469
دانش‌واژه‌های پایه به پارسی ناب سرپرست: @V_Mohseni به برگ اینستاگرام ما نیز بپیوندید: parsi_vs_farsi
از «فرهنگِ ریشه‌شناختیِ زبانِ فارسی» به کوششِ استاد «محمّدِ حسن‌دوست»
واژه را درست بر زبان آوَریم.
✅ بَواد
❌ بُواد
فعلِ دعایی را در پارسی، کارواژهٔ آرزویی / آرزو می‌گویند.
پارسی دربرابرِ فارسی
@ParsiVsFarsi
🔳 پدر
چَشم‌وچراغ
@cheshmocheragh
پارسی دربرابرِ فارسی
@ParsiVsFarsi
🔳 بهمن
ماهِ بهمن در سالِ خورشیدی همان برجِ آب‌کَش (= دَلْوْ) در برج‌گان (= منطقة‌البروج) است.
به یادداشتِ زیر، در همین کانال بنگرید:
/channel/ParsiVsFarsi/2397
چَشم‌وچراغ
@cheshmocheragh
پارسی دربرابرِ فارسی
@ParsiVsFarsi
تنِ خویش یک‌باره ننگی مکن
مگر کز گُمان دیگر آید سخُن
ز ناآمده‌کارْ دل را به غم
سزد گر نداریْ نباشی دژم
بباید کشیدن گُمان از بدی
ره‌ِ ایزدی باید و بخردی
که گیتی نمانَدهمی بر کسی
نباید بدو شاد بودن بسی
هنرْ مردمی باشد و راستی
ز کژّی بود کمّی و کاستی
#فردوسی
و امیدم این‌که:
ز دیدارِ تو دور بادا بدی
گزینش: #جعفر_جعفرزاده
#چکامه_پارسی
@AdabSar
🌺
🌺🌺
🌺🌺🌺
از «فرهنگِ ریشه‌شناختیِ زبانِ فارسی» به کوششِ استاد «محمّدِ حسن‌دوست»
واژه را درست بر زبان آوَریم.
✅ کِردار
❌ کَردار
«به کِردار» را به جایِ «در عمل» یا «عملاً» به کار برده‌اند. نَمونه:
«به کِردار» کَرد آن‌چه با ما بگفت
که ما را سپهرِ بلند است جفت
(فردوسی)
پارسی دربرابرِ فارسی
@ParsiVsFarsi
یکی را برآرد به چرخِ بلند
ز تیمار و رنجش کنَد بی‌گزند
و زانجاش گریان برَد زیرِ خاک
همه جای ترس‌ست و تیمار و باک
هم آن را که پرورد در بر به بناز
بیفگند خیره به چاهِ نیاز
یکی را ز چاه آورَد سوی گاه
نهد بر سرش‌بر ز گوهر کلاه
ز کردارِ بد بر جهان شرم نیست
به نزدیک او شرم و آزرم نیست
همیشه به هر نیک و بد دسترس
ولیکن نجوید خود آزرم کس
چنین‌ست کارِ سپنجی‌سرای
بد و نیک را او بوَد رهنمای
ز بهر درم تا نباشی به درد
بی‌آزار بهتر دلِ زادمرد
#فردوسی
و در این هفته آرزو دارم که:
ز تو چشمِ آهرْمنان دور باد
گزینش: #جعفر_جعفرزاده
#چکامه_پارسی
@AdabSar
🌿
🌿🌿
🌿🌿🌿
از «فرهنگِ ریشه‌شناختیِ زبانِ فارسی» به کوششِ استاد «محمّدِ حسن‌دوست»
واژه را درست بر زبان آوَریم.
✅ رَسیدن، -رَس-
❌ رِسیدن، -رِس-
«رَسِشِ کوتاه» را به جایِ «اتّصالِ کوتاه» (در برق) به کار برده‌اند:
/channel/ParsiVsFarsi/3333
پارسی دربرابرِ فارسی
@ParsiVsFarsi
مگردان زبان زین سپس جز به داد
که از داد باشی تو پیروز و شاد
مکُن دیو را آشنا با روان
چو خواهی که بختت بمانَد جوان
خردمند باش و بی‌آزار باش
همیشه زبان را نگهدار باش
که هر کس که بیداد گویدهمی
جز از دود از آتش نجویدهمی
#فردوسی
امید که همواره
مباشید جاوید جز راد و شاد
گزینش: #جعفر_جعفرزاده
#چکامه_پارسی
@AdabSar
🌺
🌸🌺
💐🌸🌺
از «فرهنگِ ریشه‌شناختیِ زبانِ فارسی» به کوششِ استاد «محمّدِ حسن‌دوست»
واژه را درست بر زبان آوَریم.
✅ کَشیدن، -کَش-
❌ کِشیدن، -کِش-
پارسی دربرابرِ فارسی
@ParsiVsFarsi
تو را جاودان باد یزدان پناه
به کامِ تو گَرداد خورشید و ماه
(فردوسی)
خوش‌نویسیِ شاه‌بیت از استاد شریعتی
پارسی دربرابرِ فارسی
@ParsiVsFarsi
ساختارهایِ درستِ زبانِ پارسی را به کار گیریم.
❎ پِژوهش‌گر
✅ پِژوهنده
اگرچه «پِژوهش‌گر» و «پِژوهنده» هم‌چَم (= هم‌معنی) باشند، ساختارِ کهن و سرراست «پِژوهنده» است. برایِ رَساندنِ این چَم (= معنی)، هیچ نیازی به دِگَرِشِ (= تبدیلِ ) بنِ اکنون «پِژوه» به بنِ شینی «پِژوهش» نیست.
به یادداشتِ زیر، در همین کانال بنگرید:
/channel/ParsiVsFarsi/4422
نَمونه‌هایِ دیگر: آراینده/آرایش‌گر، آفریننده/آفرینش‌گر، بخشاینده/بخشایش‌گر، آموزنده/آموزش‌گر، گزارنده/گزارش‌گر، پردازنده/پردازش‌گر، نماینده/نمایش‌گر، پاینده/پایش‌گر، واپاینده/واپایش‌گر، نِهَنده/نِهِش‌گر، قطبنده/قطبش‌گر...
پهرست - درگاهِ زبان و ادبِ پارسی
@pehrest
پارسی دربرابرِ فارسی
@ParsiVsFarsi
از «فرهنگِ ریشه‌شناختیِ زبانِ فارسی» به کوششِ استاد «محمّدِ حسن‌دوست»
واژه را درست بر زبان آوَریم.
✅ زَمِستان
❌ زِمِستان
به یادداشتِ زیر، در همین کانال بنگرید:
/channel/ParsiVsFarsi/3947
پارسی دربرابرِ فارسی
@ParsiVsFarsi
از «فرهنگِ ریشه‌شناختیِ زبانِ فارسی» به کوششِ استاد «محمّدِ حسن‌دوست»
واژه را درست بر زبان آوَریم.
✅ تُوانِستَن، تُوان، تُوانا، تُوانِش، تُوان‌گَر...
❌ تَوانِستَن، تَوان، تَوانا، تَوانِش، تَوان‌گَر...
پارسی دربرابرِ فارسی
@ParsiVsFarsi
چُنین‌ست گیتی فَراز و نِشیب
یکی آزوَر دیگری با نِهیب
ازو شادمانیّ و زو دردمند
نمانَد به کس چند و چونیش چندجَهان را چُنین‌ست آیین و سان
بگردَدهَمی زآن بر این زین بر آن
سوی نیکی و نیک‌نامی گَرای
جُزین نیست توشه به دیگرسَرای
چُنین بود تا بود کارِ جَهان
گزافه نکردند نامش جَهان
#فردوسی
امید این که:
شما را مبادا بد و کاستی
گزینش: #جعفر_جعفرزاده
#چکامه_پارسی
@AdabSar
💐
💐💐
💐💐💐
از «فرهنگِ ریشه‌شناختیِ زبانِ فارسی» به کوششِ استاد «محمّدِ حسن‌دوست»
واژه را درست بر زبان آوَریم.
✅ گُمان
❌ گَمان
پارسی دربرابرِ فارسی
@ParsiVsFarsi
🌼 بیایید
🌼 فعل دعا در زبان پارس دری
🌼 را پویا کنیم
فعل دعايی پارسي از ساختهای زيبا و گوشنواز زبان ماست. حافظۀ زبانی ما فعل دعايي را بيشتر با ساخت سوم مفرد می‌شناسد؛ شايد به اين دليل كه دعاها غالباً به سوي يك مخاطبِ مفردِ غائبِ متعال روان شده است.
ساخت فعل دعايي فارسی چنين است:
[ب/م + بن مضارع + ا + شناسه]
مثبت: بشنود >> بشنواد
منفي: مشنود >> مشنواد
اما حكيم خاقاني، ساخت دعايي متكلم وحده (بينام، مشنوام) را هم براي ما به يادگار گذاشته است:
حق در حقش دعای من از صدق بشنواد
من نامرادیِ دلش از دهر مشنوام *
ساخت دعايی دوم شخص مخاطب را رشيد الدين ميبدي (صاحب تفسیر كشف الاسرار) براي ما نگاه داشته است:
«وَاسْمَعْ غَیْرَ مُسْمَعٍ این چنان است که گویند: إسمع لاسمعت، بشنو که مَشنَوایا».
بر اساس اين شواهد متنی، سه ساخت دعايي مفرد فعل شنيدن چنين است:
من مشنوام (نشنوم)
تو مشنوای (نشنوي)
او مشنواد (نشنود)
در زبان ما امروزيان نشانی از اين سه ساخت نيست و به جای ساخت زیبا و اصیلِ فعل دعايي از مضارع التزامي استفاده می‌كنيم.
🌼 يادگارهایی زیبا در ادب پارسی
🌼 مَروياد، مَپوياد، مَشوياد
بی‌ته یارب به بستان گل مرویاد (نرُويَد)
وگر روید کسش هرگز مبویاد (نبُويَد)
بی‌ته هر گل به خنده لب گشاید
رخش از خون دل هرگز مشویاد (شسته نشود)
(دوبيتي از بابا طاهر)
🌼 مَــرَواد (رفتن)
ساقيا آمدن عيد مبارک بادت
وان مواعيد که کردي مرواد از يادت
(ديوان حافظ)
🌼 مَنویساد
بس که نوشتي و نويساد از آنچ
نيز چنين کس منويساد سود
(ديوان ناصر خسرو)
🌼 مَخوراد (خوردن)
تن که تو را خوار کرد چون که نگوييش
«خوش مخوراد آن عدو که کرد مرا خوار»؟
(ديوان ناصر خسرو)
🌼 مگیراد: (گرفتن)
آزار تو راه ما مگیراد
ما را به گناه ما مگیراد
(لیلی و مجنون نظامی)
🌼 مداراد و میاراد
و لا یجرمنکم و شما را بر آن مداراد و به آن میاراد.
(تفسیر كشف الاسرار)
🌼 بگذاراد و میاراد
بگذاراد و به روی تو میاراد هَگرز
زلتی را که نکردی تو بدان استغفا
(دیوان فرخی سیستانی)
🌼 مریزاد (ریختن)
ز رعنایی چنار او به شمشاد
اگر سیلی زند دستش مریزاد
(سلیم تهرانی)
و چه زيباست آهنگ گوشنواز و آشنایی‌زدایِ فعلهای دعایی در قافيه‌های ترجیع‌بند هنرمندانۀ سعدي:
پس از مرگ جوانان گل مماناد
پس از گل در چمن بلبل مخواناد
کس اندر زندگانی قیمت دوست
نداند کس چنین قیمت مداناد
به حسرت در زمین رفت آن گل نو
صبا بر استخوانش گل دَماناد
به تلخی رفت از دنیای شیرین
زلال کام در حلقش چکاناد
سرآمد روزگار سعد بوبکر
خداوندش به رحمت در رساناد
جزای تشنه مردن در غریبی
شراب از دست پیغمبر ستاناد
در آن عالم خدای از عالم غیب
نثار رحمتش بر سر فشاناد
هر آن کش دل نمی‌سوزد بدین درد
خدایش هم به این آتش نشاناد
درین گیتی مظفر شاه عادل
محمد نامبردارش بماناد
سعادت پرتو نیکان دهادش
به خوی صالحانش پروراناد
روان سعد را با جان بوبکر
به اوج روح و راحت گستراناد
به کام دوستان و بخت فیروز
بسی دوران دیگر بگذراناد
و حقا که شیخ اجل در سخن پارسی، دلاوری و زبان‌آوری کرده است.
دريغ كه ما گويشوران زبان پارسی سال به سال، امكانات زبان پارسی را بيشتر به فراموشی می‌سپاريم، تنگدستی زبان پارسی به آنجا مَرَساد كه گُنجای انديشه‌های نوین نباشد.
مبيناد هرگز جهان‌بين من
گرفته کسي راه و آيين من
(فردوسي)
#کاروندپارسی
#محمودفتوحی
@karvandparsi
🍂🍃🌹
🍃🌹
🌹
بر همگان است که روش‌هایِ زندگیِ خود را با زیست‌بوم* هم‌آهنگ کنند. با نوآفرینی، زیست‌گاه‌ها و تَرابَرها* باید بازاندیشی شوند. فراتر از «دِگَرگَشت» یا «فَرگَشت»، سخن از «بُن‌گَشت» است.
* محیطِ‌زیست
* وسیله‌هایِ نقلیه
🌹
🌹🍃
🌹🍃🍂
هم‌چُنین، به یادداشت‌هایِ زیر بنگرید:
/channel/ParsiVsFarsi/3225
/channel/ParsiVsFarsi/3902
(تحوّل، تکامل، انقلاب)
(change, evolution, revolution)
پارسی دربرابرِ فارسی
@ParsiVsFarsi
ز دیدارِ تو دور بادا بَدی
(فردوسی)
خوش‌نویسیِ شاه‌بیت از استاد شریعتی
پارسی دربرابرِ فارسی
@ParsiVsFarsi
✅ بُن‌گام
✅ گامِ نَخست
✅ پیش‌گامی
❌ ابتکارِعمل
(ابتکار، عمل، پیش‌گام، پیش)
(initiative)
استاد «محمّدِ حیدریِ ملایری»
@persianmalayeri
پارسی دربرابرِ فارسی
@ParsiVsFarsi
ز تو چَشمِ آهِرمَنان دور باد
دل و جانِ تو خانهٔ سور باد
(فردوسی)
خوش‌نویسیِ شاه‌بیت از استاد شریعتی
پارسی دربرابرِ فارسی
@ParsiVsFarsi
✅ کاوَند
✅ گُمانه
❌ پروب
❌ سوند
«کاوَند» از بنِ اکنونِ کاویدن، کاو، ساخته شده‌است.
نَمونهٔ ۱:
سوندِ فضایی* را «فضاکاو» (یا گُمانهٔ فضایی) می‌گویند که کوتاه‌شدهٔ فضاکاوَنده است.
* Space probe
نَمونهٔ ۲:
✅ نوسان‌نما با «کاوَند» به گَشتارِ بس‌آمدبالا می‌پَیوندد.
❌ اسیلوسکوپ با پروب به مدارِ فرکانس‌بالا متّصل می‌شود.
پارسی دربرابرِ فارسی
@ParsiVsFarsi
مباشید جاوید جز راد و شاد
ز من جز به نیکی مگیرید یاد*
(فردوسی)
* یاد مکنید
پارسی دربرابرِ فارسی
@ParsiVsFarsi
✅ قطبیدن، قطبش، قطبیده، قطبنده...
❌ پلاریزه کردن / شدن، پلاریزاسیون، پلاریزه، پلاریزور...
(قطب، قطبیدن، واقطبیدن، قطبش، واقطبش، قطبیده، ناقطبیده، قطبیدگی، قطبنده، قطبش‌پذیر، قطبش‌پذیری...)
پارسی دربرابرِ فارسی
@ParsiVsFarsi
🔳 تُوانایی و سربلندیِ زبانِ پارسی
استاد «محمّدِ حیدریِ ملایری»
@persianmalayeri
پارسی دربرابرِ فارسی
@ParsiVsFarsi
به روشن‌روان و دلِ زودیاب
همانا نبینند ما را به خواب
جز از رنج و سختی نبینم ز دهر
پراگنده بر جایِ تریاک°زهر
که گیتی نمانَدهمی بر کسی
چو مانَد به تن°رنج یابد بسی
چنین‌ست گیهانِ ناپایدار
در او تخمِ بد تا توانی مکار
#فردوسی
بادا که:
به کامِ تو گرداد خورشید و ماه
گزینش: #جعفر_جعفرزاده
#چکامه_پارسی
@AdabSar
🍀
☘🍀
🌿☘🍀
از «فرهنگِ ریشه‌شناختیِ زبانِ فارسی» به کوششِ استاد «محمّدِ حسن‌دوست»
واژه را درست بر زبان آوَریم.
✅ دَی
❌ دِی
به یادداشتِ زیر، در همین کانال بنگرید:
/channel/ParsiVsFarsi/3950
پارسی دربرابرِ فارسی
@ParsiVsFarsi
✅ برق‌کافت، برق‌کاف، برق‌کافتی
❌ الکترولیز، الکترولیت، الکترولیتی
(برق، کاف، کافت، شکاف، شکافت، کَفتار، کَفتن)
(electrolysis, electrolyte, electrolytique)
(électrolyse, électrolyte, électrolytique)
پارسی دربرابرِ فارسی
@ParsiVsFarsi
چُنین گفت که‌ز داورِ راستی
شما را مبادا کم و کاستی
(فردوسی)
خوش‌نویسیِ شاه‌بیت از استاد شریعتی
پارسی دربرابرِ فارسی
@ParsiVsFarsi
🔳 جلبک
(جُل، بَک، جلبک‌ها، جلبکان، آلگ، قورباغه، وزغ)
(alga, algae, seaweed, algue)
گزین‌گویه‌ها
@gozinguye
پارسی دربرابرِ فارسی
@ParsiVsFarsi
از «غلط ننویسیمِ» استاد «ابوالحسنِ نجفی»
🔳 سنّتی
🔳 سُنّی
در پارسی، سنّتی را «تَرادادی» می‌گویند.
(تَراداد، سنّت)
(tradition, traditional)
پارسی دربرابرِ فارسی
@ParsiVsFarsi