Alimoff

12 October 2025 17:15

1908 йилдаги замонавийликни бошлаб берган “витрина мўъжизаси”

Бу расмни яқиндан кўздан кечиринг: витринада замонавий ошхона намунаси ва жиҳозланган ваннахона турибди. Ҳаммаси таниш — газ плитаси, сув иситгич, крангача бор. Лекин энг ҳайратланарлиси, бу сурат 1908 йиллар атрофида, яъни электрик ва сантехника ҳали янгилик бўлган бир замонда олинган. Бу бинo Москвадаги Кузнецкий кўприги атрофидаги муҳандис Масленниковнинг савдо уйи бўлиб, уни 1909 йилда қайта қуришган.

Бу витриналар оддий реклама эмасди. Улар ўша давр кишилари учун ҳақиқий “футуризм”, яъни келажак манзарасини намоён этарди. 1900–1910 йилларда Москва ва бутун Россияда электрлаштириш, газ таъминоти ва сув иншоотлари тез ривожлана бошлаган. Шу сабаб Масленниковнинг савдо уйи нафақат буюмлар сотган, балки жамоатга янгича ҳаёт тарзини намойиш қилган. Қулайлик, гигиена ва технология билан уйғун ҳаёт ғоясини илгари сурган.

Одамлар витриналар олдида тўхтаб, “иссиқ сув” ёки “газда овқат пишириш” деган янгиликларга ҳайрат билан қарардилар. Бу нарсалар ўша замонда фақат бойларнинг уйида бўлиши мумкин деган фикрни ҳам парчалаб юборган. Савдо уйи мана шу йўл билан замонавийликни оммалаштиришда катта роль ўйнаган.

Витрина дизайни ҳам ўзига хос — катта ойнали, ичидаги буюмлар ёруғлик билан ёритилган. Бу, аслида, маркетинг ва архитектуранинг илк уйғунлиги бўлган. Замонавий дўконлардаги экспозиция услубининг илк кўринишлари айнан шундай савдо уйларида пайдо бўлган.

Ажабланарлиси, бу ибратли “технологик театр” ҳақида ҳозирги архивларда жуда кам маълумот бор. Эҳтимол, бинo ўша даврда кичик хусусий савдо манзили бўлган ёки кейинчалик бошқа мақсадда қайта қурилган. Лекин расм ва хотиралар орқали биз ундаги муҳитни тасаввур қила оламиз, бу ўтмишдаги ҳақиқий “келажак витринаси” эди.

Қаранг, бир асрдан кўпроқ вақт ўтди, лекин орзу бир хил: одам ҳар қайси замонда ўз ҳаётини қулайроқ ва чиройлироқ қилишни хоҳлайди. Масленников витринаси орқали биз шунга амин бўламиз, инсон фаолиятидаги қулайлик ғояси доимо илгарилаб боради, фақат технология ва шакл ўзгаради, холос.

🌟@nurbekalimov

Alimoff

12 October 2025 11:58

“Муқаддас ва бўлинмас учлик” ҳақида

Англиянинг Норфолк графлигида жойлашган кичик ва сокин Castle Rising шаҳарчаси кўп асрлик тарихни ўз бағрида сақлаб келади. Бу ердаги энг қадимий ёдгорликлардан бири “Муқаддас ва бўлинмас учлик” ибодатхонаси (Holy and Undivided Trinity of Castle Rising) ҳисобланади.

Ибодатхона илк бор XII асрда, яъни ўрта асрларда қурилган. Унинг меъморий услуби Романеск деб аталади. У қалин тош деворлар, ярим доирали аркалар ва безакли тош қирралари билан ажралиб туради. Бу услуб ўша даврда Европада кенг тарқалган бўлиб, ибодатхонани ўша давр руҳи билан яқиндан боғлаб туради.

Бино аввалбошдан Castle Rising қасри билан чамбарчас боғлиқ бўлган. Қалъа аҳли ва шаҳар аҳолиси айнан шу жойда ибодат қилганлар. Кейинчалик, XIV–XV асрларда ибодатхона бир неча марта таъмирланади ва кенгайтирилади. Ана шу даврда у маҳаллий жамоа учун асосий черков, яъни маҳалла ибодатхонаси (parish church) сифатида хизмат қила бошлайди.

“Муқаддас ва бўлинмас учлик” номи насроний таълимотдаги асосий ақидалардан бири бўлган Учлик — Ота, Ўғил ва Муқаддас Руҳ ғоясини ифода этади. Бу ном ибодатхонага диний маъно билан бирга, рамзий қиймат ҳам беради.

Ҳозирги кунда ибодатхона Англия черкови (Anglican Church) тизимига киради. Унда ҳанузгача ибодатлар ўтказилади, никоҳ ва байрам маросимлари ташкил этилади. Ички қисмида ўрта асрлардан қолган тош устунлар, қадимги витраж ойна безаклари ва ёзувли лавҳалар сақланиб қолган. Шунингдек, ибодатхона ёнидаги қабристонда XIII–XVIII асрларга оид тарихий қабр тошларини ҳам кўриш мумкин.

Castle Rising’даги бу ибодатхона нафақат диний, балки маданий ва меъморий аҳамиятга ҳам эга. У асрлар давомида ўз қиёфасини йўқотмасдан, Англия тарихининг жонли гувоҳларидан бири сифатида ҳозиргача сақланиб келмоқда. Ҳар йили у ерга минглаб меҳмонлар ташриф буюриб, унинг сукунати ва тарихий руҳини ҳис қилишади.

🌟@nurbekalimov

Alimoff

11 October 2025 09:25

If–then алгоритмлар — бу компьютернинг қарор қабул қилиш мантиқига асосланган буйруқлар тизими бўлиб, у “агар шундай бўлса, унда бундай қил” деган тамойил билан ишлайди. Бунда дастур бирор шартни текширади: агар шарт тўғри бўлса, белгиланган амални бажаради, агар нотўғри бўлса, уни ўтказиб юборади ёки бошқа амални бажаради. Масалан, ҳаётда “агар ёмғир ёғса, соябон ол” деган фикрда шарт — ёмғир ёғиши, амал эса — соябон олиш. Дастурлашда ҳам худди шундай: компьютерга “агар шарт бажарилса, керакли ишни бажар” деб буюрилади. Шундай қилиб, if–then алгоритмлар компьютерга танлов қилиш, ҳолатга қараб турлича ҳаракат қилиш имконини беради. У дастурларнинг мантиқий асоси бўлиб, инсон фикрлаш тарзини машинага ўргатади.

Видеога ҳавола:
https://youtu.be/2uwOcq_lZXg?si=o0nraxYCSCCkM9j7

Alimoff

10 October 2025 09:36

Бородино — дунёдаги энг қонли жанглардан бири

1812 йилда Наполеоннинг Россияга қилган юриши давомидаги энг йирик тўқнашув — Бородино жанги бўлиб ўтган.

Франция императори Наполеон Россияга ҳужум бошлар экан, ўзининг одатий усулига ишонган, яъни бир нечта ҳал қилувчи жанг билан душманни тиз чўктириш. Лекин Россия армияси аввалига Барклай-де-Толли, кейинчалик Кутузов бошчилигида буни англаб, узоқ вақт орқага чекинган, кучларни сақлаб қолган.

Бу орқага чекиниш учун кўплар қўмондонларни танқид қилган бўлса-да, Кутузовнинг режаси бошқача эди. У ғалаба учун эмас, армияни сақлаб қолиш учун курашган. У олдиндаги узоқ уруш, қиш, партизанлар ва логистика билан боғлиқ қийинчиликларни ҳисобга олган эди.

Бородинода жанг 12 соат давом этади. Французлар марказ ва чап қанотда устунликка эришадилар, лекин улар ҳам катта йўқотишларга учрайдилар. Кутузов вазиятни англаб, армияни сақлаб қолиш учун орқага чекинади.

Қоғозда майдон французларга қолган бўлса-да, уларнинг ғалабаси вақтинчалик эди. Чунки Наполеоннинг армияси шундан кейин тез сустлай бошлайди, Россиянинг ичкарисига кириб, очлик ва совуққа дуч келади. Бу Наполеон юлдузи сўнишининг бошланғич нуқтаси эди.

🌟@nurbekalimov

Alimoff

09 October 2025 16:55

“Innovatsion g‘oyalar yetakchisi” mukofoti topshirildi

InnoWeek-2025 doirasida innovatsion fikrlash va yangilik yaratishda faol bo‘lgan yoshlar “Innovatsion g‘oyalar yetakchisi” ko‘krak nishoni bilan taqdirlash marosimi o‘tkazilibdi.

Mukofot innovatsion g‘oya va texnologiyalarni hayotga tatbiq etishda faol bo‘lgan yoshlar, olimlar va tashabbuskor fuqarolarga berildi.

Taqdirlanganlarga bazaviy hisoblash miqdorining yigirma baravari miqdorida pul mukofoti to‘lanadi.

G’olib bo’lgan barchani tabriklaymiz. Bu kabi yetakchilarimiz ko’payaversin.

Alimoff

09 October 2025 14:03

Адабиёт бўйича Нобел мукофотига венгриялик ёзувчи Ласло Краснахоркаи сазовор бўлди. У "қиёмат даҳшати шароитида санъатнинг қудратини яна бир бор тасдиқлаган ҳаяжонли ва башоратли ижоди учун" тақдирланди.

🌟@nurbekalimov

Alimoff

08 October 2025 17:58

Архип Куинджи — ёруғликни расмга айлантирган рассом

Архип Иванович Куинджи рус реализм мактабидаги энг бетакрор рассомлардан бири. Унинг асарларида табиат, ёруғлик ва осмоннинг гўзаллиги шундай куч билан акс этадики, гўё томошабин расмга эмас, тирик, жонли манзарага қараётгандек бўлади.

Куинджи келиб чиқиши юнонларга таыаладиган оилада туғилган, болалиги камбағалликда ўтган. Расм чизишга бўлган қизиқиши уни Петербургга олиб келган. У ерда Император санъат академиясида таълим олади. Бир муддат И. Репин ва В. Шишкин каби буюк рассомлар билан бирга ижод қилади.

Унинг энг машҳур асарларидан бири — “Днепрдаги ой кечаси”. Бу манзарадаги нур ва соя ўйини, табиатнинг сукунат ортидаги ҳаракатини ифодалаш маҳорати Куинджини реализмдан романтизм сари олиб чиқади. У ёруғликни фақат табиатнинг физик қисми эмас, балки унинг маънавий юзи деб билган.

Рассомнинг ижоди ўз даврида ҳам баҳсларга сабаб бўлган. Айримлар уни “жуда ёруғ, жуда фантастик” деб танқид қилган бўлса, бошқалар унинг “нур билан сўзлай олиш қобилияти”ни санъатда янги босқич сифатида баҳолаган.

1901 йилдан Куинджи ёлғизликда яшай бошлайди, лекин у В. Серов ва К. Рерих каби ёш рассомларни қўллаб-қувватлаб турган. Унинг ёрқин услуби, табиатга бўлган меҳри ва нурни туйиш маҳорати ҳанузгача рассомлар ва томошабинларни илҳомлантириб келади.

🌟@nurbekalimov

Alimoff

08 October 2025 05:31

Истанбулдаги грек ва арман аҳолисига қарши қатағон ҳақида

1955 йилнинг 5 сентябрдан 6 сентябрга ўтар кечаси Истанбул тарихидаги энг қора саҳифалардан бири юз беради. Шаҳардаги грек ва арман жамоаларига қарши қўрқинчли оммавий қирғин амалга оширилади.

Истанбул (собиқ Константинопол) асрлар давомида турли миллат ва дин вакилларининг яшаш маскани бўлиб келган. Лекин Усмонлилар империяси тугаб, Туркия Республикаси тузилгандан кейин этник ва диний зиддиятлар тобора кескинлашади. 1923 йилдаги грек-турк аҳоли алмашинувидан кейин ҳам греклар ва арманлар нисбатан катта жамоа сифатида шаҳарда қолганди.

1955 йилда эса вазият издан чиқади. Грециядаги Салоники шаҳрида, Мустафо Камол Отатурк туғилган уйда гўёки “греклар портлатиш содир қилди” деган ёлғон хабар тарқалади. Аслида буни Туркиядан келган посбон ўзи амалга оширган бўлса-да, матбуот буни провокация сифатида ёритади. Натижада Истанбул кўчаларида радикал гуруҳлар тўпланиб, юзлаб грек ва арман хонадонларига ҳужум қилади.

Полиция ва ҳукумат бу зўравонликка деярли аралашмайди, аксинча, бу ҳолат “миллий ғазаб” деб баҳоланди. Шу кеча 4000 дан ортиқ уй, 73 черков, 1 синагога, 2 монастир ва 26 мактаб вайрон қилинади. Одамлар ўлдирилган, дўппосланган, аёллар зўрланган, қўрқув ва нафрат муҳити бутун шаҳарни қамраб олади.

Рақамлар сўз билан ифодаланмас даражада эди. Ўнлаб одамлар ҳалок бўлади, юзлаб киши жароҳатланади, минглаб оилалар юртни тарк этади. Греклар сони 10 йил ичида 100 мингдан 48 мингга, кейинчалик эса 2 минггача қисқаради.

Бу воқеа учун ҳеч қачон расмий кечирим сўралмади. Лекин у тарихдан ўчмайди. Аксинча, миллатчилик ва нафрат сиёсатининг қандай оқибатларга олиб келишига оғриқли мисол бўлиб қолди.

🌟@nurbekalimov

Alimoff

06 October 2025 15:08

Эверестда музлаб қолган альпинист

2006 йил май ойида Британиялик альпинист Дэвид Шарп дунёдаги энг баланд чўққи саналмиш Эверестни ёлғиз забт этишга уринади. Лекин бу уриниш фожиа билан якунланади. У баландликдаги қаттиқ совуқ ва кислород етишмаслиги (гипотермия ва гипоксия) сабаб ҳалок бўлади.

Ўлим олдида музлаб кетаётган Шарпнинг ёнидан 40 дан ортиқ альпинист ўтиб кетган, лекин айримларигина унга оз миқдорда кислород бериб ўтишган, холос.

Бу воқеа бутун дунёда инсонпарварлик ва профессионал этика ҳақидаги баҳсларни кучайтирди. Ҳатто Discovery телеканали суратга олиш гуруҳи у билан учрашиб, нафас олиш учун кислород бергани, лекин ўша пайтда ҳам тасвирга олишни тўхтатмагани учун қаттиқ танқид қилинади.

Шарп ҳалок бўлган ҳудуд альпинистлар «ўлик зона» деб атайдиган жой бўлиб, бу ерда инсон организми ҳатто дам олаётганда ҳам тикланмайди. Шунинг учун бу баландликда бошқаларга ёрдам бериш жуда хавфли ва вақт билан чегараланган бўлади.

Дэвиднинг онаси Линда Шарп кейинчалик шундай деган эди: «Ҳар бир инсон, биринчи навбатда, ўз жони учун жавобгар. Бошқа кишини қутқариш қаҳрамонлик, лекин Эверестда бу ҳар доим ҳам имконли эмас».

2007 йилда Шарпнинг жасади оиласи илтимосига кўра тоғнинг кўзга кўринадиган қисмидаги жойдан олиб ташланади. Бундай ишлар хавфли ва қимматга тушгани боис жуда кам ҳолларда амалга оширилади.

🌟@nurbekalimov

Alimoff

06 October 2025 07:29

2002 йил Маккадаги мактабда рўй берган фожиа ҳақида

2002 йил март ойида Саудия Арабистонининг муқаддас шаҳри Маккада қизлар учун мўлжалланган мактабда ёнғин содир бўлиб, 15 нафар ўқувчи ҳалок бўлади, яна 50 дан ортиқ қизалоқ оғир куйиш ва жароҳатлар билан шифохонага ётқизилади.

Гувоҳларнинг айтишича, фожиа янада оғирлашишига дин полициясининг ҳаракатлари сабаб бўлган. Улар қизларни бинодан чиқишга қўймаган, чунки ўқувчилар «шариат талабларига мос кийимда эмас» деб ҳисобланган. Шунингдек, полиция қутқарувчиларга ҳам бинога яқинлашишни тақиқлаган.

Натижада кўплаб болалар ёнғин ичида қолиб ҳалок бўлган. Бу воқеа нафақат Саудияда, балки бутун дунёда инсон ҳаёти ва диний қоидалар ўртасидаги мувозанат ҳақидаги баҳсларни кучайтирган.

Жамоатчилик босими остида Саудия ҳукумати 2010 йилда қутқарувчиларга аёлларни қандай кийимда бўлишидан қатъи назар ёрдам беришга рухсат беради.

🌟@nurbekalimov

Alimoff

05 October 2025 11:08

Эрон шоҳининг рус казак услубидаги гвардияси ҳақида

1878 йилда Эрон ҳукумати Россия тажрибасидан илҳомланиб, махсус Эрон казак бригадасини тузган. Бу қўшиннинг вазифалари жуда муҳим бўлган: давлат амалдорларини қўриқлаш, тартибсизликларни босиш ва ҳатто солиқ йиғиш ишларини назорат қилиш. Шоҳнинг мақсади шундай эдики, вақт ўтиб, бу казаклар Европа мамлакатларидаги гвардияга ўхшаш элита қўшинга айланиши керак эди.

Бригадани асосан Эрон Озарбайжони аҳолиси, кавказликлар ва маҳаллий форслар ташкил этган, лекин офицерлар Россиядан келтирилган. Бу ҳол Россиянинг Эрондаги сиёсий таъсирини кучайтириш нияти билан боғлиқ эди. Шу сабабли дастлабки йилларда бригадани молиялаштириш асосан Россия зиммасида бўлган.

1916 йилга келиб, Эрон казак бригадаси дивизия даражасига кўтарилган, лекин Россиядаги инқилоб ва Биринчи жаҳон уруши туфайли унга бўлган қизиқиш сўна бошлаган.

1920 йилда эса инглизлар босими билан Ризо Пахлавий (кейинчалик Эрон шахига айланган) бригада устидан назоратни қўлга олган. У айнан шу казаклар ёрдамида Теҳронни эгаллаб, ҳокимиятни ўз қўлига олган. Кейинчалик бригада ўз аҳамиятини йўқотган ва тарқатиб юборилган.

Шу тариқа, Эрон казак бригадаси Россия таъсири, Эрон мустақиллиги ва янги сулоланинг вужудга келиши билан боғлиқ муҳим ҳарбий тузилма сифатида тарихда из қолдирган.

🌟@nurbekalimov

Alimoff

04 October 2025 17:06

Афсонага айланган казак қаҳрамони

Козьма Фирсович Крючков — Дон вилоятининг Урюпинск туманида туғилган оддий казак оиласидан чиққан йигит эди. Унинг тақдири Россия тарихидаги энг оғир ва синовли йиллар билан чамбарчас боғлиқ бўлиб қолди.

1914 йил июль ойида Биринчи жаҳон уруши бошлангач, Крючков ва унинг юртдошлари фронтга сафарбар этилади. У 30 июль куни учта қўшни дон казаклари билан бирга 15 нафар немис отлиқ аскарлари билан тўқнаш келади. Ғоят нотенг кучларига қарамай, Крючков жасорат билан олдинга отилади. Унинг қўлида фақат найза ва шамшир бор эди. Манбаларга кўра, у ўзи 11 нафар душманни яраланган ҳолатида йиқитган, лекин бу рақам яна ҳам ортиқча кўрсатилиб, уни афсоналаштириб юборишган. Шу воқеадан кейин Крючков биринчи бўлиб Георгий хочининг кавалерига айланади.

Унинг сурати Россияда миллий қаҳрамон тимсолига айланади. Газеталарда, журналларда, плакатлар ва ҳатто конфет, гугурт қутиларида акс эттирилади. Бу халқ руҳиятини кўтариш ва фронтдаги аскарлар ркҳини кўтариш учун хизмат қилган. Крючков бир муддат бутун мамлакатдаги энг машҳур солдатлардан бирига айланади.

Уруш йилларида у чиндан ҳам матонатли хизмат қилади, бир қатор мукофотларга эга бўлади ва подхорунжий унвонигача кўтарилади. Лекин Россияда 1917 йилдаги инқилоб ва ундан кейинги Фуқаролик уруши барча нарсани ўзгартиради. Крючков сиёсий танловда оқлар томонини қўллаб-қувватлайди ва фуқаролар урушида улар сафида жанг қилади.

1919 йилда Лопуховка қишлоғи яқинидаги қонли тўқнашувда у ҳалок бўлади. Шундай қилиб, ёшлигидаёқ афсонага айланган казак қаҳрамонининг умри фақат 29 йил дааом этади.

🌟@nurbekalimov

Alimoff

03 October 2025 17:11

Гарделеген фожиаси ҳақида

Иккинчи жаҳон уруши инсоният тарихида энг даҳшатли саҳифалардан бири эди. Германиянинг Саксония-Анҳалт ҳудудидаги кичик Гарделеген шаҳарчаси ҳам шу қора хотирадан мустасно эмас. Бу ерда ташкил этилган Гарделеген концентрация лагери минглаб маҳбусларнинг азоб-уқубатларига гувоҳ бўлган.

1945 йил баҳорида фронт қисқараётган бир пайтда фашистлар Бухенвальд ва бошқа лагерлардан маҳбусларни Гарделегенга олиб келадилар. Улар орасида турли миллат вакиллари, асосан сиёсий маҳбуслар, партизанлар ва зиёлилар бор эди. Уларнинг аҳволи жуда оғир, озиқ-овқат етишмас, қочиш эса мутлақо имконсиз эди.

Урушнинг тугашига сал қолганда, апрель ойида фашистлар қонли жиноят содир этадилар. Қарийб 1000 маҳбусни саройга қамаб, тириклай ёқиб юборишади. Бу воқеа бутун дунё тарихида инсониятга қарши қилинган энг жирканч жиноятчилик актларидан бири сифатида қайд этилган.

Урушдан кейин Гарделегенда қурбонлар хотирасини абадийлаштириш мақсадида ёдгорлик мажмуаси барпо этилади. Ҳар йили минглаб одамлар у ерга ташриф буюриб, ҳалок бўлганларни хотирлайди.

🌟@nurbekalimov

Alimoff

02 October 2025 17:11

♟ Гарри Каспаров – шахмат оламининг ҳақиқий афсонаси!

У бутун дунёда шахматдаги энг кучли ақл соҳиби ва стратег сифатида тан олинган. Дунёнинг энг ёш чемпиони ўз даврида инсоният шарафини сунъий интеллект олдида муносиб ҳимоя қилган.

🎥 Ютюбдаги UzChess жамоаси билан ҳамкорликда тайёрланган янги видеомизда:

Каспаровнинг болаликдан йўли,

Унинг дунё чемпионига айланиши,

Энг машҳур ўйинлари ва комбинациялари,

Ким ва нималарга қарши ўйнагани ва яшагани

Ва, албатта, шахматга қўшган ҳиссаси ҳақида ҳикоя қиламан.

📌 Видеони кўринг ва дўстларингиз билан бўлишинг – интеллектуал спортдан завқ оламиз!

👉 YouTube https://youtu.be/1fUWDlVHUuU

Alimoff

02 October 2025 16:00

Пахта сиёсатининг оқибатлари ва янги йўл

«Российская газета»да сиёсатшунос Қудратилла Рафиқовнинг мақоласи chop etildi. Унда ўзбек халқининг сўнгги ўн йилликлардаги тақдири, пахта сиёсатининг оғир оқибатлари ва бугунги ислоҳотларнинг маъноси ҳақида атрофлича фикр юритилади.

Унинг таъкидлашича, ўтган аср мобайнида бутун дунё ўзбекни асосан пахта билан таниди. Бу эса “пахтакор миллат” деган стереотипни шакллантирди. Миллатимизнинг илмий ва маданий меросини унуттириб, халқни биргина хомашё манбаига тенглаштирди.

Рафиқов Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг 2023-йилдаги чиқишидан шундай иқтибос келтиради:

“Ўзбек деганда, фақат пахта даласида меҳнат қиладиган одам кўз олдига келарди. Пахта сиёсати Оролни қуритди, экологияни инқирозга олиб келди, иқтисодиётимизни ва таълим тизимини издан чиқарди. Оқибатда бутун авлодлар чаласавод бўлиб улғайди. Биз ҳали ҳам унинг асоратлари билан курашяпмиз”.

Alimoff

12 October 2025 12:13

Ғояларга чегара йўқ: глобал илмий ҳамкорлик ҳафталиги

Бу ҳафта пойтахтимизда “InnoWeek–2025” халқаро инновациялар ҳафталиги бўлиб ўтди. Бу йилги тадбир “Чегарасиз ғоялар” шиори остида ўтди.

САЭх мажмуасида бўлиб ўтган ҳафталикка 30 га яқин мамлакатдан 180 дан ортиқ компания ва университет вакиллари қатнашди. 400 дан зиёд илмий ечим ва инновацион ишланмаларни намойиш этдилар. Бу – Тошкентнинг илм ва технология маркази сифатида тобора кучайиб бораётганидан дарак.

Халқаро форумлар, семинарлар ва панел сессиялар давомида инновацияни ривожлантириш, миллий инновацион тизимни модернизация қилиш, глобал инновация индекси тенденцияларини муҳокама қилиш каби масалаларга эътибор қаратилди.

Ҳафталикда Нобел мукофоти лауреати Рик Лейманс, Япония Фан ва технологиялар агентлиги вице-президенти Моримото Шигео каби нуфузли мутахассислар иштирок этди. Улар билан ҳамкорлик бўйича келишувлар, 19 та B2B форматдаги музокаралар ва қатор меморандумлар имзоланди.

Йилдан-йилга InnoWeek нафақат инновация маҳсулотлари кўргазмаси, балки тафаккурлар, тажрибалар ва янги ташаббуслар тўқнашувига айланиб бормоқда. У илмий жамоатчилик, тадбиркорлар ва ёш мутахассислар учун ҳақиқий илҳом ва ҳамкорлик майдони бўлди.

Alimoff

11 October 2025 11:22

1939 йилги “дўстлик”нинг сиёсий қиёфаси ҳақида

1939 йил 23 август жаҳон тарихидаги энг баҳсли, энг драматик саналардан бири. Шу куни Москвада Иосиф Сталин раҳбарлигида Совет Иттифоқи ва Германия ўртасида “Молотов–Риббентроп пакти” деб аталган ҳужжат — ўзаро ҳужум қилмаслик тўғрисидаги шартнома имзоланади.

Расмий жиҳатдан бу келишув тинчликни сақлаш учун деб кўрсатилган бўлса-да, амалда у иккита тоталитар режимнинг Европани бўлиб олиш режасини мустаҳкамлаб беради.

Шартномадаги энг муҳим жиҳат унинг махфий қўшимча баённомаси эди. Унда Германия ва СССР Шарқий Европани “таъсир доираларига” бўлиб олади. Польша, Литва, Латвия, Эстония ва Финляндия тақдири шу қоғозда ҳал этилади. Орaдан фақат бир ҳафта ўтиб, Германия Польшага ҳужум қилади. Бу ҳужум билан Иккинчи жаҳон уруши бошланади ва орқасидан Совет Иттифоқи ҳам ўз “ҳиссасини қўшиб” Польша шарқига кириб боради.

Сталин бу орқали вақтдан ютмоқчи бўлган, деб баҳолайди тарихчилар. У Германия билан тўқнашувни кечиктириб, мамлакатни урушга тайёрлашни мақсад қилган. Лекин натижада СССР на халқаро ишонч, на ҳақиқий хавфсизликка эга бўлди. 1941 йилда айнан ўша Германия СССРга ҳужум қилди.

Бу пакт нафақат сиёсий ҳисоб-китобнинг рамзи, балки “қийматсиз тинчлик”нинг қимматга тушган дарсларидан бири дейиш мумкин. У шунчалик катта оқибатларга олиб келдики, ундан кейинги бутун аср Европа чегаралари ва геосиёсий муносабатлари айнан шу келишувнинг излари билан яшади.

🌟@nurbekalimov

Alimoff

10 October 2025 17:14

Ким Чен Ир — сўзсиз итоат ва қаттиққўл сиёсат рамзи

Шимолий Корея тарихида Ким Чен Ир шахсияти алоҳида ўрин тутади. У мамлакатнинг иккинчи раҳбари сифатида отаси Ким Ир Сендан кейин ҳокимиятни қўлга олади ва 1994 йилдан то 2011 йилдаги вафотигача давлатни бошқаради. Унинг даврида КХДР дунёдаги энг ёпиқ ва қаттиқ тартибли давлатлардан бирига айланади.

Ким Чен Ир ўзини “марказий раҳбар” деб эълон қилиб, давлатдаги барча соҳаларни шахсан назорат қиларди. Унинг даврида “сонгун”, яъни “армия устувор” сиёсати жорий этилади. Бу сиёсатга кўра, мамлакатнинг барча иқтисодий ва сиёсий ресурслари аввало ҳарбий кучни мустаҳкамлашга йўналтирилади. Натижада ядро дастури ҳам шу пайтда фаол ривожланади, Шимолий Корея эса халқаро изоляцияга юз тутади.

Лекин ички тарғиботда Ким Чен Ир “эл билан бир тан бўлган донолик соҳиби”, “отаси йўлини давом эттирувчи” сифатида мадҳ этиларди. Давлатда унинг портретлари, қўшиқлар ва кинофильмлар орқали шахсий культи кучаяди. Хатто об-ҳаво ҳақидаги хабарларда ҳам у “табиий қудрат билан боғланган” шахс сифатида тилга олинарди.

Шу билан бирга, унинг бошқаруви даврида мамлакат катта иқтисодий қийинчиликларга дуч келади. 1990-йиллар охиридаги очлик минглаб одамларнинг ҳаётига зомин бўлади. Лекин ташқи дунё билан муносабатлар чеклангани сабабли, бу воқеалар ҳақидаги маълумотлар жуда оз ва баҳсли.

2011 йилда Ким Чен Ир вафот этгач, ҳокимият унинг ўғли Ким Чен Ин қўлига ўтади. Лекин бугунгача ҳам отасининг сиёсий услуби ва бошқарув шакли Шимолий Корея сиёсатида ўз таъсирини сақлаб турибди.

🌟@nurbekalimov

Alimoff

09 October 2025 17:09

“Ўлмас аскар” Адриан Картон де Виарт ҳақида

Адриан Картон де Виарт ҳар қандай фронтда ҳам жасорат ва тирик қолиш иродасининг рамзи бўлган инсон. Белгия-ирландиялик келиб чиқишга эга бу генерал-лейтенант Британия армияси сафида жами олти урушда қатнашган: Инглиз-бур, Совет-Поляк, Польша-Украин, Польша-Литва =амда Биринчи ва Иккинчи жаҳон урушларида.

1941 йилда у Британиянинг Югославиядаги ҳарбий миссиясига раҳбар этиб тайинланади. Белградга йўл олган бомбардимончи самолёт итальян ҳарбийлари томонидан уриб туширилади ва Картон де Виарт асирга олинади. Лекин у икки йил ўтиб, асирликдан қочиб чиқишга муваффақ бўлади. Кейинчалик у Хитойда генерал Чан Кайши ҳузурида Британия ҳарбий миссияси раҳбари бўлиб хизмат қилади.

Адриан Картон де Виарт неча бор жароҳат олганини санаб бўлмайди. У бир кўзи ва бир қўлини йўқотган, лекин бирор марта ҳам руҳан синмаган. Шунинг учун ҳам унга Британия армиясида “Бахтли Одиссей” деб лақаб қўйишган.

Унинг жасорати ва жасур руҳи кейинчалик “Sabaton” гуруҳига ҳам илҳом манбаи бўлади. Улар “The Unkillable Soldier” (“Ўлмас аскар”) қўшиғини айнан де Виарт ҳаётига бағишлашган. Бу инсон ҳақиқатан ҳам тирик афсона эди.

🌟@nurbekalimov

Alimoff

09 October 2025 14:16

⚔️ Бобур шоир! Аммо аввало саркарда.

Биз Бобурни кўпинча шоир, адиб ёки Ҳиндистондаги Бобурийлар сулоласининг асосчиси сифатида эслаймиз. Аммо тарихий манбаларга назар ташласак, у аввало жанг санъати ва ҳарбий стратегиянинг устаси бўлган. Гиннес рекордларига кирган Панипат жангида Бобур биринчи бўлиб тўп ва аравалардан ташкил топган мудофаа тизимини қўллаб, ўша давр учун инқилобий услуб яратган.

Шунинг учун ҳам Бобур ва унинг ўғли Ҳумоюн асосан саркардалик билан машҳур бўлганлар. Улар нафақат салтанат асосчиси, балки уни кенгайтирган ҳарбий арбоб эдилар.

Бобурнинг бу унутилган ҳарбий даҳолиги ҳақида батафсил “Қурултой” подкастида тингланг. 🔗 https://youtu.be/NrFJ9QTWH2o

Alimoff

09 October 2025 07:05

Деворда ифодаланган сатирали санъат — сирли рассом Бэнкси ҳақида

Бэнкси Британиядан чиққан, лекин исмини ҳеч ким аниқ билмайдиган, жаҳонга машҳур сирли рассом. Унинг асарлари 1990-йиллардан бошлаб бутун дунёдаги энг катта ижтимоий танқид манбайига айланган. Империализм, капитализмнинг қора томони ва зўравонлик — Бэнкси учун ҳар бири девордаги янги ҳикоялар учун сабаб эди. Унинг юмори ҳамиша кескин, ғоялари эса аниқ. У тинчликни, одамийлик ва адолатни ҳимоя қилади.

Бэнкси ўз йўлини Бристол шаҳридаги оддий граффитилардан бошлаган. Кейинчалик унинг услуби таниса бўладиган даражада ўзгаради. Оддий, лекин таъсирли, кўпинча қора-оқ трафарет, замоннинг оғриқли нуқтасига қаратилган асарлар. Бирор полициячи зўравонлик қилса, дунёни урушлар қамраганда, ҳатто Қиролича юбилейини ўтказса ҳам Бэнксининг аччиқ суратлари чизиларди.

Ҳокимиятлар уни аввалига “вандал” деб атай бошлашган, лекин вақт ўтиб, унинг асарларига муносабат тубдан ўзгарди. Энди улар музейларда намойиш этилади, аукционларда эса миллионлаб долларга сотилади. Шу тариқа, кўчада бошланган ижод бутун дунё санъати саҳнасига кўтарилди.

Кўпчилик Бэнкси исмини Massive Attack гуруҳи аъзоси Роберт Дель Ная билан боғлайди. У ҳам ўтмишда кўча граффитиси билан шуғулланган ва “Бэнкси сизмисиз?” деган саволга ҳар доим бир хил жавоб беради: “Биз ҳаммамиз Бэнксимиз”.

🌟@nurbekalimov

Alimoff

08 October 2025 16:45

Непал, Осиёнинг жанубий қисмида жойлашган қадимий мамлакатдир. Унинг тарихи минг йилликларни қамраб олади ва турли цивилизациялар, динлар, ва маданиятлар билан бойитилган. Непалнинг тарихида Будда ва Ҳиндуизмнинг ўрни катта бўлиб, бу мамлакат бутун дунёга ўзининг диний, маданий ва табиий бойликлари билан танилган. Шу йилнинг сентябрь ойида бўлиб ўтган тартибсизликлар бу мамлакатга омманинг эътиборини янада кучайтирди.

Барчаси нимадан бошланган эди? Батафсил видеода: https://youtu.be/jKC2177vH98

Alimoff

07 October 2025 06:52

Қирғин ва қайтиш йўли: Қрим татарларининг тақдири

1967 йил 5 сентябрда СССР Олий Совети Президиуми “Илгари Қримда яшаган татар миллатидан бўлган фуқаролар тўғрисида”ги қарорни қабул қилади. Бу ҳужжат расман қрим татарларига қаратилган санкцияларни бекор қилади, лекин уларнинг миллий автономиясини тикламайди ва Ватанга қайтиш учун ёрдам кўрсатмайди.

1944 йил баҳорида бошланган қатағон бу халқ тарихи учун энг оғриқли саҳифалардан бири бўлди. Атиги уч кун ичида, 18 майдан 20 майгача бўлган даврда 180 мингдан ортиқ қрим татари НКВД томонидан уйларидан ҳайдалади. Уларнинг асосий қисми Ўзбекистонга, шунингдек, Қозоғистон, Тожикистон ва Марий Эл ҳудудларига жўнатилади. Йўлдаги оғир шароитлар ва кейинги йиллардаги очарчилик минглаб инсонлар ҳаётини тортиб олади.

Совет ҳукумати уларни фашистларга ёрдам берганликда айблайди. Бу айблов бутун миллатга нисбатан жамоавий жазо сифатида қўлланади. Ҳолбуки, жангда Совет Иттифоқи қаҳрамонлари орасида қрим татарлари ҳам бор эди.

Сталин вафотидан кейин реабилитация жараёни бошланади, лекин уларнинг Қримдаги уй-жойларига аллақачон бошқа аҳоли жойлаштирилганди. 1967 йилги қарор ҳам фақат “қоғозда” адолатни тиклайди. Амалда эса кўпчилик ўз юртига қайта олмайди.

Фақат СССР парчаланиши арафасида, 1989–1991 йилларда қрим татарларига ўз она юртига қайтиш ва ер участкалари олиш имконияти берилади.

🌟@nurbekalimov

Alimoff

06 October 2025 10:28

Қурайш уруғи ва этник рамз

Этнограф Шерзод Искандаровнинг таъкидлашича, Ўзбекистон арабларининг деярли барчаси ўз келиб чиқишини “Қурайш” уруғига боғлашади. Аслида эса улар турли ҳудудлардан келиб жамланган бўлса-да, “Қурайш”га нисбат бериш араблар орасида энг нуфузли уруғ билан ўзини боғлаш яъни этник рамз сифатида шаклланган.

Бундай қизиқарли мулоҳазаларни Қурултой подкастида томоша қилинг: https://youtu.be/lKpzQfPjIzA

Alimoff

05 October 2025 16:46

Василий Чапаев — халқ орасида афсонага айланган қаҳрамон

Қизил Армия қўмондони Василий Иванович Чапаев 1887 йилда Чебоксар волостида деҳқон оиласида туғилган. Болалигида уни черков мактабига беришган, шундай қилиб, руҳоний бўлиши кутилган, лекин бу йўл уни жалб этмаган. У амалий ишларга уста, қобилиятли ёш йигит бўлиб етишади.

1908 йилда Чапаев ҳарбий хизматга чақирилиб, Киевда хизмат қилади. Бир йил ўтмай, эҳтимол касаллик ёки сиёсий сабабларга кўра, захирага бўшатилади. Биринчи жаҳон уруши олдидан оила қуриб, уч фарзандли бўлади ва устахона очиб, иконалар таъмири билан шуғулланади. Лекин уруш барча режаларни бузади. 1914 йил сентябрида у армияга чақирилиб, фронтга жўнатилади.

У 1915 йил бошларида фронтга етиб келади. Жануби-ғарбий фронтда жанг қилади, Перемишл қамали ва Галисиядаги позицион жангларда қатнашади. Жасорати учун бир неча марта мукофотланади. Бир неча марта оғир яраланади, лекин ҳар сафар сафига қайтади.

1917 йилда Чапаев болшевикларни қўллаб-қувватлаб, РСДРП(б) сафларига қўшилади. Октябрь инқилобидан сўнг Николаевск уездининг ҳарбий ва ички ишлар бўйича халқ комиссари этиб тайинланади. Кейинчалик у Шарқ фронтидаги бригадага қўмондон бўлади, Чехословак корпуси ва Комуч армиясига қарши жангларда катта ютуқларга эришади.

1919 йилда Чапаевнинг қўшинлари Уфани озод этишда муҳим роль ўйнайи. Лекин шу йилнинг 5 сентябрида Лбищенск яқинида унинг штаби оқ гвардиячилар томонидан кутилмаган ҳужумга учрайди. Чапаев ўз аскарларини ҳимоя қилиш учун Урал дарёси орқали чекинишга уринган пайтда оғир яраланади ва қон йўқотишдан ҳалок бўлади.

Василий Иванович Чапаев кейинчалик халқ оғзаки ижодида афсонага айланди.

🌟@nurbekalimov

Alimoff

04 October 2025 18:18

Жангда жароҳат олмаган маршал

Франциянинг машҳур маршалларидан бири Андре Массена Наполеон даврининг энг йирик ҳарбий қўмондонларидан ҳисобланади. Унинг ҳаётидаги энг қизиқ жиҳатлардан бири шундаки, у ўнлаб қонли жангларда қатнашган, атрофидаги офицер ва аскарлар яраланса ҳам, ўзи бирор марта жангда жароҳат олмаган.

1809 йил ёзида Массена ўзининг ҳарбий истеъдодини тўла намоён қилади. Асперн ва Эсслингда Наполеоннинг фиаскоси давомида айнан Массена ўз қўшинлари билан жангда алоҳида жасорат кўрсатади. Ўндан ортиқ қишлоқлар бир неча бор қўлдан-қўлга ўтади, майдон ўликларга тўлиб кетади. Массенанинг барча адъютантлари йиқилади, остидаги от ядро зарбасидан титилиб кетади, лекин у ҳолатни совуққонлик билан бошқаришда давом этади. Унинг корпуси фақат буйруқ бўйича орқага чекинади, яраланганларни ташлаб кетмайди, душманга эса ҳеч қандай ўлжа қолдирмайди.

Ажабланарлиси шундаки, Массена бутун ҳарбий карьераси давомида фақат икки мартагина жароҳат олган, у ҳам жангда эмас. Биринчи марта Наполеон ов пайтида тасодифан унинг кўзига зарар етказган. Иккинчи марта эса Ваграм жангидан олдин хандаққа йиқилиб, оёғини чиқариб олган.

Шундай қилиб, «бир кўзли контрабандист» лақаби билан машҳур бўлган Массена Наполеон давридаги энг жасур ва омадли маршаллардан бири сифатида эсланади.

🌟@nurbekalimov

Alimoff

04 October 2025 15:15

Нукусдаги хакатонда бир гуруҳ ёшлар кўзни сканерлаш ёрдамида одамдаги барча касалликлар ҳақида маълумот берувчи чатботни тақдим этибди.

Гап шундаки, ҳозир бутун республика бўйлаб соғлиқни сақлаш соҳасида AI Hackaton`га старт берилган. Биринчи босқич 2 октябрь куни Нукус шаҳридан бошланди. Унда 100 дан ортиқ ёшлар қатнашмоқда.

Иштирокчилар ўзининг стартап ғояларини соҳа мутахассисларига тақдим этяпти, ғолиблар якунда республика босқичида иштирок этади. Унда ҳам ғалаба қозонганларга эса грант ва инвестициялар ажратиларкан. Қойил!😎

🌟@nurbekalimov

Alimoff

03 October 2025 12:41

Одамларнинг кундалик ҳаётини енгиллаштирган ихтирочи Чарльз Бейкер ҳақида

XIX аср охири ва XX аср бошлари Америкада саноат ва техника жадал ривожланаётган давр эди. Шу вақтда кўплаб оддий одамлар ҳаётини енгиллаштиришга қаратилган ихтиролар билан танилган шахслардан бири Чарльз Стонтон Лёрнед Бейкер бўлди.

Бейкер ҳаёти давомида 20 дан ортиқ ихтиро учун патент олади. У асосан амалиётда ҳар куни керак бўладиган ускуналар устида ишлайди. Унинг энг машҳур яратган қурилмаларидан бири автомобил учун автоматик домкрат ҳисобланади. Бу ихтиро орқали одамлар машинани кўтаришда аввалгидай қийналмайдиган бўлишган.

Шунингдек, у энергиядан тежамкор фойдаланиш имконини берадиган турли техник ечимларни ҳам таклиф қилган. Масалан, уй-рўзғор ишларига оид айрим ускуналарни содда ва қулай тарзда қайта яратган.

Чарльз С. Л. Бейкер катта лабораторияларда эмас, балки шахсий тажриба ва кузатишлари орқали ишлаган. Шу жиҳатдан унинг ишлари оддий одамнинг кундалик ҳаётига яқин бўлган. Унинг асосий мақсади катта илмий кашфиёт эмас, балки ҳар бир инсон ҳаётини енгиллаштириш эди.

Бейкер ўз даврида Эдисон ёки Тесла каби катта ном чиқармаган бўлса-да, унинг амалий ихтиролари замонавий техника ва маиший ускуналарда ўз таъсирини сақлаб қолган.

🌟@nurbekalimov

Alimoff

02 October 2025 16:43

Тимгад — Жазоирдаги мукаммал сақланиб қолган рим шаҳри

Бугунги Жазоир ҳудудида жойлашган қадимги Тимгад шаҳри милодий 100 йилда Рим императори Траян ҳукмронлиги даврида барпо этилган. Шаҳар императорнинг оила аъзолари — онаси Марция, опаси Ульпия Марциана ва отаси Марк Ульпий Траян шарафига номланган.

Тимгад Атлас тоғларининг Орес этакларида қурилиб, асосан бербер кўчманчиларининг ҳужумларига қарши мудофаа қалъаси вазифасини ўтаган. Аввалига бу ерга Парфия юришида қатнашган римлик легионер-ветеранлар ва уларнинг оилалари (тахминан 15 минг киши) жойлашган, кейинчалик эса шаҳар тобора катталашиб борган. II–III асрларда янги кварталлар барпо этилиб, Капитолий, ибодатхоналар, бозорлар, оммавий ҳовузли ҳаммомлар ва хусусий саройлар қурилган.

Шаҳар бир неча маротаба вайрон бўлган. 430 йилда вандаллар ҳужумида, VI асрда Византия қўшинлари томонидан ва VIII асрда араб-мусулмонлар ҳукмронлиги даврида. Кейинчалик эса Тимгад қарийб бутунлай ташлаб қўйилган.

Шунга қарамасдан, бу ерда Рим провинция архитектурасига хос кўплаб ёдгорликлар ҳануз сақланиб қолган, масалан, триумф аркаси, термалар, базилика ва ҳатто театр (3,5 минг томошабинни сиғдира олади). Шунингдек, Юпитер ибодатхонаси ўрнида черков қурилган.

Тимгадда ҳатто кутубхона ҳам мавжуд бўлган. У III–IV асрларда хусусий ҳомий Юлий Квинтиан Флавий Рогатиан томонидан 400 минг сестерций маблағ билан қурилган. У ерда тахминан 3 мингта папирус ёки пергаментдан тайёрланган қўлёзма сақлангани айтилади.

Бугун Тимгад археологик ёдгорлик сифатида жаҳон цивилизацияси меросидан бир бўлиб, Рим даври шаҳарсозлиги ва маданий ҳаётининг ноёб намунасидир.

🌟@nurbekalimov

Alimoff

01 October 2025 18:35

Адмирал Александр Колчак — денгизчи, тадқиқотчи ва сиёсий арбоб

Александр Васильевич Колчак — Россия тарихида ўчмас из қолдирган шахс. У бир вақтнинг ўзида ҳам машҳур денгизчи ва олим, ҳам сиёсий етакчи сифатида танилган. Колчак айниқса Арктика тадқиқотлари билан шуҳрат қозонган. Унинг экспедициялари натижасида Янги Сибир ороллари атрофи, Таймир денгизи ва бир қатор музликлар хариталанган. Шу сабабли, у ўз замонасида энг кучли қутбшунос олимлардан бири ҳисобланади.

Биринчи жаҳон уруши йилларида Колчак Россия денгиз кучлари сафида хизмат қилади. У Балтика ва Қора денгиз флотларига қўмондонлик қилади, миналар билан мудофаа тактикасида янгиликлар киритади ва бир қатор муваффақиятли операцияларга раҳбарлик қилади. Замондошлари уни жасур, қаттиққўл ва ўз ишига садоқатли офицер сифатида эслайдилар.

1917 йилдаги инқилобдан кейин Россия тақдири кескин бурилади. Колчак эса болшевикларга қарши чиққан “Оқ ҳаракат”нинг асосий етакчиларидан бирига айланади. 1918 йилда Омскда у Россиянинг “Олий ҳукмдори” деб эълон қилинади ва Сибир ҳамда Шарқий Россияда ҳокимиятни ўз қўлига олади. Бир муддат унинг қўшинлари Совет ҳукуматига жиддий хавф туғдиради. Лекин вақт ўтиши билан ички ихтилофлар, иқтисодий қийинчиликлар ва Қизил Армиянинг устунлиги Колчак ҳокимиятини заифлаштиради.

1920 йил бошларида Колчак Иркутскда қўлга олинади. Унга расмий суд ўтказилмайди, жуда тез муддатда отиб ташланади. Шу тариқа адмиралнинг қисқа, лекин турли воқеаларга бой ҳаёти фожиали якун топади.

Колчак шахсияти тарихда турлича баҳоланади. Бир тарафдан, у Арктикани ўрганишга катта ҳисса қўшган олим ва истеъдодли денгизчи эди. Иккинчи тарафдан, у Россия тарихидаги энг оғир сиёсий тўқнашувларда иштирок этган, мамлакат тақдирини белгилашга уринган инсон деб ҳисобланади.

🌟@nurbekalimov