36
اؤیرتیم ،اوخول @turkturk بیزیمله ایلگی قورماق اوچون
قازێق یئمک . ( قازێق گؤرمک ).
آغێر قازێق . ( آغێر زؽیانا ).
دؽله دۆشمَین . ( باشا دۆشمَین ).
دووار قاپلاما . ( دووارێن اۆز ، اۆست اؤرتۆک یاپێسێ ).
گَمؽلرؽن باتیێرماق . ( اؤزۆن اؽتؽرؽب ، یوْخلو ).
اؽت پؽشؽک اوْلماق . ( بؽربؽرؽیله یوْلا گئتممک ).
کم گؤز. ( قازێغ ( زؽیان ) وئرن ، اوغور وئرمز گؤز. پؽس دؽلکلؽ . بدخواه).
قان توتماق . ( گؤزلرؽن قان توتدو ، هئچ نه گؤرممک. بئینؽنؽن قان توتماق : بایراملێق . شوْک کئچؽرمک ).
قاپێ دێشارێ ائتمک . ( ائشؽیه سالماق . چؤله آتماق ).
قاپێ دووار. ( چالێندێغێندا آچێلمایان قاپێ ).
قاپێ یاپما گۆنۆ . ( بَلؽرلؽ کؽشؽلرؽن گؤرۆشۆنه گئتمه گۆنۆ ).
قاپێنێن آشێندێرماق . ( چوْخ گئت گله یوْل وئرمک).
قاپێپ قوْیووئر . ( بوراخ اؤز باشێنا . سایما ).
قاپێیا دایانمێش آرتێق . ( یئرؽ چاغێ چاتمێش ).
قاپێیا قوْی. ( قوْو گئتسؽن ).
قارا آیماز . ( چوْخ جاهؽل ).
قارا چالان. ( اؽفتؽراچێ ).
قارا گۆج . ( اؽنانج باغنازێ ). ( باغنازێ : مۆتَسسؽبلؽ ).
قارا پارا . ( یاسا دێشێ قازانێلان پارا ).
قارا قارا دۆشۆنمک . ( چێخماز یوْلا اؽلؽشمک . بئینؽ کوْرلاماق ).
قارا قورو. ( اَسمَر جێلێز).
لارا یاغێز . ( قوْیو اَسمَر دَرؽلؽ ).
قاتار دؽلؽ . ( تاس ( فاس ) دؽلؽ ).
دؽلؽنؽن اوجوندا اوْلماق . ( اؽیؽ بؽلؽبده آنێمسایاماماق ).
گۆنه چێخماق . ( کئفؽ سازلانماق ).
اؽپه ساپا گلمز . ( سایساناسێز . ساچما توتارسێز ).
اؽپله چکمک . ( گۆج دؤزۆمله گؤزلمک).
اؽپله چئوؽرمک . ( اؽپله سارێماق ، باغلاماق ).
اؽپلؽیؽنؽ اورتایا چێخارماق . ( تۆم پؽس اؽشلرؽ آچێغا چێخماق ).
اؽپسؽز ساپسێز. ( قوْپوق . بوْش . آوارا . باشێ بوْش. سَرسَرؽ . گؤرَولؽک بؽلمز . یئرسؽز ساچما سؤز ). ( گؤرَولؽک : مسئولیت ).
اؽش چئوؽرمک . ( دوْلامباج ، گؽزلؽ اؽش قورماق ).
اؽش جێغێرێندان چێخماق . ( اؽش الدن ، یوْلوندان چێخماق ).
اؽش ائتمک . ( آلداتماق ).
اؽش گۆج . ( گؤرَو ( گؤردۆیۆ اؽش ) مسلک).
اؽش اؽشدن کئچؽب . ( اؽستنمز اوْلوب آرتێق ).
اؽش اؽشدن کئچمک . ( آرتێق گئج اوْلماق . اوْلدو اوْلاجاق قێرێلدێ ناجاق ).
اؽش اوْلسون دئیه. ( اؽشسؽز قالماسێن دئیه ).
اؽشه قوْشماق. ( اؽش وئرمک . اؽشه قوْیماق).
اؽشؽ باشێندان آشماق . ( ؽشؽ باشێندان آشقێنماق . یاپاجاغێ چوْخ اوْلماق ).
اؽشؽ بؽتمک . ( پوْزولوب باتماق ).
اؽشؽ دادلێیا باغلاماق . ( اؽشؽ خوْشلوقلا چؤزۆملَمک ، بؽتؽرمک ).
اؽشؽ دۆشمک . ( یاردێم اؽستمک ).
اؽشؽ اؽش اوْلماق . ( سئوؽنج وئرن بؽر دوروما قاووشماق ).
اؽشؽ نه . ( نه اؽش گؤرۆر . نه اؽشؽ وار ).
اؽشؽ پؽشؽمک . ( آرالارێندا گؽزلؽجه آنلاشماق ).
اؽشؽ راس گئتمک. ( اویقون گئتمک ).
پؽشؽرؽرسن آش اوْلور ، غؽشؽرمَزسن قوش اوْلور. ( تاپماجا ) . ( یومورتا ) . ( آش : یئمک )
قالماسێ اۆچۆن کۆله گؤمۆلۆر . ( تاپماجا ). ( کؤز ).
قانادسێز اوچار . ( تاپماجا ). ( قار ).
قاپێدان گؽردؽم های ائتدؽم ، بؽر آلمانێ اوْن کؽشؽیه پای ائتدؽم . ( تاپماجا ). ( سلام ).
قاپێنێ آچار قاپاماز قاچار . ( تاپماجا ). ( یئل ).
قاردان آغ بوزدان ساز . ( تاپماجا ). ( دوْندورما ).
قارنێ یێرتێق قانێ یوْخ ، قوْلو وار قێچێ یوْخ . ( تاپماجا ) . ( چولخا . کوْت ).
قات اَکمک ، قات اَکمک ، اؽچؽ دوْلو بال اَکمک . ( تاپماجا ). ( پؽتؽک. کؽتاب ).
قات قاتدێر قات دئیؽل ، قێرمێزێدێر بؽبر دئیؽل . ( تاپماجا ). ( گۆل ).
قازا قازا سویا چێخار. ( تاپماجا ). ( قویو ).
قێشدان قاچماز یاپراغێنێ اوچورماز . ( تاپماجا ). ( چام آغاجێ ).
قوْلو وار اَلؽ یوْخ . ( تاپماجا ). ( سَهنگ ).
قوْنوش دئیؽنجه قوْنوشور سوس دئیؽنجه سوسور . ( تاپماجا ). ( رادیو ).
قورو توْپراقدا چێخار ، بۆتۆن سو اوْلار .
( تاپماجا ). ( قارپێز ).
قویروغو وار آت دئیؽل ، قانادێ وار قوش دئیؽل . ( تاپماجا ). ( بالێق ).
سَسؽ وار جانێ یوْخ . ( تاپماجا ). ( دۆدۆک ).
سێرا سێرا اوْدالار ، بؽربؽرؽنؽ قوْوالار . ( تاپماجا ). ( تؽرئن ).
سو اؽچؽنده‌دؽر بوْغولماز . ( تاپماجا ).
( بالێق . سودا یاشێیانلار ).
Sənəm Ucanlı
ışığın yansın, tüşsün ışığın. (evin ovadan)
işin alayında olmaq. (işə gərəkən önəmi verməmək)
işin bilmək. (işin üsdəsindən gəlmək)
işin görmek. (1. görəvin yapmaq. 1. dövmək. 1. öldürmək1)
işin içində iş var. (bu işin iç üzü başqa)
işin içindən sıyrılmaq (çıxmaq). (qarqaşalı işdən qurtulmaq)
işindən olmaq. (işindən aralanmaq)
işinə dəğmək. işinə gəlmək. (çıxarına (qazancına) uyqun gəlmək)
ısız acun. (ıssız acun: yiyəsiz dünya). (utanmaz fələk). (acun: açın. evrən).
işlər açılmaq. (alver canlanmaq)
işlər yan gedmək. (kötüyə gedmək)
işləriz irəli (iləri). (işlərizə uğurlar)
istəməm, yan cibimə qoy. (yavaşca cibimə qoy)
istər istəməz. (əldə olmadan)
istəyinə at qoğan. (kefinə baxan. istədiyin eliyən)
itə təpə. (itələyib döğərək)
iti ayaq. (yeyin gedən)
iyi edmək. (yaxşı edmək. əcəb edmək)
iyi gəlmək. (uymaq. iyi düşmək)
iyidən iyiyə. (lap yaxşı biçimdə)
iyilik sağlıq. (yaxşılıq gözəllik)
iz sürmək. (izləmək)
izin bellə, önün şəllə. (izin tut, önünə daş sal)
kəklik kimi başın qara soxmaq. (başqaların aldatdığın sandığında kəndi özün aldatmaq)
kəli gedmiş dazı qalmış. (çoxu gedmiş azı qalmış)
kimə dürtüsən. (kimi aldadısan)
kimi gəlmək. (oxşatmaq. sanmaq)
kirşan kimi ağapbağ
könlünüz açıq, yoluza uğra. (yolçuya alqış)
könlüvü tox tut. (gözün olanda olsun. olduğundan yetin). (könlü tox ac qalmaz). (umudlu tapar, umudsuz qalar)
könül qapan. (könül çalan.dilrüba)
kor düğün. (çözməsi tuçal, güc sorun)
kor kimi. (qara yollu kimi)
kor yol yolçuları. (ölümlük olanlar)
kötək düşgünü. (kötək yeməyə öğrəşmiş)
lori dildə. (tat degi. tatlar demişkən)
mən dedim, mən eşitdim. (sözü alan tapammadım)
mən hardayam sən harda. (mən nə deyirəm sən nə)
mənə nə. (umursamam. ilgilənməm)
mənə yoxdu, içinə poxdu. (könlü istəyib əli çatmıyan nərsiyə deyilir
məni candan usandırdı, çorundan yar usanmazmı?. çoğunlar yandı ahımdan, amacım şəmi yanmazmı?. (çorundan: cəfadan). (çoğunlar: fələklər) (amacım: muradım). (sözlər dəğişilmiş). (fuzuli)
min dərədən su gətirmək. (min yolla qandırmağa çalışmaq)
min ökünmədən. (çox peşman olmadan)
min qat. (başa sığmaz ölçüdə)
min yaşa. (çox yaşa)
قانی پوزوق : سویسوز،اخلاقسیز
قانی قان ایله یوماق : کوتولویو کوتولوگه چئویرمک
قانی قویوق: قاتی قانلی
قانینا گیرمک: اولدورمک
قانینا سوسامیش : بیری نین قانین توکمک ایسته مک
قانینی ایچمک : دَلیجه اولدورمک
قانینی قوروتماق : آشیربجا بئزدیرمک
قارا کوووک (قاراقوووک): بویرک داشی دوشورمه یه یارارلی اولان بیر بیتگی
قارداش قانی آغاجی : بو آغاجدان آلینان ساققیز
قاریشیق قانلی : قاریشیق سویلو،آزما
قاشینا داش باغلاماق یا ساللاماق : قاش قاباق ساللاماق
قارداش قانی : چیچک آدی
آغ یول : ساده یول
آغاج قابیغی :قابجیق
آغاجلاردان یئمیش توپلاماغا اوزون ساپلی سَبد(قارغی)
آغزی بوتون : سوز چیخماز
آغزی جیریق: آغزی ییرتیق،قارنی ییرتیق، سوز ساخلاماز
آغزی پوزوق :یامانچیل
آل یاناق :ایستی قانلی
باش آشاغی:اوتانقاج
کووسالان :بوشا وئرن،ائهمالکار
باشی آلچاق: رَذیل
باشی داشلی : یازیق
باشی سویوق: باش وئرمز،آیغال
باشی اوجا : آلنی آچاق ،فَخریلی
بیردَملیک : سورکلی، دورمادان
بوینو بوکوک: بوینو چینینده
بوینو یوغون : قول چومواق، قولدور
بورنو یئللی : اوزون بَیه نن
جیرت قوز :سوز گوترمز
داششاق قاپان : کَرتنکَله تورو
دیلی آجی : اَتی آجی ، سوزوایله سانجان، آغی دیللی
دیلی پورتموش : دیلی یانمیش، آجی اوغورسوز دانیشان
دیلی اوزون : اوزدن گئتمه ین، اینجیدیجی ،قیریجی سوزلر سویله ین،سایقیسیز کیمسه
اُل آچیق : وئرمه یی، پایلاشمانی سئون
ال آیاقسیز : باشاریقسیز
اَلی آغیر :یاواش ایش یاپان
اَلی بوش : پولسوز ،پاراسیز
اَلی دولو : اَلی بول ، پوللو ،وارلی
اَلی سولو : باجاریقلی، ایش بیلن
اَنگی بوش : گَوَزه ، چوخ دانیشان
کال بئیین : قانماز
کول باشلی : باشینا کول اَلنمیش، قینانمیش
اوزو قارا : باشی آشاغی
اوزو قیرمیزی : اوتانماز
بکتاش
قان اورقوج=نَشتر
قان اوستا=بیر ایشی یاپمادا یئته نَکلی
حکیم،دوکتور
قان اوتماق=چوخ اینجیمک
قان اویدورماق=قان چیللتمک،قان اوتورتماق
قان اویوماق=قان یاتماق،دری آلتیندا ییغیشان قان
قان اویوقان=بَره ،مورلوق،قانچیل
قان یاغی=قان دوشمانی
قان یالاشماق=آند قارداشی اولماق،قارداش اوخوشماق
قان یئمیشی=ایچی قیرمیزی یئمیش
قان یوخو=درین یوخو
قانا باتماق،بولانماق=قانلانماق
قانا بویالماق=کیشی اولدورمک
قانا دوشمه=قان آلما،باشا قان آخما کَسه لی
قانا گتیرمک=حَجه مت آلماق
قانا گیرمک=قارا یالان، توهمت سورمک
قانا قانلی=جینایت و موکافات
قانی آغیر یا قانی آییر=گَوشَک،سولپوک.
قانی آلماماق=جانی آلماماق،قیسقانماق
قانی دونماق=دوناقلاماق،قورویوب قالماق
بکتاش
https://turuz.com/book/title/Abasiyan+Abdulla-Shiirler-1-Ebced-2023-578s
Читать полностью…
açıq gözlü, kor olmaz, aslaq qulaq kar olmaz.
ağ dilək atı arımaz. (ağ dilək: iyi niyət) (arımaz : yorulmaz)
ağır qulaq baş ağrıdar, sağır qulaq göt. (ağır qulaq: söz dinləməz, öğrəşməz). (sağır: kar. dürtmək, bizləməklə söz çatdırılır)
al gül ağ gül qırmızı, törür barı yerdə yatan topraqdan. (törür barı qara üzlü topraqdan). (barı: hamısı)
alçaqlığın ucalığı var, yüksəkliyin alçağı
aldın bitdi, satdın itdi
analı oğlaq yarda oynar anasız oğlaq yerdə oynarmış. (yarda: dağda daşda)
anasına bak gızını , torbasına bax bəzin al
axmağa qarşı susunmaq yeğ durur, kar qulaq qanday olur dinləsin. (qanday: necə).
az qalıb ömrün sənin, yaz gələr artar qəmin. (qış. qar)
bəğənmədin yenicləmə. (yenicləmə: alçatma)
bilimli el xar olmaz, heç bir nəyə zar olmaz.
bir baltaya sap olmaz. (heç nəyə yaramaz)
bir nal bulduq, üç nalla bir ata qaldıq. (keçəlin hər nəyi yerindəymiş, qaldı baş darağı). (boş duyqulara qapılmaq)
borc yiğidin gamçısıdır. (borc kişini işə salar)
bulaq yalı duran yerdən daşıb coşub çıxgilən, sellər yalı göydə gəzən bulutdan , qar yağışı bəkləmə.
çox gəzən ayağa pox yapışar
devran dönər, durar bilməz, yağsa yağış axar durmaz, qar yağırsa əriyər, dərin dərya qurub çönәr dәriyә. (durar bilməz: qərar, sübat tanımaz). (dərya: böyük çay).
doğmamış cocuğa don biçilməz
düşman sancmaz demə, düşmandan kar bəklənməz.
erkən qalxan yol alır, erkən əvlənən döl alır. (döl alır: qoduğ yiyəsi olur)
gerçək değil söyləmə, doğru değil işləmə, sənin değil dişləmə, bilməyisən yantama. yantama: qarşı, cavab vermə.
göz görənə gedər, könül axana.
gözəl günlər sənə gəlməz, sən onlara yürüyəcəksin
güc birlikdən doğar
günəşdə doğan umut, qar kimi ərir, güləşlə doğan , dağ kimi qalır. (günəşdə: bolluqda. dinclikdə. ucuzliqda). (güləşlə: döğüşlə, mubarizə ilə).
söz dəğərin duyandan sor, un dəğərin acdan sor, sevi dəğərin sevəndən sor.
su qalxırsa, balıqlara qarışqalar yem olur, su yatınca, qarışqalar balıqlara yem olur.
topal satıcı, kor alıcı.
uca dağın başı qar olur, qutlu elin başı sağ. (qutlu: baxlı. (başı sağ: sağ duyulu. huşlu).
uran burğan qar yağsa, kırıxmaz bulan balası, mun görməyincə, ər olmaz ata balası. (bulan: ceyran). (mun: qayğı. əzab).
var yiyəsi, yurd yiyəsi, hanı bunun ilk yiyəsi
yağ başından yağ əksik, dağ başından qar əksik olmaz
yağını aşaqlasan, başa çıxar.( düşməni heçə saysan, başın gedər).
yağu oylağı yağ başı, qar oylağı dağ başı.
yemsiz inək süt verməz, kəsməz qılıc kar verməz.
yəşil dalı sən qoru, ötən quşun özü gələr
yolçunun atı tavlanmaz. (tavlanmaz: kökəlməz)
yoldaş tanı yola var, yolda yüzmin qada var
آج آمان بؽلمز .
آج اوْلان ، دوْیمایێنجا ، اوْیناماز.
آجا سَکؽز یوْرقان اؤرتمۆشلر یئنه اویویامامێش .
آج‌گؤزۆن گؤزۆن توْپراق دوْیویار . ( اؤلۆم اوْنون توتقوسون دوْیویار).
آج‌گؤزۆن قارنێ دوْیماز
آجێ آجێنێ باسدێرێر . ( باسدێرێر : اۆستَلؽر ).
آجێ آدالماز ، بؽر یاشێیان بؽلر ، بؽر داشێیان . ( آدالماز : توْوصؽف اوْلونماز ).
آچێغ آغێز ، آج قالماز.
آجێلار وار اؽیؽ‌دؽر ، اؤنجه اۆزَر سوْنرا دۆشۆندۆرۆر. ( دۆشۆندۆرۆر : آنلاتێر آنلامامێوێ ساغلێر ).
آجێن قارنێ دوْیونجا ، گؤزۆنۆن دَدَسؽ یانار.
آجلێق آجێغێ ، سو سانجێنێ باسدێرێر . ( باسدێرێر اۆستَلؽر ).
آجون ، بو بؽر قویو دؽبسؽز قویو ، بورا دۆشن چێخماز قویو ، اؽپؽن اوزون اؽپؽن یوْغا ، بؽر گۆن گلر اوْلار کوتا . ( آجون: ائورَن . دۆنیا ).
( یوْغا : یوْغون ) .
( کوتا < کوتاق < کوتاه < گۆده < کۆت . قێت).
آدام دئسن آدێ یوْخ ، قوْیون دئسن یۆنۆ یوْخ .
آدام کؽمؽ مؽندؽ آدێن آتێنا ، یئل یئتؽشرمؽ اوْنون چاتێنا . ( چاتێنا : اؽزؽنه ). ( آدا قاپێلان سنه سێغماز ).
آدام ساندێم ائششَیؽ ، قالێن سَردؽم دؤششَیؽ .
آدام وار یاتای ( جهت ) دَیؽشتؽرؽر ، آدامدا وار یاتاغ .
آدێ چێخدێ دوْکوزا اؽنمز سَکؽزه .
آغا گتؽرر نوْوالا ، خانێم تؤکر چاوولا.
آغا نَظرَم ، بئله گَزَرَم ، بؽر ووراندا قێرخێن اَزَرَم .
Sənəm Ucanlı
atma ya. (yox baba)
bibər, patlıcan kimiləri əkilən yer. (avarlıq)
boyu dəvriləsi. (qarqış)
dadına doyum olmaz. (dadından doymaq olmaz.)
gij gij baxma. (aval aval baxma)
götə girmək. (barmağın soxmaq)
içinə giriləməyən sıx çalılıq (bük)
nə dərdimə. (mənə nə.nəyimə ki. umruma deyil)
nəyimə ki. (mənə nə. umruma deyil. nə dərdimə.)
qabağa vermək. (qabaqdan gələnlik eləmək. suçlu olubda üzünə girmək)
qırmızı, sarı çiçəkli bitgi adı.( qantamlası.)
suçlu olubda üzünə girmək. (qabağa vermək. qabaqdan gələnlik eləmək)
uğruna çıxmaq. (ocağına düşmək, baxtına, şansına çıxmaq)
umruma deyil (mənə nə.nəyimə ki. nə dərdimə.)
yox baba. (atma ya)
ağır dəğirman daşı . (batman )
ağzı yumulası. (öləsi)
al basmaq. ( isdi basmaq)
ala sənə. (sıra sənin)
alqış vermək. ( dua ətmək).
anarya getmək. (gəri gəri getmək)
ardan verən var. (dalıcan qaçan var. qoğalayan var)
ardına vermək. (1. götünə qoymaq.1. qoğalamaq 1.)
arısili. (tərtəmiz)
arıya getmək, araya getmək. (nərsənin işə yaramazlığa gəlməsi. boşa gedməsi.)
atma ha. (yalan söyləmə ha)
aval aval baxma. (gij gij baxma)
ayağıva göz ol. (çaxdırmadan yox ol, süz ged.). (çaxdırmadan: bəlli edmədən. sezdirmədən).
ayın əsgisi. ( əsgi ay).
balıqağzı. ( aslan ağzıda denilən bir çiçək türü)
barmağın soxmaq. (götə girmək)
baş götü. (hamısı. tümü). -baş götü nədiki, gördüyü iş nə ola
başdan əksik. (səfeh)
başı əksik. (anlamında kullanılır. tam dolu olmayan)
bayakdan . (az öncə).
bayramda geyilmək üçün alınan geyəcəklər.(bayramcalıq )
bəlli edmədən. (çaxdırmadan.. sezdirmədən).
bici bici. (nişasda, gül suyu, buzla yapılan bir dadlı)
bir bonaq yağmur. (yağmurun birdən başlayıb durması).
bir tür küçük, çizgili motifli qavun türü. (alabaş)
birdan birdan olmaq. (dağınıqmaq. birbirindən salıqsız (xəbərsiz) qalmaq)
birinə şişmək. (birinin xoşuna gedməsini istədiği davranışlarda bulunmaq).
bit biti. ( bit quşu)
bizə yox, içinə pox. (bizə yetməyən olmaz olsun)
böğrümə yel gəldi .( böğrümü üşütdüm)
bövələk tutmuş. (böğlək: bövələk. büvə). (büvə çalmış)
bunca. (bu qədər). –bunca qutluq bir ərə, olamaz!
buncalış. (bu kərə)
burun soxmaq. (maraqlanmaq. dəxalət edmək)
dadı duzu qalmamaq. (artıq xoşlamamaq)
dadın bıraxmaq. (dadını itirmək). –hər nəyi çox işlətsən dadın bıraxır
damladaş. (1.yonulmamış dəğərli daş.1.köğüldə, su süzüməsi, damlaması sonucundan oluşan tort, risub).
daş bassın!. (ağır olsun!)..
daş bövət. ( daş səddi). (bövət: sədd)
daş çanqıllı yer. (kətir. kətrə. qatır. qatra)
daş götürmək. (ağır işə qoyulmaq. -bu iş, daş götürmək qatı (qədər) çətin).
daş kəsək. (kitəzək. giləzək). -giləzik yerdə tarım olmaz, günbəz üsdə girdəkən durmaz. (giləzik: daş kəsəkli)
daş kəsəkli. ( giləzik).
daş kəsilmək. (dimməz, qımıldamaz qalmaq)
daş kəsilmiş topraq. ( daş kimi olumuş, kəsmik)
daş kimi bərk. ( kitir)
daş parçası. ( kessək).
daş qırığı. ( çəğil. çay daşı. çaqıl. çanqıl ( < çanğ: çalğ: çalınmış. oğulmuş).
daş saqqız. (sonsuz sonucsuz, yaramaz iş, nərsə).
daş tövərək. ( dış tövərək. ətraf).
daş ürək. (acımaz. əsirgəməz. əsriksiz. əsiksiz. yassız. yasız. köşəqılıç).
daşa gəlsin. (uzaq olsun: 'tanrım uzaq olsun' demək).
daşa kökə düşmək. (çətinliyə düşmək)
daşa kökə sarmaq. ( işgilə, çətinliyə çəkmək, salmaq).
daşa tutmaq. ( daşqalağ edmək)
dənəkdaşı. ( əyardaşı. məhəkdaşı)
deyəsən. (elə bil. sanki)
diş daşı. (kəpih. kəvik. diş dibində oluşan daş) .
diş diblərində oluşan daş. (kəpir. kəvik. kəpik. kəvəki. kəvək).
donuq, ləxdələnmiş qan. (gilgəm).
doqquz daş oyunu. ( dokurçun).
doqquzdaş oyunu. (toxurcun) ( < toxumaq).
durduğu yerdə daş kəsilmək. ( çivi kimi tikilib qalmaq. donqatılmaq. donqalmaq. danqalmaq. sancatılmaq).
əkilməmiş sürülməmiş, daş çanğıllı yer. ( qabanlıq. )
əkməyinə qan doğramaq. (çox sıxıntıya, üzüklüyə uğratmaq).
əl oxu. (daş qoyub əllə atılan oxluq: çıpba).
əli ağır. (yavaş. kavaş).
https://turuz.com/book/title/Bekir+Chobanzadenin+Izleriyle-Zera+Bekirova-Aghmechid-Kiril-2023-145s
Читать полностью…
ardı sıra. (arxası sına. ardından. izindən)
at ələngəsi. (ucubınıq, uca boy adam)
at kəsən. (qalın qar yığını)
at oğrusu. (çalağan. fürsəttələb)
at oynadmaq. (meydan oxumaq)
at qaytaran. (çox, qalın kollu tikənli yer)
at qoğma. (gəlin çıxmada at yarışı)
atlama daşı.( palçıqdan, sudan keçmək üçün, ayağ basmaq üzrə ortaya qoyulan daş).
ayağ daşı. (1. qayıqlarda dənək, dəngə daşı.1.ayağ sürtmək daşı)
ayaq sürümək. (geçikdirməyə çalışmaq)
aydın hava. (ayaz)
azmığın qulağına qurşun. ( şeytan duymasın. (göz dəğməsin). (azmığın: şeytanın)
bağıra daş basmaq.( dözmək. acıya qatlanmaq).
balta daşı. (qolay kəsilib işlənən daş çeşiti).
baltayı daşa vurmaq.( baxmadan, gözləmədən qarşına gələnə, ağzına gələn sözü deyib, əlinə düşən işi qılmaq).
barmağın belə təprətmədi
barmaq eləmə. (qurdalama)
baş göt bəlli deyil. (başı ayağı bəllənmir)
başı tas. (cavlaq: daz)
başın daşdan daşa vurmaq. (ötgünmək. peşmanlamaq).
başına düşmək. (1. üstünə, öhdəsinə düşmək. –qonaqlar yeyib içib getdilər qab qaşığın yumağı mənim başıma düşdü. 1. baş ağrıdan gur səs. –toyda səs başıma düşdü)
başına salmaq. (üstəsinə, öhdəsinə atmaq. –qonaqlıq etdilər, sonunda tam parasın başıma saldılar
başında əsəni yapmaq. (öz havasında olmaq)
beşdə yedidə. (hər dən bir. uzun ara ara)
biləyi daş. (bilöv daşı. su daşı. sulama, ititmə daşı).
biləzik daşı.( quyunun ağzına qoyulan, ortası dəlik daş. daşdan quyu həlqəsi).
bim əmcəkdə biri məməcəkdə. (birin doğmamış ikincisin doğmaq, doğub tökmüş)
bir daşla iki quş vurmaq. (bir əməklə iki ası qazanmaq, iki iş görmək).
bir yığın. ( bir dizi. bir çox)..
börkümə anlat. (mənki inanmıram).
böyük qablama. (bayda)
bu qolayda. (bu yaxında).
burnuma bir sav gəmirmə. (bəsdi dedin eşitdim, artıq demə).
burun buruna . (qarşı qarşıya)
can köynəyi. (tərlik)
çaqıl daşı. (çay daşı. dəniz, çay qıyılarında olub, çalqanmaqdan yuvarlaq, badam biçimi tapmış, boyalı boyasız kiçik daşlar. bu daşlar qaldırım donatmada işlənir).
چوْخلوق ، پوْخلوق ( آز اوْلسون ، ساز اوْلسون).
آبێر چوبور. ( قێوێر زێوێر ).
آج آجێنا . ( نَشتاب ).
آج قارێن . ( نَشتاب).
آجێ چکمک. ( آجێ دویماق).
آجێ دادلێ . ( اۆزۆنتۆلۆ خوْش).
آجێ دوز. ( منیزیم).
آجێغ آچماق. ( بؽر آجێغێن قارشێلێغێنێ وئرمک
تلافؽ ائتمک. ( اؽنتؽقام آلماق ).
آچێق آرتێرما. ( موزایؽده ، حراج).
آچێق سئچؽک.( آیدێن بَلؽرگؽن ).
آچێق سؤزلۆ . ( اؽچدن . ( صمؽمؽ ) کؽمسه . اؤرتۆلۆ سؤز دئمَیَن ).
آجێسێنی چێخارماق . ( اؤج آلماق).
آد چکمک. ( قوره چکمک).
آغاج توتان آغاج ووراندان چوْخ آغیاشێل . ( آچێق یاشێل ).
آغزا آلێنماز. دئمَمَلؽ سؤز).
آغزێ آشسێز ، باشێ داشلێ اوْلمویاسێن .
آغزێ اَلؽنده ، اَلؽ آغزێندا. ( دئدؽیؽن ائلر ، تاپدێغێن یئیَر ).
آغزێنا اؽپ اؤلچَرلَمک . ( بؽرؽنؽن آغزێنێ آراماق . سئزدؽرمَدن بؽرؽنؽن اوْیون اؤغرَنمَیه چالێشماق ).
آغزێندا بال ، داماغلارێ چاغ اوْلسون.
آغزێز دادلێ ، چایێز شؽرؽن اوْلسون.
آلا قوْیماق. ( والئح ائتمک).
آلای ائتمک. ( لاغا قوْیماق ).
آلێن تَرؽ . ( اَمَک. چالێشما).
آلێشان یئیؽب قالدێ ، قودوران یئیؽب قاچدێ .
Sənəm Ucanlı
آیاق بۆدرَسؽن ، دؽل سۆرۆجمَسؽن .
( سۆرۆجمَسؽن : سۆرۆجمَسؽن . یانێلماسێن . خطا ائتمسؽن ).
داغ اَرؽیَر سو اؽله ، باش اوجالار دؽل اؽله.
دؽل بؽلن یوْلدا قالماز.
دؽل بؽلگؽنؽن ائلچؽسؽ . ( دؽلسؽز بؽلؽک ائدؽئنمز ).
دؽل بوْیور ، کؤنۆل دوْیور ( بوْیورماق : نقل ائتمک. ناغێل دئمک).
دؽل توتولا بؽلمسه ، باش دؽنجه اوْتورماز.
( دؽنجه : حضوردا. آسایؽش ده). ( دؽلؽن توتا بؽلمَیَن ، تئز باشێنێ اوچورموش).
دؽلؽ اوزون اوسو قێسا ، اوسو اوزون دؽلؽ قێسا .
دؽلؽندؽ وارلێغێن سنؽن ، دؽلسؽز وارلێق نَیؽوه گرک ، اؤیکۆن اوْیون ، سایێن ساناغێن ، دؽل اوْیلانێش ، اوسوش قانێش کؽشؽیه گرک . ﴿ دؽل اوْیلانێش ( سؤزله دۆشۆنمه ) بؽرگه یارانمێش ﴾.
( اؤیکۆن اوْیون ، سایێن ساناغێن : ذکرؽن فؽکرؽن ).
( اوسوش قانێش : فهم اؽدراک. دۆشۆنۆب قانما).
دؽلسؽز بؽلؽک ائدؽئنمز . ( دؽل ، بؽلگؽنؽن ائلچؽسؽ).
دؽلسؽز دۆشۆنه بؽلمز .
قورد آدێ چکلجک ، اؽت دؽل دوْداغێ قارێشار .
( قوردون آدێ چکؽلجک ، اؽت دؽنجلؽکده دورماز).
اوزون دؽل ، کَسؽک باش گتؽرؽر .
دؽل بؽلؽم ، کَلله اوْلان یئرده یاشێر ، کَلله یوْخان یئرده باتێر .
Sənəm Ucanlı
https://turuz.com/book/title/2-Deyimler+Sozlugu-2-Bey+Hadi-2023-237s
Читать полностью…
sürəksiz yaşam. (qalımsız yaşam. fani dünya.)
tanımazlıqdan gəlmək. (özün tanımazlığa vurmaq )
tarısın şaşırmaq. (avulqasın çaşırmaq). (avulqa: pusula. qutbnuma)
tas darağın toplamaq. (hər nəyin tələsik yığıb gedmək)
tasa çəkmək. (üzülmək. qayqılanmaq)
tavan başına uçmaq. (dünya başına çökmək)
tavında çatmaq. (lap çağında yetmək)
tavır almaq. (tavır tutmaq. bəlli bir türdə davranmaq)
təkin qız. (xoşgil qız).
təməl daşı. (kök daşı)
təpə təpə işlətmək. (1.heç nəyi gözləmədən kullatmaq. 1. acımadan birindən aşırı iş çəkmək)
təpədən baxmaq. (ucadan baxmaq. alçatmaq)
təpəqatlaq edmək. (təpətaqlaq edmək. durumun, dolanşığın alt edmək)
təpəqatlaq gedmək. (təpətaqlaq yuvarlanmaq. kəllə mallaq olmaq. durumu, dolanşığı alt olmaq)
toplaşmağa gərək yox. (birbirinə çox yaxın durmamaq)
toprağa sarmaşık kimi yayılan ot. (ayrıq).(bir tür ot, toprağa sarmaşıq kimi yayılıb, hər yayıldığı yerə kök salar).
tüm qozları bitirdim. (əlimdən gələn qalmadı)
ucsuz bucaqsız. (sonsuz)
uğuru oğura dönmək. (bəxdi çevrilmək. oğrunmaq. bədbəxt olmaq). (oğura: pisliyə. baxsızlığa. şanssızlığa)
xoş səslə, gözəl səs.(ayalqu)
xoş, gözəl, açığ üzlü, görüşlü. (danat. yağat. çalat. parat. ışıqlı).
yağlıca dulluca:.( çox iyi, gözəl, yeməli, dadlı).
yalan, gözəl sözlərlə qandırmağa, aldatmağa çalışmaq.(qalalamaq)
yarqı yeri.( yarqılıq. divan)
yazda açan, gecələrin gözəl qoxan çiçək türü.(gecəgündüz çiçəyi).
yol dəğil , yolda dəğişənlər yorulur.
yoncaya oxşar, gözəl qoxulu çiçəkli ot çeşiti. (pişicıynağı. kədicıynağı. kədidırnağı. pişidırnağı)
məhkəmə qurmaq duvağ tutmaq& duvağ qurmaq
yan tutmaq. (tərəf tutmaq)
ağ yol.(sadə yol).
ağac qabığı.( qapcığ)
ağaclardan yemiş toplamağa uzun saplı səbət. (qarağı)
ağzı bütün. (söz çıxmaz)
ağzı cırıq. (ağzı yırtıq. qarnı yırtıq. söz saxlamaz)
ağzı pozuq. (yamançıl)
al ynaq. (isti qanlı)
baş aşağı. (1. çor1.utanğac).
baş verməz. (başı soyuq.. ayğal. kovsalan (boşa verən).ehmalkar)
başı alçaq. (rəzil)
başı daşlı. (yazıq)
başı soyuq. (baş verməz. ayğal. kovsalan (boşa verən).ehmalkar)
başı uca. (alnı açıq. fəxrli. müftəxər)
baxca qapısı. (qapsalıq)
bir dəmlik. (sürəkli. durmadan)
boynu bükük. (boynu çiğnində)
boynu yoğun. (qolçomaq. quldur)
böyük baş. (yekə baş)
böyük kərdi. (sürülən yerdə dönümün dörtdə birlik yer. evlək)
burnu yelli. (özün bəğənən. çağaçı. yaxa satan)
cırt göz. (söz götürməz)
daşşaq qapan . (kərtənkələ türü).
dili acı. (ətacı. sözüynən sancan. ağu dilli)
dili pötmüş. (dili yanmış. acı, uğursuz danışan. kötülüyə ağz açan).- dili pötmüşdən xoş söz eşitmədik.
dili uzun. (üzdən gedməyən. incidici, qırıcı sözlər söyləyən, sayqısız kimse)
dili yanmış. (dili pötmüş. acı, uğursuz danışan. kötülüyə ağz açan).- dili pötmüşdən xoş söz eşitmədik.
dirəklə tavana yanqılıc vurulan ağac. (əli bəlində)
dırnaqsız. (çinis. qıtmır)
dönümün dörtdə birlik yeri (sürülən yerin).(böyük kərdi.. evlək)
dövülüp kabuğu çıkarılmış buğday.( döğmə)
əl açıq. (verməyi, paylaşmayı sevən)
əlayaqsız. (başacaqsız)
əli ağır. (yavaş iş yapan. vurunca çox acıdan)
əli bəlində. (dirəklə tavana yanqılıc vurulan ağac).
əli boş. (parasız. işsiz)
əli dolu. (əli bol)
əli əğri. (oğru)
əli sulu. (əli bol. bacarıqlı. iş bilən)
əngi boş. (gəvəzə)
ertəsi gün. (devrisigün).
evin giriş bölümü. (eşiklik)
evlənmək istəyən kişi. (evlənsək)
evlənməyə aday. (evlənsək)
gödənsiz. (yordamsız)
gönü qalın. (1.dayanıqlı. dirənişli. 1.üzdən gedməz. simitən. 1. qanmaz. gobud)
gözü dar. (gözü götürməz. qıtmır. cicikli)
gözü qərə. (gözəl. əziz)
kal beyin. (qanmaz)
kül başlı. (başına kül ələnmiş. qınanmış)
odunun kəsəndə qıraa saçılan parçacıqlar. (qamqa. qamqı)
paramparça. (diltik diltik. didik didik).
qadasın almaq . (tasasın, qaygısın, dərdin almaq, üstlənmək).
qara çalı . (bol, uzun dikənlli kol kos).
qara kovan. (uzun, əl yapımı arı kovanı)
qarnı yırtıq. (ağzı cırıq. ağzı yırtıq. qarnı yırtıq. söz saxlamaz)
qarnı zığlı. (cicikli)
qulağı tüklü. (qafası qalın. qalın qafa. kəfirbaşlı)
qursaqsız. (1. dözümsüz. 1. söz götürməz. götü olmayan)
quş beyin. (huşsuz)
təprəşmədən çıxan səs. (dəbiş).
toprağın şehi. (tərbiz).
üzü qərə. (baş aşağı)
üzü qırmızı. (baxa baxa yalan danışan. utanmaz)
uzun, əl yapımı arı kovanı. (qara kovan)
qan urquc. (nəştər)
qan usta. (bir işi yapmada yetənəkli. həkim. doqtor)
qan utmaq. ( çox incimək.
qan uydurmaq. (qançillətmək. qan oturtmaq).
qan uyumaq. (qan yatmaq. dəri altında yığışan qan)
qan uyuqan. (bərə. morluq. qançil)
qan yağı. (qan düşmanı). -neynədikki bizlərə qan yağı oldular.
qan yalaşmaq. (and qardaş olmaq. qardaş oxuşmaq).
qan yemişi. (içi qırmızı yemiş).
qan yuxu. (dərin yuxu).
qana batmaq, bulanmaq. (qanlanmaq).
qana boyalmaq. (kişi öldürmək)
qana düşmə. (qan alma. başa qan axma kəsəli).
qana gətirmək. (həcəmət almaq)
qana girmək. (qara, yalan, töhmət sürmək)
qana qanlı. ( qanlı qatil: çox qan tökmüş, kişi öldürmüş )
qana qanlıq. ( cinayat o mükafat).
qanı ağır. (gəvşək. sölpük).
qanı almamaq. ( canı almamaq: qısqanmaq. çəkəməmək).
qanı donmaq. (donaqlamaq. çox şaşırmaq).
qanı donmaq. (donaqlamaq. quruyub qalmaq).
qanı ılımaq. (qanı yılımaq. bəğənmək. sevmək).
qanı pozuq. (soysuz. əxlaqsız).
qanı qan ilə yumaq. (kötülüğü kötülüqlə çevirmək. kötülüğə kötülüqlə qarşılıq vermək)
qanı qartıqa sıyınmaq. (çox qızmaq. müthiş öfgələnmək).
qanı qaynamaq. (birdən sevgi, çəkim duymaq.işə keçmək. oyanmaq).
qanı qurumaq. (aşırıca bezmək, qızmaq).
qanı qurumaq. (çox sinirlənmək).
qanı quyuq. (qatı qanlı).
qanı quyuq. (qatıqanlı).
qanı sıcaq. (sıcaqqanlı. hərnəyə çabıq ısınan.
qanına almaq. (qanına atmaq.içinə almaq. içinə atmaq. özünə almaq).
qanına çörək doğramaq. (batışına, fəlakətinə yol açmaq.
qanına girmək. (batmasına yol açmaq).
qanına girmək. (birinin batmasına yol açmaq. quşqulanıb birinin üstünə suç, qara atmaq).
qanına girmək. (öldürmək).
qanına susamaq. (öldürmək istəmək)
qanına susamaq. (öldürməsinə, qınına qapılmaq).
qanına susamış. (birinin qanın tökmək istəmək)
qanına toxunmaq. (çox qızınmaq).
qanını içmək. (dəlicə öldürmək).
qanını qurutmaq. (aşırıca bezdirmək)
qanını qurutmaq. ( aşırıca bezdirmək).
qanıyla ödəmək. (öləməyi ilə qarşılamaq).
qanıyla ödəmək. (qanıyla yasanmaq. öldürülərək yasalanmaq)
qarabağrı. (qaraciyəri)
qaradaş. (> xara daş (fars). bilöv daşı)..
qarakovuq. ( böğrək daşı düşürməyə yararlı olan bir bitgi).
qardaş qanı. (çiçək adı)
qardaşqanı ağacı. (bu ağacdan alınan saqqız. bundan otaçılıqda, boyaçılıqda işlənir).
qarışıq qanlı. (qarışıq soylu: azma. qırma). -qurtdan azma it.
qarışıq qanlılıq. (aşınlıq. iki qanlılıq, soyluluq. iki cinsdən olmaq. azmaq. azmanlıq. əkdəşlik. qırıqlıq. qırıltı. qırmalıq. mələzlik).
qarşıq soylu heyvan. ( qarşıq qanlı. çandır. çaldır).
qaş aynalı daşlar. ( çevrəsi qaşlı, bəzəkli daşlar. bəzəyə taxılmış daşlar)
qaş daş. (qaş < qaşınmış). (silik, saf daş).
qaşına daş bağlamaq, sallamaq. ( qaş qabağ sallamaq)..
qaymaq almaq. ( su üzərində daş qaydırmaq)
qaymaqdaş. (balqımdaşı. damarlı, yarı saydam daş)
qazan xan. (ocaqçı. elçə başı)
qənov daşı. (atlama)..
qır çıxarmaq. (qırqın, qan, savaş salmaq. )
qızılsu. (damarda axan qızıl qan).
qorxu duvarı yıxılsın.
rezindaşı. (rezinlə atılan daş. quş tüfəngi. quşvuran. quşatan. haça oxu. sindiqayış. qayçıqeyiş).
saçıt daşı. ( kürəkdaş. qayağandaş. lovhə daşı)..
sən yerindən təprənincə, dağ daş dilə gələr. (çox yavaş davranan, işlərə geçikən kimsəyə deyilir).
sıcaqqanlı. (issiqanlı. qavımsaq. sevimli. cana yaxın. (# qovımsaq).
sinək daşı. (qəbir daşı: sinəki. sinəyin)
sıntaş. ( gömük, qəbir daşı. balbal)
sıralı quralı. (müsəffəf mütəşəggil. münəzzəm təşgilatlı).
sıraz dağlar. (sıra dağlar. silsilə dağlar. sıra vermiş, səf çəkib uzanan dağlar).
söz al veri. (fikir təbadülü)
söz baylıq. (söz xəzinəsi).
susu üstündə. (ağlı başında)
təkər təkər. (qaytadan. qayta qayta. qaytalab. qayıda qayıda. dönə dönə).
təməl daş. ( çökəl.qabaltı. daban. binövrə. pey).
tərsək oğlana daş at. ( yamanın qarşıtı yamandır)
tez oğulan daş. ( kəpir. kəvir).
tikmədaş. (daş heykəl. abidə daşı).
uğur aramaq. (ara, fürsət aramaq)
ürəginə daş bağlamaq. (qutarnaqlı qərar vermək. bir oy sanı qılmaq, aşırmaq üçün dönülməz cıdamla, dözümlə tutu tutunmaq (müsəmməm olmaq).
ürəyə qan damma. (ürək keçinməsi. toxsa. səkdə. damla)
ürəyi daş. (qat bağır)..
aypara. (çalay (çal: bütün olmayan)+ay). ayçala.. məh parə.)
bəni adəm. (yalqınoğlu)
çəkli çəkili. (qıstıq. məhdud).
dadlı sərt. (yumuşaq sıxlıq, incitmə)
dadlı sulu. (yumuşaq sevimli). -dadlı sulu davranmaq
duruşu aparan. (məhkəməni utan)
gözlənmədik olay (kəllədən düşmək. təpədən enmək.)
ipi qırıq. (oxluğu qırıq. utanmaz. hücbsüz. məhcub olmayan)
kitabı oxuyan maşın. (tutqa. tutqayan. tutqalayan. speacher. oxutar)
oxun quş. (ötən quş)
oxuyucu gəzmək.( bir törənə, yığvaya toya çağırmağa çıxmaq.)
qalımsız yaşam. (sürəksiz yaşam. fani dünya.)
sınırlı sarımlı. (qısıtlı qısırlı)
təpə təpə girdi. (basa basa girdi. gücü billah girdi)
təpə təpə yemək. (tikə tikənin üstünə aşırmaq. aman verməmək. təpmək)
təpədən aşağ gedmək. (təpçevir olmaq. başayaq olmaq. işləri kötüləşmək. )
təpədən dırnağa süzmək. (nərsəyə incəliklə, uzun uzun baxmaq)
təpədən dırnağa. (hər yanı. başdan aşağı)
təpədən enmək. (kəllədən düşmək. gözlənmədik olay)
təpəsində bitmək. (başı üstün kəsib istəyində dirənmək. təpəsinə, başına tiklmək)
təpəsinə çıxarmaq. (başına çıxarmaq. birinin aşırı istəklərin üstələnmək)
təpəsinə minmək. (artıq istəkdə bulunmaq)
təpəsinə, başına tiklmək. (başı üstün kəsib istəyində dirənmək. təpəsində bitmək)
uğursan dirik. (sayın kişi. (uğursan: hüsni şöhrət)
arına çəkmək. (pozuqsuz yanlışsız yapmaq)
atala gedib eşəklə dönmək. (.)
baş götürən.( qutaran. nәcat verir)
bir topluğun birlikdə oxuyan şarkısısı.( hoyrat. hayrat. quryat. guryat. kor)
boş oxluq. (boş cib boş torba)
burçuğundan çıxma. (çəkindən, ölçündən çıxma. hörücün aşmaq)
çəkləsin qırmaq. (sınırın aşmaq)
dad vermək. (1. ləzzət vermək.1. dəğişik, pozuq dad vermək. –dünkü yemək dad verir, dadımsıyıb). (dadımsıyıb: dadı dəğişib)
dadına baxmaq. (ağza alıb dadını anlamağa çalışmaq)
dadına varmaq. (dadını çıxartmaq)
dadlı acılar. (sevildiyindən törəyən, göz yumula bilən kiçik yaramazlıqlar)
dadlı dil. (şirin dil. könül alan qonuşma)
dadlı qaçıq. (qaçıq: ilmək qaçığı. kiçik suç, sapıqlıq). (dadlı acı. sevildiyindən törəyən, göz yumula bilən kiçik yaramazlıqlar)
daha iyi. (lap yaxcı)
dar çəkli. (qıs məhdud)
darı dəlmək. (inci dəlmək. incidə sinci aramaq. (sinci: gizli) (mətə xaşxaşa qoymaq) . (nərsəni, bir şeyi çox qurtdalaqda deyilir. iliştiridə, tənqiddə olmasın kəmliyi axdarmaqda deyilir)
daş çatlasa. (ən çoxu. lap çoxu)
daş kəsilmək. (nə yapacağını şaşırmaq)
daş qoymaq. (iki başın qonuşmasın kəsmək)
daşı gədiyinə qoymaq. (bir sözü işi tam yerində qoymaq)
dəniz dalqası. (dəngəsiz dalqa.)
dovşan poxu. (nə bələşən nə qoxan)
duman olmaq. (.toz olmaq)
https://turuz.com/book/title/Shirran-Gulnare+Israfil-2021-127s
Читать полностью…
boynu altında galası. (qarqış)
boyuna boz ip ölçüləsi. (öləsi). (qarqış)
cana gəlmək . (boğaza yığılmaq. tingə gəlmək.)
çənəsi çəkiləsi. (öləsi)
çöldə tapılan əsmər qırmızı dəmirli daş.( qan daşı).
dili bir qarış. (dili uzun)
əli iştə gözü oynaşda. (fikri başqa yerdə)
əsgik gəitirmək. (ziyana düşmək). - öfgələnən əsgik gəitirir.
ət palçığı. (gil. git. tuğla, kərpiç, saxsı qabçılqa əl verişli olan sarımtıraq qırmızı, yılmıq, yapışqan topraq)
əttiğin bulasın. (qarqış)
evi başına dəğəsi. (öbürlənən, şişinən evi başına uçsun)
gəbərəsi. (öləsi). (qarqış)
gəncliğinə doymayası. (qarqış)
gözün topraq doyura. (qarqış)
gün görməyəsi. (üzü gülməyəsi) . (qarqış)
gün üzü görməyəsi.
günahi boynuna. (mənim suçum olsun)
hava duman, qırmızı tuman, neyləsin çoban.
içi qırmızı qovun (qoğun).( qarapaça)
içi qırmızı yemiş.( qan yemişi.)
iki yaxası bir araya gəlməyəsi.
incə incə, seyrək qar yağmaq, uçuşmaq. (qazınaqlamaq.)
işqar. (işgör. işinən uğraşan. işgörən).
it ayağı yanıq kimi gəzmək. (çolağ solağ)
iti od qarşısında ortaya çıxan qırmızı ləkələr.( qavulqan. qavrulqan).
itin sayası yoxsa isinindəmi yox. (sayası: sayqısı). (isinindəmi: yiyəsinindəmi
ocacığı yanası. (uzun yaşayası). (yarqış)
ocağı batmayası. (uzun yaşayası). (yarqış)
ocağına bayquş. (evi dağılası)
qan gusası. (qarqış)
qan qırmızı.(1.qızıl qırmızı. 1.üstün yaman). -qan qırmızı kəsilmiş.
qan qırmızı.(aşırı kötülük daşıyan.daha basqın).
qan qusmaq.( çox üzülmək, incinmək).
qar kim ağ, arın.(qarız)..
qar kürtüyü. (qar yığını).
qar qabı.( qarlıq).
qar quşı. (qırlanqıc çeşiti.)
qar quşu. (qarlı dağlarda yaşıyan quş çeşiti).
qar quyusu. (yaz üçün qar birikdirib saxladıqları qaznaq, xəzən, xəznə ( > məxzən).
qar quyusu. (yaz, yay üçün qar saxlanılan quyu. qarlıq).
qar seli. (qarqun). (qatı (çox) yoğun qar yağması)
qar sürgünü. (sürgün: yelin, nərsənin gücü ilə bir yerə itilən, itələnib yığılan birikinti).
qar suyu. (ərik qar). (ərik: əğik:ərimiş)
qar suyu. (qarlıq).
qar tamusu.( qar cəhənnimi).
qar tikanı. (pambıq çiçəkli çalı türü).
qar toparı. (yut. qartop. şəpə. bəhmən.)
qar tutmaq.(yağan qar əriməyib, nərsəni qapamaq).
qar üstü buz tutmaq. (qarçanlamaq. qarçınlamaq).-qarın üstünə yağmır çilədi, sonra da dondu, yollar qarçınladı. (buz tutdu)
qar üstünə yağıb əridən yağış. (qaryiyən. qaryeyən.)
qar yağış.(qarqın).
qar yağmadan qabağ yağan sulu qar dənələri. (qardöşəyi.)
qar yağmış kimi.( qarımsı. ağartsı).
qar, buz, donuq tutuq kimi nərsənin əriyərək suyuqlanması. (köğşəmək. kövşəmək. koğşamaq. kovşamaq. kağşamaq. kavşamaq).
qar, günəş gözlüyü.(qarıqlıq. qarqılıq. qarlıq. qamaşlıq).
qar, yağış, gündən qorunma üçün quytu yer: qaraltı. (kölgəlik. qaçına. qaçınıq. barınaq. barnaq. tənəkə. pənahqah.)
qara baxmaqdan göz qamaşması. (qarıq.)
qara ilə qırmızı arası boya.( qaramtıqqızıl. qaramtıqızıl. qaramıtqızıl).
qara yel. (quzeybatıdan əsən, gənəlliklə soğuq, gahdan fırtınalı, yağmır qar gətirən yel. (# kəşişləmə: güneydoğudan əsən yel).
qara yerə girəsi (batası). (qarqış)
qardan arslan. (arslan göstərişli, içi boş nərsə. gücsüz nərsə, kimsə).
qardan yapılmış kişi, adam. (qardanlıq > qadanlıq).
qarın buz tutup sərtləşməsi. (qabırcaqlanma.)
qarla qarışıq yağmır.( çıvqın).
qarlı fırtına, külək.(qayğuraq).
qartopu. (qar gülləsi. qar oyunu).
qartopu. (yuvarlayaraq qardan oluşan böyük yığın. şəpə. qar şəpəsi. bəhmən. 1. bir birinə vurmaq üçün, əldə sıxışdırıb, yuvarlatıb qar gülləsi). -qartopu oynamaq.
qartopu.( yuvarlanıb böyük top yapılmış qar yığını.)
qatmaqan qar.( üzü buz bağlamış qar.).
qayalıq aralarında qar yağış görməyən quytu, dərin yer:. (qaqma)
qırımqırmızı (qırım qırmızı). (qıpqırmızı)
qırmızı badımcan. ( almız. alamız. bamador. pamedor)..
qırmızı çiçəkli, ağılı bitgi.( qan otu).
qırmızı dil. (acı dil)
qırmızı dil. (bu açıq, acı, pis anlamında gedər. ama qarşıtı) (qızıl dildir: (dadlı dil)
qırmızı gül türü.( gəlinsırı. gəlinmumu).
qırmızı kilim.( bir quramda, kimsəni yazıqlama üçün (cəzalandırma), altına sərilən al xalça)..
qırmızı sarı.( al sarı. qızıl sarı. turunc)..
qırmızı turp. (qantorbası. qanturup).
qırmızı üz. (acı üz)
qırmızı yanaq.( qızıl yanaq. qızalaq)
qırmızı yanaq.(qızıl yanaq. qızalaq)
qırmızı, alca alaca, böyük alma türü.( gəlinalması.)
qışın ilkin qarı düşmək. (ağ dəvə çökmək)
qoyu qırmızı dallı, çiyələyə oxşar yemişli, qışın yapraqları tökülməyən ağac çeşiti.( qaramış. qarayemiş).
qulağkəs. (səs eşitməkdən qıran).
qulaqlı börk. (qulaqları qapatan börk)
qunçiqar: bacoğlu. dayoğlu. (pəs bu deməklə: hunqar: hunoğlu.bulqar: volqaoğlu).
quşbaşı qar. (iri ləpəli qar).
gurulda, yağma. (qızıb öfgələndin, savaşa qaçma)
haylar hay qoparar, hara getdiyi bəllənməz. (haylar: ermənilər)
hər xoruz öz küllüyü.
hərkəs gicişən yərin gaşır
hünərli ər xar olmaz, qaykişiyə zar olmaz. (qaykişiyə: namərdə)
iki əşəği olan, birini satdı yədi. (vardan itgisi yox)
iş bilənlər xar olmur, qayçağlara zar olmur. (qayçağlara: nakəslərə. alçaqlara).
ışıq yoxsa kölgə yox.
it hürür yel götürür.
it, iti ısırmaz
itə dalasıca, çalıyı dolan. (qıraq yol götür, iti görmə)
iti an çomaqlan.
itmə el qapısın əl ucuyla, itərlər gapını var gücüylə.
kar dümsük, dürtüklə söz dinlər.
kar duymaz, oxşadar, kor görməz, yaraşdırar..
kar eşitdiyin min yerə yorar, kor gördüyün min nəyə
kar eşitdiyin, kor gördüyün bıraxmaz..
kar eşitdiyin, kor gördüyün unutmaz.
kar gördüyün, kor tutduğun bıraxmaz.
kar iki gülər, bir sənin gülməyivə, birdə kəndi düşündüyünə.
kar olmuşdu ana dilin duymayan, kor qalırmış gözəlliyi seçməyən, ürək deyil taxda kürək, doğma dilin sevməyən.
kar tanığı duyduğu, kor tanığı gördüyü.
kor duyanın, kar görənin söyləmiş.
kor koru tapır, kar karı qanır, şil şili tanır.
mutluisən söz vermə, üzgünisün yanıtma, öfgəlisin kəsitmə, sonda üzəndə sən, üzüləndə sən olarsın. (kəsitmə: qərar vermə)
nə mutluluq borcum yox deyənə.
öfgə əkən fırtına biçər. (hirslənmənin sonu qavqıya bitər)
öfgələnən əsgik gəitirir. (əsgik gəitirmək: ziyana düşmək)
olar olmaz nəyivə, çaba səndə sən işlə
ölüsü olan bir gün ağlar dəlisi olan hər gün ağlar
özsayqısıza inanma. (özsayqısız: kimliksiz. şəxsiyətsiz. izzətinəfssiz).
qan göğüsdən axan son, öykünüşdə nə kar var. (göğüsdən: köksdən. sinədən). (öykünüşdə: peşmançılıqda)
qaplıcada tərlərlər
qar dağın, su çuxurun tapar
qar yerin yorğanıdır.
qardaş qardaşın nə öldüyün nə onduğun istərmiş
qılın tapsan, qar küyər. (işin qılığın, yolun bulursan, qar da belə od tutar, yanar).
qır atla gedən ya duyundan ya suyundan qapar. (kişi yoldaş pis yaxşısından etgilənir)
qonaq gəlsin, öz yeməyi əlində. (qıtlıq, bahalıqda deyilir)
qonşun korüsa gözün qıp, topalsa ayaq sür.
qoyma qala gün işivi yarına, qalan işə qar qalanıb qar yağar.
qurdsuz yurd, çaqql ovlağı.
sən təkə mən təkə, balaları kim doğa?.
sevdiyin alsan kar olur, alanmasan kor olur. (kor: pis).
sevgilidə olma gülüm qar dənə, ayrı yağıb ayrı düşüb toxunmadan ərirsin
sizin sözüz bu işlərə düşülməz, oxun boşdu, daşın bərkdi deşilməz.
söyləyücü qanmazun, dinləyici kar gərək. (qanmazun: qanmazsa).
Nemet Misgeri Toplağı turuzda
https://turuz.com/search?q=misgeri
qar dələn.( qarı yarıb altından çıxan çiçək.. buz çiçəyi. bayram çiçəyi. bəhmən gülü).
ağ dombul uşaq.(çiçək adı).
artqar. (qoşunu dalından gələn).
avqar. (avlayan. yığan. avlamaq ayqıtı).
bərk topraq.( qarqır).
biranqar. (qoşunu sağ qolu).
buz qabı.( buzluq).
civanqar. (qoşunu sol qolu).
dağdan aşan qar kültəsi.( köşgü (köçüb, özü ilədə köçürən). çiğ. şəpə. bəhmən)..
dağdan yuvarlanıb böyümüş qar kitləsi, kütləsi. (qartal. qartaq. qartalaq. qatalaq. qartalac. qatalac. şəpə. bəhmən).
dolusu, bərk qar dənəsi.( qaryan. qaryen.)
dumul kumul. lal kar.
əbəbulquru.( bulqur yekəlikdə yağan qar).
əriməkdə olan qar.(sulap) (< sulanmaq)..
eritə qalsa, qar yağar. (eritə: ertiyə. yarına). (ertələsən unudular).
gözün qara düşməsindən qamaşması. (göz qararması. qarıq).
güneydoğudan əsən yel. (kəşişləmə). (# qara yel. (quzeybatıdan əsən, gənəlliklə soğuq, gahdan fırtınalı, yağmır qar gətirən yel)
güvəndiyi dağlara qar yağmaq. (ası, uyar yarar, fayda güdülən nərsədən, istədiyin alamamaq).
ilk qar. (qırpaq. incə yağan qar).
incə incə qar yağmaq. (qırpaqlamaq.)
incə yağan qar:. (sızaq).
iri dənəli yağan sıx qar. ((təbi. təpi.)
işə gəlməz. (dərdə dəğməz).
kar edən səs.( qulağ batırıcı).
kar edmək. (kar ˂ kər. kəs).kar kəsmək tə'sir edmək. -bu ağrıya o dava kar edməz (kar kəsməz).
kar edmək.( sağırlatmaq)
kar eşitməz uyduyar, kor görməz yondurar.
kar kəsməz. ( önüm verməz fayda verməz)..
kar kor yığını, toparı.( körtük. kürtük. qanmazlar yığını)
kar kor.( sağır soğur)
kar korluq: sağırlıq. tutuqluq.
kar lal. (eşitməz gəpləməz.)
kar olmaq. (qulağı batmaq. sağrınmaq).
kar olmaq.( qulaqdan olmaq.
kar vermək. ( < qar: əl). əl vermək).- kar verişli: əl verişli.
kara gəlmək. (yararlı olan)
karı yetməz. (etgi, əsəri olmaz).
karlı iş. (önümlü, faydalı iş).
karlı kişi.( uğur iyilik yapan kişi)
karlι yarlι. (kərəmli. karιmli).
kərərmli. (karιmli. kara gələn).
kərim. ( < kar: varlı)
kölgəli ışıq. (açıqlı qoyulu. alaşavaq).
kor ol, kar ol, rədd ol. (soğur sağur, savul)
ləpə ləpə.(çapalaq. yapalaq). -ləpə ləpə yağan qar: iri qar dənəsi.
önüm güdmək. (önüm: yarar).-nə önüm güdürdün, nə önüvə çıxdı.
qaçaqla qar. (üzərində izlər olan qar)
qalın kök. (durkök. soylu).
qar alanı. (qar meydanı. qaralıq (qar+alıq)
qar badullamaq.( ləpə ləpə qar yağmaq).
qar çalvası: qar halvası. (pəkməz (doşab) qarıştırılmış qar. qarlıq).
qar çiçəyi. (buz çiçəyi: novruz gülü)
qar cığırı. (qarda açılan iz, keçit.)
qar cücəsi. (külsüm (kül boyalı), ağ qara, uzun quyruqlu, sərçə dək bir quş).
qar əridilən torlu qab. (qarlıq).
qar fırtanası. (burdum. tipi.)
qar furtunası, fırtınası. (boran. tupu. topu).
qar gülləsi. (qartopu. qartop. qartoqu. qartoq.)
qar halvası. (qarla doşab yeməyi.)
qar keçəsi. (dibək. təpmə keçə. təpib döğərək yapılan qalın keçə).
https://turuz.com/book/title/Efsane+Motivleri-Ramil+Eliyev-2022-106s
Читать полностью…
ac aman bilməz.
ac olan, doymayınca, oynamaz.
aca səkiz yorqan örtmüşlər yenə uyuyamamış.
acgözün gözün topraq doyuyar. (ölüm onun tutqusun doyuyar)
acgözün qarnı doymaz
acı acını basdırır. (basdırır: üsdəlir)
acı adalmaz, bir yaşıyan bilər, bir daşıyan. (adalmaz: tovsif olunmaz)
açığ ağız, ac qalmaz.
acılar var iyidir, öncə üzər sonra düşündürür. (düşündürür: anlatır. anlamamıvı sağlır).
acın qarnı doyunca, gözünün dədəsi yanar.
aclıq acığı , su sancını basdırır. (basdırır: üsdəlir)
acun, bu bir quyu dibsiz quyu, bura düşən çıxmaz quyu, ipin uzun ipin yoğa, bir gün gələr olar kuta. (acun: evrən. dünya). (yoğa: yoğun). (kuta < kutaq > kutah ˂ güdə. ˂ küt. qıt)
adam desən adı yox, qoyun desən yünü yox.
adam ki mindi adın atına, yel yetişərmi onun çatına. (çatına: izinə). (ada qapılan sana sığmaz)
adam sandım eşşəyi, qalın sərdim döşəyi.
adam var yatay (cəhət) dəğişir, adamda var yatağ.
adı çıxdı dokuza inməz səkizə.
ağa gətirər novala, xanım tökər çuvala.
ağa nəzərəm, belə gəzərəm, bir vuranda qırxın əzərəm.
✅ فرهنگ لغت تُرکی به تُرکی «اَرک»
🔹تالیف: اسماعیل جعفرزاده
🔹سال نشر: ۱۳۸۵
🔹تعداد صفحات: ۱۳۳۶
🔹ناشر: انتشارات احرار تبریز
★ توضیح: در این لغتنامه ی ترکی به ترکی، آقای جعفرزاده برای کلمات ترکی ، توضیحات ترکی و معادل انگلیسی ضبط کرده و مختصری راجع به طرز نگارش و صرف کلمات ترکی نوشته اند؛ اپلیکیشن حاوی لغات این فرهنگ قبلا (اینجا) معرفی گردید~~~~~~~~~~~~~~~~~
🌹 لطفا برای کمک به شناساندن کتب تُرکی، دوستان علاقمند را به کانال دعوت بفرمایید
👉 @turkcesozlukler
اوْتدو دۆشدۆ کَللمه ، اؤزۆ یانار یئللمه ، یارام دوْس یاراسێ ، قانماز دَردؽم ، اَللَمه آغ گۆن . ( یاغتێ گۆن ).
آغ قالای. ( آلمؽنیوْم ).
آغاج آتێ . ( اوشاقلێغێن آغاج آتێ . چوبوغاتێ ).
آغێز یاپماق. ( سؤزۆن فێلاتێب گؽزلمک ).
- منله آچێغ اوْل ، آغێز یاپما!
آغلایێب آغلایێب ، گؤزۆ تؤکۆلمک ( گؤزۆ کوْر اوْلماق).
آغزێ وار دؽلؽ یوْخ. ( دانێشمایانا ، آز دانێشانا دئیؽلؽر ).
آلدێرێش ائتمَمک . ( سایماماق).
آلێب گؤتۆرن . ( اؤزۆندن ائدن ، آپاران . چوْخ اؽلگؽنج اوْلان). - بو شارکێ منؽ آلێب گؤتۆرۆر .
آلێز اؽتؽوَم . ( اؽچگؽ اؽچؽب ، نمازدا قێلانلارێن سؤزۆ ).
آناسێنێن گؤزۆش . ( بؽر دَنه‌سؽ ).
آرخالێ آخارلێ اوْلسون. ( آخارلێ . دَواملێ ).
آشاغێدان آل. ( یومشاق اوْل ).
آشێغێ جوق ( بَی ) دورماق . ( اؽشلرؽ تام یوْلونا گئتمک ).
آشێق آتماق. ( مَرجلَشمک . یارێشماق ).
Turuz.com, [14.03.2023 7:32]
اؽچؽ دؽنجَلمک . ( قایێدان قورتولماق).
اۆرَیؽ سێزلاماق . ( اؽچؽ آجێماق . اؽچؽ سێزلاماق. آجێنماق ).
اؽچؽ تئز . ( دؤزۆمسۆز ).
اؽچؽ تؽترَمک . ( ۱.چوْخ اۆشۆمک . ۱. قوْرخویا ، اۆزۆنتۆیه دۆشمک ).
اؽچؽ یانماق. ( ۱. اؽچؽ سێزلاماق . اؽچؽنه اوْد دۆشمک . ۱. سوساماق).
اؽپؽن اوجونو وئرمک . ( اؽش باشێنا مؽندؽرمک . بؽر سوْرونون آچماسێندا یاردێمجێ اوْلماق).
اؽچلر آجێسێ. ( کؤنۆللر چؽلَسؽ ).
آ آجێنا . ( آج اوْلاراق).
آ دان ز ده . ( اوباشدان سوْنا. باشدان دؽبه . باشدان آیاغا ).
آجێ پاتلێجانێ کێراغێ چالماز.
آجێ یاش تؤکمک. ( آجێیلا آغلاماق ).
آجێلار وار اؽیؽ دؽر ، اؤنجه اۆزَر سوْنرا دۆشۆندۆرۆر . ( دۆشۆندۆرۆر : آنلاتێر . آنلامامێوێ ساغلێر ).
آچێلمادان گؤز یومان گۆللر .
آچێق گؤی. ( فؽروزه ).
آچێق ، سَرؽن هاوا. ( هاوا آیاز آیدێن ).
آچێقدان یالان سؤیلر . ( آچێقدان : آشگارا).
آچێقدێر یوْلوم . ( گئدَر یوْلادێر ).
آجون بودور باش آلتێمێز گاه آلچاقدێ، گاه اوجا ، اؤلۆم باخماز جاواندێر بو یا قوْجا.
Sənəm Ucanlı