“Barchalarimiz”, “aytinilgan”, “har ikkisi” – matbuot, teleradio, anjumanlarda eng ko‘p uchraydigan qo‘pol xatolar

Matbuotda ko‘zimiz tushadigan va teleradioda qulog‘imizga chalinadigan gaplardan biri afsuski so‘zi bilan boshlanadi. Bunday jumlalarning aksariyati achinarlidir so‘zi bilan yakunlanadi. Afsuski, falon narsa bo‘lmadi yoki falon ish-harakat tufayli falon narsa bo‘lmadi deganda, ko‘rsatilayotgan muammoning mohiyati ochilgan bo‘lardi.

Ko‘p hollarda aytish kerakki deb boshlangan jumla deyish mumkin degan so‘zlar bilan yakunlanyapti. Ehtimol, efirda bu nuqson bilinmasligi mumkindir, lekin chop qilingan narsada yaqqol ko‘zga tashlanib turadi.

Yaqinda hayotimni qo‘yganman degan gap chiqdi. Videofilm ko‘rasizmi, radio eshitasizmi, matbuot o‘qiysizmi – baribir. Ota bolaga, o‘g‘il onaga, kuyov kelinga shunday va’da beryapti. Hayot hech qayerga qo‘yilmaydi! Hayot tikiladi. Tikilganidan keyin undan qaytib bo‘lmaydi. Bu – juda og‘ir gap. Uni har kim aytavermasligi kerak. Hatto videofilmda ham.

Eng ko‘p uchraydigan jiddiy xato – to‘g‘ri kelsa-kelmasa har so‘zini hamma yoqda ishlatish. Har bir Alloh taoloning so‘zi, har bir Imom Buxoriyning asari. Bu o‘rinda, diniy tomondan qaraydigan bo‘lsak, gunohlarning eng kattasi bo‘lgan shirkka yo‘l qo‘yilyapti. Har bir Alloh taolo deganda bir necha iloh tushuniladi, Alloh taoloning har bir so‘zi emas. Yana Har bir prezidentning farmoni yoki to‘rtta prezidentning qarori deganda esa prezidentlarning qarori tushuniladi. Aslida bu gap prezidentning har bir farmoni va prezidentning to‘rtta qarori deb aytilishi kerak...

Keyingi paytlarda haqiqatdan, barchalarimiz deyishga o‘rgandik. Ma’nan, jismonan, tabiatan deyilgani kabi haqiqatan demay qo‘ydik. Hammamiz deganda ko‘pchilikni, barchani tushunamiz, lekin barchalarimiz, barchalaringiz deyishni madaniyat, odob belgisi deb qabul qilib oldik. Ya’ni savodsizlik adabga aylanib boryapti. Boshqa misol kerakmi?! O‘qinilgan, aytinilgan degan so‘zlar kunda-kunora quloqqa chalinyapti. O‘qimoqning majhul nisbati – o‘qilmoq, aytmoqniki – aytilmoq. O‘qinilmoq degan fe’l yo‘q!

Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi ilmiy xodimi Anvar Boboyevning maqolasidan

Maqolani toʻliq oʻqish: 👉 oyina.uz/uz/article/3104

Telegram | oriftolib">YouTube

Читать полностью…

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining O‘zbek tili bayrami munosabati bilan O‘zbekiston xalqiga tabrigidan:

Ayniqsa, keyingi yillarda oʻzbek tilini raqamlashtirish borasida jiddiy natijalarga erishilmoqda. Oʻzbekcha matnlarni sunʼiy intellekt yordamida qayta ishlash va oʻzbek tilida muloqot qilishga moʻljallangan aqlli dastur ishlab chiqilib, “Oʻzbek tili izohli lugʻati”ning veb sayti yaratildi.

Ayni paytda oʻzbek tilidagi matnlarni tahrir qilish, ularni lotin va kirill yozuviga oʻgirish va soʻzlarning lugʻaviy maʼnosini koʻrsatishga moʻljallangan elektron dasturlar ham amaliyotda faol qoʻllanmoqda.

Telegram | oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Oʻzingga yoqadigan ish bilan shugʻullanish erkin boʻlishdir.

Volter

Telegram | oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Yaqin kelajakda “Mutolaa” ilovasining bolalarga mo‘ljallangan, o‘yinlashtirilgan shaklini yaratmoqchimiz. Frankfurt kitob ko‘rgazmasida esa elektron kitoblar uchun texnologiyalar yaratib beruvchi kompaniyalar ham ishtirok etarkan. Biz “Funtomata” kompaniyasi asoschisi Jean-Gobert de Coster va ularning bolalar uchun o‘yinli platformalari bilan tanishdik. Shunaqa ilova yaratmoqchi bo‘lsangizlar, menga chiqaveringlar dedi.

Читать полностью…

​​Doya va akusherka: farqi nimada?

Izohli lugʻatga koʻra, doya soʻzi oʻzbekchada uch xil maʼnoda qoʻllanadi:

1️⃣ Toʻlgʻoqdagi ayollarni tugʻdiruvchi xotin; enaga, akusherka.

2️⃣ Goʻdaklarni tarbiyalovchi ayol.

3️⃣ Koʻchma maʼnoda: sabab, bois, asos; paydo, bunyod qiluvchi.

Hozir ikkinchi maʼnosida deyarli ishlatilmaydi. Uchinchi maʼnosi ham kam qoʻllanadi, masalan, koʻngilsizliklar sababi degan maʼnoda koʻngilsizliklar doyasi deyilganini yaqin orada koʻrganim yoʻq.

Asosiy maʼnosi esa tilda hozir ham faol.

Akusherka soʻzining maʼnosi keng: homiladorlarni muntazam kuzatish, dispanser kuzatuv roʻyxatiga olish, ularning kasalligini aniqlash, tugʻuruq vaqtida va tugʻuruqdan keyingi chilla vaqtida tibbiy yordam koʻrsatish va boshqalar bilan shugʻullanuvchi, maxsus oʻrta maʼlumotli tibbiyot xodimi.

Demak, doya faqat tugʻuruq paytida, akusherka esa tugʻuruqdan oldin va keyin ham tibbiy yordam koʻrsatadi. Biroq bir jihatga eʼtibor berish kerak: bir soʻzga biror qoʻshimcha maʼnoni yuklab ishlatsangiz, oʻsha maʼnoni ifodalay boshlaydi. Doyani ham akusherka maʼnosida qoʻllayverish kerak.

Telegram | oriftolib">YouTube

Читать полностью…

“Minus”ni chegiramiz

Savol:
Shu kunlarda minus 50% gacha chegirma kabi iboralarni koʻp koʻryapman, bu yerda minus soʻzi qanchalik oʻrinli?

Javob:
Minus soʻzi ortiqcha. Bu holat pleonazm deyiladi. Jumlada shundoq ham bor maʼno oʻrinsiz takrorlangan. Chunki chegirma maʼlum bir summani chiqarib tashlash yoki olib qolish maʼnosini beradi. Minus soʻzida ham ayirish, kamaytirish maʼnosi bor. Shu bois uni ishlatmaslik kerak:

50% gacha chegirma ✅

Telegram | oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Daryo-daryo, dengiz-dengiz, qishloq-qishloq: takrorlamagan afzal

Ayrim daryo nomlari tarkibida daryo, dengiz nomlari tarkibida dengiz, qishloq nomlari tarkibida qishloq soʻzlari bor. Matnda bunday toponimlardan keyin yana daryo, dengiz, qishloq soʻzlarini qoʻllamagan afzal:

Sirdaryo daryosi boʻyida Turkiston oq laylagini uchratdik. 🧐
Sirdaryo boʻyida Turkiston oq laylagini uchratdik. ✅

Qora dengiz dengizida harbiy mashqlar oʻtkaziladi. 🧐
Qora dengizda harbiy mashqlar oʻtkaziladi. ✅

Sayyor qabul Qumqishloq qishlogʻida boʻlib oʻtdi. 🧐
Sayyor qabul Qumqishloqda boʻlib oʻtdi. ✅

Bu prinsipni boshqa xil tarkibli joy nomlariga nisbatan ham qoʻllash mumkin:

Aydarkoʻl koʻli, Oqbuloq bulogʻi 🧐

🟢 Nom tarkibidagi daryo, dengiz, koʻl, qishloq kabi soʻzlar tovush oʻzgarishiga uchragan boʻlsa, qaytariq bor deb hisoblanmaydi:

Olatov togʻi, Koʻpetdogʻ togʻi ✅

Telegram | oriftolib">YouTube

Читать полностью…

​​Shifoga sababchi boʻling

Tolibjon bilan oʻn yilcha oldin birga ishlaganmiz. Toshkent islom institutini tamomlagan, koʻp yillardan beri nashr sohasida mehnat qilib kelayotgan edi. Xalqimiz maʼnaviy foyda olgan koʻplab kitoblarda Tolibjonning xizmati bor. Oʻzi ham bir necha diniy-maʼrifiy kitoblar muallifi, tarjimoni.

Shu yigit yoz oylarida operatsiya boʻlibdi. Keyin yana ikki marta amaliyot qilingan. Bir necha kasallik boʻyicha tashxis qoʻyilgan. Oʻn kun oldin yoʻqladim, ahvol jiddiy. Toshkentda juda koʻp shifoxonalarda davolanibdi, natija boʻlmagan. Shifokorlar Turkiyaga borib davolanishni tavsiya qilibdi, unga kamida 70 ming dollar mablagʻ kerak ekan.

Yaqinlarining aytishicha, chipta olishibdi, erta-indin Turkiyaga uchishadi.

Uch nafar murgʻak goʻdak otasining tuzalib ketishini soʻrab duoda. Siz ham duo qiling, imkoningiz boʻlsa, moddiy yordam bering. Tolibjon kabi malakali mutaxassislar, amalida ilmi namoyon boʻladigan ixlosli kishilar jamiyatimizga juda-juda kerak. Yaxshi bir insonning shifo topib, oilasi bagʻriga qaytishiga, balki, siz ham sababchi boʻlib qolarsiz.

Tolibjonga Alloh taolo komil shifo bersin.

Telefon raqami:
Ayollar uchun: +998946945161
Erkaklar uchun: +998998684648

VISA: 4023 0602 4649 6490
TOLIB KODIROV

UZCARD: 5614 6821 1472 8985
GULBAKHOR KHOSHIMOVA

HUMO: 9860 3501 0111 2380
TOLIB KODIROV

Telegram | oriftolib">YouTube

Читать полностью…

50 MING SOʻM EVAZIGA ESSE VA TEST GURUHI🔥

🕯 ESSE + TEST GURUHI. Ushbu guruhda siz oʻzingizga qulay vaqtda testlarni ishlab darslarni tinglashingiz mumkin.

📎Noyabrdagi imtihongacha
➡️10 ta ILMIY MATN TESTI
➡️10 ta BADIIY MATN TESTI
➡️10 ta GʻAZAL TESTI
➡️100+ Qitʼa TAHLILI TESTI
➡️8 ta 45 TALIK DIAGNOSTIK TEST
➡️1000 ga yaqin GRAMMATIKA testlari ishlashingiz mumkin.

📌Qolaversa, Grammatikadan oʻquv qoʻllanma va Testlar ham beriladi.

Ushbu testlar hech qayerda tarqalmagan, mualliflik huquqi asosida tuzilgan nizomdagidek testlar.

🗣️Vazifalar ertalab 5 00 da beriladi. 21:00 da mukammal tahlil VEDIO DARS shaklida guruhga joylanadi. 24 soat davomida ustozdan savollaringizga javob olishingiz mumkin.🗣️

💸Kurs narxi atigi 50 ming.

Eshmurodov ustoz bilan tanishing:
📍NAMUNAVIY DARS
📍NAMUNAVIY GʻAZAL TESTI
📍NAMUNAVIY MATN TESTI
📍NAMUNAVIY DIAGNOSTIK TEST
📍OʻQUVCHILAR FIKRI
📍NATIJALAR

Murojaat uchun
🖌 @magistr_tv
📞+998886384188

Milliy Sertifikatdan BEPUL tayyorlanmoqchi boʻlganlar bizga qoʻshiling
🛫@ONA_TILI_MILLIY_SERTIFIKATI
🛫@ONA_TILI_MILLIY_SERTIFIKATI

Читать полностью…

​​“Hisoblanadi” koʻpincha ortiqcha hisoblanadi

Sarlavhadagi ikkinchi hisoblanadi soʻzi qisqartirilsa, nima oʻzgaradi? Mazmunga mutlaqo zaxa yetmaydi, jumla esa loʻndalashadi. Demak, u ortiqcha.

Menimcha, bunday ifoda ruscha является soʻzini kalka tarjima qilish natijasida urf boʻlgan. Ot kesimli gaplarni hisoblanadi, sanaladi soʻzlari bilan tugatmagan afzal. Bu feʼllarni qisqartirish yoki -dir bogʻlamasiga almashtirish mumkin:

Pul sivilizatsiyamiz mavjudligining asosi hisoblanadi.
Pul sivilizatsiyamiz mavjudligining asosidir.
Pul – sivilizatsiyamiz mavjudligining asosi.

Yoshlarning ijtimoiy faolligini oshirish ustuvor vazifa sanaladi.
Yoshlarning ijtimoiy faolligini oshirish ustuvor vazifadir.
Yoshlarning ijtimoiy faolligini oshirish – ustuvor vazifa.

Bu soʻzni ishlatishning yanada sunʼiy shakli ham bor: boʻlib hisoblanadi. Bunaqa oʻsimtani olib tashlash esi joyida boʻlgan har bir insonning burchidir:

Shartnoma haq toʻlash uchun asos boʻlib hisoblanadi.
Shartnoma haq toʻlash uchun asosdir.
Shartnoma – haq toʻlash uchun asos.

Telegram | oriftolib">YouTube

Читать полностью…

​​Soʻzning sirtini tushunmang

Obunachilardan biri vayner Bobur Mansurovning videosini yuboribdi. Koʻpchilik bu videoni yuzaki tushunib qolayotganini aytibdi.

Vaynda baʼzi iboralar kulgiga olingan. Soʻzning sirtini tushunish hajv qilingan desa ham boʻladi. Chunki qahramon obrazli fikr nimaligini bilmaydi, “birov tomdan tashlasa, sen ham tashla” deyilsa, tomga qarab chopadigan xilidan. Lekin videoda bu iboralar asli toʻgʻriligi, uni yanglish tushunmaslik kerakligiga ishora yoʻq. Shu bois iboralar tanqid qilinayotganday taassurot uygʻotadi.

Vayndagi hech bir ibora xato emas. Iboralar, oʻxshatish-u mubolagʻalar, maqollar – har qanday tilning boyligi. Bunday iboralarni ingliz, nemis, rus, arab, turk, qozoq, oʻzbek – istagan tilda uchratish mumkin.

Obrazli fikrlash nima? Masalan, biror ishdan xursandligimizni ifodalash uchun “boshim koʻkka yetdi” deymiz. Boshimiz hech qachon osmonga yetmaydi. Lekin bu ibora bilan quvonch, xursandlik hislari kuchli ekanini ifodalaymiz. Zamonaviy til bilan aytganda, holatni kreativ tasvirlaymiz. Ana shu obrazli fikrlashdir.

Telegram | oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Oson yoʻli

Atoqli fransuz yozuvchisi Alfons Dodeni Parijda chop etiladigan “Janjal” nomli koʻcha gazetasi tahririyatiga taklif etishadi. U yerda xurmacha qiliqlari-yu oldi-qochdi maqolalari bilan tanilgan bir jurnalist Dodega shunday taklif beradi:

– Agar bizga birorta ipirisqining hayotini mayda-chuydasigacha tasvirlab asar yozib bersangiz, ming frank qalamhaqi toʻlardik.

Dode suhbatdoshining gaplarini jimgina, bosh irgʻab eshitadi. Soʻng deydi:

– Nega men yozib oʻtirishim kerak? Axir buning juda oson yoʻli bor, qalamhaqi ham yonga qoladi. Joningizni umuman koyitmaysiz – kundaligingizni eʼlon qilasiz-qoʻyasiz.

👉 Mashhurlar hayotidan

Telegram | oriftolib">YouTube

Читать полностью…

YouTube kanalimda tahrir boʻyicha ilk dars chiqdi

Sizlardan soʻramay bir xayrli ishga qoʻl urib qoʻydim – YouTubeʼda tahrir boʻyicha darslar eʼlon qilishni boshladim.

Qoʻshimchalar tahriridan tortib jumlalar tahririgacha, abzaslar tuzilishidan matn strukturasiga darslar olishni rejalashtirganman. Hozircha bepul. Foydalanib qoladigan vaqti.

Aytgancha, professional tasvirga olinganidan sezsangiz ham kerak, video ustida juda katta jamoa ishladi. Rejissyor, operator, ovoz operatori, tasvirchi, montajchi, maʼruzachi – hammasi hurmat bilan oʻzim 😉

Ilk dars -ni va -ning qoʻshimchalarini qoʻllashdagi xatolar, qoʻshimchalar ifodalaydigan maʼnolardagi oʻziga xosliklar, istisnoli holatlar haqida.

👉 https://youtu.be/7rsGMKXRNeI

Telegram | oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Yozuvchi, shoir va tarjimonlar uchun ajoyib imkoniyat!

Taniqli shoir Aʼzam Obid “Albatta ariza topshiringlar!” deb tavsiya qilyapti.

Yozuvchi, shoir va tarjimonlar uchun Nyu York yaqinida bahor va kuzda zoʻr rezidensiya imkoniyati. Arizalarni 15-oktyabrdan kechikmay yuboring!

RESIDENCY DATES
Spring Session One: March 27–April 22, 2025
Spring Session Two: May 8–28, 2025
Autumn Session One: September 4–October 1, 2025
Autumn Session Two: October 9–November 5, 2025

https://artomi.submittable.com/submit

@oriftolib

Читать полностью…

​​Oʻqituvchi maksimal obroʻga ega boʻlishi kerak

Oʻqituvchilar haqida hikmatlar

Yaxshi ustoz boshqalarga hatto oʻzining qoʻlidan kelmaydigan narsalarni ham oʻrgatishi mumkin.

Tadeush Kotarbinskiy,
polyak faylasufi

Birovga oʻrgatish uchun oʻzing oʻrganishingga kerak boʻladigandan koʻra koʻproq aql zarur.

Mishel Monten,
fransuz yozuvchisi

Muallimlik sanʼati oʻquvchilar qalbida qiziqish uygʻotish, soʻng bu talabni qondirishdir.

Anatol Frans,
fransuz yozuvchisi

Yuzta oʻqituvchi yolla, lekin oʻzing oʻzingni majburlay olmasang, oʻzingdan oʻzing talab qila bilmasang, ularning hech biri senga yordam bera olmaydi.

Vasiliy Suxomlinskiy,
ukrain pedagogi

Men oʻqituvchidan yaxshi axloqni talab qilaman, buni boshqa har qanday fuqarodan ham talab qilgan boʻlardim.

Deni Didro,
fransuz yozuvchisi

Agar oʻqituvchida ishiga muhabbatgina boʻlsa, u yaxshi oʻqituvchiga aylanadi. Oʻquvchisigagina muhabbati bor muallim hamma kitoblarni oʻqigan, lekin ishini ham, oʻquvchisini ham sevmaydigan oʻqituvchidan yaxshiroqdir. Har ikki muhabbatni oʻzidan jam qila olgan oʻqituvchi esa komil ustozdir.

Lev Tolstoy,
rus yozuvchisi

Oʻqituvchi ogʻir ishlarni yengil bajara oladigan kishidir.

Ralf Emerson,
amerikalik yozuvchi

“Men qilgan narsani qaytar”, degan odamdan hech narsa oʻrgana olmaymiz. Bizning yagona chinakam oʻqituvchilarimiz “Men bilan birga bajar”, deydigan kishilardir.

Jil Delez,
fransuz faylasufi

Oʻqituvchi maksimal obroʻga, minimal hokimiyatga ega boʻlishi kerak.

Tomas Sas,
amerikalik psixolog

Oʻqitish – umid urugʻlarini ekish demakdir.

Lui Aragon,
fransuz yozuvchisi

Shogird ustozida raqobatchi emas, oʻrnak timsolini koʻrsa, undan hech qachon oʻzib keta olmaydi.

Vissarion Belinskiy,
rus adabiyotshunosi

Oʻqituvchi uchun eng katta shodlik – shogirdini maqtashgani.

Sharlotta Bronte,
ingliz adibasi

Oʻquvchi faqat mehr qoʻygan kishisidangina taʼlim oladi.

Yohan Gyote,
olmon yozuvchisi

Xalqqa taʼlim berish – uni yaxshilashdir; tarbiyalash – axloqini yuksaltirishdir, ziyoli qilish esa taraqqiy ettirish demakdir.

Viktor Hyugo,
fransuz yozuvchisi

Agar sizning rejangiz bir yillik boʻlsa, sholi eking. Oʻn yillik boʻlsa, daraxt oʻtqazing. Agar bir umrlik reja tuzgan boʻlsangiz, bolalaringizni tarbiyalang.

Konfutsiy,
Qadimgi Xitoy mutafakkiri

Chinakam ustoz senga hamisha tarbiya beradigan kishi emas, mustaqil boʻlishingga yordam beradigan kishidir.

Mixail Svetlov,
rus shoiri

Oʻqituvchi oʻzining bolalaridan koʻra birovlarnikini tarbiyalashni yaxshi biladigan kishidir.

Jyulyen de Falkenare,
flamand yozuvchisi

Rus tilidan
Orif Tolib
tarjimasi

@oriftolib

Читать полностью…

Toʻyga toʻyona bilan

iTV va Tilmoch film va seriallar uchun sun’iy idrok yordamida o‘zbekcha subtitrlar taqdim qiluvchi maxsus loyihani ishga tushiryapti ekan.

Endi tomoshabinlar sevgan film va seriallaridan ularning asl tilida bahra olishlari va bir vaqtning oʻzida o‘zbekcha subtitrlarni yoqib qoʻyishlari mumkin. Bu til oʻrganuvchilar, tarjimaga qiziquvchilar uchun ham foydali boʻladi.

Telegram | oriftolib">YouTube

Читать полностью…

“Beshbattar”dagi besh nima?

Baʼzi soʻzlar hamisha ham biz oʻylagan yoki taxmin qilgan maʼnoga ega boʻlmasligi mumkin. Bu holat ayniqsa omonimlarda yaqqol koʻzga tashlanadi. Agar biror soʻzning shakldoshi borligini bilmasangiz, uni yanglish tushunishingiz hech gap emas. Beshbattar soʻzi tarkibidagi besh ham xuddi shunaqa soʻzlardan.

Biz besh soʻzini asosan son maʼnosida tushunamiz. Shu sababli beshbattar soʻzi maʼnosini besh baravar yomon, besh daraja yomon deb taxmin qilishimiz mumkin. Aslida esa bu soʻz umuman boshqa maʼnoni anglatadi.

Beshbattar forschadan kirgan, uning tarkibidagi besh soʻzi koʻp, ortiq, ziyoda maʼnolarini bildiradi. Battar esa yomonroq degani.

Beshbattar oʻzbek tilida nihoyat darajada, oʻtaketgan darajada, haddan ortiq; juda ogʻir, qiyin maʼnolarida, salbiy maʼnoni ifodalash uchun ishlatiladi:

Qassobning esiga dafʼatan tunov kungi dilxiralik tushib, koʻngli beshbattar gʻash tortdi.
“Yoshlik”.

Ey bechoralar... Bu shaharda bizdan ham beshbattar kambagʻallar borga oʻxshaydi.
P. Tursun, “Oʻqituvchi”.

Telegram | oriftolib">YouTube

Читать полностью…

“Shimildiriq” nima degani?

Savol:
Qoʻl tegdi, chiqdi shimildiriq. Shimildiriq soʻzining maʼnosini izohli lugʻatdan ham topa olmadim. U nima maʼnoni anglatadi?

Javob:
Men ham lugʻatlarni qidirib koʻrdim, lekin shimildiriq ham chiqmadi 😉 Garchi lugʻatlarga kirmagan boʻlsa-da, tilda faol soʻzlar bor. Shimildiriq soʻzi asosan soʻzlashuvga xos, biroz kinoya, istehzo va hazil aralash maʼno qirralariga ega va hech narsa, yoʻq narsa maʼnosida qoʻllanadi.

Telegram | oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Qalam sotuvchi

Viktor Hyugo Prussiyaga yoʻl oladi. Chegarada:

– Nima bilan shugʻullanasiz? – deb soʻraydi anketa toʻldirayotgan jandarm.

– Yozaman, – deb javob beradi adib.

– Tirikchiligingiz nimadan, deb soʻrayapman, – deydi nazoratchi tushuntirgan boʻlib.

– Qalamdan, – deb qoʻya qoladi Hyugo.

– Ha, unday boʻlsa, – deb yengil tortadi jandarm, – “kasbi” degan joyga “qalam sotuvchi” deb yozib qoʻyamiz.

👉 Mashhurlar hayotidan

Telegram | oriftolib">YouTube

Читать полностью…

​​“Tolstovka”ning oʻzbekchasi nima?

Hech bir til boshqa bir tildagi har qanday soʻzni toʻliq ifoda eta olmaydi. Bunday vaziyatlarda yo unga ot qoʻyadi, yo chet tilidagi soʻzni oʻzlashtiradi. Tolstovka soʻzining oʻzbekcha muqobili yoʻq, shu sababli u oʻzlashtirilgan. Uni belbogʻli, uzun va keng erkakcha koʻylak deb taʼriflash mumkin, lekin bunday atab boʻlmaydi. Bu yaktak soʻzini ruslar летний лёгкий халат без подкладки deb taʼriflaganiga oʻxshaydi. Taʼrif boshqa, nom boshqa.

Tolstovka soʻzining kelib chiqishini ulugʻ yozuvchi Lev Tolstoy bilan bogʻlashadi. U koʻpincha dehqonlar bilan birga ishlar va mehnat qilishga xalal bermasligi uchun keng koʻylak kiyardi. Ana shu fasondagi koʻylaklarni tolstovka deb atash ommalashgan. Baʼzi mualliflar bu atama rus tilida 1915-yillarda paydo boʻlganini, oʻsha paytlarda u Tolstoyga nisbat berilmaganini taʼkidlaydi.

Ruscha soʻzlashuvda tolstovka soʻzi uzun yengli, erkin bichimli sport kiyimlariga nisbatan ishlatiladi. Inglizcha hoodie atamasiga mos tushadi. Biroq tolstovkada kapyushon boʻlmasligi ham mumkin. Hozir atamaning ayni shu maʼnosi isteʼmolda, belbogʻli keng koʻylak maʼnosi ishlatilmay qoʻygan. Chunki bunday koʻylaklar 1930-yillardan keyin urfdan qolgan.

Oʻzbekchada hudiga ham ot qoʻyilmagan, oʻzlashma varianti ishlatilyapti.

Telegram | oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Burch – qarzdan majburiyatga

Burch soʻzi tilimizda faol. Uni ado etilishi, bajarilishi majburiy boʻlgan vazifa, majburiyat maʼnosida qoʻllaymiz. Burchning ildizi soʻgʻdcha purch – qarzga olingan yoki berilgan narsa soʻziga borib taqaladi.

Bu soʻz turk, uygʻur, tatar, qozoq, boshqird, kurd kabi tillarga turli tovush oʻzgarishlari bilan oʻzlashgan. Koʻp tillarda u asliyatdagi qarz maʼnosini saqlab qolgan.

Telegram | oriftolib">YouTube

Читать полностью…

“U ham boʻlsa” – boʻlmay qoʻya qolsin

Baʼzan jumlalarni bogʻlash uchun u ham boʻlsa birikmasi ishlatiladi. Bu sunʼiy iboradan deyarli barcha holatlarda voz kechish mumkin:

Bizning niyatimiz bitta, u ham boʻlsa bemorlarimizning tez fursatda tuzalishidir! ❌
Bizning niyatimiz bitta – bemorlarimizning tez fursatda tuzalishi! ✅

Pandemiyani toʻxtatishning yoʻli bitta – u ham boʻlsa emlash! ❌
Pandemiyani toʻxtatishning yoʻli bitta – emlash! ✅

Muvaffaqiyatli startap uchun faqat bitta mezon bor, u ham boʻlsa – oʻsish. ❌
Muvaffaqiyatli startap uchun faqat bitta mezon bor – oʻsish. ✅

Xullas, bu birikmaga duch kelganda sizdan kutiladigan bir ish bor, u ham boʻlsa – qisqartirish.

Telegram | oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Shartnomaga rioya qilish shart

Aleksandr Dyuma teatr direktori bilan tuzgan shartnomaga koʻra, pyesasi 20 ta namoyishdan soʻng 60 000 frankdan ortiqroq kirim qilsa, adibga har gal ming frank qalamhaqi toʻlanishi kerak edi. Pyesa tez orada shuhrat qozonadi, shartnoma shartlari bajariladi. Dyuma yigirma beshinchi namoyishdan keyin pul olgani keladi. Biroq direktor qalamhaqi toʻlashdan qochib, tushum shartlashilgan summaga yetmaganini aytadi. Yozuvchini ishontirish uchun xayoliga kelgan raqamni roʻkach qiladi:

– Afsus, kirim 59 997 frank boʻldi. Na iloj...

Dyuma indamaygina chiqib ketadi. Bir necha daqiqadan soʻng qoʻlida yangi sotib olingan chipta bilan kirib keladi.

– Men buni 5 frankka sotib oldim, – deydi yozuvchi. – Umumiy tushum 60 002 frank boʻldi. Endi shartnoma shartlari bajarilganini tan olsangiz kerak?

👉 Mashhurlar hayotidan

Telegram | oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Xatosiz yozishni mustaqil oʻrganing: eng foydali 5️⃣ usul

“Ibrat farzandlari” loyihasida toʻgʻri yozishni oʻrganishning foydali beshta usuli bilan oʻrtoqlashdim.

Oʻrganing, amalda sinab koʻring. Foydasini albatta sezasiz.

👉 https://youtu.be/2GLQuTXZpt8

0:00 – Savodxonlikni qanday rivojlantirish mumkin?
0:15 – Kitob oʻqing
1:19 – Yozing va mashq qiling
2:03 – Qoidalarni oʻrganing
3:14 – Lugʻatlar bilan ishlang
4:39 – Zamonaviy imkoniyatlardan foydalaning
5:41 – Asosiysi – istak va iroda!

Telegram | oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Vayndagi iboralarning asl maʼnosi nima?

Videoda maʼnosi soʻzma-soʻz tushunilgan iboralar boshqa mazmunga ega:

Mashinangning tagidan doim shamol oʻtib tursin – mashinang doim harakatda boʻlsin, buzilib, bir joyda qolmasin.

Boshing toshdan boʻlsin – kuchli chidam-bardoshga ega boʻl, senga zarar-shikast yetmasin, umring uzoq boʻlsin.

Topganing toʻylarga buyursin – topgan puling xursandchilikka ishlasin.

Qoʻchqorday oʻgʻil bersin – sogʻlom, baquvvat oʻgʻil koʻr.

Bu iboralar ichida bittasi rostdan tanqidboproq, uning bunday boʻlishiga esa oʻzimiz sababchimiz. Topgan-tutganimizni, baʼzan umrimizni toʻyga bagʻishlab yuboramiz. Buning fonida iboradagi ijobiy maʼno yoʻqolib, salbiylik kasb etadi. Topganing toʻyga buyursin degani aslida yaxshi niyat, ezgu tilak. Nima, topganing azaga buyursin deyish kerakmi?

Hatto topganing ilmga buyursin degan gapni ham qiyshiq tushunish mumkin: topganini oʻqishga, kitob sotib olishga ishlatadi, oʻzi esa yupun, och-nahor yashaydi.

Telegram | oriftolib">YouTube

Читать полностью…

​​“Bosh kompaniya” deyish mumkin

Muhrim yozyapti:

Inglizcha parent company, ruscha материнская компания atamasi oʻzbekchada nima boʻlardi, ona kompaniya desa boʻlarmikin, boshqalar ham shunaqa ishlatganmikin deb gugllasam, qidiruv natijalarida birinchi boʻlib qandolatchi “Zebiniso ona” kompaniyasi chiqdi. Balki ota kompaniya degan varianti bordir deb qayta gugllasam, kolbasachi “Toʻxtaniyoz ota” kompaniyasi chiqdi. Boshqa qidirmadim.

Bu birikmani bosh kompaniya deb tarjima qilish mumkin. Maʼnoni toʻla-toʻkis ifodalaydi. Bosh ofis degan ibora bilan adashtirib qoʻyilmaydimi degan savol tugʻilishi mumkin. Yoʻq, adashtirilmaydi, biri kompaniya, korxona yoki firmaga nisbatan ishlatilyapti, birida boshqaruv idorasi nazarda tutilyapti.

Inglizcha yoki ruschada boshqa soʻz ishlatilyapti-ku deb aynan unga muqobil soʻz bilan oʻgirishga urinmaslik kerak. Chunki har bir tilning oʻz tabiati, xarakteri bor. Oʻzbekcha juda koʻp soʻzlarni ham boshqa tillarga soʻzma-soʻz mos tushadigan shaklda tarjima qilish imkoni yoʻq. Tarjimada eng muhimi – mazmunning mosligi. Imkoni boʻlsa, soʻz ham mos kelsin. Imkon boʻlmasa, kamida mazmun uygʻunligini taʼminlash kerak.

Men inglizcha motherboard, ruscha материнская плата soʻzlari tarjimasida ham bosh soʻzini ishlataman: bosh plata. Ona plata iborasi mazmunni ifodalashga kuchsizlik qiladi, menimcha.

Telegram | oriftolib">YouTube

Читать полностью…

oriftolib">Youtube loyihani videolavhalarga layk bosib, fikr-mulohazalar bildirib, havolasini ulashib qoʻllab-quvvatlang. Sohaga qiziqadigan tanish-bilishlarga tavsiya qiling. Yangiliklardan vaqtida xabar topish uchun esa obuna boʻling.

Istaganlar donat qilishi mumkin.

Telegram | oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Koʻpincha: vergul kerakmi yoki yoʻq?

Koʻpincha soʻzidan keyin vergul ishlatish uchrab turadi. Aslida vergul kerak emas. Chunki u ravish, ravishlar esa vergul talab qilmaydi.

Koʻpincha soʻzi oʻzbek tilida ikki xil maʼnoda qoʻllanadi:

1️⃣ Koʻp hollarda, koʻp vaqt; aksariyat.

Achchiq bodomdan koʻpincha xushboʻy efir moyi olinib, bu kosmetika sanoatida keng koʻlamda qoʻllanmoqda.
Gazetadan.

2️⃣ Tez-tez, koʻp oʻtmay.

Yodingizda bormi, koʻpincha chaqchaygan koʻzli bir yigit ishxonamizga uni soʻrab borar edi?
A. Qodiriy, “Oʻtgan kunlar”.

🟢 Demak, har ikki maʼnosida ham koʻpincha soʻzi bilan vergul ishlatmaymiz.

@oriftolib

Читать полностью…

Gʻaroyib baliq ovi

Charlz Dikkens boʻsh vaqtlarida baliq ovi bilan shugʻullanishni xush koʻrardi. Uyi yaqinidan oqib oʻtadigan daryoga borib, oyoqlarini suvga solib oʻtirar, qarmoq tashlagancha, chuqur oʻyga choʻmardi. Uning bu odatidan ajablangan qoʻshnisi bir kuni dedi:

– Agar qarmogʻimga biror narsa ilinsin desangiz, daryoning sal yuqorirogʻiga chiqishingiz kerak. Baliq oʻsha yerda serob, gulmohi ham tutishingiz mumkin.

– Bilaman, – deb javob berdi yozuvchi, – lekin u yerda baliq ovlashga chalgʻib qolaman-da!

👉 Mashhurlar hayotidan

@oriftolib

Читать полностью…

Samimiylikka ne yetsin ))

“Ibrat farzandlari” ustozi Mahfuza Ortiqovadan bayram tabrigi:

Tayyor rasm yoki video yuboradiganmas, ikki enli samimiy tabrik yoʻllaydigan shogirdlaringiz koʻp boʻlsin!

@oriftolib

Читать полностью…