинчиси — Қадимги дунё етти мўъжизасидан бири бўлган Артемида ибодатхонаси ёниб кетган. Иккинчисини амалга оширган шахс Герострат минглаб йиллар ўтиб ҳам одамлар хотирасидан ўчмай қолган.

Артемида ибодатхонаси Кичик Осиёдаги Эфес шаҳрида жойлашган бўлиб, VI асрда, Лидия подшоҳи Крез ҳукмронлиги даврида барпо этилган. У нафақат архитектура, балки маданий ва иқтисодий марказ ҳам бўлган. Унинг кенглиги 52 метр, узунлиги 105 метр, баландлиги эса 18 метр бўлиб, 127 та улкан устун томни кўтариб турарди. Ибодатхона ичида Артемида ҳайкали, бойликлар ва қимматбаҳо буюмлар сақланган. Ибодатхона шунчаки диний иншоот эмас, балки Эфеснинг юраги эди.

Маҳаллий ёзма манбалар ва ривоятларга кўра, айнан шу ибодатхона Александр туғилган кечаси ёқилган. Қўлга тушган ва қийноққа солинган шахс Герострат исмли оддий одам эди. У ҳеч қандай сиёсий ёки диний сабаб келтирмаган, фақат бир ният — машҳур бўлиш.

У тарихда қолиш учун мўъжизани йўқ қилганини айтган. Бу шарафсиз танлов бўлса-да, ҳақиқатан ҳам иш беради. Эфесликлар уни қатл этишади. Лекин бунинг ўзи етарли эмасдек, уни абадий унуттириш учун махсус қарор қабул қилишади.

Геростратнинг исмини тилга олиш тақиқланади. Жарчилар ҳар бир шаҳар ва қишлоққа шундай фармонни етказади: «Бу исмни айтманг, хотирангиздан ўчиринг. У мўъжизани ёқди, у манманлик учун Худога хиёнат қилди».

Лекин ҳамма тарихчилар ҳам Герострат номини ўчиришга рози бўлмаган. Хусусан, тарихчи Феопомп (Aристотелнинг шогирди) унинг исмини сақлаб қолади. Кейинчалик Цицерон, Страбон ва бошқалар ҳам бу воқеани ёзма манбаларда келтирган.

Шундай қилиб, Герострат ўз мақсадига етишди. У тарихда қолди, лекин нафрат билан. Ундан сўнг тарихда “Геростратча шуҳрат излаш” ибораси пайдо бўлди — ҳар қандай нарса эвазига машҳур бўлишга интилиш маъносида.

Кейинчалик, Артемида ибодатхонаси янада дабдабали қилиб қайта тикланади. Лекин Геростратнинг қилмиши инсониятнинг қалбида барибир из қолдирди. Бемаъни шуҳратпарастликка интилиш билан боғлиқ Герострат синдроми ибораси пайдо бўлди.

🌟@nurbekalimov

Читать полностью…

Британиядан топилган римликлар хазинаси ҳақида

1964 йили Буюк Британиянинг Нортумберленд графлигида, қадимий рим қўрғони Кория (ҳозирги Корбридж) харобалари орасидан ҳайратомуз топилма аниқланади.

Археологлар теридан қопланган темир сандиққа дуч келишади ва уни очганларида Рим империяси даврига оид юзлаб буюмлар — темир, мис, тош, шиша, ҳатто органик материаллардан иборат қимматли артефактлар чиқади. Буларнинг барчаси милодий 122–138 йилларга тегишли экани маълум бўлади.

Энг муҳим топилмалардан бири — машҳур лорика сегментата зирҳи бўлиб, олти юқори ва олти пастки қисмдан иборат ушбу зирҳ рим аскарлари қандай ҳимоя воситасидан фойдаланганини аниқ тасаввур қилишга ёрдам берган.

Шунингдек, сандиқда найзалар учун учликлар, отиш учун мўлжалланган қуроллар, қилич ғилофлари, ёғоч челак, усталар учун асбоблар, ҳатто ёзиш учун мумли тахтачалар ва Британия учун ноодатий бўлган папирус бўлаклари ҳам аниқланади.

Тахминларга кўра, бу буюмлар варварлар ҳужуми пайтида римликлар томонидан яширилган бўлиши мумкин. 2012 йилдан буён бу тарихий хазина Корбридж археология музейида намойиш қилинади.

🌟@nurbekalimov

Читать полностью…

Франсиско Франко — Испанияни бирлаштирган, сўнгра бўғиб қўйган диктатор

Франсиско Франко Испания тарихидаги энг мураккаб ва баҳсли шахслардан бири. Афсарлар оиласидан чиққан Франко аввалига денгизчи бўлишни орзу қилган, лекин Испаниянинг АҚШ билан урушдаги мағлубияти уни армияга боришга ундайди. У ҳарбий салоҳияти билан ажралиб турарди. 23 ёшида майор, 33 ёшида эса генерал бўлади.

1936 йилда республика ҳукуматидан норози бўлган ҳарбийлар кутилмаганда қўзғолон бошлайди. Франко дастлаб унга бош бўлишга шошилмайди, лекин бошқа генерал ҳалок бўлгач, ҳарбийлар уни ўз етакчиси сифатида танлайди. Франко Италия ва Гитлер Германиясидан ёрдам олиб, республикачиларга қарши урушни 1939 йилда ғалаба билан якунлайди.

Шундан сўнг Испанияда франкизм — яккахокимлик, ҳарбий-мафкуравий режим бошланади. Франко ҳеч қандай сайлов ўтказмайди, мухолифатни таъқиб қилади, ўзини “каудильо” — миллат етакчиси деб эълон қилади. У Иккинчи жаҳон урушида бетарафлигича қолади, лекин нацизмдан қочганларга паноҳ беради. Совуқ уруш даврида эса Ғарб учун антикоммунизмдаги ҳамкорга айланади.

1960-йилларда Франко модернизация ва иқтисодий ислоҳотларни бошлайди, лекин сиёсий очиқликка йўл бермайди. 1969 йилда у бўлажак қирол Хуан Карлосни тайинлайди. Франко 1975 йилда вафот этгач, Хуан Карлос конституциявий ислоҳотларни бошлайди ва мамлакат демократия йўлига ўтади. 1981 йилдаги франкистлар қўзғолони ҳам омадсизликка учрайди.

🌟@nurbekalimov

Читать полностью…

89 йил аввал Испаниядаги ҳарбий можаро мамлакатни уруш гирдобига тортиб кетгани ҳақида

1936 йил 17 июль куни Испанияда ҳарбийлар томонидан амалга оширилган тўнтариш мамлакатни 3 йил давом этган ва юз минглаб инсонларнинг умрига зомин бўлган фуқаролик урушига олиб келади. Бу тўнтариш Испания тарихида улкан сиёсий ўзгаришлар ва ҳалокатли тўқнашувларнинг бошланиши эди.

Аср бошидан бери ҳарбийлар Испанияда сиёсий ҳаётнинг муҳим қисми эди. Америка билан бўлган урушда мағлубиятдан сўнг, улар халқ кўз ўнгида “империя шаънини ҳимоя қилувчилар” сифатида намоён бўлишади. Кейинчалик Марокашдаги мустамлакачилик ҳаракатларида фаол қатнашадилар. Мигель Примо де Ривера даврида ҳарбийлар ҳукуматда етакчи кучга айланади, унинг ўғли ва “Испан фалангаси” асосчиси Франко ҳам бу сиёсий йўлни давом эттиради.

1936 йилда парламент сайловларида оз фарқ билан ғалаба қозонган халқ фронти (социалистлар) ҳокимиятга келгач, ҳарбийлар буни радикал сўл ҳукумат деб баҳолайди. Эмилио Мола бошчилигидаги ҳарбийлар “Испания ҳарбий иттифоқи”ни тузишади ва мамлакат бўйлаб қўзғолон режалаштиришади. Уларнинг сафида фашистик қарашдаги фалангачилар, консерваторлар ва черков ҳам бор эди.

Тўнтариш 17 июль куни Канар ороллари ва Испания мустамлакасида бошланади. Қисқа вақт ичида Галисия, Арагон, Эстремадура каби ҳудудлар тўнтаришчилар томонига ўтади. Аммо Мадрид ва Андалусияда қаттиқ жанглар бошланади. Испания 2 йил 8 ой-у 15 кун давом этган, юз минглаб қурбонлар талаб қилган фуқаролик урушига ғарқ бўлади.

Бу воқеа нафақат Испания, балки бутун Европа учун оғир дарс бўлди. Сиёсий кескинлик, мафкуравий қутблашув ва зўравонлик туфайли бутун мамлакат қонли йўлга кириб кетди. Бу тарихий воқеалар ҳамон демократия ва мувозанатнинг нақадар муҳим эканини эслатиб туради.

🌟@nurbekalimov

Читать полностью…

586 йил олдин Англияда ўпиш ман этилганди

1439 йил 16 июлида Англияда оғзаки, лекин жиддий тарзда амалга киритилган ғалати бир тақиқ юзага келади. Жамоат жойларида ўпишиш ман қилинади. Бу ўрта аср ақидапарастлиги эмас, балки ўша давр учун мутлақо мантиқий йўл, “Қора ўлат” номли вабони чеклашга уриниш эди.

1340-йилларда Европани титратган ва тарихдаги энг ҳалокатли пандемиялардан бири ҳисобланган вабо 1350-йилларга келиб авж олади, лекин шундан сўнг ҳам тўлиқ йўқолмайди. Англияда 1369–1371 йиллардаги янги эпидемия илгаригидан омон қолган аҳолининг яна 10–15 фоизини олиб кетади. Ҳар 6–12 йилда янги тўлқинлар қайтар, жамият эса ҳали-ҳануз қўрқувда яшарди.

Шундай шароитда ўпишиш, айниқса, саломлашиш ёки диний расмиятчилик сифатида амалга ошириладиган бўлса, вирус тарқалиши учун анча хавфли ҳисобланарди. Ўша пайтда вабонинг қандай юқиши ҳақида тўлиқ тушунча йўқ эди, лекин ундан ҳимояланиш учун одамлар қўлдан келганча чора кўрарди: карантин, ниқобли шифокорлар, жонсиз таналарни ёқиб юбориш ва ҳ.к. Бу “муросасиз” тадбирлар тирик қолиш учун ягона имконият бўлган, худди чўкаётган одам хасга ёпишгани каби.

Италия каби аҳолиси зич шаҳарларда бу жазо даражасида амалга оширилган. Баъзи хонадонлар бутунлай муҳрланиб, ичкаридаги беморларни тириклай ёқиб юбориш ҳоллари қайд этилган.

Бу ҳолатни ҳозирги даврда туриб қарасак, фақат ваҳшийлик деб баҳолаш нотўғри бўлади. Чунки вабо туфайли Европада 75–200 миллионгача одам ҳалок бўлгани айтилади. Одамлар у пайтлар яшаб қолиш илинжида шундай қайғули оқибатларни танлашга мажбур эдилар.

🌟@nurbekalimov

Читать полностью…

Ўзбекистонда камбағаллик қисқармоқда. Ниманинг ҳисобидан?

Сигма Подкастда иқтисодчи Дийдор Бердиқиличев билан камбағаллик мавзусида сон чиқибди.

Мавзу камбағаллик бўлсада, аслида статистика ҳақида анча тушунча берадиган подкаст бўлибди. Ҳаётимизга оид кўпгина рақамларни тушунишга ёрдам беради.

Томоша қилинг:

https://youtu.be/ZuntsZwsrtc?si=gvXdI9i-eTrtc2xX

Читать полностью…

Нетаняху урушларни ўз ҳокимиятни йўқотмаслик учун атайлаб чўзяпти, уни хокимиятдан кетиши сиёсий ўлимини ҳам англатишини бундан 3 ҳафта олдин суратга олинган мана шу подкастда айтиб ўтган эдим.

The New York Times нашрининг журналистлари ҳам Исроил, АҚШ ва араб давлатларининг 100 дан ортиқ расмий вакиллари билан суҳбатлашиб, шу хулосага келишган.

Нашрнинг ёзишича, Бинямин Нетаняху Ғазодаги урушни бошланганидан ярим йил ўтгач тугатишни режалаштирган. 2024 йил апрелидаги ҳукумат йиғилишида у тўсатдан тинчлик режасини эълон қилмоқчи бўлган.

Нетаняхунинг ҳисобига кўра, унинг коалициясидаги урушга моил вазирлар тегишли муносабат билдиришга улгурмай, шартларга рози бўлишарди. Нетаняхунинг таклифи урушни олти ҳафтага тўхтатиш, кейин можарони тугатиш ва ҲАМАСда қолган гаровдагиларни озод қилишни назарда тутган.

Нетаняху катта таваккал қилаётган эди, чунки у ўнг қанотдаги вазирлар қўллаб-қувватловига таянадиган коалицияга раҳбарлик қиларди. Журналистларнинг айтишича, бу вазирларга Ғазодан қўшинларни олиб чиқиш фойдали эмас эди. Сулҳ тузиш Нетаняху учун коалициянинг тарқалиб кетиши ва муддатидан олдинги сайловларда мағлубиятга учраш хавфини туғдирарди.

Кейин эса суд билан боғлиқ муаммолар пайдо бўларди. Чунки 2020 йилдан бери Нетаняху совғалар эвазига тадбиркорларга "хизмат кўрсатганликда" айбланиб келмоқда.

NYT’нинг хабар беришича, йиғилиш чоғида коалиция молия вазири Бецалел Смотрич :

"Шуни билишингизни истайманки: агар бундай сулҳ келишуви тузилса, сизнинг ҳукуматингиз тугайди,"

деган, Нетаняху тинчлик музокаралари ўзининг сиёсий инқирози бўлишини тушунган. Шунда у:

"Йўқ, йўқ, бундай нарса кўзда тутилмаган,"

деб жавоб берган ва маслаҳатчиларига дарҳол режани тақдим этмасликни буюрган.

Нашр томонидан сўровга тортилган барча расмийлар, жумладан, тарафдорлар ва танқидчилар, давом этаётган уруш Нетаняхунинг рейтингини янада мустаҳкамлаб, келгуси йилги сайловларда ғалаба қозониш имкониятини оширганини таъкидлашган.

Бунга Эрон билан 12 кунлик можаро ҳам сабаб бўлган, бу бош вазирнинг машҳурлигини чўққисига олиб чиққан ва ҲАМАС 2023 йилда Исроилга ҳужум қилганида фаолиятининг энг паст нуқтасидан қайтишига имкон берган. Нашрнинг ёзишича, ҳозир Нетаняхунинг Исроилга таъсири мисли кўрилмаган даражага етган.

Нетаняху ҳеч ким, ҳатто унинг энг яқин иттифоқчилари ҳам имконсиз деб ҳисоблаган сиёсий тирилишни амалга оширди.

дейди - Нетаняхунинг энг яқин доирасига кирувчи сиёсий стратег Срулик Айнхорн.

🌟@nurbekalimov

Читать полностью…

Келажакни ўзгартириш илмдан бошланади

Баъзан болаларимизни ҳамма нарсани билан таъминладик деб ўйлаймиз: овқати бор, кийими бор, уйи бор…
Лекин энг муҳим нарса кўздан қочиб қолади. Бу — илм.

Бойлик билан мақтанса бўлади, билим билан эса ҳаёт қурса бўлади.

Фарзандларимизни ўқитишимиз керак. Шу орқали уни эртанги синовлардан ҳимоя қиламиз.

Шу мавзуда кичкина ижтимоий видеоролик тайёрланибди. Кўринг. Ўйланинг.

#yangiruhiyat

🌟@nurbekalimov

Читать полностью…

Заҳардан қўрққан подшоҳнинг ҳаёти нима билан тугади?

Митридат VI — Понт подшоси, замонасининг энг ақлли, лекин энг шубҳага мойил ҳукмдорларидан бири бўлган. У заҳардан ўлганларнинг қиссаларини эшитган сари, ҳар куни ўзини озгинадан турли заҳарлар билан “чиниқтириш”ни одат қилиб олган. Унга кўра, подшоҳнинг қотили фақат қилич ёки найза эмас, заҳар ҳам бўлиши мумкин эди.

Йиллар ўтиб, шоҳнинг танаси ҳар қандай заҳар турига “қадрдонлашади”. Организм ҳеч қандай оғуга таслим бўлишни истамай қўяди. Лекин Митридатни Рим империяси заҳарсиз ҳам қўлга олишга муваффақ бўлади. Қўшини хиёнат қилиб, яқинлари юз ўгирган, қамалда қолган подшоҳ ўзини ўлдирмоқчи бўлади.

Бунинг учун у табиийки, энг осон усулдан фойдаланади — заҳар ичади. Лекин организм аллақачон иммунитет ҳосил қилиб улгургани туфайли заҳар таъсир қилмайди.

Шунда у тансоқчиси Битоитани чақиради ва шундай дейди:

“Сенинг қўлинг менга жангларда жуда кўп ёрдам берди. Энди энг катта ёрдаминг — шу ҳаётга нуқта қўйиш бўлади. Мен, неча йиллар давомида подшоҳ бўлиб келган одам, ҳозир Римнинг ғалаба тантанасида асир сифатида қатнашишга мажбурман. Заҳардан қўрқиб, ҳар куни оз-оздан ичиб, ўлимни ўзимдан йироқлаштирдим, лекин хиёнатни эътиборсиз қолдирдим”.

Ҳиёнат - заҳардан ёмон.

🌟@nurbekalimov

Читать полностью…

Яҳудий қизча қандай қилиб Гитлер тарғиботининг “тоза қонли орий болакайи”га айланди?

1935 йил, Берлин. Гитлер режими бутун Германия бўйлаб “орийлар” деб аталган хаёлий ирқни идеаллаштириш билан банд. Бу “орий” дегани ким? Нацистлар таърифича, тоза қонли, оқ тери, сариқ сочли, кўк кўзли, “бошқа қон аралашмаган” одам. Улар бундай кўринишни энг олий ирқ деб ҳисоблашар ва айнан шундай болалар келажак Германиясини қуриши керак, деб тарғиб қилишарди.

Шу ғояни тарғиботи учун нацистлар “тоза қонли орий чақалоқ” танловини ташкил қилишади. Ғолибнинг сурати бутун мамлакат бўйлаб тарқатилади — журналлар, плакатлар, почта откриткаларида. У олий ирқ фахри сифатида кўрсатилади. Лекин бу болакай аслида ким бўлганини эшитганлар Гитлер ғоясининг қанчалик пуч эканини дарҳол англайди. У Хесси Левинсонс Тафт исмли яҳудий қизча эди.

Танловга унинг суратини юборган берлинлик фотограф Ханс Баллин қизчанинг яҳудий эканини билган. У бу ишни атайлаб қилган: “мен нацистларни масхара қилмоқчи эдим”, дея таъкидлаган у кейинчалик. Шу йўл билан у бутун Германияга нацистларнинг ўзлари идеал деб кўрсатган гўдак аслида улар таъқиб қилаётган миллат вакиласи эканини кўрсатмоқчи бўлган.

Нацистлар бу ҳолатни билмаган ҳолда Хесси Тафтнинг суратини “орий ирқи идеали” сифатида кенг тарқатадилар. Лекин қизчанинг ота-онаси бу ҳолатдан қаттиқ хавотирга тушади. Германияда яҳудийларга қарши қонунлар кучайиб бораётган, таъқиб ва ҳибсга олишлар авж олган вақт эди. Улар мамлакатни тарк этишга қарор қилишади. Аввал Францияга, кейин Кубага, сўнгра АҚШга кўчишади.

Хесси Тафт АҚШда катта бўлади. Колумбия университетида кимё фанидан докторлик даражасини олади. Бутун ҳаётини таълим ва илм-фанга бағишлайди, университетларда дарс беради, илмий ишларни бошқаради. Зулмдан қочган чақалоқдан ўз салоҳиятини рўёбга чиқарган етук олимага айланади.

Нацистлар “орийлар” деган тушунчани сунъий ирқий назарияга айлантирган эдилар. Улар “тоза қонли” деб атайдиган одамларгина фуқаролик, мансаб, яшаш ҳуқуқига эга, деб ҳисоблашган. Бошқа миллатлар — яҳудийлар, славянлар, лўлилар бу ҳукуқлардан маҳрум этилган. Бу мафкура илмга, инсонийликка, тарихий ҳақиқатга зид эди. Хесси Тафт ана шу мафкуранинг пучлигини ҳаёти билан исботлаб берган инсонлардан бири бўлди.

🌟@nurbekalimov

Читать полностью…

Бастилия куни — инқилобнинг бошланғич тимсоли ҳақида

Кеча Франция ўзининг бош миллий байрами — Бастилия кунини нишонлади. 14 июль шунчаки қамоқхона босиб олинган сана эмас, балки бир давр тугаган ва янги сиёсий тушунчалар — эркинлик, тенглик ва биродарлик билан бошланган кун сифатида тарихда қолган.

Бастилия XIV асрда қурилган ҳарбий қалъа бўлиб, аввалида Парижни ташқи хавфлардан ҳимоя қилиш учун мўлжалланган эди. Лекин вақт ўтиши билан у мутлақ ҳокимиятнинг рамзига айланади. Подшоҳнинг ихтиёрига қарши чиққанлар, сиёсий ва фикрий мухолифатчилар шу ерга қамалади. Қамоққа тушганлар орасида Вольтер, граф де Мирабо, Калиостро ва ҳатто номаълум “Темир ниқобли одам” ҳам бўлган.

XVIII асрга келиб, қамоқхона ўз сиёсий ва ҳарбий аҳамиятини йўқотганди. Унинг деворлари зулм ва подшоҳлик мутлақ ҳокимиятининг ёдгорлигига айланганди. Шунинг учун 1789 йилнинг 14 июль куни Париж халқи айнан шу бинога юзланади. Бу уруш эмас, балки рамзий ҳаракат эди, яъни зулм деворларини бузиш ва янги тузум сари илк қадам.

Бастилияда ўша пайтда фақат 7 нафар маҳбус сақланаётган бўлса-да, қамоқнинг ўзини эгаллаш халқнинг сиёсий иродасини намоён этиш саналган. Шаҳар аҳолиси қурбонликлар билан бўлса ҳам қамоқни босиб олади, комендант Лонэ қатл этилади, қамоқ вайрон қилиниб, подшоҳга хабар жўнатилади. Унда: “Бу қўзғолон эмас, бу инқилоб!” дейилганди.

Шу кундан бошлаб, 14 июль Францияда ҳар йили миллий байрам сифатида нишонлана бошлади. Бу сана халқнинг озодлик учун қилган фидокорона ҳаракати сифатида эсда қолган.

🌟@nurbekalimov

Читать полностью…

Давлат органларининг масъулияти ва ташаббускорлигини ошириш, бошқарувнинг барча бўғинлари ўртасида ҳамоҳангликни мустаҳкамлаш мақсадида Президент томонидан Фармон имзоланибди.

Фармон билан Президент Администрациясининг янгиланган тузилмаси тасдиқланган.

Бешта устувор йўналиш — таълим, суд-ҳуқуқ, тадбиркорлик, соғлиқни сақлаш ва сув соҳаларини ислоҳ қилишнинг стратегик аҳамияти ва узоқ муддатли характеридан келиб чиқиб, ҳар бири бўйича биттадан, жами 5 та Президент Администрацияси раҳбарининг ўринбосари лавозими киритилган.

Бундан ташқари, Президент Администрациясининг янги тузилмаси тасдиқланди. Натижада Администрация ва унинг таркибидаги ташкилотларда 284 та штат қисқартирилди, такрорланувчи лавозимлар оптималлаштирилди.

Бу ўзгаришлар, Администрация ўз фаолиятида босқичма босқич «технократия» тамойилига ўтиб бораётганини кўрсатади.

🌟@nurbekalimov

Читать полностью…