🆕 ހޮނިހިރުދުވަހުގައި ރޯދަޔަށް ހުރުމުގެ ޙުކުމް

#حديث_ضعيف

(لا تصوموا يوم السبت إلا فريضة ولو لم تجد إلا لحاء شجرة فأفطر عليه)
”ތިޔަބައިމީހުންގެ މައްޗަށް ފަރުޟުވެވިގެންވާ ރޯދައެއްގައި މެނުވީ ތިޔަބައިމީހުން ހޮނިހިރު ދުވަހު ރޯދާ ނުހިފާށެވެ! އަދި ގަހެއްގެ ދަނޑިގަނޑެއް މެނުވީ އަތުނުޖެހުނަސް، އޭގެންވިޔަސް ރޯދަ ވީއްލާށެވެ.“

❞ މިއީ މުންކަރު ⁽¹⁾ ރިވާޔަތެކެވެ. އަދި ޞައްޙަކުރެއްވި ބޭކަލުން، އެކަމުގައި އެވަނީ ކުށްޖެހިވަޑައިގެނެވެ. އެހެނީ ޙުއްފާޡުން (ޙަދީޘު ޢިލްމުވެރިން) ކުރެ ބޮޑެތި އިމާމުން ވަނީ މިރިވާޔަތުގެ މުންކަރު ކަމާއި މެދު އިއްތިފާޤުވެވަޑައިގެން ނެވެ. އަދި އެއީ އިމާމު މާލިކު މިހެންވެސް ވިދާޅުވިއެވެ: ”މިއީ ރަސޫލު ﷲ ﷺ ގެ މައްޗަށް ހަދާފައިވާ ދޮގެކެވެ.“ އަދި އެކަލޭގެފާނީ އެކަލޭގެފާނެވެ. (އެބަހީ: އިމާމް މާލިކަކީ އެންމެންނަށްވެސް އެކަލޭގެފާނުގެ މަޤާމު އެނގިގެންވާ ބޭފުޅެކެވެ.) އަދި އިމާމް އަޙްމަދު މިޙަދީޘާއި މެދު ވިދާޅުވިއެވެ: ”މިއީ މުޟްޠަރިބު (އޭގެ ސަނަދުގައި އޮޅުންބޮޅުން އަރާފައިވާ) ޙަދީޘެކެވެ.“ (އެކަލޭގެފާނު އަރިހުން) މިވާހަކަ އަލްޚައްލާލް އާއި ޖަމާޢަތެއް ވިދާޅުވިއެވެ. އަދި މިއާއި އެކު، މިޙަދީޘުގެ މަތަނުގައި (އެބަހީ ބަސްކޮޅުގައި) ވެސް އެއްބަސްނުވުން ވެއެވެ. ދެޞަޙީޙުގައި (އެބަހީ: އަލްބުޚާރީ އާއި މުސްލިމްގައި) ރިވާވެފައި ވެޔޭ، ނަބިއްޔު ﷺ ޖުވައިރިޔަތުގެފާނު އަރިހަށް ވަޑައިގެންނެވި ހިނދު، އެކަމަނާ ހުންނެވީ ހުކުރު ދުވަހު ރޯދަހިއްޕަވައިގެންނޭއެވެެ. އެހެންކަމުން ޙަދީޘު ކުރެއްވިޔޭ: ”ކަމަނާ މާދަމާވެސް ރޯދަ ހިއްޕަވާނުތޯއޭ؟“ އެބަހީ ހޮނިހިރުގައެވެ. ⁽²⁾ މީގައި ހޮނިހިރު ދުވަހުގައި ރޯދަޔަށް ހުރުން ޖާއިޒުކަމުގެ މައްޗަށް ދަލީލުވެއެވެ. އަދި އެއީ (އަލްބުޚާރީ އާއި މުސްލިމް، ދެބޭކަލުން) އެއަށް އިއްތިފާޤުވެލައްވާފައިވާ ޙަދީޘެކެވެ. އެހެންކަމުން އަބޫ ދާވޫދާއި އެނޫން ބޭކަލުން އަރިހުން އައިސްފައިވާ ޙަދީޘެއް، އޭގެ ޞައްޙަކަމަށް އިއްތިފާޤުވެވިފައިވާ ޙަދީޘަކާއި ވިއްދޭނީ ކިހިނަކުން ހެއްޔެވެ؟
 
އަދިވެސް އިތުރުއެކަލޭގެފާނުން ﷺ ޙަދީޘް ކުރައްވާފައި ވެއެވެ: «أحبُّ الصيامِ إلى اللهِ صيامُ داودَ، و كانَ يصومُ يومًا، و يفطرُ يومًا» “ﷲ ގެ ޙަޟުރަތަށް އެންމެ ލޮބުވެތިކަން ބޮޑުވެގެންވާ ރޯދަ ހިފުމަކީ، ދާވޫދު عليه السلام ރޯދަހިއްޕެވި ގޮތެވެ. އެއް ދުވަހު ރޯދައަށް ހުންނަވައި ޖެހިގެން އަންނަ ދުވަހު ރޯދަ ދޫކުރައްވައެވެ.“ ⁽³⁾ ހުކުރު ދުވަހު ރޯދަޔަށް ނުހުންނަ ނަމަ، ހޮނިހިރުދުވަހު ރޯދަޔަށް ހުރެ، ދެން އާދިއްތަ ދުވަހު ރޯދަޔަށް ނުހުރުމެވެ. (އޭގެ ޞައްޙަކަމާއި މެދު) އިޚްތިލާފު އެކުލެވޭ — އެހެނެސް މިވާހަކަދެކެވޭ ރިވާޔަތަށް ވުރެ ވަރުގަދަ — ރިވާޔަތް ތަކެއްގައި، ރަސޫލު ﷲ ﷺ ހޮނިހިރު ދުވަހާއި އާދިއްތަ ދުވަހު ރޯދަޔަށް ހުންވިކަމުގައި ވެސް، ވާރިދުވެފައި ވެއެވެ.❝


— އައްޝެއިޚް އަލްމުޙައްދިޘް ސުލައިމާން ބުނު ނާޞިރަލް ޢަލްވާން
(ސުނަން އައްތިރުމިޛީގެ ރޯދަޔާއި ބެހޭ ބާބުގެ ޝަރަޙައިން (ލިޔުންކޮޅު))

~ ގަލަންދާނު


---------------
[1] މުންކަރު ޙަދީޘް: ވަރުގަދަ ރާވީންގެ މަގުތައް އޮވެމެ އެއިން ރިވާނުވެ، ހަމައެކަނި ބަލިކަށި ރާވީއެއްގެ ފުށުން އެކަނި އައިސްފައިވާ ޙަދީޘް، އަދި ޞައްޙަކަން ވަރުގަދަ ރާވީއެއްގެ ރިވާޔަތާއި މިބަލިކަށި ރާވީގެ ރިވާޔަތެއް މުޑިއަރާނަމަ، އޭގައި މުންކަރުކަން އިތުރުވެއެވެ. މުންކަރު ގެ މާނައީ އިންކާރުވުމެވެ. [އިންކާރުވުން: އެބަހީ އެއްބަސްނުވުން، ނުޤަބޫލުވުން (ދިވެހި ބަހުގެ ރަދީފު)]
[2] ނޯޓް: ޖުވައިރިޔަތުގެފާނުގެ ޙަދީޘު ރިވާވެފައިވަނީ އަލްބުޚާރީގައި އެކަންޏެވެ: އެއީ އުންމުލް މުއުމިނީން، ޖުވައިރިޔާ ބިންތުލް ޙާރިޘް ހުކުރު ރޯދައަށް ހުންނަވަނިކޮށް ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم އެކަމަނާގެ އަރިހަށް ވެދެވަޑައިގެން ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. «أَصُمْتِ أَمْسِ؟» ”ކަމަނާ އިއްޔެ ރޯދައަށް ހުންނެވިން ހެއްޔެވެ؟” އެކަމަނާ ވިދާޅުވިއެވެ. “ނޫނެކެވެ.” قَالَ: «تُرِيدِينَ أَنْ تَصُومِي غَدًا؟» އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. “މާދަމާ ރޯދައަށް ހުންނެވުމަށް ކަމަނާ ޤަޞްދުކުރައްވަން ހެއްޔެވެ؟” އެކަމަނާ ވިދާޅުވިއެވެ. “ނޫނެކެވެ.” قَالَ: «فَأَفْطِرِي» އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. “ފަހެ، ކަމަނާ ރޯދަ ދޫކޮށްލައްވާށެވެ.” [އަލްބުޚާރީ 1986.] އަދި އެހެނަސް "ދެޞަޙީޙު" ގައިވާ ޙަދީޘަކީ އަބޫ ހުރައިރާގެ ޙަދީޘެވެ. އެއީ:
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ : سَمِعْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ : ( لا يَصُومَنَّ أَحَدُكُمْ يَوْمَ الْجُمُعَةِ إِلا يَوْمًا قَبْلَهُ أَوْ بَعْدَه ) އަބޫ ހުރައިރާ ވިދާޅުވިޔޭ: ނަބިއްޔު ﷺ ޙަދީޘް ކުރެއްވީތީ ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ އަޑުއެއްސެވީމޭ: ”އޭގެ ކުރިޔަށް އެއްދުވަސް ނޫނީ އޭގެ ފަހަށް އެއްދުވަސް ލައިގެން ރޯދަހިފާ ގޮތުގައި މެނުވީ، ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިން އެކަކުވެސް ހުކުރުދުވަހު ރޯދަ ނުހިފާހުށިކަމެވެ.“ އަލްބުޚާރީ (1985) އަދި މުސްލިމް (1144) الله أعلم.
[3] އަލްބުޚާރީ 3420

Читать полностью…

ހޮނިހިރު ދުވަހު ސުންނަތް ރޯދަ ހިފުމާއި މެދު

ސުވާލު: މި ޙަދީޘް ގެ ޞައްޙަ މިންވަރަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟ ﴿ لاَ تَصُومُوا يَوْمَ السَّبْتِ إِلاَّ فِيمَا افْتُرِضَ عَلَيْكُمْ ﴾ ”ތިޔަބައިމީހުންގެ މައްޗަށް ފަރުޟު ވެއްޖެ ރޯދައެއް މެނުވީ، ހޮނިހިރު ދުވަހު ރޯދަ ނުހިފާށެވެ.“

ޖަވާބު: މި ޙަދީޘަކީ އޭގެ ސަނަދާއި އޭގެ މަތަނު (ބުނެވޭ އެތި) ވެސް އިންކާރުވެވިގެންވާ ޙަދީޘެކެވެ. އެއާއި މެދު އިމާމް މާލިކު ވިދާޅުވިއެވެ: ”މިއީ ދޮގެކެވެ.“ އެކަލޭގެފަނުގެ އަރިހުން މިވާހަކަ ޛިކުރު ކުރެއްވީ އަބޫ ދާވޫދު އެކަލޭގެފާނުންގެ ”ސުނަން“ ގައެވެ. އަދި އަލްއަޥްޒާޢީ ވިދާޅުވި އެވެ: ”މި ފެތުރޭތަން ފެނުމާއި ހަމައަށް ތިމަންކަލޭގެފާނު މި ފޮރުވައިގެން ހުރީމެވެ.“ އެބަހީ، ހޮނިހިރު ދުވަހުގެ ރޯދައާއި މެދު މިވާ އިބްނު ބަސްރުގެ މި ޙަދީޘެވެ. ފަހެ ހަމަކަށަވަރުން، ނަބިއްޔާ ﷺ ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ: ﴿ لَا يَصُومَنَّ أَحَدُكُمْ يَوْمَ اَلْجُمُعَةِ, إِلَّا أَنْ يَصُومَ يَوْمًا قَبْلَهُ, أَوْ يَوْمًا بَعْدَهُ ﴾ ”އޭގެ ކުރިން އެއްދުވަހު ނޫނީ ފަހުން އެއްދުވަހު ރޯދަ ހިފާ ގޮތުގައި މެނުވީ، ހުކުރު ދުވަހު ތިޔަބައިމީހުން ކުރެ އެކެއްވެސް ރޯދަ ނުހިފާހުށި ކަމެވެ.“ (މިއީ އިއްތިފާޤުވެފައިވާ (އެބަހީ: އަލްބުޚާރީ އާއި މިސްލިމް) ޙަދީޘެއް، އަބޫ ހުރައިރާ އަރިހުން) މިއީ ހޮނިހިރު ދުވަހު ރޯދަ ހިފުމިގެ މައްޗަށް އޮތް ދަލީލެކެވެ. އަދި މިކަމުގައިވާ ޙަދީޘްތައް ގިނަގުނައެވެ — والله أعلم.

—ޝައިޚް ސުލައިމާން ބުނު ނާޞިރު، އަލްޢުލްވާން (މަސްދަރު)


~ ގަލަންދާރު

__________________
ނޯޓް: ޝައިޚް ޢަބްދު ﷲ އައްސަޢްދު ވިދާޅުވިއެވެ: ”މިޙަދީޘް އާއި މެދު ޙާފިޡުން ތެރޭ ޚިލާފުވެއެވެ. އެ ޞައްޙަ ކަމަށް ބައެއް ބޭކަލުން ވިދާޅުވިއެވެ. އަދި ޟަޢީފުކަމަށް އަނެބައި ބޭކަލުން ވެއެވެ. އެއީ އިމާމް މާލިކުފަދައިންވެ... އަދި މީގެ އިސްނާދުގައި މާކަށް މައްސަލައެއް ނުވެއެވެ.“ އެއަށް ފަހު މިޙަދީޘް ގެ ޙުކުމް މަންސޫޚު ވެފައިވާ ކަމަށް ވިދާޅުވިވެ. އެއީ ދެޞަޙީޙްގައިވާ އަބޫ ހުރައިރާ ގެ ޙަދިޘް ގެ މައްޗަށް ބައްލަވައެވެ. އަދި މިއީ މިޙަދީޘް އާއި މެދު އިމާމް އަބޫ ދާވޫދުގެ ވެސް ނިންމެވުމެވެ. (މަސްދަރު)

Читать полностью…

✅ ޢިލްމު އިތުރުވާ ވަރަކަށް ދެބަސްވުން މަދުވެއެވެ.
الشيخ أ.د عبدالسلام الشويعر
①

❞...އަދި މިސަބަބަށްޓަކައި، މީހެއްގެ ޢިލްމު އިތުރުވާ ވަރަކަށް، އޭނާ ކަންކަމުގައި ކުރާ އިންކާރުތައް މަދުވެއެވެ. ޢިލްމު ގިނަވުމީ ، އިންކާރު މަދުވުމަށް އޮތް ސަބަބެކެވެ. އަދި (ކަމެއްގައި) އެންމެ ޤަޥްލެއް މެނުވީ ނޭނގޭ މީހާ، އަދި ޢިލްމުން ބަޔެއް މެނުވީ ނޭނގޭ މީހާ، އޭނާގެ ހުއްދަ ދާއިރާގެ ކަންކަމުގައި ގިނަގުނައިން އިންކާރު ކުރެއެވެ. އަދި ކިޔެއްތަ؟ (ހުއްދަ ތަރަހައިގައިވާ ދެޤަޥްލުންކުރެ) އެއްޤަޥްލާއި އަނެއް ޤަޥްލާއި ދެމެދުގައެވެ.

މިސަބަބަށްޓަކައި މާތް އިމާމު، އަލްމުޠަލިބީ މުޙައްމަދު ބުނު އިދްރީސް އައްޝާފިޢީ ގެ ބަސްފުޅުތަކުގެ ތެރޭގައިވެއެވެ:

ޢިލްމު ވަނީ ހަތަރު މަރުހަލާ އަކަށެވެ.

👻ފުރަތަމަ މަރުޙަލާ: ކޮންމެ މީހަކަށްވެސް މިޙާޞިލް ކުރެވިދާނެއެވެ. އަދި މިމަރުޙަލާއާއި އަރައިހަމަކުރެވިދާނެއެވެ. އެހެނަސް މިމަރުޙަލާގައި މީހާ ދަތުރުކުރާހިނދު، އޭނާ އަށް ހީކުރެވުން ވަނީ އޭނާ އަކީ މީސްތަކުންގެ ތެރެއިން އެންމެ ޢިލްމުވެރި މީހާ ކަމުގައެވެ.

[މިއީ މީސްތަކުންގެ ތެރެއިން ގިނަ މީހުންގެ ޙާލަތެވެ. އޭނާއަށް އަދިކިރިޔާ ޙާސިލުވީ ހަތަރުބައިކުޅަ އެއްބަޔެވެ. އަދި ފަހަރެއްގައި އެބައިވެސް އެއްކޮށް ފުރިހަމަނުވެއެވެ. އެހަނަސް ހީކުރެވިފައިވަނީ ތިމާއަކީ މީސްތަކުންގެ ތެރެއިން އެންމެ ޢިލްމުވެރި މީހާކަމުގައެވެ. މިގޮތުން އޭނާ ކުދި އަދި ބޮޑެތި ކަންކަމުގައި ފަތުވާދޭތަން ކަލޭމެންނަށް ފެންނާނެއެވެ. އޭނާއަށް (އެފަތުވާތައް ހޯދައި ނަޤުލުކުރާނޭ ޢިލްމުވެރި) އެހެން ފަރާތެއް ނުވާފަދައެވެ. ނޫނީ އޭނާ ފިޔަވައި އެކަންކަން އެނގޭ މީހެއް ނެތް ފަދައެވެ. އަދިކިޔެއްތަ؟ އޭނާ ޚިލާފަށް ބެލުމެއް ނެތި އަދި އޭނާގެ އެބަހަކީ ބުރަދަނެއް އޮތް އެއްޗެއްތޯ ނޫންތޯވެސް ބަލައިނުލައެވެ. އެހެނީ ފަހަރެއްގައި މައްސަލައެއްގައި ދެރައުޔެއް އޮވެދާނެއެވެ. އަދި އެ އެއްކޮގެން ތިންވަނަރައުޔެއް ޞައްޙަވެގެން ނުވެއެވެ. ނުވަތަ ކަމެއްގައި ހަތަރު ރައުޔަކަށް ޚިލާފު އޮވެދާނެއެވެ. އަދި އެއިން އެއްޗަކަށް ނުވާ ފަސް ވަނަ ރައުޔެއް ތިބާ ބުނަނީ ނަމަ ތިބާގެ ޤަޥްލު ބާތިލުކަމުގައި ވެދާނެއެވެ. އެހެންކަމުން ޢިލްމު އުނގެނޭ ދަރިވަރުގެ މައްޗަށް ލާޒިމީ އޭނާގެ ޢިލްމު ޢިލްމުގެ މައްޗަށް އެޅުވުމެވެ. ނޭގުމުގެ މައްޗަކަށް ނޫނެވެ. އެއީ ނޭގިހުރެ ބަސްބުނެ ތިމާމަގުފުރެދި އަނެކުންވެސް މަގުފުރެއްދެވުމެވެ.]

⚪️ދެވަނަ މަރުޙަލާ: މިމަރުޙަލާ އުނގެނެވޭހިނދު، އެތަކެއް ޢިލްމެއް އޭނާއަށް ނުއުނގެނެވިވާކަން އެނގެއެވެ. އަދި ޢިލްމުގެ ކަނޑު، ފުންވެގެންވާކަން އޭނާއަށް ދެނެގަނެވެއެވެ.

⚪️ތިންވަނަ މަރުޙަލާ: މީގައި އޭނާއަށް ހިފިއްޖެނަމަ، އޭނާ އަށް އުނގެނެވިފައިވާ އެއްޗެއް އޭނާއަށް ނޭގިވާ އެއްޗަކާއި ހިލާ ގާތެއް ނޫންކަން އޭނާއަށް އެނގެއެވެ. އަދި އޭނާ އަށް ނޭނގޭތަކެތި އޭނާއަށް އެނގޭތަކެއްޗަށް ވުރެ އެތައް އެތައް ގުނައެއް ބޮޑުކަމެވެ. މިހެންކަމުން އޭނާ މަޑުމޮޅިވެ ބިރުވެތިވެއެވެ. އަދި "އަހަރެންނަށް ނޭނގެޔޭ" — މި ޤަޥްލު ގިނަގުނައިން ބޭނުންކުރެއެވެ. އޭގެ ސަބަބުން އޭނާއަށް ޢިލްމުވެރިންގެ ހައިބަތު ދެނެގަނެވެއެވެ. އަދި އޭނާ ފުށުން އެވެރިންނަށް ކުރާ އިންކާރު މަދުވެއެވެ.

[(އަލްއަޘްރަމް ވިދާޅުވިއެވެ: އަޙްމަދު ބްނު ޙަމްބަލް ފަތުވާދެއްވާތަން އަހަރެން ދެކެފައިވަމެވެ. އެކަލޭގެފާނު ގިނަގުނައިން "އަހަރެންނަށް ނޭނގެޔޭ" ވިދާޅުވިއެވެ.) އަޙްމަދު އަބަދުވެސް އެހެން ވިދާޅުވަނީ ކީއްވެތޯ އަލްއަޘްރަމު އާއި ސުވާލުވެވުނެވެ. އަޙްމަދުގެ ސުވާލުތައް ކިޔައިފިނަމަ، (لا ادري) "އަހަންނަށް ނޭނގެޔޭ" ވިދާޅުވެފައިވާތަން ވަރަށް ގިނައިން ފެންނާނެއެވެ. އެހެންކަމުން އަލްއަޘްރަމް ގެ ދަރިވަރުން "لا ادري) ގެ މާނައަކީ ކޮބައިތޯ އެކަލޭގެފާނާއި ސުވާލުކުރެއްވިއެވެ. އަބޫ ޢަބްދު ﷲ ބުނު ޙާމިދު އާއި އެނޫން ވެސް އަޙަމަދުގެ ޤަޥްލުތައް މާނަކުރެއްވި ބޭކަލުން ވިދާޅުވެފައިވާ ގޮތުން އެހެން ވިދާޅުވެފައިވާ ކަންކަމީ ޙަންބަލީންގެ ތެރޭ ހަތަރު ރައުޔަކަށް ޚިލާފު އެކަން ކަމުގައި އޮވެއްޖެ ކަންކަމެވެ. ކޮންމެއަކަސް، އަލްއަޘްރަމް އަދި އެކަލޭގެފާނުގެ ޝެއިޚަކީ އަޙްމަދެވެ. އަޘްރަމާއި މި ސުވާލު ކުރެވުމުން ވިދާޅުވީ، އެއީ އެކަންކަމުގައިވާ ޚިލާފު އެކަލޭގެފާނަށް އެނގިވަޑައިގަންނަވާތީކަމުގައެވެ. ނިކަން ވިސްނާށެވެ: އެނގިވަޑައިގަތުމާއި އެކު، ބިރުފުޅުގެންނެވުމެވެ. މިޔެވެ. އެކަންތައް ދެނެނުގަންނަވާތީކީ ނޫނެވެ. އެކަލޭގެފާނަށް އެކަމުގެ ޢިލްމު ވީތީއެވެ. އެހެންކަމުން މީހަކަށް ޢިލްމު އެނގޭމިންވަރަކަށް އޭނާގެ ވަރަޢަ އިތުރުވެއެވެ. (ވަރަޢަ އަކީ، ﷲ އަށް ބިރުވެތިވެ ހުށިޔާރުވެ ރައްކާތެރިގޮތުގައި ހިފާވަރެވެ.) އަދި މީހެއް މުސްކުޅިވެ ޢިލްމު އިތުރުވާ ވަރަކަށް، ޒުވާނުންނަށް ވުރެ ބިރުވެތިކަން އިތުރުވެއެވެ. އަދި އައްޝެއިޚް މުޙައްމަދުލް އަމީން އައްޝަންޤީޠީ އެކަލޭގެފާނުގެ އުމުރުގެ ފަހުކޮޅުގައި އެކީއެއްކޮށް ފަތަވާ ދެއްވުން ހުއްޓާލެއްވިކަމަށް ޛިކުރުވެފައި ވެއެވެ.
=

Читать полностью…

②
ޝެއިޚް ސުލައިމާން އަލްޢަލްވާން ވިދާޅުވިއެވެ: ”އައްދާރަޤުޠުނީ ޛިކުރުކުރެއްވިފަދައިން ⁽¹⁾ މީގެ (ސަނަދުގައި) މެދުކެނޑުމެއް ވެއެވެ.“

އަދިވެސް އަލްޢަލްވާން ވިދާޅުވިއެވެ:

”އޭގެ ސަނަދު ބޭރުފުށަށް އެ ޞައްޙައެވެ. އަދި ސަނަދުގެ ބޭރުފުށަށް ބެލިމީހުން އެ ޞައްޙަކުރިއެވެ. މިޚަބަރު ޞައްޙަކުރި ޢިލްމުވެރިން ކުރެ ގިނަބަޔަކު ކަންކޮށްފައިވަނީ މިފަދައިންނެވެ... މިޙަދީޘަކީ މަޝްހޫރު ޙަދީޘެކެވެ. އެންމެ މަޝްހޫރު ޙަދީޘްތަކުގެ ތެރެއިން އަދަދުކުރެވޭ ޙަދީޘެކެވެ. އެހެނަސް ރަނގަޅަށް ބަލައި އޭގެ (ސަނަދުތަކުގެ) އެންމެހާ ކޮޅުތަކެއް ޖަމަޢަކުރުމުން ބަޔާންވަނީ މިރިވާޔަތަކީ މަޢުލޫލު އެއްޗެއް ކަމެވެ. އަދި އައްޒުހުރީ ވަކިން ޚާއްޞަގޮތެއްގައި މި ރިވާޔަތް އަނަސްގެފާނު އަރިހުން އަޑު ނުއައްސަވާކަމެވެ.

އަދިކިއެއްތަ؟ ބައެއް ސަނަދުތަކުގައި ރިވާވެފައިވަނީ، އައްޒުހުރީ ވިދާޅުވިޔޭ: (نُبِّئتُ عن أنس) ”އަހަރެންނަށް ޚަބަރުދެވުނޭ އަނަސްގެފާނުގެ އަރިހުން“ — މިހެންނެވެ. މިއީ އައްޒުހުރީ އަނަސްގެފާނުގެ އަރިހުން މިރިވާޔަތް (ސީދާ) އަޑުނާއްސަވާ ކަމުގެ މައްޗަށް ދަލީލެކެވެ. އަދި މިރިވާޔަތުގައި މެދުކެނޑުމެއް ވާކަމެވެ.

އަދި މިރިވާޔަތް ޞައްޙަކުޅަ މީހުން ބަލާފައިވަނީ އަނަސްގެފާނުގެ އަރިހުން އައްޒުހުރީ ގެންނެވި އެހެން ޙަދީޘުތަކަށެވެ. މާނަޢީ ޖުމްލަގޮތެއްގައި އައްޒުހުރީ އަނަސްގެފާނުގެ އަރިހުން ޙަދީޘު އަޑުއައްސަވާފައި ވުމެވެ. މިކަމުގައި ދެބަސްވުމެއް ނެތެވެ... މީގެ މައްޗަށް ބަަލައި ހީކޮށްފައިވަނީ، އެކަލޭގެފާނުގެ އަރިހުން ޙަދީޘު އަޑުއައްސަވާފައިވާ ނަމަ މި ވަކި ޙަދީޘުވެސް އަޑު އައްސަވާފައިވާނޭ ކަމުގައެވެ. އެހެނަސް (މިޙަދީޘުގެ ސަނަދުތަކުގެ) އެންމެހާ ކޮޅެއް ޖަމަޢަކޮށް ބެލުމުން އެނގެނީ، މި ވަކި ޙަދީޘު، މިޔެއް އަނަސްގެފާނުގެ އަރިހުން އައްޒުހުރީ ސީދާ އަޑުއައްސަވާފައި ނުވާކަމެވެ. އެހެންކަމުން ޖުމްލަގޮތެއްގައި މިރިވާޔަތް ޟަޢީފެވެ. މެދުކެނޑުން އެކުލެވުމުގެ ސަބަބުން މަޢުލޫލެވެ.“
(ޢަލްވާންގެ ބަސްކޮޅު ނިމުނީ)

ފަހްދުއް ސުނީދު ވިދާޅުވިއެވެ: ”މިއީ މަޢުލޫލު ޙަދީޘެކެވެ. އެހެނީ ޢުޤައިލް އާއި އެނޫން ބޭކަލުން މިޙަދީޘު ރިވާކުރެއްވީ އައްޒުހުރީ އަރިހުން، ދެން މީހެއް ފުށުން، ދެން އަނަސްގެފާނު އަރިހުންނެވެ. ވީމާ މީގައި ނަންނުގަނެވޭ މީހެއް ވެއެވެ.“

ޑރ. ޚާލިދުލް ޙާޔިކް ވިދާޅުވިއެވެ: ”މިއީ ޟަޢީފު ޙަދީޘެކެވެ. “

އަދިވެސް ވިދާޅުވިއެވެ: ” (މިވާހަކަ އަކީ) މުންކަރު ވާހަކައެކެވެ. ފަހެ އެމީހާގެ ޚަބަރު ހޯދުމުގެ މަޤުޞަދުގައި ޢަބްދު ﷲ ބުނު ޢަމްރު ފަދަ ޞަޙާބީޔަކު ދޮގުހަދާނެހެއްޔެވެ؟ މިއީ ބާޠިލު ޚަބަރެކެވެ. އަދި މުންކަރާތުގެ ވާހަކައެކެވެ. މި ޞަޙާބީ މިކަމުން އަހަރެމެން ދުރުކުރަމެވެ. އަދި ބައެއް މީހުން ހަދާފަދައިން މިޢަމަލު ހަމަޖެއްސުމަށް މިހާދިޘާ އެކިގޮތްގޮތަށް މާނަކުރުމުގެ ބޭނުމެއް ނެތެވެ. ދޮގަކީ ގޮގެކެވެ.“

އައްޝެއިޚް މުޞްޠަފާ އަލްޢަދަވީ ވިދާޅުވިއެވެ: ”...އޭގެ ސަނަދު ޘާބިތެއް ނޫނެވެ.“

އަދި އަލްއަލްބާނީގެ ފަހުގެ ޤަޥްލަކީ މިޙަދީޘު ޟާޢީފުކަމެވެ. (ضعيف الترغيب" (2/247) هامش (1) )

އަދި އިސްލާމް ސުވާލާއި-ޖަވާބު ބޯޑުގައި، މިޙަދީޘުގެ ދަރަޖައާއިމެދު ނަންގަނެވުނު ފަތުވާ (ނަންބަރު 147249) ގެ ޚުލާޞާގައި ވެއެވެ:

”ޚުލާޞާ: އިލްމުވެރިންގެ އަރިހުގައި މިޙަދީޘުގެ ޞައްޙަ ކަމާއިމެދު އިޚްތިލާފެއް އޮތްކަމެވެ. އެގޮތުން އިލްމުވެރިން ތެރެއިން އެ ޞައްޙަ ކުރެއްވި ބޭކަލުން ވިއެވެ. އަދި އޭގެ ތެރެއިން އެ މަޢުލޫލު (ބަލިކަށި) ކުރެއްވި ބޭކަލުން ވެއެވެ. އަދި ޙަދީޘު ގެ މާހިރުންނާއި އަލްޢިލަލް ގެ ޢިލްމުވެރިން ތެރެއިން އެކަކަށްވުރެ ގިނަ ބޭކަލުން ރާޖިހު ކުރައްވާފައިވަނީ މިޙަދީޘު ޟަޢީފުކަމަށެވެ. އަދި އޭގެ ސަނަދުގައި މެދުކެނޑުމެއް ވާކަމަށެވެ. އަދި ބޮޑަށް ގާތީ އަދި ރަނގަޅުގޮތެއްކަމަށް އައުލާކަން ބޮޑީ: މިޙަދީޘް ޟަޢީފުކަމުގައި ބުނާ ޤަޥްލެވެ.“


~ ގަލަންދާނު

----------------
[1] ނޯޓު: އެއީ އައްދާރަޤުޠުނީގެ "އަލްޢިލަލް" (12/204) ގައެވެ. މީގެ އިތުރުން މިރިވާޔަތް ބަލިކަށި ކުރެއްވި ޙާފިޡުންތަކުގެ ތެރޭގައި: (ހ) ތުޙްފަތުލް އަޝްރާފު (1/395) ގައި އަލްޙާފިޡް އަލްމިއްޒީ ވިދާޅުވިއެވެ: (ށ) ޙަމްޒަތު ބްނު މުޙަމަދުލް ކިނާނީ އަލްޙާފިޡު ވިދާޅުވިއެވެ: ”އައްޒުހުރީ އެރިވާޔަތް އަނަސްގެފާނު އަރިހުން އަޑުއައްސަވާފައި ނުވެއެވެ.“ ا.هـ. އަދި (ނ) އިބްނު ކަޘީރު އެކަލޭގެފާނުގެ ތަފްސީރު (8/96) ގައި އައްނަސާއި ރިވާކުރެއްވި ސަނަދު (ބޭރުފުށަށް) ދެ-ޞަޙީޙުގައިވާ ސަނަދުތަކުގެ ދަރަޖައިން ޞައްޙަކަމަށް ކަނޑައެޅުއްވުމަށްފަހު ވިދާޅުވިއެވެ: ”އެހެނަސް ޢުޤައިލު އާއި އެނޫން ބޭކަލުން އެޙަދީޘު އައްޒުހުރީ އަރިހުން ރިވާކުރެއްވީ، މީހެއް ފުށުން ދެން އަނަސްގެފާނު ފުށުންނެވެ.“ ا.هـ. އަދި (ރ) އަލްޙާފިޡު އިބްނު ޙަޖަރު "އައްނުކަތުއް ޡަރާފް" (1 / 394) ގައި ވިދާޅުވިއެވެ: ”ފާޅުވެގެންވަނީ މި ޙަދީޘު މަޢުލޫލު ކަމެވެ.“ ا.هـ.

Читать полностью…

✨ ”ހެޔޮ ޢަމަލުތައް“ (2)

 مَا مِنْ أَيَّامٍ الْعَمَلُ الصَّالِحُ فِيهِنَّ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ مِنْ هَذِهِ الْأَيَّامِ الْعَشْرِ
”މިދިހަ ދުވަހަށްވުރެ ، ހެޔޮ ޢަމަލުކުރުން މާތް الله ގެ ޙަޟްރަތަށް ލޮބުވެތިކަން ބޮޑު ދުވަސްތަކެއް ނުވެއެވެ.“ (ޙަދީޘް)

~ ގަލަންދާނު

Читать полностью…

⏺ ތަކްބީރު ކިޔުމުގެ ވައްޓަފާޅި:

❞ ރަސޫލު ﷺ އަރިހުން ތަކްބީރު ކިޔުމުގެ ވަކި ޚާއްޞަ ސިފަޔެއް ޘާބިތުވެފައި ނުވެއެވެ. އަދި އެކަން ޘާބިތުވެފައި ވަނީ އަޞްޙާބު ބޭކަލުން رضي الله عنهم އަރިހުން ތަފާތު ގޮތް ތަކަކަށެވެ:

‏🔈 (اللَّهُ أَكْبَرُ ، اللَّهُ أَكْبَرُ ،اللَّهُ أَكْبَرُ كَبِيرًا)

‏🔈 (اللَّهُ أَكْبَرُ ، اللَّهُ أَكْبَرُ ، لَا إلَهَ إِلَّا اللَّهُ، وَاللَّهُ أَكْبَرُ ، اللَّهُ أَكْبَرُ، وَلِلَّهِ الحَمْدُ)

‏🔈 (اللَّهُ أَكْبَرُ كَبِيرًا، اللَّهُ أَكْبَرُ كَبِيرًا، اللَّهُ أَكْبَرُ وأَجَلُّ، اللَّهُ أَكْبَرُ وَلِلَّهِ الحَمْدُ)


– އަލްމުޙައްދިޘް، އައްޝެއިޚް ޢަބްދު الله އައްސަޢްދު (ބަސްކޮޅު)

~ ގަލަންދާނު

Читать полностью…

➁

އިބްނު ޢުމަރު رضي الله عنه އަރިހުން، ނަބިއްޔު ﷺ ޙަދީޘް ކުރެއްވި ކަމަށް ވާރިދުވެފައިވާ ޙަދީޘް:

مَا مِن أيَّامٍ أعظَمُ عِندَ اللهِ ولا أحَبُّ إليه مِن العَمَلِ فيهنَّ مِن هذه الأيَّامِ العَشرِ، فَأَكْثِرُوا فِيهِنَّ مِن التَّهليلِ وَالتَّكبيرِ وَالتَّحميدِ

”މި (ޛުލްޙިއްޖާ) ދިހަ ދުވަހަށްވުރެ މަތިވެރި އަދި އެއިލާހުގެ ޙަޟްރަތުގައި އެދުވަސްތަކަށްވުރެ ހެޔޮ ޢަމަލުތަކަށް ލޮބުވެތިގެންވާ އެހެން ދުވަސްތަކެއް ނުވެއެވެ. ފަހެ ތިޔަބައިމީހުން އެދުވަސްތަކުގައި ތަހްލީލު (لا إلَهَ إلاَّ الله) އާއި ތަކްބީރު (الله أكبر) އާއި ތަޙްމީދު (الحَمْدُ لِلّـهِ) ކިޔާހުށިކަމެވެ.“

ރިވާކުރެއްވީ އަޙްމަދު އަދި އެނޫން ބޭކަލުން ޟަޢީދު ސަނަދަކުންނެވެ. އޭގެ (ސަނަދު) ތެރޭ ޔަޒީދު ބުނު އަބީ ޒިޔާދު ހިމެނެއެވެ. އޭނާގެ ޟަޢީފު ކަމުގެ މައްޗަށް ފާޑުވިދާޅުވާ ބޭކަލުންގެ ބޮޑުބައެއް ވެއެވެ.

އަދި ޖާބިރު ބުނު ޢަބްދު ﷲ رضي الله عنه ގެ ޙަދީޘް، އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިޔޭ:ފަރުޟު ނަމާދުން ސަލާމް ދެއްވާހިނދު، ޢަރަފާތް ދުވަހުގެ ފަތިސް ނަމާދުން ފެށިގެން އައްޔާމުއް ތަޝްރީޤުގެ ފަހު ދުވަހުގެ ޢަޞްރު ނަމާދަށް ރަސޫލު ﷲ ﷺ ތަކްބީރު ކިޔުއްވަވައެވެ.
‏
ރިވާކުރެއްވީ، އައްދާރަޤުޠުނީ އަދި އެނޫން ބޭކަލުންނެވެ. އަދި އޭގެ އިސްނާދު ބާޠިލެވެ. އޭގައިވާ ހަލާކަކީ ޖާބިރު ބުނު ޔަޒީދުލް ޖަޢުފީ އެވެ. އޭނާ އަކީ (ދޮގު ޙަދީޘް ހަދާާ ކަމަށް) ތުހުމަތުވެގެންވާ އޭނާ ފުށުން ޙަދީޘް ބަލައިނުގަނެވޭ މީހެކެވެ.


ނަމާދުން އަވަދިވުމާއިއެކު ވަޤުތުން ތަކްބީރު ކިޔުމުގެ ޙުކުމް

އަލްޙާފިޠު އިބްނު ރަޖަބް ވިދާޅުވިއެވެ: ޢިލްމުވެރިން ވަނީ ޖުމްލަގޮތެއްގައި މިދުވަސްތަކުގެ ނަމާދުގެ ފަހަތުގައި ތަކްބީރު ކިޔުން ޝަރުޢު ވެގެންވާ ކަމާއި މެދު އިއްތިފާޤު ވެލައްވާފައެވެ. އަދި ޞައްޙަ މަރުފޫޢު ޙަދީޘެއް މިކަމުގައި ނުވެއެވެ. އެހެނަސް އެކަމުގައި ވަނީ އަޞްޙާބު ބޭކަލުންނާއި އޭގެ ފަހުން ވަޑައިގަތް ބޭކަލުން ގެ އަރިހުން ވާރިދުވެފައިވާ އަޘަރުތަކެވެ. އަދި މުސްލިމުން އޭގެ މައްޗަށް ޢަމަލު ކުރެތެވެ. އަދި މިއީ، އުއްމަތް އެކަމެއް މައްޗަށް އިޖުމާޢުވެފައިވާ ބައެއް ކަންކަމީ، އަހަރެމެންނަށް އޭގެ މައްޗަށް ނަބިއްޔުު ﷺ އަރިހުން ޞަރީޙަ ނައްޞެއް ނަޤުލު ވެފައި ނުވާ އެއްޗެއް ކަމުގައި ވިޔަސް، އޭގެ މައްޗަށް ޢަމަލުވެވުން ވާ ކަމުގެ މައްޗަށް ދަލީލު ކޮށްދޭ ކަންކަމުގެ ތެރެއިން ކަމެކެވެ.


ޢިލްމުވެރިން ވަނީ ނަމާދަށްފަހު ތަކްބީރު ކިޔުންވަނީ ކޮން ދަނޑިވަޅެއްގައިތޯ އާއިމެދު ޚިލާފުވެލައްވާފައެވެ.

ހ. ސަލާމްދީ ވަޤުތުން ތަކްބީރު ކިޔުން، އަދި އެއީ އިސްތިޣުފާރު ކުރުމުގެ ކުރިންނެވެ.

"އަލްއިންޞާފް" ގައި އަލްމަރްދާވީ މިއަށް އިޝާރާތް ކުރެއްވިއެވެ. ވިދާޅުވިއެވެެ: ”އިމާމު ތަކްބީރު ކިޔާނީ ސަލާމް ދޭހިނދު ޤިބުލަޔަށް ކުރިމަތިލައިގެން ހުރެއެވެ...“ އަދި ޙަންބަލީން ކުރެ އެފަދައިން ވިދާޅުވާ ބޭކަލުން ޛިކުރު ކުރެއްވިއެވެ: އެއީ "އަލްފުރޫޢު" ގައި އިބްނުލް ޤާސިމް، އަދި އިބްނު ރަޒީން އެކަލޭގެފާނުގެ ޝަރަޙާ ގައި އަދި އެއީ އަބޫ ބަކްރު އިޚްތިޔާރު ކުރެއްވި ގޮތެވެ.

ށ. އިސްތިޣްފާރަށް ފަހު ތަކްބީރު ކިޔުން، އެބަހީ (اللّهم أنت السّلام ومنْك السّلام...) މި ޤަޥްލަށް ފަހު އެވެ. އެހެނީ އެއީ ތަކްބީރަށް ވުރެ ނަމާދާއި ގުޅިފައިވާ އެއްޗެކެވެ. އަދި ނަމާދުން އަވަދިވުމާއިއެކު އެ ކިޔުމަކީ ސުންނަތެކެވެ. މިއީ ދެބޭކަލުން އިއްތިފާޤުވެލެެއްވި ކަމެކެވެ. (އެބަހީ އަލްބުޚާރީ އާއި މުސްލިމް ރިވާކުރައްވާފައިވާ ކަމެކެވެ.) އަދި ނަމާދު ވެރިޔާ ނަމާދުގައި ދެމިހުންނަ ފަދައިން ވުން ޙައްޤުވެގެންނެއް ނުވެއެވެ. އެހެނަސް އެއިން ވަކިވާން ޖެހެއެވެ. އަދި މިއީ އައްޝައިޚް މުޙައްމަދު ބުނު އިބްރާހީމް ގެ ޤަޥްލެވެ. އަދި އައްޝައިޚް މުޙައްމަދު ބުނުލް ޢުޘައިމީން ޚިޔާރު ކުރެއްވި ގޮތެވެ.


— އައްޝައިޚް އަލްމުޙައްދިޘް ޢަބްދުލް ޢަޒީޒް އަލްޚުޟައިރް (މަޞްދަރު)

~ ގަލަންދާން

‏

Читать полностью…

📌 ޛުލް ޙިއްޖާ މަހުގެ ތަކްބީރު ތަކާއި ބެހޭ ފިޤުހުގެ މައްޗަށް ޚުލާޞާ

(އަލްމުޙައްދިޘް ޢަބްދުލް ޢަޒީޒް އަލްޚުޟައިރް)

~ ގަލަންދާން

🔻🔻

Читать полностью…

ދޫކޮށްލެވިފައިވާ ސުންނަތް ތަކުގެ ތެރޭގައި:

ޛުލް ޙިއްޖާ ގެ ދިހަ ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ރަމަޟާން މަހުން ގެއްލިފައިވާ ރޯދަ ތައް ޤަޟާއު ކުރުން ހިމެނެއެވެ. އެދުވަސްވަރުގެ ފަޟުލުވަންތަކަން ހޯދައިގަތުމަށެވެ:

އަލްއަސްވަދް ބުނު ޤައިސް އަރިހުން ރިވާވެގެން ވެއެވެ: ވިދާޅުވިއެވެ: ރަމަޟާން މަހުގެ ޤަޟާއުތައް، މި ދިހަ ދުވަސް ތެރޭ ކުރެއްވުމަށް ޢުމަރު ބުނުލް ޚައްޠާބް ލޯބިކުރައްވައެވެ. އެބަހީ ޛުލް ޙިއްޖާ މަހުގެ ދިހަ ދުވަހެވެ.

ރިވާކުރެއްވީ ޞައްޙަ ސަނަދަކުން ޢަބްދުއް ރައްޒާޤު އެވެ. އަދި މަރުފޫޢު ކޮށް (ޙަދީޘް ފުޅެއް ގޮތުގައި) ވެސް އައިސްފައިވެއެވެ. އެ ޞައްހަ އެއް ނޫނެވެ. އެހެންކަމުން އަލް އިމާމް ދާރަޤުޠްނީ ރަނގަޅު ގޮތަކީ (ޢުމަރު އަށް) ހުއްޓިފައިވާ ކަމަށް ކަނޑައެޅުއްވިއެވެ.

އަދި މިފަދައިން ތާބިޢީ ބޭކަލުންގެ ތެރެއިން ބޮޑެތިން ޢަމަލު ކުރެއްވިއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި:

ސަޢީދު ބުނުލް މުސައްޔަބު -رحمه الله- ހިމެނެއެވެ:

އެއީ ރަމަޟާން މަހުގެ ޤަޟާއު ތައް މިދިހައެއް —އެބަހީ ޛުލް ޙިއްޖާ ދިހައެއް — ތެރޭ އަދާކުރުމުގެ މައްސަލައެއް ނުވާ ކަމަށް އެކަލޭގެފާނު ދެކިލައްވާ ކަމުގައެވެ.

ރިވާ ކުރެއްވީ، އިބްނު އަބީ ޝައިބާ އެވެ. އަދި އޭގެ ސަނަދު ޞައްޙަ އެވެ.

~ ޝައިޚް ޢަބްދުލް ޢަޒީޒުލް ޚުޟައިރް | ގަލަންދާނު

Читать полностью…

🔺ޙައްޖު މަހުގެ ފުރަތަމަ ދިހަ ދުވަހުގެ މަތިވެރިކަން
~ގަލަންދާނު

Читать полностью…

عشر ذي الحجه ، ގަލަންދާން

Читать полностью…

③
ފަތިސްނަމާދު ކުރަން ހަނދާން ނެތިހުރެފައި، ހަނދާންވެއްޖެނަމަ އޭގެން ފަށާށެވެ. އެހެނީ އެއީ ކައްފާރާއެކެވެ.“
ރިވާކުރެއްވި އިބްނު ޢަދިއްޔު އެވެ. އެއީ ޖަޢުފަރު ބްނު އަބީ ޖަޢުފަރުލް އަޝްޖަޢީ ގެ ރިވާޔަތް ތަކުންނެވެ. އެއީ އޭނާގެ ބައްޕަ ފަރާތުން ދެން އިބްނު ޢުމަރު އަރިހުންނެވެ.

☝️މި ޖަޢުފަރާއި މެދު އަލްބުޚާރީ ވިދާޅުވިއެވެ: ޙަދީޘް މުންކަރު މީހެކެވެ. (އޭނާ ފުށުން ބަލައިނުގަވެއެވެ.)

އަދި "އަލްމަރާސީލް" ގައި އަބޫ ދާވޫދު ރިވާކުރެއްވިޔޭ: ޔޫސުފު ބުނު މޫސާ ވިދާޅުވިޔޭ، ޖަރީރު ވިދާޅުވިޔޭ ޢަލީ ބުނު ޢަމްރުއް ޘަޤަފީ އަރިހުން، ވިދާޅުވިކަމަށް: ނަބިއްޔު ﷺ ހެދުނުގެ ނަމާދުން (ހޭފުޅުވެނުލެއްވި) އަވަހާރެލެއްޕެވުމުން، ހޭފުޅުލެއްވެވުމުން، ޙަދީޘު ކުރެއްވިޔޭ: ( لنغيظن الشيطان كما أغاظنا ) ”ހިނގާށޭ ޝައިޠާނާ ރުޅިއަރުވައިލުމަށް އޭނާ އަހަރެމެން ރުޅިއަރުވައިލިފަދައިން“ ، ދެން އެދުވަހުގެ ފަތިސް ނަމާދަށް އަލްމައިދާ ސޫރަތް ކިޔަވައިވިދާޅުވިއޭ އެވެ.

މިއީ ނުހަނު ޣަރީބު (ސަނަދުގައި އާދަޔާ ޚިލާފު އަދި ބަލިކަށި) ރިވާޔަތެކެވެ.


✅އަދި ޙަދީޘްތަކުން ފާޅުވާ އެއްޗަކީ މިނަމާދުގައި ކިޔަވާއިރު އަޑުހަރުކޮށް ކިޔެވުމެވެ. އެހެނީ އެކަލޭގެފާނު ނަމާދު ކުރެއްވީ އެހެން ހުރިހާ ދުވަހަކުވެސް ނަމާދު ކުރައްވާފަދައިންނެވެ.


✅ އަދި އިހު ބަޔާން ވެވުނު އެތަކެއް ރިވާޔަތެއްގައި އެކަލޭގެފާނު ފަތިސްނަމާދުގެ (އިހު ސުންނަތް) ދެރަކުޢަތް ކުރެއްވިކަމުގައި އައިސްފައިވެއެވެ. އަދި ބައެއް ރިވާޔަތް ތަކުގައި މިވާހަކަ ނަންގަނެވިފައި ނުވެއެވެ.

ޢިލްމުވެރިން ވަނީ އިރުއެރުމާއި ހަމަޔަށް ނިދި ޖެހިއްޖެ މީހާ ފަތިސް ނަމާދުގެ އިހު (ސުންނަތް) ދެރަކުޢަތް ކުރުމާއި މެދު އިޚްތިލާފުވެލައްވާފައެވެ:

އެގޮތުން ގިނަ ބޭކަލުން ގޮތްނިންމަވާފައިވަނީ ފަރުޟު ނަމާދުގެ ކުރިން އެދެރަކުޢަތް ޤަޟާއު ކުރުމެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި: އަބޫ ޙަނީފާ އާއި، އައްޘަޥްރީ އާއި އަލްޙަސަން ބުނު ޙައްޔި އާއި، އައްޝާފިޢީ އާއި އަޙްމަދާއި އަބޫ ޘަޥްރާއި ދާވޫދު ހިމެނިލައްވައެވެ. އަދި މިއީ މާލިކުގެ އަޞްޙާބުން ކުރެ އަޝްހަބާއި އެނޫން ބޭކަލުންގެ ވެސް ބަސްފުޅެވެ.

އަދި އަޙުމަދާއި ސުވާލުވެވުނެވެ: (އެހިނދުގައި) ފަތިސް ނަމާދުގެ އިހު ދެރަކުޢަތް ނުކުރުމަށް އެއްވެސް މީހަކު ވިދާޅުވޭ ހެއްޔެވެ؟ ވިދާޅުވިއެވެ: ”ނޫނެކެވެ.“

އަދި މާލިކު ވިދާޅުވިއެވެ: ”(އެޙާލަތުގައި) ފަތިސް ނަމާދުގެ އިހު ދެރަކުޢަތް ކުރުން ނުވެއެވެ. އަދި ފެށުން ވަނީ ފަރުޟުންނެވެ.“ އަދިވެސް ވިދާޅުވިއެވެ: ”ނަބިއްޔު ﷺ އެދެރަކުޢަތް ކުރެއްވި ކަމުގައި އަހަރެމެންނަށް ރިވާޔަތެއް ފޯރާފައި ނުވެއެވެ.“

⚠️ވީމާ މާލިކު ގެ ބަސްފުޅަކީ އެކަލޭގެފާނަށް މިބާބުގައި ފޯރާފައިވާ އެއްޗެއްގެ މައްޗަށް ވިދާޅުވި ބަސްފުޅެކެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނު ނޫން ބޭކަލުން ފުށުން ޞައްޙަވެފައިވާ ގޮތުގައި ނަބިއްޔު ﷺ އެދެރަކުޢަތް ކުރެއްވިއެވެ.❝


— އިބްނު ރަޖަބް އަލްޙަންބަލީގެ ފަތުޙުލް ބާރީ
ޖ 3 ، ޞ. 331 - 336 (ބެލުމަށް)


~ ގަލަންދާނު


------------------------

[1] އަލްބުޚާރީ އާއި މުސްލިމް ރިވާކުރެއްވި އަބޫ ހުރައިރާ ގެ ޙަދީޘުން: ރަސޫލު ﷲ ﷺ ހަދީޘްކުރެއްވިޔޭ: (( مَنْ أَدْرَكَ رَكْعَةً مِنْ الصُّبْحِ قَبْلَ أَنْ تَطْلُعَ الشَّمْسُ فَقَدْ أَدْرَكَ الصُّبْحَ وَمَنْ أَدْرَكَ رَكْعَةً مِنْ الْعَصْرِ قَبْلَ أَنْ تَغْرُبَ الشَّمْسُ فَقَدْ أَدْرَكَ الْعَصْرَ)) "އިރު އެރުމުގެ ކުރިން ފަތިސްނަމާދުގެ އެންމެ ރަކުޢަތެއް ލިބުނު މީހާއަށްވެސް ފަތިސް ނަމާދު ލިބިއްޖެ އެވެ. އަދި އިރު އޮއްސުމުގެ ކުރިން އަސުރު ނަމާދުގެ އެންމެ ރަކުޢަތެއް ލިބުނު މީހާއަށް އަސުރު ނަމާދު ލިބިއްޖެއެވެ."

Читать полностью…

❔ ނަމާދު ކުރުން ނަހީ ވަޤުތުގައި ފަރުޟު ނަމާދު ޤަޟާ ކުރުމުގެ ޙުކުމް

— އިބްނު ރަޖަބް އަލްޙަންބަލީ

①
❞ އަލްބުޚާރީ ރިވާކުރެއްވި، އަބޫ ޤަތާދާގެ ޙަދީޘުގައިވާ ޤަޥްލު: (ހޭފުޅުލެއްވުނު އިރު، އިރުގެ ފުރަތަމަ ބައި ފެންނަވަރަށް އިރު އުދަރެހުން އަރައިފިއެވެ.) އެއަށްފަހު މިހެން ވިދާޅުވުމާއި ހަމައަށެވެ: (އަދި އިރުއަރައި އަލިގަދަވުމުން އެކަލޭގެފާނު ތެދުވެވަޑައިގެން ނަމާދުކުރެއްވިއެވެ.) [މިޙަދީޘް ގެ ދިވެހި ތަރުޖަމާ އަށް ބަލާ]

މި ޤަޥްލުން އެކަލޭގެފާނު ޤަޞްދުގައި ނަހީގެ ވަޤުތު ފާއިތުވުމާއި ހަމަޔަށް ލަސްކުރެއްވީ ކަމަށް ހީކުރެވިދާނެއެވެ.

އަދި ހަމަ އަލްބުޚާރީ އެކަލޭގެފާނުގެ "ޞަޙީޙު" ފޮތުގެ ފަހުކޮޅުގައި ރިވާކުރެއްވި (މިޙާދިޘާގެ) އެހެން ރިވާޔަތެއްގައި ވެއެވެ: ( فقضوا حوائجهم وتوضئوا إلى أن طلعت الشمس وابيضت ، فقام فصلى ) ”އެހެންކަމުން މީސްތަކުން ޤަޟާޙާޖާ ކޮށް ވުޟޫކުރުމުގައި ވިޔޭ އިރު (ފުރިހަމަޔަށް) އަރައި އަލިގަދަވުމާއި ހަމަޔަށް، އެއަށްފަހު އެކަލޭގެފާނު ތެދުވެވަޑައިގެން ނަމާދުކުރެއްވިއެވެ.“

🤚އަދި މި ޤަޥްލުން އެކަލޭގެފާނު ލަސްކުރެއްވީ ޤަޞްދުގައި ނޫންކަމާއި، އަދި ކިޔެއްތަ، މީސްތަކުން ޤަޟާޙާޖަ އަދައުކޮށް އަދި ވުޟޫއުކޮށް ނިމެންދެން މަޑުކުރެއްވުމަށް އެއްބަސްވެވުނީ ކަމަށް ދޭހަވެދާނެއެވެ. ޤަޟާޙާޖާ އަކީ ބަނޑު ހުސްކުރުމަށް ކިޔޭ ނުސީދާ ނަމެކެވެ.

އަދި އަބޫ ޤަތާދާގެ ފަރާތުން އޮތް މުސްލިމްގެ ރިވާޔަތުގައި ވަނީ، އިތުރުއެކަލޭގެފާނުން ﷺ ދަތުރު ކުރެއްވިޔޭ، އިރު އެއްކޮށް އެރުމާއި ހަމަޔަށް، ދެން ސަވާރީން ފައިބައިވަޑައިގެން ނަމާދުކުރެއްވިޔޭ އެވެ. (އެވާދީން ނިކުތުމަށް އަމުރުކުރެއްވީ ޝައިޠާނުން އެތަނުގައި ވާކަމަށް އަންގަވައެވެ.)

އަދި އައްނަސާއީ ޙަބީބު ބްނު އަބީ ޙަބީބުގެ ޙަދީޘް ތަކުން ރިވާކުރެއްވިޔޭ، ޢަމްރު ބްނު ހަރިމް އަރިހުން، ޖާބިރު ބްނު ޒައިދުގެ އަރިހުން، އިބްނު ޢައްބާސް އަރިހުން، އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިޔޭ: ރަސޫލު ﷲ ﷺ ރޭގަނޑު ދަތުރު ފައްޓަވައި ދެން (ދަންވަރަށް) މަޑުޖެއްސެވިއެވެ. ދެން އިރުއަރައްޖެއުމާއި ހަމަޔަށް ނުވަތަ ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް އަރައިފައިވަނިކޮށް މެނުވީ ހޭފުޅުވަޑައި ނުގެންނެވިއެވެ. އަދި އިރު (އެއްކޮށް) އަރައްޖެއުމުން މެނުވީ ނަމާދު ނުކުރައްވައެވެ. ދެން ނަމާދު ކުރެއްވިއެވެ. މެދުނަމާދަކީ އެއީއެވެ.“

މުސްލިމް ވަނީ މި ޙަބީބު ފުށުން ޙަދީޘްތައް ރިވާކުރައްވާފައެވެ. އަދި އަޙްމަދު ވިދާޅުވިއެވެ: "އޭނާއާއި މެދު ގޯހެއް އަހަރެންނަށް އެނގޭން ނެތެވެ." އަދި ޔަޙްޔާ އަލްޤައްޠާން ވިދާޅުވިއެވެ: ”ޙަދީޘު ގައި އޭނާ ހުސިޔާރެއް ނޫނެވެ.“


⚠️ މީސްތަކުން (އެބަހީ: ޢިލްމުވެރިން) ވަނީ އިޚްތިލާފުވެފައިޔޭ ފާއިތުވީ ނަމާދުތައް ނަމާދު ކުރުން ނަހީ ވެފައިވާ ވަޤުތުތަކުގައި ޤަޟާއު ކުރުމާއިމެދު. ނަހީ އައިސްފައިވާ ފުޅާ ހަނި ވަޤުތުތަކުގައިވެސް އެވެ.

އެގޮތުން ބައިގަނޑެއް ބުނޫއެވެ: ނަހީގެ ވަޤުތުގައި ވަކިން ޚާއްޞަކޮށް އޭގެ ހަނި ވަޤުތުތަކުގައި ނަމާދު ޤަޟާއުކުރުން ނުވެއެވެ. ހަނި ވަޤުތުތަކީ، އިރުއަރަމުން ދާ ވަޤުތާއި، އިރުއޮއްސެމުންދާ ވަޤުތާއި، އިރުމެދުޖެހިފައިވާ ވަޤުތެވެ.

މިއީ އަބޫ ޙަނީފާ އައި އެކަލޭގެފާނުގެ އަޞްޙާބުންގެ ޤަޥްލެވެ. އަދި ސުފްޔާނުއް ޘަޥްރީ އަރިހުން އައިސްފައިވާ އެއް ބުނުމެވެ.

އަދި އެބޭކަލުން ހިއްޕެވީ (މަތީގައި ގެނެވުނު) އަބޫ ޤަތާދާ އާއި އިބްނު ޢައްބާސްގެ ޙަދީޘުގެ ބޭރުފުށު މާނައިގައެވެ.

މިހެން ކަމުން އެބޭކަލުން ބުނޫއެވެ: ފަތިސް ނަމާދުގައި ހުއްޓައި އިރުއަރައިފި މީހާ، އޭނާގެ އެނަމާދު ފާސިދުވެއްޖެއެވެ. އިހު ބުނެވުނު ފަދައިންނެވެ.

އަދި އިބްނު ޢައްބާސާއި ކަޢްބު ބްނު ޢުޖްރާ އާއި އަބޫ ބަކްރާ އަރިހުން މިފަދަ ބުނުމަކަށް ދަލީލުވާ ބަސްފުޅު ވާރިދުވެފައި ވެއެވެ.

އަދި އަހަރެމެންގެ ބައިވެރިން (ޙަންބަލީން) ގެ ތެރެއިން ފަހުގެ ބައެއް މީހުން ވިދާޅުވާ ކަމުގައި އަދި އޭގެ އިތުރުން އަޙްމަދުގެ އަރިހުންވާ އެއް ބުނުމުގައި، ފާއިތުވީ ނަމާދުތައް ނަހީގެ ވަޤުތުތަކުގައި ޤަޟާއު ނުކުރުމަށް ވިދާޅުވިޔޭ ވެއެވެ.

އަދި މިބުނުމެއް، އަޙްމަދުގެ އަރިހުން ޞައްޙަކޮށް އައިސްފައި ނުވެއެވެ.


✅ ދެންފަހެ ޖުމްހޫރު ޢިލްމުވެރިންގެ ދެކިލެއްވުމަކީ: ފާއިތުވީ ނަމާދު ކޮންމެ ވަޤުތެއްގައިވިޔަސް ޤަޟާއު ކުރުމެވެ. އެއީ ނަހީގެ ވަޤުތަސް ނޫނީ އެނޫން ވަޤުތަކަސް އެވެ.

އަދި (މިފަދައިން) ޢަލީ އާއި އިބްނު ޢުމަރާއި އިބްނު ޢައްބާސާއި އަބޫ ޛައްރު އަރިހުން ރިވާވެފައިވެއެވެ.

އަދި މިއީ އައްނަޚަޢީ އާއި އައްޘަޥްރީ އާއި އަލްއަޥްޒާޢީ ކަނޑައެޅުއްވިގޮތެވެ. އައްޘައުރީގެ އަރިހުން އޮތް އެއް ބުނުމުގައެވެ. އަދި މިއީ މާލިކާއި އައްޝާފިޢީ އާއި އަޙްމަދުގެ ވެސް މަޛުހަބެވެ.
=

Читать полностью…

#FithurathahRuhigen
⏺❞ ސަލާމަތް ފިތުރަތާ ޚިލާފު، މި މުޑުދާރު ފިކުރުތަކަށް އޮތް އައްޑަނަ އަކީ: ﷲ سبحانه ގެ ޝަރުޢު އާއި، އެއިލާހުގެ ނަބިއްޔު ﷺ ގެ ސުންނަތުގައި ގަދައަޅައި ހިފެހެއްޓުމެވެ. ❝

~ ގަލަންދާނު
[🔗 HD pic]

Читать полностью…

[ފޮޓޯ2] އަންހެނާގެ އިޙުރާމުގައި މަނާ ބާވަތްތަކާއި އޭގެ ތަފްޞީލް — ގަލަންދާނު

Читать полностью…

❌The Duʿā Upon Entering A Market Place, Is Ḍaʿīf

❝ The ḥadīth of Ibn ʿUmar regarding the remembrance of one who enters the market is not valid in marfūʿ form (quoted from the prophet ﷺ) nor as a mawqūf narration. And on this matter there is nothing similar to such a ruling proven nor acted upon. ❞

— Shaykh Sulaymān Al-ʿAlwān (text)

~ Galandān

---------------------
[Note] For a detailed discussion on the topic, refer to Islamqa (Fatwa no. 223533). Further more: Al-Ḥāyek said: “This narration is strongly munkar.” Al-ʿAdawī “Very weak.” Al-Ṭarīfī said: “It is munkar”. Al-Sʿad said: “Almost all Ḥuffāḍ agreed on its weakness.. it is a munkar ḥadīth.”
#حديث_ضعيف

Читать полностью…

②
އަދި ކޮންމެހެން ކަމެއް ކުރިމަތި ކުރެވިއްޖެނަމަ ވިދާޅުވަނީ ތިޔަ މައްސަލަޔެއްގައި މިވެނި މީހެއް ބުނަނީ މިހެންނޭ، އަދި އެ މައްސަލައެއްގައި އަޙްމަދު ވިދާޅުވަނީ މިވެނި އެއްޗެކޭ، އަދި އައްޝާފިޢީ ވިދާޅުވަނީ މިވެނި އެއްޗެކޭ، އަދި މާލިކު ވިދާޅުވަނީ މިވެނި އެއްޗެކޭ، އަދި އަބޫ ޙަނީފާ ވިދާޅުވަނީ މިވެނި އެއްޗެކޭ އެވެ. ދެން ހަނު ހުންނަވައެވެ. އަދި ތިމަން ބުނަނީ މިވެނި އެއްޗެކޭ ނުވަތަ ރާޖިޙު ކަމަށް ދެކިލައްވާގޮތެއް ވިދާޅުނުވެއެވެ. މިއާ ޚިލާފަށް ޒުވާނުންގެ ތެރެއިން އެތައް ބަޔެއް ފުރަތަމަވެސް ފަށަނީ އެކަމެއްގައި އޮންނަ ރާޖިޙު ޤަޥްލުންނެވެ. (އެބަހީ: އޭނާއަށް އެނގޭ ގޮތުން ދަލީލަށް އެންމެ ބުރަދަން އޮތް ޤަޥްލެވެ.) އަދި ފަހަރެއްގައި އޭނާއަށް އެނޫން ރައުޔެއް ޚިލާފެއް އެކަމުގައި ވާކަން ނުވެސް އެނގިވެސް އޮވެދާނެއެވެ. އެހެނަސް ފުރަތަމަވެސް ބުނަނީ އޭގެ ރާޖިޙު ގޮތެވެ.]

⚪️ހަތަރުވަނަ މަރުޙަލާ: މިމަރުޙަލާގެ ނިމޭތަނަކަށް އެކެއް ވެސް ނުފޯރައެވެ. ނަބިއްޔެއް މެނުވީއެވެ. އެހެނީ ޢިލްމަކީ ހިކިފަހެއް ނުވާ ކަނޑެކެވެ.⁽¹⁾ ❝


— ޝެއިޚް ޢަބްދުއްސަލާމް އައްޝުވެޔިޢަރް
(ބުރެކެޓު ކުރެވިފައިވަނީ ވެސް ޝެއިޚުގެ އެހެން ދަރުސް އަކުން ނެގިފައިވާ ބައިތައް)

~ ގަލަންދާނު


---------------------
[1] އަހަރެންގެ ޝެއިޚު، ޢަބްދުލް ޙަފީޡް އައްޞޫމާލީ رحمه الله ވިދާޅުވިއެވެ: ”ޢިލްމަކީ ކަނޑެއްފަދަ އެއްޗެކެވެ. އެއަށް ފުރަތަމަ ފައިބާއިރު، އެމީހަކަށް ހުރެވެނީ ތިލަ ތަނެއްގައެވެ. އޭގެ މައްޗަށް ގަދަވެވި އެއެއްކޮށް އެނގިއްޖެކަމުގައި އޭނާއަށް ހީވެއެވެ. އެހެނަސް އެގެ ތެރެއަށް އޭނާ ފީނާވަރަކަށް، އެކަނޑުގެ ފުންކަމާއި އޭނާ އަށް ނޭނގޭވަރު ދަނެގަނެވެއެވެ.“

Читать полностью…

~ ގަލަންދާދު 📣

Читать полностью…

#حديث_ضعيف
①

⚠️ މަޝްހޫރު އެހެނަސް ބަލިކަށި ޙަދީޘެއް: ނިދުމުގެ ކުރިން މުސްލިމުންނާއިމެދު ހިތްސާފު ކުރި މީހާގެ ވާހަކަ

އަނަސް ބުނު މާލިކު رحمه الله ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެންވެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. އެއްފަހަރެއްގައި ތިމަންމެން ރަސޫލު ﷲ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުގައި ތިއްބާ އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. " يَطْلُعُ عَلَيْكُمُ الْآنَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ " "މިހާރު ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިންދާ މީހާއަކީ ސުވަރުގޭގެ އަހުލުވެރިންގެ ތެރެއިންވާ މީހެކެވެ." އެހިނދު، އަންޞާރިއްޔަ ބޭކަލަކު އެހެންލާފައި ވަޑައިގަތެވެ. އެބޭކަލެއްގެ ތުނބުޅީން ވުޟޫގެ ފެންތިކިތަ ފައިބައެވެ. އަދި އެބޭކަލެއްގެ އަތްޕުޅުގައި ފައިވާން ޖޯޑު އޮތެވެ.

އަނެއް ދުވަހުވެސް ކީރިތި ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ހަމަ އެފަދައިން ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. އަދި ކުރީ ދުވަހެކޭ އެއްފަދައިން އެދުވަހުސް އެހެންލާފައި ވަޑައިގަތީ ހަމަ އިއްޔެވެސް ވަޑައިގެންނެވި ކަލޭގެފާނެވެ. ތިންވަނަ ދުވަހުވެސް ކީރިތި ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم އެފަދައިން ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. އަދި ހަމަ އެދުވަހުވެސް އޭގެ ކުރީދުވަހެކޭ އެއްފަދައިން، ހަމަ އެބޭކަލަކު އެންލާފައި ވަޑައިގަތެވެ.
ތިންވަނަ ދުވަހު ކީރިތި ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم އެ މަޖިލިހުން ވަޑައިގެންނެވުމުން، ޢަބްދު ﷲ ބުނު ޢަމުރު ބުނުލް ޢާޞް رضي الله عنه ތެދުވެވަޑައިގެން، އެޞަޙާބީގެ އަރިހަށް ވަޑައިގަތެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނުގެ ގޭގައި ދެތިން ދުވަހު ހުރުމުގެ އިޒުނައަށް އެދި ވިދާޅުވިއެވެ. "މި އުޅެނީ އަހުރެންގެ ބައްޕާ އާ މައްސަލައެއް ޖެހެ، ތިންދުވަސް ވަންދެން ގެއަށް ނުވަނުމަށް ހުވާ ކުރެވިގެންނެވެ. ތިބާގެ ގޭގައި މި ތިން ދުވަހު މަޑުކޮށްލެވިދާނެ ތޯއެވެ؟" އެބޭކަލަކު ވިދާޅުވިއެވެ. "އެންމެ ރަނގަޅެވެ."

އަނަސް رضي الله عنه ވިދާޅުވިއެވެ. ޢަބްދު ﷲ ބުނު ޢަމަރު رضي الله عنه ގެ ތިން ރޭ އެގޭގައި ހޭދަކުރިއިރު، އެބޭކަލަކު ރޭއަޅުކަމަށް ތެދުވެވަޑައި ނުގަންނަވާކަން ފާހަގަ ކުރެއްވިއެވެ. ފަތިސް ވަންދެން ތަންމަތީގައި އޮންނަވައެވެ. އަދި ހޭލެވިއްޖެނަމަ މާތް ﷲ ޒިކުރުކުރެއްވުން ނޫން ކަމެއް ފާހަގަ ނުކުރެއްވެއެވެ. ތިން ދުވަސް ހޭދަވުމުން، ޢަބްދު ﷲ ބުނު ޢަމުރު رضي الله عنه އެބޭކަލަކަށް ދެންނެވިއެވެ. "އަހުރެންގެ ބައްޕާ އާ މައްސަލައެއް ޖެހިގެނެއް ނޫޅެމެވެ. އަދި ރުޅިވެރިކަމެއްވެސް، ގެއަށް ނުވަނުމަކަށްވެސް ނުބުނަމެވެ. އެހެނެއްކަމަކު، އަހުރެމެން ކީރިތި ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ގެ މަޖިލީހުގައި ތިއްބައި އެކަލޭގެފާނު މިފަދައިން ތިން ދުވަހު ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. " يَطْلُعُ عَلَيْكُمُ الْآنَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ " "މިހާރު ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިންދާ މީހާއަކީ ސުވަރުގޭގެ އަހުލުވެރިންގެ ތެރެއިންވާ މީހެކެވެ." އަދި އެ ތިން ދުވަހުވެސް އެތަނުން ވަޑައިގަތީ ކަލޭގެފާނެވެ. އެހެންވެ، ކަލޭގެފާނު ކުރައްވަނީ ކޮން ހެޔޮ ޢަމަލެއްތޯ ބަލައި، އުނގެނި، އެގޮތަށް ޢަމަލު ކުރުމަށް އެދޭތީ އަހުރެން މިގޭގައި މަޑުކޮށްލަން އެދުނީއެވެ. ނަމަވެސް ކަލޭގެފާނު މާގިނަ ހެޔޮ ޢަމަލުތަކެއް ކުރައްވާތީ، އަހުރެން ނުދެކެމެއެވެ. ވީމާ، ކީރިތި ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ކަލޭގެފާނާމެދު އެފަދަ ބަހެއް ވިދާޅުވީ ކީއްވެގެން ތޯއެވެ؟"

އެބޭކަލަކު ދެންނެވިއެވެ. "ތިބާއަށް ފެނުނު ކަމެއް މެނުވީ އަހުރެން ކޮށް ނޫޅެމެވެ. އެކަމަކު، ކޮންމެ ރެއަކު އަހުރެން ނިދަން އޮށޯންނަހިނދު، އޮށޯންނަނީ އެންމެހާ މުސްލިމުންނާމެދު ހިތް ސާފުކޮށްގެންނެވެ. އެއްވެސް މީހަކާމެދު މަކަރެއް ޙީލަތެއް އަދި ހަސަދައެއް އަހުރެންގެ ހިތުގައި ނުބާއްވަމުއެވެ." އެހިނދު ޢަބްދު ﷲ ބުނު ޢަމްރު رضي الله عنه ވިދާޅުވިއެވެ. "ތިބާއަށް ލިބުނު ދަރަޖައަށް ގެންގޮސް ދިން ޢަމަލަކީ ތިޔައީއެވެ." (ރިވާކުރެއްވީ އަލްއިމާމު އަހްމަދު)

ޝެއިޚް ޢަބްދު ﷲ އައްސަޢްދު ވިދާޅުވިއެވެ: ”މިޙަދީޘް މަޢްލޫލެވެ. ޞައްޙައެއް ނޫނެވެ. އޭގައި ނަންހާމަނުވާ މީހެއް ވެއެވެ. އަދި އޭގެ ބަސްކޮޅުގައިވެސް މައްސަލަތަކެއް ވެއެވެ.“

ޑރ. ޚާލިދުލް ޙާޔިކް ވިދާޅުވިއެވެ: ”މިއީ ޟަޢީފު ޙަދީޘެކެވެ. “ އަދިވެސް ވިދާޅުވިއެވެ: ” (މިވާހަކަ އަކީ) މުންކަރު ވާހަކައެކެވެ. ފަހެ އެމީހާގެ ޚަބަރު ހޯދުމުގެ މަޤުޞަދުގައި ޢަބްދު ﷲ ބުނު ޢަމްރު ފަދަ ޞަޙާބީޔަކު ދޮގުހަދާނެހެއްޔެވެ؟ މިއީ ބާޠިލު ޚަބަރެކެވެ. އަދި މުންކަރާތުގެ ވާހަކައެކެވެ. މި ޞަޙާބީ މިކަމުން އަހަރެމެން ދުރުކުރަމެވެ. އަދި ބައެއް މީހުން ހަދާފަދައިން މިޢަމަލު ހަމަޖެއްސުމަށް މިހާދިޘާ އެކިގޮތްގޮތަށް މާނަކުރުމުގެ ބޭނުމެއް ނެތެވެ. ދޮގަކީ ގޮގެކެވެ.“

=

Читать полностью…

✨ ”ހެޔޮ ޢަމަލުތައް“ (1)

 مَا مِنْ أَيَّامٍ الْعَمَلُ الصَّالِحُ فِيهِنَّ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ مِنْ هَذِهِ الْأَيَّامِ الْعَشْرِ
”މިދިހަ ދުވަހަށްވުރެ ، ހެޔޮ ޢަމަލުކުރުން މާތް الله ގެ ޙަޟްރަތަށް ލޮބުވެތިކަން ބޮޑު ދުވަސްތަކެއް ނުވެއެވެ.“ (ޙަދީޘް)

~ ގަލަންދާނު

Читать полностью…

އިންފޮގްރެފިކްސް: ތަކްބީރު ކިޔުމުގެ ދަނޑިވަޅުތަކާއި އޭގެ ޞީޣާ

Читать полностью…

➀
📌 ޛުލް ޙިއްޖާ މަހުގެ ތަކްބީރު ތަކާއި ބެހޭ ފިޤުހުގެ މައްޗަށް ޚުލާޞާ

(އަލްމުޙައްދިޘް ޢަބްދުލް ޢަޒީޒް އަލްޚުޟައިރް)


އަބޫ ޢުބައިދާ ބުނު ޢަބްދު ﷲ ބުނު މަސްޢޫދު رحمه الله ވިދާޅުވިއެވެ:

”މަގެއް މަތީ މީހަކު އިށީނދެ، އޭނާ އަތުގައި ދީނާރުގެ ގޯންޏެއް އޮވެމެ، އޭނާ ހުރަސް ކުރާ ކޮންމެ މީހަކަށް އެއިން ދީނާރެއް ދޭނަމަ، އަދި އޭނާ އާއި ވިދިގެން ހުރި އެނޫން މީހެއް، ﷲ تَعالَى އަށް ތަކްބީރު ކިޔާނަމަ، ފަހެ ތަކްބީރު ކިޔާ ފަރުދު އަޖުރުގެ ގޮތުން ބޮޑުވެގެން ވެއެވެ.“

(މިއަޘަރު) ރިވާކުރެއްވީ ޢަބޫ ނުޢައިމް، އެކަލޭގެފާނުގެ ޙިލްޔަތު ގައެވެ. އެއީ ޞައްޙަ ސަނަދަކުންނެވެ.

ތަކްބީރު ކިޔުމުގެ ވައްޓަފާޅި:

ފަހެ ނަބިއްޔު ﷺ އަރިހުން ވަކި މުޢައްޔިނު ގޮތެއްގައި ތަކްބީރު ކިޔުމުގެ ވައްޓަފާޅިއެއް ޘާބިތުކޮށް ވާރިދުވެފައި ނުވެއެވެ. އަދި ވާރިދުވެފައިވަނީ އެކަލޭގެފާނުގެ ބައެއް އަޞްޙާބުން رضي الله عنهم އަރިހުންނެވެ. އަދި އޭގެން އެންމެ ޞައްޙަ ގޮތްތައް އަހަރެމެން ކުރިޔަށް ގެނެސް ދޭނަމެވެ.


ތަކްބީރު އަޑު ހަރުކޮށް ކިޔުން ޝަރުޢު ވެގެންވުން:

އަލްބުޚާރީ އެކަލޭގެފާނުގެ ޞަޙީޙުގައި މުޢައްލަޤުކޮށް (ސަނަދު އެއްކޮށް ނުލިޔުއްވައި) ރިވާކުރެއްވިއެވެ:

”ޛުލް ޙިއްޖާ މަހުގެ ދިހަ ދުވަހު ތެރޭ އިބްނު ޢުމަރު އާއި އަބޫ ހުރައިރާ ބާޒާރު މައްޗަށް ނިކުމެވަޑައިގެން ތަކްބީރު ވިދާޅުވެތެވެ. އަދި އެދެބޭކަލުންގެ ތަކްބީރާއި އެކު މީސްތަކުންވެސް ތަކްބީރު ކިޔަތެވެ.“

‏އިބްނު ރަޖަބް ވިދާޅުވިއެވެ: މިއީ އިބްނު ޢުމަރު އާއި އަބޫ ހުރައިރާ އަރިހުން މުޖާހިދު އަރިހުން ޙުމައިދު އަރިހުން ސަލާމް އަބުލް މުންޛިރު ގެ ރިވާޔަތް ތަކުގެ ތެރެއިން އެއްޗެކެވެ.

އަހަރެން (އަލްޚުޟައިރު) ބުނަމެވެ: އޭގެ ސަނަދަކީ މައްކީ ޞައްޙަ ސަނަދެކެވެ.

ފުރަތަމަ ވައްޓަފާޅި:

އަބުލް އަޙްވަޞް އަރިހުން ރިވާވެގެން ވެއެވެ: ވިދާޅުވިއެވެ: ޢަބްދު ﷲ ބުނު މަސްޢޫދު رضي الله عنه ވިދާޅުވެ އުޅުއްވިއެވެ: اللهٌ أَكْبَرُ، اللهٌ أَكْبَرُ، لَا إِلَه إِلَّا الله، وَاللهُ أَكْبَرُ، اللهٌ أَكْبَرُ، وَلله الحَمْدُ

ރިވާކުރެއްވީ އިބްނު އަބީ ޝައިބާ ޞައްޙަ ކޫފިއްޔަ ސަނަދަކުން ނެވެ.
‏
ދެވަނަ ވައްޓަފާޅި:

އަބޫ ޢުޘްމާނުއް ނަހްދީ އަރިހުން ތިވާވެގެންވެއެވެ. ވިދާޅުވިއެވެ: ސަލްމާނުލް ފާރިސީ رضي الله عنه އަހަރެމެންނަށް ތަކްބީރު އުނގަންނަވައި ދެއްވައި އުޅުއްވިއެވެ. ވިދާޅުވެތެވެ:

ތަކްބީރު ގޮވާށެވެ: اللهٌ أَكْبَرُ، اللهٌ أَكْبَرُ كَبِيراًً ނުވަތަ ވިދާޅުވެއޭ ތަކްބީރަށް: اللّهُم أَنْتَ أَعْلَى وأَجَلُّ

ރިވާކުރެއްވީ އަލްބައިހަޤީ އެވެ. އަދި އަލްޙާފިޠު އޭގެ ސަނަދު ޞައްޙަ ކުރެއްވިއެވެ.
‏
އަހަރެން ބުނަމެވެ: އޭގެ (ސަނަދުގެ) ރާވީން ނަކީ ޘިއްޤާ ބޭކަލުންނެވެ. އަދި އޭގެ ސަނަދު ވަރުގަދަ އެވެ.

ތިންވަނަ ވައްޓަފާޅި:

ޢިކްރިމާ އަރިހުން އިބްނު ޢައްބާސް رضي الله عنهما އަރިހުން، އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވެތޭ:

اللهٌ أَكْبَرُ كَبِيراًً، اللهٌ أَكْبَرُ كَبِيراًً، اللهٌ أَكْبَرُ، وَأَجَلُّ اللهٌ أَكْبَرُ، وَلِلهِ الحَمْدُ

ރިވާކުރެއްވީ އިބްނުލް މުންޛިރު "އަލްއަޥްސަޠު" ގައެވެ. އަދި އަލްބައިޙަޤީ އެވެ. އެއީ އަޅައިގަތުމެއް ނެތް ރަނގަޅު ބަޞަރީ ސަނަދަކުންނެވެ.

ނަބިއްޔު ﷺ ނަމާދުން އަވަދިވެވަޑައިގެން ތަކްބީރު ކިޔުއްވިކަމަށް ޙަދީޘެއް ވާރިދުވެފައި ނުވެއެވެ. އެކަން ޘާބިތުވެފައިވަނީ އަޞްޙާބު ބޭކަލުން رضي الله عنهم އަރިހުން ނެވެ.

އިމާމް އަލްބުޚާރީ އިޚްތިޔާރު ކުރެއްވި ގޮތް ކަމަށް ފާޅުވަނީ، މުޤައްޔަދު ތަކްބީރު (އެއީ ޢަރަފާތް ދުވަހުގެ ފަތިސް ނަމާދުން އައްޔާމުއް ތަޝްރީޤުގެ ފަހު ދުވަހުގެ އަޞްރު ނަމާދާއި ހަމަޔަށް، ކޮންމެ ނަމާދެއް ސަލާމް ދިނުމަށްފަހު — ކޮންމެ ފަރުދެއް އަމިއްލަޔަށް — ކިޔާ ތަކްބީރު) އެކަލޭގެފާނު ކަނޑަ ނުއަޅުއްވަކަމެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނު ޞަޙީޙު ގައި ބާބު ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ ގޮތުން ފާޅުވަނީ، ތަކްބީރު ވަނީ މުޠްލަޤު ކޮށް ކަމެވެ. (އެއީ ޛުލް ޙިއްޖާ ދިހަ ދުވަހާއި އައްޔާމުއް ތަޝްރީޤު ގެ ފަހު ދުވަހުގެ އިރު އޮއްސުމާއި ހަމަޔަށް ވަކި ޚާއްޞަ އަދަދަކާއި ދަނޑިވަޅެއް ނެތި ކިޔޭ ތަކްބީރެވެ.)
والله وأعلم.

އަލްމަރްވަޒީ، މައިމޫނު ބުނު މިހްރާން އަރިހުން ރިވާކުރެއްވިއެވެ. ވިދާޅުވިއެވެ: ”މީސްތަކުން (ޛުލް ޙިއްޖާ) ދިހަ ދުވަހުގައި ތަކްބީރު ކިޔުމުގައި ވަނިކޮށް އަހަރެންނަށް ފެނުނެވެ. އޭގެ ގިނަގުނަ ކަމުން (އެއަޑުތަކަކީ) ރާޅުބާނީ ތަކެއް ގޮތުގައި އަހަރެންނަށް ސިފަ ވެގެންދިޔައެވެ.“ އަދިވެސް ވިދާޅުވިއެވެ: ތަކްބީރު ކިޔުން ދޫކޮށް މީސްތަކުން ވަނީ މިހާރު (މިކަމުގައި) ހީނަރުވެފައެވެ.“

(މި އަޘަރު) ޛިކުރު ކުރެއްވީ އަލްޙާފިޠު އިބްނު ރަޖަބް "ފަތުޙުލް ބާރީ" ގައެވެ.


=

Читать полностью…

•
🌘 ޛުލް ޤައިދާ މަސް ނިމި، މާދަމާ އަކީ ބަރަކާތް ތެރި ޛުލް ޙިއްޖާ މަހުގެ ފުރަތަމަ ދުވަހެވެ.

އެހެންކަމުން މިރޭ އިރު އޮއްސުމާއި އެކު މިބަރަކާތްތެރި ދިހަ ދުވަސް ފެށުނީއެވެ.


‏الله ﷻ ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ:

﴿وَالْفَجْرِ وَلَيَالٍ عَشْرٍ﴾
”ފަތިސް ގަންދެއްވަމެވެ. އަދި ދިހަ ރޭ ގަންދެއްވަމެވެ.“

[الفجر : ١-٢]

އިބްނު ޖަރީރް އައްޠަބަރީ ވިދާޅުވިއެވެ:

”އަޅަމެންގެ ރައްބު ފަތިސް ގަންދީ ހުވާ ކުރެއްވީ އެއަށް ޘަނާ ވަޙީ ކުރެއްވުމުގެ ގޮތުންނެވެ. އެއީ ދުވާލުގެ ފެށުމެވެ. އަދި މަތިވެރި އެއްޗަކުން މެނުވީ އެއިލާހު ހުވާ ނުކުރައްވަތެވެ.“

އެއިލާހުގެ ވަޙީ: وَلَيَالٍ عَشْرٍ (އަދި ދިހަ ރޭ ގަންދެއްވަމެވެ.)

އިބްނު ޢައްބާސް އާއި މުޖާހިދު އަދި ޤަތާދާ ތަފްސީރު ކުރެއްވީ، މިއީ ޙައްޖު މަހުގެ ދިހަ ދުވަސް ކަމުގައެވެ.

~ގަލަންދާނު

Читать полностью…

އުޟްޙިޔާ: ޙުކުމް، ތަޢްރީފު، ޝަރުޠު، ވަޤުތު

~ ގަލަންދާނު

Читать полностью…

⏺ ”ޛުލް ޙިއްޖާ މަހުގެ ދިހަ ދުވަހުގެ ތެރޭ ޝަރުޢު ވެފައިވާ އަޅުކަންތައް، ދެ ބަޔަކަށް ބެހެއެވެ:

⓵ މި ދުވަސްތަކުގައި މެނުވީ ޝަރުޢުވެގެން ނުވާ ވަކި ޚާއްޞަ އަޅުކަން ތައް؛ ޙައްޖު އާއި އުޟްޙިޔާ އަދި — ވަކި ޚާއްޞަ ސިފަޔެއްގައި ކިޔޭ — ތަކްބީރު ފަދަ.

⓶ މި ދުވަސްތަކާއި އެހެނިހެން ދުވަސްތަކުގައިވެސް ޢާންމު ގޮތެއްގައި ޝަރުޢުވެގައިވާ އަޅުކަންތައް؛ (ސުންނަތް) ރޯދަ އާއި ނަމާދާއި އަދި އެންމެހާ ކުއްތަން ވުމުގެ ޢަމަލުތައް — އެހެނީ މިތަކެތި ވަނީ މިދުވަސް ތަކަށް (އޭގެ މޮޅު އިތުރުކަން) ކަށަވަރުވެފާއި.“

ޝެއިޚް ޢަބްދު الله އައްސަޣްދު

~ ގަލަންދާނު

Читать полностью…

#حديث_صحيح

عن أَبِي قَتَادَةَ قَالَ كُنَّا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذْ قَالَ بَعْضُ الْقَوْمِ لَوْ عَرَّسْتَ بِنَا يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ إِنِّي أَخَافُ أَنْ تَنَامُوا عَنْ الصَّلَاةِ قَالَ بِلَالٌ أَنَا أَحْفَظُكُمْ فَاضْطَجَعُوا فَنَامُوا وَأَسْنَدَ بِلَالٌ ظَهْرَهُ إِلَى رَاحِلَتِهِ فَاسْتَيْقَظَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَقَدْ طَلَعَ حَاجِبُ الشَّمْسِ فَقَالَ يَا بِلَالُ أَيْنَ مَا قُلْتَ قَالَ مَا أُلْقِيَتْ عَلَيَّ نَوْمَةٌ مِثْلُهَا قَطُّ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ قَبَضَ أَرْوَاحَكُمْ حِينَ شَاءَ فَرَدَّهَا حِينَ شَاءَ قُمْ يَا بِلَالُ فَآذِنْ النَّاسَ بِالصَّلَاةِ فَقَامَ بِلَالٌ فَأَذَّنَ فَتَوَضَّئُوا يَعْنِي حِينَ ارْتَفَعَتْ الشَّمْسُ ثُمَّ قَامَ فَصَلَّى بِهِمْ. (رواه البخاري (595) ومسلم (681) والنسائي (846) واللفظ له)
މާނައީ: އަބޫ ޤަތާދާ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހުގެ ކިބައިން ރިވާ ވެގެންވެއެވެ. (ދަތުރެއްގައި) ތިމަން ބޭކަލުން، ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައާ އެކުގައި ވަނިކޮށް ބައެއް ބޭކަލުން ދަންނަވައިފިއެވެ. “ﷲ ގެ ރަސޫލާއެވެ! ތިމަންބޭކަލުންނާއިގެން ވަރުބަލި ފިލުވާލައި އަރާމުކޮށްލުމަށްޓަކައި (ރޭގަނޑެއްގައި) މަޑުކޮށްލުން ކީއްތޯއެވެ؟” ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. “ތިޔަބޭކަލުން ނިދުމުގެ ސަބަބުން ނަމާދު ފާއިތުވެދާނޭ ކަމުގެ މައްޗަށް ތިމަންކަލޭގެފާނު ބިރުފުޅުގަނެއެވެ.” ބިލާލް ވިދާޅުވިއެވެ. “ތިމަންކަލޭގެފާނު ތިޔަކަންތައް ބަލާދޭނަމެވެ. (ނުނިދާ ހުރެ، ނަމާދު ވަޤުތު ޖެހުމުން ހުރިހާ ބޭކަލުން ހޭލައްވާނަމެވެ.)” ދެން އެބޭކަލުން އޮށޯވެވަޑައިގެން ނިދިކުރައްވައިފިއެވެ. ބިލާލުގެފާނު ރާޙިލާގައި ލެނގިލެއްވުމާއެކު އެކަލޭގެފާނުވެސް ނިދިޖެހިއްޖެއެވެ. ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ އަށް ހޭފުޅުލެއްވުނު އިރު، އިރުގެ ފުރަތަމަ ބައި ފެންނަވަރަށް އިރު އުދަރެހުން އަރައިފިއެވެ. ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. “ބިލާލުގެފާނެވެ! އެހެން ވިދާޅުވެފައި ތިހެއްދެވީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ؟ އެކަލޭގެފާނު ދެންނެވިއެވެ. “ދުވަހަކުވެސް ތިމަންކަލޭގެފާނަށް މިފަދަ (ގަދަ) ނިންޖެއް ކުރިމަތިނުވެއެވެ.” ދެން ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. “އެއިލާހު އިރާދަކުރައްވާ ކޮންމެ ވަޤުތަކު އެއިލާހު ތިޔަބައިމީހުންގެ ފުރާނަތައް ހިއްޕަވަތެވެ. އަދި އެއިލާހު އިރާދަކުރައްވާ ކޮންމެ ވަޤުތަކު އެފުރާނަތައް އަނބުރާ ހަށިގަނޑުތަކަށް ރައްދުކުރައްވައެވެ. އޭ ބިލާލުގެފާނެވެ! ތެދުވާށެވެ! ނަމާދަށް ބަންގި ދެއްވާށެވެ!” ދެން ބިލާލުގެފާނު ތެދުވެވަޑައިގެން ނަމާދަށް ބަންގި ދެއްވިއެވެ. އަދި އެބޭކަލުން ވުޟޫކުރެއްވިއެވެ. އޭރު ހުރީ އިރު އަރައިފައެވެ. ދެން ނަބިއްޔާ ތެދުވެވަޑައިގެން އެބޭކަލުންނައިގެން ނަމާދު ކުރެއްވިއެވެ.“

(މިއީ މިޙަދީޘުގެ ރިވާޔަތް ތަކުގެ ތެރެއިން އައްނަސާއީ ރިވާކުރެއްވި އަބޫ ޤަތާދާގެ ރިވާޔަތުގެ ލަފްޒު)

Читать полностью…

②
މިއެންމެ ބޭކަލުން ދެކިލެއްވީ ވަކި ޚާއްޞަ ވަޤުތުތަކެއްގައި ނަމާދު ކުރުން ނަހީ އައިސްފައިއޮތް އޮތުމަކީ ފަރުޟު ފިޔަވައިވާ ނަފްލު (ސުންނަތް) ނަމާދުތަކަށް ކަމުގައެވެ. ދަލީލެއް ގޮތުގައި އެކަން ކުޅައުމަށް އިތުރުއެކަލޭގެފާނުން ﷺ ކުރެއްވި އަމުރުފުޅަށް ބިނާކޮށެވެ. އެއީ ފަތިސް ނަމާދުން އެއްރަކުޢަތް ކޮށްފި މީހާ، ދެން އިރުއަރައިފިނަމަ، އެއާއި އެކު އަނެއް ރަުޢަތްވެސް ކުޅައުމަށެވެ. އަދި އޭރުން އޭނާއަށް ނަމާދު ފުރިހަމަ ވީ ކަމުގައެވެ. މިޙަދީޘު އިހު ޛިކުރުކުރެވިއްޖެއެވެ. ⁽¹⁾

އަދިވެސް ދަލީލު ގެންނަވަނީ އިތުރުއެކަލޭގެފާނުން ﷺ ގެ މިޙަދީޘްފުޅުގެ ޢާންމު މާނައިންނެވެ: ( مَنْ نَامَ عَنْ صَلاةٍ أَوْ نَسِيَهَا فَلْيُصَلِّهَا إِذَا ذَكَرَهَا ) رواه البخاري (597) ومسلم (684)
”ނިދިގެން ނުވަތަ ހަނދާން ނެތިގެން ނަމާދެއް ދޫކޮށްލެވިއްޖެ މީހާ ހަނދާންވި އިރަކުން އެ ނަމާދު ކުރާށެވެ.“

އަދި މިއީ އޭނާ އެއަށް ހަނދުމަވެއްޖެ ކޮންމެ ވަޤުތަކަށް ޢާންމު އެންގެވުމެކެވެ. ނަހީގެ ވަޤުތު ނޫނީ އެނޫން ވަޤުތެއް ވިޔަސް ފަރުވާލެއް ނެތިއެވެ.

⚠️ބަޔަކު ބުނާނަމަ: ތިބުނުމުން ނަހީގެ ވަޤުތުތަކުގައި ނަމާދު ކުޅައުން މަނައު ވުމުގެ ޢާންމު ޤަޥްލާއި ތަޢާރުޟު ވެޔޭ، އެހެނީ އޭގައި ނާފިލާ ނަމާދަކާއި ފަރުޟު ނަމާދެއް އިސްތިޘްނާ ކުރައްވާފައި ނުވެޔޭ.

އެއަށް ބުނެވެއެވެ: އެ އަމުރު އުފުލެވެނީ ނާފިލާއަށެވެ. އަދި ޢާންމު މަނަލުން ފަރުޟު ނަމާދު އެކަހެރި ކުރެވި އިސްތިޘްނާއެއް ދެވެއެވެ. އެއީ (އެނަމާދުގެ) ވަޤުތު އެހިނދުގައި ފަރުޟުވީކަން ދަލީލުކޮށެވެ. އެހެނީ އެކަން ކުޅައުން ނަހީގެ ވަޤުތުގައި ޖާއިޒުވެގެން ވެއެވެ. އެއީ ޢަސުރު ނަމާދުވެސް އިރުއޮއްސޭއިރު ކުރެވޭ ފަދައިން ނެވެ. އަދި މިކަމުގައި ޚިލާފެއް ނުވެޔޭ ސަމްރާ (ބްނު ޖުންދުބް) އަރިހުން މެނުވީއެވެ. އަދި ފަތިސް ނަމާދު ކުރަން ހުއްޓައި އިރުއުދަރެހުން އަރައްޖެ މީހާ، އެނަމާދު ފުރިހަމަކޮށް ނިންމާން އޮތް ދަލީލުގެ މައްޗަށްވެސް އެވެ. އަދި (ފިޤުހީ އުޞޫލު) ދެ ޢާންމު އަމުރެއް ތަޢާރަޟު ވާނަމަ، އަދި އެއިން އެކައްޗަކީ ލާޒިމުވެވޭ ވާޖިބެއް ކަމުގައި ވެފައި، އަނެކައްޗާކީ މަނައުވެވޭ މަނަލެއް ކަމުގައި ވާނަމަ، އިސްކުރުން ވަނީ ލާޒިމުވެގެންވާ ވާޖިބުކަމެވެ. އެހެނީ އެގޮތް ރައްކާތެރިއެވެ.

އަދި މީގެ މައްޗަށް (މިއުޞޫލުގެ މައްޗަށް) ދަލީލު ކުޮށްދެނީ: ނަމާދު ކުރައްވަން ހުންނެވި އަބޫ ސަޢީދުލް މުޢައްލިމީ އަށް ނަބިއްޔު ﷺ ގޮވާލެއްވުމުން، ސަލާމް ދިނުމަށް ފަހުގައި މެނުވީ އިޖާބަނުދެއްވީތީ، އެކަމާ، އިޖާބަދިނުން ފަސްކުރެއްވީތީ އިތުރުއެކަލޭގެފާނުން ނުރުއްސެވި ކަމެވެ. އަދި ޙަދީޘް ކުރެއްވިޔޭ: ﷲ ވަޙީ ނުކުރައްވައިހޭ: {اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ} (ﷲ އާއި رسول އާ ކަލޭމެނަށް އަމުރުކުރައްވައިފިއްޔާ ކަލޭމެން ﷲ އާއި رسول އާއަށް ޖަވާބުދޭށެވެ!)

މިއިން ދަލީލުކޮށްދެނީ، އެކަމެއް ލާޒިމުކޮށް ވާޖިބުކުރުވާ ޢާންމު ނައްޞުތައް އިސްވެޔޭ މަނައުކޮށް މަނައުކުރުވާ ޢާންމު ނައްޞުތަކުގެ މައްޗަށް — އަދި މިތާގައި އެއީ ނަމާދުގައި ވާހަކަދެއްކުމުގެ މައްޗަށް އޮތް ނަހީއަށެވެ.

❌މިއީ ހުއްދަ ނުވަތަ އެދެވިގެންވާ ކަންކަމުގެ މައްޗަށް ހުރި ޢާންމު ނައްޞުތަކާއި ޚިލާފަށެވެ. ފަހެ އެތަކެތި މަނައުކޮށް މަނައުކުރުވާ ޢާންމު ނައްޞުތަކުގެ މައްޗަށް އިސް ނުކުރެވޭ ހުއްޓެވެ. އެހެންކަމުން (އެފަދަ ނަމާދުތައް) ނަހީގެ ވަޤުތުތަކުގައި ނުކުރުމީ ގާތް ގޮތެވެ.

ދެންފަހެ، ސުންނަތުން އެކަމަށް ދަލީލުވާ ފަދައިން، އިމާމު މީހާ ޚުޠުބާ ދެނިކޮށް ކުރެވޭ ދެރަކުޢަތް، ހަމަކަށަވަރުން މިސްކިތުތެރެއަށް ވަންނަމީހާއަށް ވާ މިއަމުރުގެ ނައްޞު، އިމާމް މީހާ ޚުޠުބާ ދެނިކޮށް ނަމާދު ނުކުރުމަށް އޮތް ނައްޞާއި މުޑިއެރުމެއް ނުވެއެވެ.


✅ އަދި މުސްލިމް ނަޤުލުކުރެއްވި އަބޫ ޤަތާދާގެ ޙަދީޘުގައި ވެޔޭ، އިތުރުއެކަލޭގެފާނުން އެނަމާދު ކުރެއްވީ އެހެން ހުރިހާ ދުވަހެއްގައިވެސް ކުރައްވާފަދައިންނޭ.

މިއިން ދަލީލުކުރަނީ، ފަތިސް ނަމާދު ކުރުންވަނީ އިތުރެއް އަދި މަދެއްވެސް ނުކޮށް އެހެން ހުރިހާ ދުވަހެއްގައިވެސް އެކުރާ ބީދާއިން ކަމެވެ.

އަދި ޛޫ މިޚްބަރް އަލްޙަބަޝީގެ ރިވާޔަތުގައި ވަނީ: ވިދާޅުވިޔޭ: ފަހެ އެކަލޭގެފާނު އަވަސްއަރުވައިލެއްވުމެއްނެތި އެނަމާދުކުރެއްވިޔޭ އެވެ.

އަދި މިތަކެތި އިބްނު ޢުމަރު އަރިހުން ރިވާވެފައިވާ ޙަދީޘަށް ރައްދުދެއެވެ. އެއީ އެދުވަހުގެ ފަތިހުގައި ނަބިއްޔު ﷺ އެބޭކަލުންނާއިއެކު ނަމާދު ކުރެއްވިޔޭ ، އެގޮތުން ކިޔަވާ ވިދާޅުވި {قل يا أيها الكافرون} އާއި {قل هو الله أحد} އޭ އެވެ. ދެން ޙަދީޘް ކުރެއްވިޔޭ: ( صليت بكم بثلث القرآن ، وربع القرآن ) ”ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ތިޔަބައިމީހުންނާއިއެކު މިނަމާދު ކުރީ ޤުރުއާނުގެ ތިންބައި ކުޅަ އެއްބަޔާއި ހަތަރުބައިކުޅަ އެއްބައިންނެވެ.“ އަދި ޙަދީޘް ކުރެއްވިޔޭ: ( إذا نسيت صلاة الفجر إلى صلاة العشاء فذكرتها ، [ فابدأ ] ، فإنها كفارتها ) ”ތިބާ އިޝާ ނަމާދާއި ހަމަޔަށް =

Читать полностью…

ފޮޓޯ: ނަމާދު ކުރުން ނަހީ ވަޤުތުތައް
~ ގަލަންދާނު

Читать полностью…

(އެހެން ޕްލެޓްފޯމް ތަކަށް ޝެއަރ ކުރައްވާއިރު، HD ފޮޓޯ ޝެއަރ ކުރެއްވުން އެދެން.)

~ ގަލަންދާނު

Читать полностью…

[ފޮޓޯ 2] އަންހެނާގެ އިޙްރާމް (hd ލިންކް)
~ ގަލަންދާނު

Читать полностью…