1843
ޢިލްމު އަދި އެއަށް ލޯބިކުރާ ދަރިވަރުންނަށް Notes by, ibn Fahmī Dīdī عفا الله عنه Friends & family
💎 The Ruling On Initiating The Greeting Of As-salām
❝ The matter of As-salām is weighty, its status is immense, and its reward is abundant.
Scholars differed on the ruling regarding initiating As-salām, while agreeing on the obligation of responding to it.
1️⃣ Most scholars consider it a Sunnah, and responding to it obligatory (wājib).
They cite the words of Allah —ʿAzza wa Jall— as evidence:
▶️وَإِذَا حُيِّيتُم بِتَحِيَّةٖ فَحَيُّواْ بِأَحۡسَنَ مِنۡهَآ أَوۡ رُدُّوهَآۗ◀️ (4:86)
[And when you are greeted, respond with a better greeting or at least similarly.]
They stated that His statement, {And when you are greeted,} indicates that initiating greetings is recommended, while responding to it is obligatory.
2️⃣ Some scholars, including Shaykh al-Islām Ibn Taymiyyah, considered it obligatory.
This second opinion is more likely to be correct and weightier, because the Messenger of Allah (peace and blessings be upon him) established it (i.e., initiating the salām) as a right of every Muslim over his fellow Muslim when they meet. He said:
«حَقُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ سِتٌّ:... إِذَا لَقِيتَهُ فَسَلِّمْ عَلَيْهِ»
[The rights a Muslim has over another Muslim are six... When he meets him, he should greet him.]
Rather, he, peace and blessings be upon him, ordered the spread of Al-Salām. He said:
«لاَ تَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّى تُؤْمِنُوا وَلاَ تُؤْمِنُوا حَتَّى تَحَابُّوا . أَوَلاَ أَدُلُّكُمْ عَلَى شَىْءٍ إِذَا فَعَلْتُمُوهُ تَحَابَبْتُمْ أَفْشُوا السَّلاَمَ بَيْنَكُمْ»
[You shall not enter Paradise so long as you do not affirm belief (in all those things which are the articles of faith) and you will not believe as long as you do not love one another. Shall I not guide you to something that, if you do it, will foster love amongst you? Spread Al-Salām among yourselves.]
He declared that entrance to Paradise depended on it; this, and the aforementioned evidence, all indicated an obligation. ❞
— Shaykh Al-Muḥaddith ʿAbdullah Al-Saʿd (text)
~ Galandān 🖋
ސަމާލުކަމަށް:
❞ ޙުރުމަތް ތެރި މައްސަރު ތަކުގެތެރެއިން ވުން ފިޔަވައި، ރަޖަބް މަހުގެ ފަޟުލު ވަންތަ ކަމާއި މެދު އެއްވެސް އެއްޗެއް ޞައްޙަ އެއް ނޫނެވެ. މިހެންކަމުން އެހެން މައްސަރުތަކަށް ނުވާ ޚާއްޞަ އަޅުކަންތަކުގެ ތެރެއިން އަޅުކަމެއް އެއަށް ޚާއްޞަވެފައި ނުވެއެވެ. އެއީ "ޞަލާތުއް ރަޣާއިބު" ފަދައެވެ. ފަހެ މިއީ އެއަކަށް އެއްވެސް އަޞްލެތް ނެތް އެއްޗެކެވެ. ❝
— އައްޝައިޚް އަލްމުޙައްދިޘް ޢަބްދު ﷲ އައްސަޢްދު (މަޞްދަރު)
~ ގަލަންދާނު 🖋
#حديث_ضعيف
Ḥadīth of ʿĀʾishah may Allah be pleased with her, that “the Prophet, may Allah bless him and grant him peace, used to perform ghusl for four reasons: sexual defilement, on Friday, after cupping and washing the dead.” Narrated by Abū Dāwūd, who classed it as weak.
It was classed as weak by a group of ḥadīth scholars, such as Aḥmad, Abū Zurʿah, al-Nasāʾī, and al-Dāraquṭnī. Those who classed it as “ṣaḥīḥ according to Muslim’s criteria” made erred.
Imām Aḥmad was asked about ghusl after washing the dead, and he said: “There is no authentic ḥadīth on this.”
— Fahd bin Al-Sunīd (text)
~ Galandān 🖋
ޚުޟައިރިއްޔަ ސިލްސިލާ (13)
⬆️ހިޖުރަޔާއި ޖިހާދުގެ ރާސްތާއާއި ނުލައި އިސްލާމީ ދަޥްލަތެއް ޤާއިމުވާނެތޯއެވެ؟
①
ސުވާލު: ޙާލަތް ބަދަލުކުރުމަށްޓަކައި އޮތް މަންހަޖާއި މެދު (އެބަހީ: އެކަމުގެ ރާސްތާއާއިމެދު) ˺އުއްމަތް˹ ހޭޖެއްސެވުމުގެ ޙަރަކާތުގެ ⁽¹⁾ ބައިވެރިންގެ ތެރޭގައި އޮތް ކޯޅުންގަނޑާއި މެދު ޝެއިޚުގެ ރައުޔަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟ އެހެނީ އޭގެ ތެރެއިން ބައެއް ދެކެނީ ޙައްލު ވަނީ ޖިހާދުގައި ކަމެވެ. އަދި އަނެއް ބައިމީހުން ދެކެނީ ކެރިކުޅަދާނަ ޖީލެއް އުއްފެއްދުމުގެ ގޮތުން ތަރުބިއްޔަތު ދިނުމާއި ވެރިކަމުގެ ގޮބަޅިއާއި ނުތޮޅެ ދުރުހެލިވެތިބުން ލާޒިމުކަމުގައެވެ. އަދި މިއިން ކޮންމެ ބަޔަކު އަނެއްބަޔަކާއި އަރައިރުން ވަމުންދެއެވެ. ވީމާ އިއްޒަތްތެރި ޝެއިޚުގެ ރައުޔަކީ ކޮބައިތޯއެވެ.
ޖަވާބު: އެއްވެސް ޝައްކެތް ނެތް ގޮތުގައި، މިކަމުގައި ޙައްޤު ބުނުން އޮތީ ޙައްލަކީ ޖިހާދު ކަމުގައި ބުނި ފަރާތްތަކާއި އެކުގައެވެ. އަދި ނަބިއްޔު ﷺ އެކަލޭގެފާނުގެ ޢަމަލުފުޅުން ދަލީލު ދެއްކެވި އެއްޗަކީ މިއެވެ. އަދި އިސްލާމީ ދަޥްލަތް ޤާއިމު ކުރުމުގައި އެކަލޭގެފާނުގެ ސީރަތްޕުޅާއި މަގުދެއްކެވުން އެއެއްގައި އޮތް އެއްޗަކީވެސް މިއެވެ.
އަދި ހިޖުރަކޮށް ˺ކާފަރުންގެ ގޮބޮޅިގަނޑުން މުސްލިމުން ދިރުއުޅޭ˹ ބިން ވަކިކުރައްވައި އެތަނުގައި ﷲ ގެ ޝަރީޢަތް ޤާއިމު ކުރައްވައިގެން މެނުވީ އިސްލާމީ ދަޥްލަތެއް ޤާއިމު ކުރުމަށް ކުޅަދާނަކަން ލިބިވަޑައި ނުގަންނަވައެވެ. ދެން ޖިހާދު ފެއްޓެވިއެވެ.
އަރަހުށި އިލާހު ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ:
﴿لَّقَدۡ كَانَ لَكُمۡ فِي رَسُولِ ٱللَّهِ أُسۡوَةٌ حَسَنَةٞ﴾ (الأحزاب 21)
[މާނައީ: ހަމަކަށަވަރުން رَسُوْلُ الله ﷺ ގެ ބަސްފުޅާއި ޢަމަލު ފުޅުގައި އެކަލޭގެ ފާނުންގެ ސީރަތުގައި ކަލޭމެންނަށް ރަނގަޅުވެގެންވާ ރިވެތި ނަމޫނާ ވެއެވެ.]
ފަހެ ތާރީޚުގައި އިސްލާމީ ދަޥްލަތެއް ޤާއިމު ކުރިބައެއް ޤާއިމުކޮށްފައިވާ ގޮތަކީ މިއެވެ. އެހެންކަމުން ހިޖުރަޔާއި، ނުޞްރަތާއި (އެބަހީ: ހިޖުރަކުރެވޭ ބިމުގައި ޤާއިމުވުމަށް ބާރާއި މަދަދުވެރިކަންދޭ ބައެއްގެ އެހީތެރިކަން) އަދި ދެބައި ވަކިވުމާއި އެއަށްފަހު ޖިހާދާއި ނުލަޔެއް، އިސްލާމީ ދަޥްލަތެއް ޤާއިމުވެފައި ނުވެއެވެ.
ދެންފަހެ ޝިރުކީ ޕާލަމެންޓުތަކުގެ ރާސްތާއިން އިސްލާމީ ވެރިކަން ޤާއިމުކުރުމީ ލާހިކު ކަމެއް ނޫނެވެ. (ޚުދު ތާރީޚުން ވެސް މީގެ ނާކާމިޔާބީ އަށް ހެކިލިބެއެވެ.)
އަރަހުށި އިލާހު ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ:
﴿فَٱصۡدَعۡ بِمَا تُؤۡمَرُ وَأَعۡرِضۡ عَنِ ٱلۡمُشۡرِكِينَ﴾ (الحجر 94)
[މާނައީ: ފަހެ، ކަލޭގެފާނަށް أمر ކުރައްވާގޮތަށް، ފާޅުގައި دين އަށް ގޮވައިލައްވާށެވެ! އަދި شريك ކުރާ މީހުންނާ އެއްކިބާވެ ވަޑައިގަންނަވާށެވެ!] ⁽²⁾
އަދި މި ˺އާޔަތުގައި މިވާ˹ ޙުކުމްތެރޭ ސިޔާސީ ބާރު ހޯދުމަށް އެވެރިންނާއި އެކު އެއްބަސްވުންތަކަށް އައުންވެސް ހިމެނެއެވެ. އަދިކިއެއްތަ އާޔަތުން ދޭހަކޮށްދެނީ ޝަރީޢަތާއި ޚިލާފަށް އެވެރިން ހޯދާ ދުނިޔެވީ ނަފާތަކަކުން މުސްލިމުންނަށް ލާބައެއް ލިބުނެއްކަމަކުވެސް، ޙައްޤު ބަސް ފާޅުކޮށް ބުނުމެވެ.
އަރަހުށި އިލާހު ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ:
﴿ٱتَّبِعۡ مَآ أُوحِيَ إِلَيۡكَ مِن رَّبِّكَۖ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ وَأَعۡرِضۡ عَنِ ٱلۡمُشۡرِكِينَ﴾(الأنعام 106)
[މާނައީ: ކަލޭގެފާނުގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ حضرة ން ކަލޭގެފާނަށް وحى ކުރެއްވި ތަކެއްޗަށް تبع ވެވަޑައިގަންނަވާށެވެ! އެކަލާނގެމެނުވީ، حق ވެގެން އަޅުކަމެއްވެވޭ إله އަކު ނުވެއެވެ. އަދި ކަލޭގެފާނު مشرك ންނާ އެއްކިބާވެވަޑައި ގަންނަވާށެވެ!]
އަދި މިތާނގައި ˺އެއްކިބާވާށޭ˹ މިއޮތް ﴿وَأَعۡرِضۡ﴾— މިލަފުޒަކީ ˺ވަކި ޙާލަތަކަށް ޚާއްޞަ ކުރެވިފައި ނެތް˹ ޢާންމު ލަފުޒެކެވެ.
އަދިވެސް އަރަހުށި އިލާހު ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ:
﴿وَقُلِ ٱلۡحَقُّ مِن رَّبِّكُمۡۖ فَمَن شَآءَ فَلۡيُؤۡمِن وَمَن شَآءَ فَلۡيَكۡفُرۡۚ﴾(الكهف 29)
[މާނައީ: (އޭ رسول ﷲ އެވެ!) އަދި ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވާށެވެ! "حقّ އެވަނީ ކަލޭމެންގެ ربّ ގެ حضرة ންނެވެ. (هداية ދެއްކެވުމާއި މަގުފުރެއްދެވުން ވަނީ ހަމަ އެކަލާނގެ حضرة ގައެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނަކަށް ނޫނެވެ.) ފަހެ އީމާންވާން އެދޭމީހަކު އެމީހަކު إيمان ވާށެވެ! އަދި ކާފަރުވާން އެދޭމީހަކު ފަހެ އެމީހަކު ކާފަރުވާށެވެ! (އެމީހަކު އެދޭގޮތެކެވެ.)]
އަދިވެސް އަރަހުށި އިލާހު ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ:
﴿وَٱلۡفِتۡنَةُ أَكۡبَرُ مِنَ ٱلۡقَتۡلِۗ﴾(البقرة 217)
[މާނައީ: އަދި شِرْكُ ކުރުމުގެ ފާފަ މީހުން މެރުމުގެ ފާފައަށްވުރެ މާބޮޑެވެ.]
އަދިވެސް އަރަހުށި އިލާހު ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ:
﴿وَٱلۡفِتۡنَةُ أَشَدُّ مِنَ ٱلۡقَتۡلِۚ﴾(البقرة 191)
[މާނައީ: އަދި އެމީހުން މަރާހެދުމަށްވުރެ شِرك ކުރުމުގެ ފާފަ މާބޮޑެވެ.]
އަދި ˺ސުވާލުގައި ނަންގަނެވުނު މީހުން˹ މިބުނާފަދަ ތަރުބިއްޔަތަކީ ނަބަވީ ދަޥްރުން ފެށިގެން މިއަދާއި ހަމަޔަށް ދުވަހަކުވެސް އެއަކުން އިސްލާމީ ދަޥްލަތެއް ޤާއިމު ކުރެވުނު އެއްޗެއް ނޫނެވެ.
=
📝 ޝަރީޢަތް ލަސްލަހުން ތަންފީޛު ކުރެވިދާނެހެއްޔެވެ؟
~ އައްޝެއިޚް އަޙްމަދް މޫސާ ޖިބްރީލް (حـفظه اللـه)
📄 ދިވެހި ޕީޑީއެފް (ޑައުންލޯޑް)
📄 ދިވެހި މސވޯޑް (ޑައުންލޯޑު)
[English]
~ ގަލަންދާނު 🖋
④
⬆️ނުޝޫޒު ކަމަށް ނުބެލެވޭ ކަންކަމުގެ ބައެއް މިޘާލުތައް
1️⃣ﷲ އަށް އުރެދުމެއްގައި ފިރިމީހާއަށް އެކަނބުލޭގެ ނުކިޔަމަންތެރިވުން.
2️⃣އެކަމަކަށް ކިޔަމަން ގަނެއްޖެ ނަމަ އޭނާގެ ނަފްސަށް ނޫނީ ދީނަށް ގެއްލުމެއް ފޯރަފާނެ ކަންކަން. ނުވަތަ އެކަމަކީ އެކަނބުލޭގެއަށް ދަތި އުނދުގުލާއި ކުރިމަތިލާން ޖެހޭ ކަމަކަށްވުން. (މިގޮތުން ކުފުރުގެ ބިމަކަށް ދާން އޭނާއަށް އަމުރުކޮށްފިނަމަ އެކަމަށް އިންކާރު ކުރެވިދާނެއެވެ. އަދި އެއީ ނުކިޔަމަންތެރިވުން ކަމުގައި ނުބެލެވޭނެއެވެ.)
3️⃣ފަރުޟު ވެގެންވާ ޙައްޖު ނުވަތަ ހިޖުރަ ކުރުމަށްޓަކައި އޭނާ ދަތުރު ކުރުން. އަދި ފިރިމީހާ މިކަމުން މަނައު ކުރާ ހިނދު އެކަނބުލޭގެ އެކަމުގައި ކުރިޔަށް ދިޔަޔަސް ރާޖިޙު ޤަޥްލަކީ ނުކިޔަމަންތެރިކަމުގެ ޙުކުމުގެ ތެރެއަށް ނުވެއްޓޭނޭ ކަމެވެ. އަދި އެހެނަސް އެދެވިގެންވަނީ އިޛުނަހޯދައި އޭނާއަށް މަޑުމޮޅިވުމެވެ.
4️⃣ޝަރުޢީ ޢުޛުރަކާއި ލައިގެން ނުވަތަ ޖިސުމުގެ ޢުޛުރަކާއި ލައިގެން، އެއްދާން ކުރުމަށް އިޖާބަ ނުދިނުން. މިޘާލަކަށް އެތަނަކީ ނިވާކަން ކުޑަ ނޫނީ އާދަކާދާގައި އަޢިބު ތަނަކަށް ވުން. ނޯޓް: އެހެނަސް ޙައިޟުވެރިޔާ ހަމައެކަނި އެކަމުގެ ސަބަބުން އިޖާބަ ނުދީ ނުހުރެވޭނެއެވެ. އެހެނީ ނިވަލަކާއި އެކު ޖިމާޢު ވުމާއި ނުލައި ފިރިމީހާއަށް އޭނާއާއި ގާތްވުން ނައްޞުން ޙުއްދަކޮށްފައި ވުމުންނެވެ. އައްރަޥްޟާ ގައި އައްނަވަވީ މިކަމަށް އިޝާރާތް ކުރެއްވިއެވެެ.
5️⃣އޭނާގެ އަމިއްލަ ގާތްތިމާގެ މީހުންނާއި ނޫނީ ފިރިމީހާގެ ގާތްތިމާގެ މީހުންނާއި މެދު، އެބައިމީހުންގެ ދީނުގެ ފަސާދައަށްޓަކައި ނޫނީ އެކަނބުލޭގެ ނުވަތަ އޭނާގެ ދަރިންނަށް ގެއްލުންފޯރާތީ ގުޅުން ކެނޑުން
1️⃣އޭނާއަށް ބުރަކަން ބޮޑު ނުވަތަ ނުކުޅަދާނަ ކަމެއް ކުރުމަށް އެންގުމުން ކިޔަމަން ނުވުން. (ﷲ މީހަކަށް ކުޅަދާނަ ވަރަކަށް ނޫނީ ބުރައެއް ނުޖައްސަވަތެވެ.)
7️⃣ފިރިމީހާގެ ދެވަނަ އަންބަކާއި އެކު، އެއް ގޭބިސީއެއްގައި އުޅުމަށް އޭނާ ކުރާ އިންކާރު. އެހެނީ އެދިއްޖެނަމަ އޭނާއަށް ވަކިން ދިރިއުޅުމުގެ އިންތިޒާމް ހަމަޖެއްސައިދިނުމަކީ ފިރިމީހާ ބޮލުގައިވާ ޙައްޤެއްކަމުންނެވެ.
📌ޚުލާސާ އަކީ ދީނީ ނުވަތަ ދުނިޔެވީ އެއްވެސް ގެއްލުމެއް އަންހެން މީހާ އަށް ފޯރާ ކަމެއް ނުވަތަ އެކަން ކުރުމަކީ ސާފު ބުރަބޮޑު ދަތިކަމެއްނަމަ އެކަމެއްގައި އޭނާ ފިރިމީހާގެ އެންގުމަށް ތަބަޢަ ވުން ލާޒިމެއް ނޫން ކަމެވެ. އަދި އޭނާ އެކަން ދޫކުޅައުމަކީ ނުޝޫޒު ކަމުގައި ނުބެލެވެއެވެ.
(މިނުކުތާއަށް އިތުރަށް ބަލައިހޯދުމަށް، މަސްދަރު)
②
⬆️ސުވާލު: ނުކިޔަމަންތެރި އަންބެތް ވަރި ކުރުމުގެ ކުރިން ފިރިމީހާ އަށް އޮތް ޙައްލުތަކަކީ އަދި މަގުތަކަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟
ޖަވާބު: މިފަދަ ކަންތަކުގައި ﷲ تعالى މަރުޙަލާތަކަށް ބައްސަވާފައެވެ. ވަޙީކުރެއްވިއެވެ:
﴿وَٱلَّٰتِى تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَٱهۡجُرُوهُنَّ فِى ٱلۡمَضَاجِعِ وَٱضۡرِبُوهُنَّۖ﴾ (النساء 34)
[މާނައީ: (އެކަމުގެ ޢިލްމެއް ނޫނީ ނިޝާނެއްގެ ސަބަބުން) ނުކިޔަމަންތެރިވެދާނެކަމަށް، ތިޔަބައިމީހުން ބިރުގަންނަނަމަ ފަހެ، ކަލޭމެން ފުރަތަމަ އެކަނބަލުންނަށް وعظ އާއި نصيحة ދޭށެވެ! (އެވަރުން ނުވިނަމަ) އެކަނބަލުންނާ ނިދާ ތަނުން ދުރުވެގެންނާށެވެ! (އެއްތާ ނުނިދާށެވެ!) (އަދި އެވަރުން ނުވިނަމަ) ކަލޭމެން އެކަނބަލުން ގައިގައި (ހާނީއްކަ ނުވާގޮތުން) ޖަހާށެވެ!]
ވީމާ
⬆️˺ފުރަތަމަ˹ ނަޞޭޙަތާއި ވަޢުޡެވެ.
⬆️ދެން ނިދާތަނުން ދުރުވެގަތުމެވެ.
⬆️ދެން ޖެހުމެވެ.
⚠️ދެންފަހެ ޖެހުމުގެ ވައްޓަފާޅި އާއިމެދު ދަންނައެ، މުފައްޞިރުން ގެ ޝެއިޚު، އައްޠަބަރީ رحمه الله ވިދާޅުވިއެވެ: ”މާނަ ކުރައްވާ ބޭކަލުން ވިދާޅުވިއެވެ: الناشز (އެބަހީ، ނުކިޔަމަންތެރިކަން ދައްކާ) އަނބިމީހާ ގައިގައި ޖެހުމަށް ﷲ ހުއްދަ ދެއްވި ޖެހުމުގެ ވައްތަރަކީ، مبرح ނޫން ޖެހުމެވެ.
(އިބްނު ޢަރަބީ ވިދާޅުވިއެވެ: غير مبرح އެބަހީ: އޭގެ އަޘަރު ފެންނަން ނުހުންނަ އެވެ. އެހެންޏާ ހާނީކައެއް ނޫނީ ބިންދައިގެން ދިޔުމެއްވެސް ނެތި ވުމެވެ.)
އަދި ޢަޠާއު رحمه الله އަރިހުން ރިވާވެގެން ވެއެވެ. ވިދާޅުވިއެވެ: ”އިބްނު ޢައްބާސް رضى الله عنهما އަރިހު އަހަރެން ދެންނެވީމެވެ. ”مبرح ނޫން“ ޖެހުމަކީ ކޮބައި ތޯއެވެ؟ ވިދާޅުވިއެވެ: ”އިރާކުދަނޑި ކޮޅެއް އަދި އެފަދަ އެއްޗަކުންނެވެ.“
🤚މިބުނެވުނީ ހުއްދަވެއޮތް އަދި މަނަޢުނެތް މާނައިގެ ދަށުންނެވެ. އެހެނަސް ނަބިއްޔު صلى الله عليه وآله وسلم މިކަންްތައް، ޖެހުމުގެ ހުއްދަ ބަޔާން ކުރެއްވިހިނދު، ހަމައެޔާއިއެކު ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ: «لن يضرب خياركم» ”ކަލޭމެންތެރެއިން އެންމެހެޔޮލަފާ މީހުން ދުވަހަކުވެސް ނުޖަހާނެތެވެ.“
(އެގޮތުން މިކަމުގައި އޮތް މޮޅު އިތުރުގޮތް ބަޔާން ކުރެއްވިއެވެ. ޝާފިޢީގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ: ”އަދި ނުޖެހުން އަހަރެންނަށް މާލޮބުވެތިއެވެ. އެއީ ނަބިއްޔު ﷺ ގެ މިޙަދީޘުފުޅުގެ މައްޗަށެވެ.“)
އަލްޤާސިމް ވިދާޅުވިއެވެ: ”އަދި އެބޭކަލުން ތެރޭ ހުންނެވި އެންމެ ހެޔޮ ބޭފުޅަކީ ރަސޫލު ﷲ ﷺ އެވެ. އެކަލޭގެފާނު ނުޖައްސަވައެވެ.“—ރިވާކުރެއްވީ އިބްނު އަބީ ޝައިބާ.
އެކަމުގައި އަރައިހުންނެވި ބޭފުޅެއް ވިދާޅުވިފަދައިންނެވެ:
رأيت رجالا يضربون نساءهم…
ދެކުނީމެ ފިރިން، އަތްއުފުލި އެވެރިންގެ އަނބިތަކަށް
فشُلّت يميني يوم تضرب زينب
އަތްވާށި މަގޭ ވައު އެއުފުލި ދުވަހަކުން ޒައިނަބަށް
(މިޅެމާއި ބެހޭ ތަފްޞީލް)
☁️ ފިރިމީހާ މި ފިޔަވަޅުތައް ނެގުމަށް ފަހުވެސް، ނަތީޖާއެއް ނުނިކުމެއްޖެ ނަމަ، ދެމަފިރިންގެ ބޭރުން އެކަމުގެ މަޞްލަޙަތު އޮތް ފަރާތް ތަކުން އެމައްސަލައިގެ ތެރެއަށް (ޙައްލުކުޅައުމަށް) ތަދައްޚުލް ވުން ޝަރުޢު ވެގެން ވެއެވެ.
﴿وَإِنۡ خِفۡتُمۡ شِقَاقَ بَيۡنِهِمَا فَٱبۡعَثُواْ حَكَمًا مِّنۡ أَهۡلِهِۦ وَحَكَمًا مِّنۡ أَهۡلِهَآ إِن يُرِيدَآ إِصۡلَٰحًا يُوَفِّقِ ٱللَّهُ بَيۡنَهُمَآۗ﴾ (النساء 35)
[ (އޭ މީސްތަކުންނޭވެ!) އެދެމީހުންގެ ދެމެދު އެބަހީ: ދެމަފިރިންގެދެމެދު އަރައިރުމާ ދެކޮޅުވެރިކަމާމެދު ކަލޭމެން ބިރުވެތިވެއްޖެއްޔާ ފިރިހެންމީހާގެ أهل ވެރިންކުރެ حكم ކުރާނެމީހަކާއި އަންހެންމީހާގެ أهل ވެރިންކުރެ حكم ކުރާނެމީހަކާއި ދެމީހުން ފޮނުވާށެވެ! (އެދެމީހުން ގޮތެއްނިންމާށެވެ!) އެދެމީހުން (އެދެ حَاكِم ން) ދެމަފިރިން ދެމެދު إصلاح ކުރަން އެދެންޏާ ﷲ تعالى އެދެމީހުންނަށް އެކަމުގެ توفيق ދެއްވައިފާނެއެވެ. (ދެމީހުންނަކީ عدل ވެރި ދެމީހުންކަމުގައި ވާންވާނެއެވެ. އަދި އެދެމީހުން އެއްބަސްވާ ގޮތެއްގެމަތިން حكم ކުރެވޭނެއެވެ. ދެމީހުންނަށް نصيحة ދޭން ފެންނަންޏާ އެގޮތް ނުވަތަ ދެމީހުން ދުރުކުރަން ފެންނަންޏާ އެގޮތްވެސް އެދެމީހުންނަށް ނިންމޭނެއެވެ.)]
🔨 މިހުރިހާ މަރުޙަލާއަކަށްފަހުވެސް ޙާލަތު އިޞްލާޙު ނުވެއްޖެނަމަ، އެކަން އޮތީ ﷲ ވަޙީ تعالى ވަޙީ ކުރެއްވި ފަދައިން ނެވެ:
﴿أَوۡ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعۡرُوفٍۚ وَلَا تُمۡسِكُوهُنَّ ضِرَارًا لِّتَعۡتَدُواْۚ وَمَن يَفۡعَلۡ ذَٰلِكَ فَقَدۡ ظَلَمَ نَفۡسَهُۥۚ﴾ (البقرة 231)
[އަނެއްގޮތަކީ ރަނގަޅުގޮތުގައި ވަރިކޮށް ދޫކޮށްލުމެވެ. (ރަނގަޅުގޮތެކޭ މިބުނީ އޭނާޔާ جماع ނުވެ طُهر ގައި ވަރިކުރުމެވެ.) އަދި އަންހެންމީހާއަށް އުނދަގޫކުރުމުގެ ގޮތުން ކަލޭމެން އެކަނބަލުން ނުހިފައްޓާށެވެ! (އުނދަގޫ ކުރުމޭ މިބުނީ عِدّة ހަމަވާން ގާތްވީމާ ކައިވެނި رُجُوع ކޮށްފާ އަލުންވެސް ވަރިކުރުމެވެ. އޭރުން އަލުންވެސް އަންހެންމީހާ ޖެހޭނީ އަލުން ފަށައިގެން عدد ހަމަކުރާށެވެ!) ފަހެ އެފަދަ ގޮތަށް ކަންތައް ކުރާ ފިރިހެނުންނަކީ އޭނާ އޭނާގެ نفس އަށް އަނިޔާވެރިވީ މީހެކެވެ.] والله الموفق.
(އައްޝެއިޚް ތުރުކީ އަލްބިންޢަލީ رحمه الله ގެ ބަސްކޮޅު ނިމުނީ)
الشَّيخ (تُركي البنعلي) -تقبَّلهُ الله
(ދިވެހި ތަރުޖާމާ)
- السؤال:- ما هى الحلول والطرق التى يتخذها الزوج قبل أن يقدم على طلاق زوجته الناشز؟Читать полностью…
- الجواب:- لقد ذكر الله تعالى التدرج فى مثل ذلك فقال :- (وَاللَّاتِي تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ) فالنصيحة والوعظ ،ثم الهجر فى المضاجع ثم الضرب .
- وأما صفة الضرب، فقد قال شيخ المفسرين "الطبري" -رحمه الله- قال أهل التأويل:- صفة الضرب التى أباح الله لزوج الناشز أن يضربها، الضرب غير المبرح .
- وروى عن عطاء رحمه الله قال:- ( قلت لابن عباس رضى الله عنهما ما الضرب غير المبرح ؟ قال بالسواك ونحوه ).
- هذا من حيث الجواز والإباحه ،ولكن النبي صلى الله عليه وآله وسلم لما ذكر جواز الضرب قال :- (لن يضرب خياركم ).
- قال القاسم: (وكان رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم خيرهم ،كان لا يضرب) رواه بن أبى شيبه.
- وكما قال الأول : رأيتُ رجالاً يضربونَ نساءَهم * فشُلَّتْ يميني حينَ أضربُ زينبا.
- والزوج إن اتخذ هذه الخطوات دون جدوى ،فعندئذ يشرع تدخل أطراف مصلحة خارجيه ،كما قال الله تعالى:- ( وَإِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَيْنِهِمَا فَابْعَثُوا حَكَماً مِنْ أَهْلِهِ وَحَكَماً مِنْ أَهْلِهَا إِنْ يُرِيدَا إِصْلَاحاً يُوَفِّقِ اللَّهُ بَيْنَهُمَا ).
- فإن لم يصلح الحال بعد هذا كله، فكما قال الله تعالى:- ( أَوْ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ وَلاَ تُمْسِكُوهُنَّ ضِرَارًا لِتَعْتَدُوا وَمَنْ يَفْعَلْ ذَلِكَ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ ) والله الموفق.
#فتاوى_عبر_الأثير (( 379 ))
②
⬆️އަދި ސަލަފުންގެ ތެރެއިން އެއްބޭކަލަކަށްވުރެ ގިނަ ބޭކަލުން ވަނީ އެންމެހާ ބިދުޢަތަކާއި އަހްވާއު ތަކަށްވުރެ މި އުއްމަތުގެ މައްޗަށް އިރުޖާއު ގެ ނުރައްކާ ބޮޑު ކަމަށް ކަނޑައަޅުއްވާފައެވެ. މިހެން ކަނޑައެޅުއްވި ބޭކަލުންގެ ތެރޭގައި އައްޒުހުރީ އާއި، ޔަޙްޔާ ބުނު އަބޫ ކަޘީރާއި، ޤަތާދާ ފަދަ ބޭކަލުން ހިމެނިލައްވައެވެ. އެހެނީ އޭގެ މަގުފުރެދުމުގެ އާޚިރު ނަތީޖާތައް އެހެން ބިދުޢަތަކުގެ އާޚިރު ނަތީޖާއަށްވުރެ ނުބައިކަން ބޮޑުކަމުންނެވެ. އެއީ އޭގެ ފޭށޭ ތަން އެހެން ބިދުޢަތަކަށްވުރެ އާދައިގެ ކޮށް އޮތަސް މެއެވެ.
⬆️އަދި ޚަވާރިޖުންނާއި މުރުޖިއާއިން - ދެބައިގަނޑުގެ ފުށުންވެސް - ދުނިޔެއާއި ދީނަށް ގެއްލުން އޮތްކަން ގައިމެވެ. އެހެނަސް މުރުޖިއާއިންގެ ފުށުން ދީނަށް އޮތް ގެއްލުން ޚަވާރިޖުންނަށް ވުރެ ބޮޑެވެ. އަދި ޚަވާރިޖުން ފުށުން ދުނިޔެއަށް އޮތް ގެއްލުން މުރުޖިއާއިންނަށް ވުރެ ބޮޑެވެ. ❝
— ޢަބްދުލް ޢަޒީޒް އައްޠަރީފީ
[ 📜 "الخُراسانيّة في شرح عقيدة الرّازيّين" - ص ٥٣٨-
~ ގަލަންދާނު 🖋
ـــــــــــــــــــــــ
🔗[ނޯޓް] އަހަރެން ބުނަނެވެ: އަހަރެމެން ވާނީ ކުރިން، އިރުޖާއު އާއި ބެހޭ ތަފްޞީލު ލިޔުމެއް ހުށަހަޅާފައެވެ. (ބަލައިހޯދަން އެދޭނަމަ - ލިންކު) އަދި އަދި ހަމަ އައްޠަރީފީގެ ޚުރާސާނިއްޔަ ފޮތުން ޚަވާރިޖުންނާއި ބެހޭ ތަފްޞީލެއް ވެސް ނަޤުދުކޮށްފައެވެ. (ބަލައިހޯދަން އެދޭނަމަ - ލިންކު)
②
[މާނައީ: ހަމަކަށަވަރުން އެމީހުން އެމީހުންގެ نفس ތަކަށް އަނިޔާވެރިވެގެންވާ حال (مشرك ންކަމުގައިވާ حال) މަލާއިކަތްބޭކަލުން އެމީހުންގެ ފުރާނަތައް ހިއްޕަވާ މީހުންނަށް މަލާއިކަތްބޭކަލުން ވިދާޅުވާނެއެވެ. ދީނުގެގޮތުން ކަލޭމެންވީ ކޮންފަދައަކުން ކިހިނަކުންހެއްޔެވެ؟ އެމީހުން ދަންނަވާނެއެވެ. އަހުރެމެންވީ ބިމުގައި ބަލިކަށި ދެރަ ضَعِيْفُ ބަޔަކުކަމުގައެވެ. (مُشْرك ން ގަދަފަދަކަމުން شرك ދޫކޮށް އިސްލާމްދީން ފާޅުކޮށް އިސްލާމްވެގެން އުޅެވޭވަރު ނުވީއެވެ.) އެބޭކަލުން ވިދާޅުވާނެއެވެ. އަޅެފަހެ ކަލޭމެން هجرةކުރުމަށްޓަކައި ﷲގެ ބިންގަނޑު ތަނަވަސްވެގެން ނުވޭހެއްޔެވެ؟ (ތަނަވަސްވެގެންވާނެއެވެ. هجرة ނުކުރީ ކީއްވެގެންހެއްޔެވެ؟) ފަހެ އެފަދަމީހުން (ދަންނައެވެ!) އެމީހުންގެ قيامة ދުވަހުގެ މަރުކަޒަކީ ނަރަކައެވެ. އެއީ ގޮސްތިބުން ނުބައިވެގެންވާ ތަނެކެވެ.]
އަދި އިބްނު ތައިމިއްޔާ އެކަލޭގެފާނުގެ ފޮތް الصارم المسلول ގައި، ބަލިކަށިކަމުގެ ޙާލުގައި ކަންތައް ކުރަންވީގޮތް ޛިކުރު ކުރައްވާފައިވެއެވެ. އަދި ޙަމަދް ބުނު ޢަތީޤު އެކަލޭގެފާނުގެ ފޮތް الفكاك في مجموعة التوحيد ގައިވެސް މި މަޥްޟޫޢު ޛިކުރުކުރެއްވިއެވެ. އެމީހެއްގެ މައްޗަށް ވަނީ ވީވަރަކުން ޖިހާދުކޮށް (އެބަހީ: ގަދައަޅައި މަސައްކަތްކޮށް) ހެވަށް އަމުރުކޮށް މުންކަރާތް ނަހީ ކުޅައުމެވެ. އަދި މިނިކަމެތިކަމުން އަރައިގަތުމަށްޓަކައި ވީވަރަކުން ތައްޔާރުވެ ބާރުވެރިވުން މުސްލިމުތަކުންގެ މައްޗަށް ވާޖިބެވެ. އަދި އެމީހަކަށް ބައިވެރިންނާއި، މަދަދާއި ހިޖުރަ އާއި ބާރު ހޯދިއްޖެނަމަ، އެބާރާއިއެކު އޭނާގެ މައްޗަށްވަނީ އެ ˺ހިޖުރަޔާއި ބާރުގެ˹ ބިންމަތީ ﷲގެ ޙުކުމްފުޅު ޤާއިމު ކުޅައުމަށް ހަނގުރާމަ ކުރުމެވެ. ދެން އެތަނުން ހަތިޔާރާއިއެކު އެންމެ ގާތަށް އޮތް ތަނަކަށް ފަހު އެޔާއި ގާތަށްއޮތް ތަނަކަށް މުޖާހިދުން ފޯރުވުމެވެ. “ — ނިމުނި.
#ޣާޒާ #ޝާމް #ފަލަސްތީން
— އައްޝެއިޚް އަލްޢައްލާމާ ޢަލީ ބުނު ޚުޟައިރުލް ޚުޟައިރު (فك الله اسره)
(އައްޝެއިޚް އަޙްމަދް މޫސާ ޖިބްރީލް ގެ "އައްސަލަފިއްޔޫން ފޯރަމް" ގައި ބޭއްވުނު "ހުޅުވާލެވިފައިވާ މަޖިލިސް" ގެ 200 ސުވާލާއި ޖަވާބު އިން.) ސުވާލު ނަމްބަރު 23 ގެ 1
~ ގަލަންދާނު 🖋
ޚުޟައިރިއްޔަ ސިލްސިލާ (11)
⬆️ޝިރުކުއްޠާޢާ އާއި ފާފަޔާއި އޮތް ފަރަޤު ދެނެގަތުމުގެ ތަޅުދަނޑިތައް
1️⃣ސުވާލު: "ކިޔަމަންގަތުމުގެ ޝިރުކު" (شرك الطاعة) އެކުލެވެނީ މިޘާލަކަށް ތަޙްލީލާއި ތަޙްރީމާއި، އަދި މުސްލިމުންނާއި ދެކޮޅަށް ކާފަރުންނަށް އެހީތެރިކަން ދިނުން ފަދަ ކުފުރިއްޔަ ކަންކަމުގައި އެކަނިތޯއެވެ؟ ނުވަތަ މިޘާލަކަށް ބައްޕަޔަކު އޭނާގެ ދަރިފުޅު ގާތުގައި ސިނގިރޭޓު ގަތުމަށް ބުނާބުނުން ފަދަ (އޭގެ ޒާތުގައި ކުފުރަށްނުވާ) އެހެނިހެން ކަންކަމުގައި ވެސް އެކަން ހިމެނޭ ތޯއެވެ؟
ޖަވާބު: ދެންފަހެ އުރެދުމެއްގައި ދަރިއަކު އޭނާގެ ބައްޕަޔަށް ގަންނަ ކިޔަމަންގަތުމާއި މެދު ދަންނައެ، މިއީ ބޮޑު ފާފައިގެ ތެރެއިން ހިމެނޭ ކިޔަމަންގަތުމެވެ. އެހެނަސް ޝިރުކުވަންތަ ކިޔަމަންގަތުމެއް ނޫނެވެ. އެހެނީ ޝިރުކުވަންތަ ކިޔަމަންގަތުން ހިމެނެނީ، [ވަކި ފަރުދަކާއި ޚިލާފަށް] ޢަމުރާއި ނަހީ [އެމީހެއްގެ މަޤާމާއި ދަރަޖައިގެ ސަބަުން އެތައް ބަޔެއް މައްޗަށް] ފެތުރިގެންވާ ފަރާތަކުން އެންގޭ އެނގުމުަގައެވެ. އެއީ އެބަޔަކަށް މީސްތަކުންނާއި ރައްޔިތުން ކިޔަމަންގަންނަ ވެރިޔެއް ނޫނީ ރަސްކަލެއް ނޫނީ ޢާލިމެއް ނޫނީ ޤަބަލީ ރައީސެއް ފަދަ ފަރާތެކެވެ. މިއާ ޚިލާފަށް އެކަހެރިކޮށް އޮންނަ ކިޔަމަންގަތުމެއް އޮންނަ މީހާ، އެއީ މިޘާލަކަށް އަނބިމީހާ ފުށުން ފިރިމީހާއަށް، އަދި ދަރިފުޅު ފުށުން ބައްޕައަށް، އަޅެއްގެ ފުށުން އޭނާގެ ސައްޔިދަށް ގަންނަ ކިޔަމަން ގަތުން، ފަހެ މިއީ އުރެދުމުގެ ބާބުގެ ތެރެއިން ވާއެއްޗެކެވެ. ޝިރުކުގެ ތެރެއިންނެއް ނޫނެވެ.
[ސުވާލު ނަމްބަރު 136 ގެ 1]
2️⃣ސުވާލު: މިއީ شرك الطاعة ގުޅިފައިވާ ސުވާލެކެވެ: ގިނަ އިސްލާމުންނީ މިޒަމާނުގައި ﷲ ގެ ޝަރީޢަތް ނޫން އެއްޗަކަށް ޙުކުމް ހޯދުމުގެ ތެރޭގައި އުޅޭ ބައެކެވެ. އެހެނީ އެވެރިން ޙުކުމް ހޯދުމަށް ގޮސްއުޅެނީ ފަރަންޖީންނާއި އެނޫން ހުޅަނގުގެ ޤާނޫނު ތަކުން ޙުކުމް ކުރާ ކޯޓުތަކަށް ކަމުގައި ވާތީއެވެ. އެއާއި އެކު އެކޯޓުތަކުގައި އިސްލާމީ ބައެއް ޢަޙުކާމުތައް ވެސް ގާއިމު ކުރެވެއެވެ. އެއީ މިޘާލަކަށް ވަރީގެ މައްސަލަތަކާއި ތަރިކަ މުދާ ފަދަ ކަންކަމުގައެވެ... ˺ސުވާލަކީ˹ شرك الطاعة އޭ ބުނެވެވީ މިކަންތަކުގައި ތޯއޭ އެވެ؟
ޖަވާބު: ނޫނެކެވެ. މިއީ ﷲ އާއި އެއިލާހުގެ ރަސޫލު ނޫން ފަރާތަކަށް ތަޙާކުމް ކުރުމުގެ ޝިރުކެވެ. އެހެނީ މިއީ ދެބަސްވުމެއް އުފެދި ދެފަރުދެއް ދެމެދު އޮތް އަރައިރުމުގައި ޙުކުމެއް ކުރުމެވެ. މިއާ ޚިލާފަށް، شرك الطاعة އަކީ، ޢަމުރާއި ނަހީ ގައި [ކިޔަމަންގަތުމުގެ ބާރު] ޢާންމުކޮށް ފެތުރިގެންވާ ފަރާތަކަށް ، ބޭރުފުށަށް ހާމަވާހެން، އެކަމަށް އިޖުމާއު އޮތް ކަމެއްގައި، ޝަރީޢަތާއި ޚިލާފަށް، އެފަރާތަށް ތަބަޢަ ވުމެވެ.
[ސުވާލު ނަމްބަރު 131 ގެ 2]
3️⃣ސުވާލު: شرك الطاعة އަށް އަރައިގަނެވުން ހަމައެކަނި ޢަމަލުގެ މައްޗަށް ވޭތޯއެވެ؟ ނުވަތަ އެކަން ވަނީ އިސްތިޙްލާލުގެ ސަބަބުން ˺އެކަނި˹ ތޯއެވެ؟
ޖަވާބު: شرك الطاعة (ކިޔަމަންގަތުމުގެ ޝިރުކު) އާއި މެދު ދަންނައެ، ފަހެ ހަމައެކަނި ޢަމަލުގެ މައްޗަށް އެކަން ވުން އޮވެއެވެ. އެއީ އިޢުތިޤާދު ނުވަތަ އިސްތިޙްލާލަށް ބެލުމެއް ނެތި ގަންނަ ކިޔަމަން ގަތުމަށް އެކަންޏެވެ.
އަރަހުށި އިލާހު ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ:
﴿وَإِنۡ أَطَعۡتُمُوهُمۡ إِنَّكُمۡ لَمُشۡرِكُونَ﴾ (الأنعام 121)
[މާނައީ: އެއުރެންނަށް ކިޔަމަންވެއްޖެނަމަ ހަމަކަށަވަރުން، ތިޔަބައިމީހުންނަކީވެސް، مشرك ންކަން ކަށަވަރެވެ.]
އަދިވެސް އަރަހުށި އިލާހު ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ:
﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ ٱرۡتَدُّواْ عَلَىٰٓ أَدۡبَٰرِهِم مِّنۢ بَعۡدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ ٱلۡهُدَىۙ ٱلشَّيۡطَٰنُ سَوَّلَ لَهُمۡ وَأَمۡلَىٰ لَهُمۡ * ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ قَالُواْ لِلَّذِينَ كَرِهُواْ مَا نَزَّلَ ٱللَّهُ سَنُطِيعُكُمۡ فِى بَعۡضِ ٱلۡأَمۡرِۖ﴾ (محمد 25 ، 26)
[މާނައީ: ހަމަކަށަވަރުން، އެއުރެންނަށް ތެދުމަގު އެނގި ބަޔާންވުމަށްފަހު، އެއުރެންގެ ފުރަގަހަށް އެނބުރިދިޔަ މީހުންނަށް (އެބަހީ: މުރުތައްދު ވީ މީހުންނަށް) شيطان އާ އެކަން زينة ތެރިކޮށްދެއްކިއެވެ. އަދި أجل ތައް ދިގުވާނެކަމުގެ އެދުން އެއުރެންނަށް ލައިދިނެވެ. އެއީ، اللَّه ބާވައިލެއްވި ފޮތަށް ނުރުހުންވި މީހުންނަށް، އެއުރެން ބުނިކަމަށްޓަކައެވެ. ބައެއްކަންތަކުގައި ތިމަންމެން ތިޔަބައިމީހުންނަށް ކިޔަމަންވާނޫއެވެ.]
﴿اتَّخَذُوا أَحْبَارَهُمْ وَرُهْبَانَهُمْ أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ﴾ [التوبة:31]
[މާނައީ: އެމީހުންނަކީ އެމީހުންގެ علم ވެރިންނާއި رَاهِبُ ން (يعني: އަޅުވެރިން) އެއީ ﷲ ފިޔަވައި ربّ ންތަކެއްކަމުގައި ހެދި ބައެކެވެ.]
އަދި އެއީ ތަޙްލީލާއި ތަޙްރީމުގައި ކިޔަމަންގަތުން ކަމުހައި ނަބިއްޔު ﷺ ތަފްސީރު ކުށްދެއްވާފައި ވެއެވެ.
ދެންފަހެ شرك الطاعة ފޯދުމަށްޓަކައި އެކަން އިޢްތިޤާދާއި އިސްތިޙްލާލަށް އެކަނި ގޮށްޖެހުމާއިމެދު ދަންނައެ، ފަހެ މިއީ މުރުޖިޢާއިންނާއި، ޖަހުމީންގެ މަންހަޖެވެ.
[ސުވާލު ނަމްބަރު 25 ގެ 3]
— އައްޝެއިޚް އަލްޢައްލާމާ ޢަލީ ބުނު ޚުޟައިރުލް ޚުޟައިރު
~ ގަލަންދާނު 🖋
⬆️ What is CFD [in online trading and forex] , why is it ḥarām in general?
Video: https://www.youtube.com/watch?v=3gpFxHOBc7w
More:
⬆️Fatwā: CFD contracts are ḥarām, Islamqa, Islamic Fiqh Council (see: Fatwā no. 310956)
⬆️Fatwā: CFD contracts and it's types and rulings (Islamweb Fatwā no. 376897)
~ Galandān 🖋
ޚުޟައިރިއްޔަ ސިލްސިލާ (7)
⬆️މުސްލިމު ކޮންމެ ފިރިހެނަކާއި އަންހެނެއްގެ މައްޗަށް މިޙަޔާތުގައި އޮތް ވާޖިބަކީ ކޮބައިތޯއެވެ..؟
ޖަވާބު: އޭނާ އަކީ މުސްލިމަކު ކަމުގައި ވާހާހިނދެއްގައި، އޭނާގެ މައްޗަށް ވަނީ އީމާން ކަން ވަރުގަދަކޮށް، ކުފުރާއި ޝިރުކާއި ބިދުޢަ އާއި އުރެދުންތަކުގެ ސަބަބުތަކުން ދުރުހެލިވެ ހުރުމެވެ. އަދި ˺ދީނަށް˹ ދަޢުވަތު ދިނުމާއި، ˺ހެޔޮކަންކަމަށް˹ އަމުރުކޮށް ˺މުންކަރާތްތައް˹ ނަހީކުރުމެވެ. އެހެނީ، ހަމަކަށަވަރުން ކޮންމެ މުކައްލަފެއްގެ މައްޗަށްވެސް ވާޖިބުވެގެންވަނީ، ﷲ އާއި އެއިލާހުގެ ދީނާއި އެއިލާހިގެ ރަސޫލު މަޢުރިފާކޮށް ދެނެގަތުމެވެ. އަދި އޭގެ މައްޗަށް ޢަމަލުކުޅައުމެވެ. އަދި އެއަށް ދަޢުވަތު ދިނުމެވެ. އަދި އެކަމުގައި ކުރިމަތިވާ ކެކުޅުންތަކަށް ކެތްތެރިވުމެވެ. އަރަހުށި އިލާހު ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ:
﴿وَٱلۡعَصۡرِ (1) إِنَّ ٱلۡإِنسَٰنَ لَفِي خُسۡرٍ (2) إِلَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلۡحَقِّ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلصَّبۡرِ (3)﴾ (سورة العصر)
[ޒަމާން ގަންދެއްވަމެވެ. ހަމަކަށަވަރުން، އިންސާނާ ވަނީ، ގެއްލުމެއްގައިކަން ކަށަވަރެވެ. إيمان ވެ صالح عمل ތައްކޮށް، އަދި އެކަކު އަނެކަކަށް حق އަށް وصية ކޮށް، އަދި އެކަކު އަނެކަކަށް ކެތްތެރިވުމަށް وصية ކޮށްއުޅުނު މީހުން މެނުވީއެވެ.]
— އައްޝެއިޚް އަލްޢައްލާމާ ޢަލީ ބުނު ޚުޟައިރުލް ޚުޟައިރު (فك الله اسره)
(އައްޝެއިޚް އަޙްމަދް މޫސާ ޖިބްރީލް ގެ "އައްސަލަފިއްޔޫން ފޯރަމް" ގައި ބޭއްވުނު "ހުޅުވާލެވިފައިވާ މަޖިލިސް" ގެ 200 ސުވާލާއި ޖަވާބު އިން.) ސުވާލު ނަމްބަރު 12
~ ގަލަންދާނު 🖋
🎁 އިމްތިޙާނުތަކާއި ދުޢާ ޢިޖާބަވުން ފަސް ކުރެއްވުމުގެ ސިއްރުތަކުގެ ތެރެއިން...
❞ އަޅުވެރީން ކުރެ އެކަކަށްވުރެ ގިނަ ބޭކަލެއްގެ ފުށުން އައިސްފައިވެއެވެ: ”ބައެއް ފަހަރު ﷲ ތަޢާލާއަށް ޙާއްޖަތަކަށް އަހަރެންނަށް ޖެހުމުން އެކަމަކަށް އެކަލާނގެ އަރިހުގައި އާދޭސް ދަންނަވަމެވެ. އެހެންކަމުން އެކަލާނގެ އަހަރެންގެ މައްޗަށް އެކަމުން ، އެއިލާހާއި އެކު މުނާޖާއަށް (ސިއްރު ބައްދަލުވުމަށް) މަގުހުޅުވައިދެއްވައެވެ. އަދި އެކަލާނގެ މަޢުރިފާކޮށް ދެނެގަތުމަށާއި، އެކަލާނގެއަށް ނިކަމެތިވެ މަޑުމޮޅިވެގަތުމަށާއި އަދި އެކަލާނގެ އަތްޕުޅުދެމެދުން ގިނަގުނަ ސަނާތައް ކިޔުމުގެ މަގު ހުޅުއްވަވައެވެ. އެއީ (މިގާތްކަމުގެ ޙާލަތުގެ ފޮނިކަން ޙާސިލުވެ) މިއާދޭސް ތަކަށް އަަސްލު އަހަރެން ގެނުވި ޙާޖަތްވެސް ފުއްދަވައި ދެއްވުން ލަސްކުރައްވައި މިހާލަތް ދެމިއޮތުމަށް އަހަރެން ލޯބިކޮށްފުމާއި ހަމައަށެވެ.“
— އިބްނުލް ޤައްޔިމް [مدارج السالكين (2/229)]
~ ގަލަންދާނު 🖋
وقال بعض العباد: إنه لتكون لي حاجة إلى الله، فأسأله إياها، فيفتح علي من مناجاته ومعرفته والتذلل له والتملق بين يديه، ما أحب معه أن يؤخر عني قضاءها، وتدوم لي تلك الحال - مدارج السالكين (2/229).Читать полностью…
#حديث_ضعيف
އިސްރާ އާއި މިޢުރާޖު ގެ ރެޔަކީ 27 ރަޖަބު ކަމުގެ މައްޗަށް، ޞައްޙަ އެއްވެސް ޚަބަރެއް ނުވެއެވެ.
— އައްޝެއިޚް އަލްމުޙައްދިޘް ޢަބްދު ﷲ އައްސަޢްދު (ބަސްކޮޅު)
~ ގަލަންދާނު 🖋
②
⚠️ދެންފަހެ ގޮށްމުށުގެ ކުރިމަތިލުންތަކާއި މެދު ދަންނައެ، ބިމުން ވަކިވެ ނުގަނެވި ˺އެބަހީ: ކާފަރުން މުށްތެރޭ ހުންނަންޖެހި˹ ނުވަތަ ނުޞްރަތެއް އަދި ހިޖުރަކުރާނޭ ތަނެއް ނުލިބި ބަލިކަށި ކަމުގައިވާ މީހާ، ފަހެ މީނާ ބޯލެނބުންވަނީ ˺ޝަރުޢީ އުޞޫލުތަކުން˹ މަޞްލަޙަތާއި ފަސާދަ އަދި ބަލިކަށިކަމާއި ބާރުގެ ˺ޢަޙުކާމުތަކަށެވެ.˹ —އަދި މޮޅަށް ދެނިވޮޑިގެންވަނީ ﷲ އެވެ. އަދި އިސްވެ ދިޔަ ˺ސުވާލެއްގެ ޖަވާބުގައި˹ ⁽³⁾ އަހަރެމެން ވާނީ ބަލިކަށި ކަމުގެ ޙާލަތްތުގައި ކަންތައްކުރުމުގެ ބައެއް ޝަރުޢީ ޢަޙްކާމުތައް ޛިކުރުކޮށްފައެވެ.“
— އައްޝެއިޚް އަލްޢައްލާމާ ޢަލީ ބުނު ޚުޟައިރުލް ޚުޟައިރު (فك الله اسره)
(އައްޝެއިޚް އަޙްމަދް މޫސާ ޖިބްރީލް ގެ "އައްސަލަފިއްޔޫން ފޯރަމް" ގައި ބޭއްވުނު "ހުޅުވާލެވިފައިވާ މަޖިލިސް" ގެ 200 ސުވާލާއި ޖަވާބު އިން.) ސުވާލު ނަމްބަރު 24 ގެ 2
~ ގަލަންދާނު 🖋
ـــــــــــــــــــــــــ
[1] الصحوة الاسلامية ، އިސްލާމީ ހޭލެއްވުމުގެ ނުވަތަ އިސްލާމީ ފިކުރު އިޙްޔާ ކުރުމުގެ ޙަރަކާތަކީ ސަޢޫދީ ޢަރަބިއްޔާ ތެރޭގައި 1960 ފެށިގެން އުފެދުނު ފިކުރީ އިންގިލާބީ ޙަރަކާތެކެވެ. އިސްލާމީ ބިންތަކުގައި ވާ ވެރިކަންތައްތަކުން ދީން ނަގަހައްޓައި ރައްޔިތުން ތެރޭ އެ ތަންފީޛު ކުރުމާއި، އިސްލާމީ ބިންތަކަށް ވެރިވެގަނެގަނެފައިވާ ޔަހޫދީންނާއި ހުޅަނގުގެ ޢުދުވާނީ ބާރުތައް ގަދަބާރުން ނެރުމުގެ ފިކުރު މިޙަރަކާތުން ވަނީ ދިރުވައިފައެވެ. ޙަރަކާތުގެ ތެރޭގައި ހުރި ބައެއް ޙިޔާލުތަފާތުވުމާއި އަދި ވެރިކަމާއި އެކު ހިނގަމުންދިޔަ ބައެއް ކޯޅުންތަކަށް ފަހު، މިޙަރަކާތް އެކީ އެއްކޮށް އުވައިލީ 2017 ވަނަ އަހަރު ސަޢޫދީ އަކީ މޮޑަރޭޓު ގައުމެއް ކަމުގެ ވަޢުދު އިއްވައި، މިޙަރަކާތަށް ނިސްބަތްވާ ގިނަ ޝެއިޚުންތަކެއް ހިފައި ހައްޔަރުކޮށް، މިހާރުގެ ސަޢޫދީ ޢަރަބިއްޔާގެ ވަލީ އަޙުދު މުޙައްމަދު ބުނު ސަލްމާނެވެ.
[2] މިއާޔަތުގައި މިވާ، މުޝްރިކުންނާއި އެކީ އެއްކޮށް ދުރުވެ ހުރެ އަޅައި ނުލުމަށް އޮތް ޙުކުމާއި މެދު އާޔަތުގެ ތަރުޖަމާއަށް ފަހު، ބަކުރުބޭ رحمه الله ވިދާޅުވިއެވެ: ”މިއާޔަތަކީ نبي ކަމުގެ ކުރީކޮޅުގެ آية އެއްކަމުން މިބާވަތުގެ މާނައިގައިވާ އެންމެހައި އާޔަތެއްގެ حكم ހަނގުރާމައިގެ އާޔަތް ބާވައިލެއްވުމުން منسوخ ވެގެންވެއެވެ. މިހާރުއޮތީ مشرك ންނާ ދިމާކުރާ حكم އެވެ. توبة ސޫރަތުގެ އާޔަތްތަކުން އެގޮތް ރަނގަޅަށް ހާމަވެއެވެ. والله أعلم.“
[3] ބެލުމަށް: ޚުޟައިރިއްޔަ ސިލްސިލާ (12)
ޝަރީޢަތް ލަސްލަހުން ތަންފީޛު ކުރެވިދާނެ ހެއްޔެވެ.
Читать полностью…
⑤
💎ފާއިދާއެއް: ނުކިޔަމަންތެރިކަން ފާޅުކުރާ އަނބިމީހާ ހަޖުރު ކުރުމުގެ މައްޗަށް ބަލައިލުމެއް ⁽¹⁾
ހަޖުރު ކުރުމުގެ ކަންތަކުގައި، ﷲ ޛިކުރު ކުރެއްވީ އޭނާ އެނދުން ވަކިކުރުމަށެވެ. ވީމާ އޭނާ އާއި ދުރުހެލިވުން އޮތީ މުޅިގެއިން ވަކިވެގެންނެއް ނޫނެވެ. އަދި ގެއިން ބޭރުވެ އޭނާ އެއްލައިލުމެއްވެސް ނޫނެވެ. ނުވަތަ އެކަނބުލޭގެ ގެއިން ނެރެލުމެއް ވެސް ނޫނެވެ.
⚠️އޭނާ ވުން ވަނީ އެކަނބުލޭގެ ގާތު އެނދުގައެވެ. ފުރަގަސް ދޭ ޙާލުގައެވެ. މިފަދައިން ޢަލީ ބުނު އަބީ ޠާލިބު އާއި އިބްނު ޢައްބާސް އާއި އައްޝަޢްބީ އާއި އަލްޙަސަން އާއި ޤަތާދާ އަދި ސަލަފުންގެ ބޮޑު ބައިގަނޑު ވިދާޅުވިއެވެ.
❤️އެއީ ޢަމަލުތަކާއި މެދު އަލުންވިސްނައި ނަފުސުތައް އަނބުރައި އައުމަށް އެގޮތް ގާތްކޮށްދޭތީއެވެ. އަދި އެކަހެރިކޮށް އޮތުމުގައިވާ ޝައިޠާނާގެ ވަސްވާސްތަކުން ދުރުކޮށްދިނުން ގާތް ގޮތަކީވެސް މިއީ ކަމުންނެވެ.
⚠️އަދި ސަލަފުންގެ ތެރެއިން ބައެއް ބޭކަލުން ގާތުގައި މިތާނގައި މިއޮތް "ދުރުވެގަތުމަކީ":
⬆️ބަސް ބުނުމާއި
⬆️ވާހަކަ ދެއްކުމާއި
⬆️ގާތްކޮށް އުޅުމެވެ.
⬆️އެހެނަސް ޖިމާޢުވުމުން ދުރުހެލިވުމެއް ނޫނެވެ.
އަދި އޭގެ ތެރެއިން އެނޫން ބައެއް ބޭކަލުން އެއީ އެކުއެކީގައި އުޅުމާއި ޖިމާޢުވުމާއި މިދެކަން ކަމުގައި ވިދާޅުވި ވެއެވެ.
ފުރަތަމަ ބުނެވުނު ޤަޥްލު، އިބްނު ޢައްބާސް އާއި ޢިކްރިމާ އާއި އައްޟައްޙާކު އަރިހުން ވެއެވެ.
އަދި ދެވަނައަށް އޮތް ޤަޥްލަކީ، އިބްނު ޢައްބާސް އަރިހުން އައިސްފައިވާ ދެވަނަ ރައުޔެވެ.
⚠️އަދި ހަޖުރު ކުރުން 3 ދުވަހަށް ވުރެ ގިނަވުން ނުވެއެވެ. އެއީ މިކަމުގެ މައްޗަށް އޮތް ޢާންމު ނަހީގެ ސަބަބުންނެވެ. އެއީ ދެޞަޙީޙުގައި އަނަސުގެފާނުގެ ޙަދީޘުތަކުން ވާރިދުވެފައިވާ ފަދައިންނެވެ. ރަސޫލު ﷺ ޙަދީޘް ކުރެއްވިޔޭ: (لا يَحِلُّ لِمُسْلِمٍ أنْ يَهْجُرَ أخاهُ فَوْقَ ثَلاثٍ) (މާނައީ: ތިން ދުވަހަށްވުރެ ގިނައިން މުސްލިމަކަށް އޭނާގެ އަޚް ހަޖުރުކޮށްފައި ބެހެއްޓުން ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ.)
އޭނާއަށް އެކަނބުލޭގެ ހަޖުރުކޮށްފައި ދެން އަނެއްކާ ގުޅުން އާ ކޮށްފައި އަނެއްކާ ހަޖުރު ކުރެވިދާނެއެވެ. އެއީ ހަޖުރުކުރުން ދިގުކުރަން ޖެހިއްޖެ ހިނދުގައެވެ. އަދި ދިގުކޮށްގެން އެކަނބުލޭގެ އިޞްލާޙު ކުރެވިދާނޭ ކަމަށް ފެންނަނަމައެވެ.
🤚އަދި އާޔަތުގެ ބޭރުފުށަށް ފާޅުވާން އޮތް މާނައީ: މިތާނގައި މިވާ ހަޖުރު ކުރުމަކީ އޭގެން ޙައްޤުތައް ނެއްޓިނުދާ ހަޖުރު ކުރުމެއް ކަމެވެ. ވީމާ އެއަކުން އެކަނބުލޭގެއަށް ގާތްކަމާއި އެކުވެރިކަމާއި ހިތްހަމަޖެހުން އިހުސާސުވާ ވާހަކަދެއްކުމުން ވަނީ ދުރުވުމެވެ. އެހެނަސް ޟާރޫރަތްތަކާއި ޙާއްޖަތްތަކަށް ވާހަކަ ދެއްކުން އޮތުމެވެ. އެކީއެއްކޮށް ހަޖުރު ކުރުމެއް ނޫނެވެ. އަދި ހަޖުރު ކުރުން އެދުން ވަކިވެހުރުމުގެ މައްޗަށް ޚާއްޞަވެފައި އޮތީ އެހެންވެއެވެ. ﴿واهْجُرُوهُنَّ فِي المَضاجِعِ﴾ އެއީ ފިރިމީހާ އަނބިމީހާއިއެކު އެނދުމަތިން ނޫން ގޮތުގައި މާގިނަ ވަޤުތު މަސްހުނިވެ އުޅޭ ކަން އެނގެން އޮތް ޙާލުގައެވެ. އަދި މީގައި ގާތްކޮށްއުޅުމުން ދުރުހެލިވުމަށް އިޝާރާތެއް ވެއެވެ. އަދި ޖިމާޢު ވުމުންވެސް ހަޖުރުވެހުރުމަށް ޙާޖަތެއް އޮވެއްޖެނަމަ (އިމެބަހީ: އިޞްލާޙަށް ގާތްކޮށްދޭނަމަ) އެކަމުންވެސް ދުރުހެލިވުމުގެ ހުއްދަވެއެވެ.
~ ގަލަންދާނު 🖋
ــــــــــــــــــ
[1] މިފައިދާ އެކުލަވާލާފައިވަނީ އައްޠަރީފީގެ التفسير والبيان لأحكام القرآن އިން.
③
📝 އަހަރެން ބުނަމެވެ:
އަދި ނަބިއްޔު ﷺ ވަނީ ޞަރީޙަކޮށް މިޖެހުމަކީ غَيْر مُبَرِّح ޖެހުމެއް ކަމަށް ޙަދީޘު ކުރައްވާފައެވެ.
ޖާބިރުގެފާނު އަރިހުން ރިވާވެގެން ވެއެވެ: ރަސޫލު ﷲ ﷺ ޙައްޖަތުލް ވަދާޢު ޚުޠުބާ ގައި ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ: «...فَاتَّقُوا اللَّهَ فِي النِّسَاءِ فَإِنَّكُمْ أَخَذْتُمُوهُنَّ بِأَمَانِ اللَّهِ وَاسْتَحْلَلْتُمْ فُرُوجَهُنَّ بِكَلِمَةِ اللَّهِ وَلَكُمْ عَلَيْهِنَّ أَنْ لاَ يُوطِئْنَ فُرُشَكُمْ أَحَدًا تَكْرَهُونَهُ . فَإِنْ فَعَلْنَ ذَلِكَ فَاضْرِبُوهُنَّ ضَرْبًا غَيْرَ مُبَرِّحٍ وَلَهُنَّ عَلَيْكُمْ رِزْقُهُنَّ وَكِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ»
[މާނައަކީ: "ތިޔަބައިމީހުން އަނބިންނާއިމެދު ﷲ އަށް ތަގްވާވެރިވާށެވެ. ހަމަކަށަވަރުން އެކަނބަލުންނަކީ ތިޔަބައިމީހުންނާއި ޙަވާލުވެފައިވާ ﷲ ގެ އަމާނާތެކެވެ. އަދި އެކަނބަލުންގެ ފަރްޖުތައް ހުއްދަކޮށްފައިވަނީ ﷲ ގެ ޝަރީޢަތާއި އެއްގޮތަށެވެ. އެކަނބަލުންގެ މައްޗަށްވާ ތިޔަބައިމީހުންގެ ޙައްޤަކީ ތިޔަބައިމީހުންގެ ގެއަށް ތިޔަބައިމީހުން ނުރުހޭ މީހަކު ނުވެއްދުމެވެ. އެކަނބަލުން އެގޮތަށް ކަންތައް ކޮށްފިނަމަ (އެބަހީ ނުކިޔަމަންތެރިކަން ދައްކައިފިނަމަ)، ފަހެ مبرح ނޫން ކޮށް [އަނިޔާ ނުވާ ވަރަށް] ޖަހާށެވެ. އަދި ތިޔަބައިމީހުންގެ މައްޗަށްވާ އެކަނބަލުންގެ ޙައްގަކީ އެކަނބަލުންގެ ކެއުންބުއިމާއި އަންނައުނު ހޯދައިދިނުމެވެ".
އަދި މިގޮތުން އަލްވާޙިދީ (ت 468هـ) މިއާޔަތާއިމެދު މިމާނައިގެ މައްޗަށް އިޖުމާޢު ވެޔޭވެސް ތަފްސީރުގައި ވިދާޅުވިއެވެ.
އަދި އައްޠަބަރީ (ت 310هـ) އިހުބަޔާން ވެވުނު ފަދައިން އިބްނު ޢައްބާސާއި ތާބިޢީންގެ ޖަމާޢަތެއް އަރިހުން ޖެހުމުގެ މާނައަކީ غَيْرَ مُبَرِّح ޖެހުން ގޮތުގައި ނަޤުދުކުރެއްވިއެވެ.
އޭގެ ތެރޭގައި: ސަޢީދު ބުނު ޖުބައިރާއި އައްޝަޢްބީ އާއި، ޤަތާދާ އާއި، ޢަޠާއު އާއި، ޢިކްރިމާ އާއި، އައްސުއްދީ އާއި މުޙައްމަދު ބުނު ކަޢްބު އާއި އަލްޙަސަނުލް ބަޞްރީ ހިމެނިލައްވައެވެެ.
އަލްޙަސަނުލް ބަޞްރީ ވިދާޅުވިއެވެ: ”އޭގެ މާނައީ: އަޘަރެއް ނުކުރާ ޖެހުމެކެވެ.“
ޤަތާދާ ވިދާޅުވިއެވެ: ”ތަޣަޔަރެއް ނުގެންނަ ޖެހުމެވެ.“
އަދި ޖުމްލަގޮތެއްގައި ”އައްތަފްސީރު ވަލްބަޔާން ލިއަޙްކާމިލް ޤުރުއާން“ ގައި ވެއެވެ:
”ޖެހުމޭ ބުނެވޭ ބަހުގެ މުރާދަކީ: އެއަކުން ވޭންއަޅާ، ޒަޚަމްވެ، ގުނަވަންތައް ބިނދި ގެއްލުންވާ ޖެހުމެއް ނޫނެވެ. އެހެނަސް އެކައުން ފިރިމީހާ ބެލެއްޓުމުގެ ދަށުގައިކަންހުރީ ހަނދުމަކޮށްދޭ އެއްޗެކެވެ. އިރާކުދަނޑި ކޮޅަކުން ކަހަލަ އެއްޗަކުން ޖަހާ ޖެހުމެވެ. މިހެން އިބްނު ޢައްބާސާއި ޢަޠާއު ވިދާޅުވިއެވެ.“
އަދި އަލްބުޚާރީ، އެކަލޭގެފާނުގެ ޞަޙީޙުގެ ކައިވެނީގެ ފޮތުގައޮ ނަންގެންނެވިއެވެ:
”ބާބު (94) : އަންހެނުން ގައިގައި ޖެހުމުގައި މަކުރޫހަ ވައްތަރު އަދި {وَاضْرِبُوهُنَّ} —އެއުރެން ގައިގައި ޖަހާށޭ— غَيْر مُبَرِّح ޖެހުމެއް.“
ޢުންދަތުލް ޤާރީގައި އަލްބުޚާރީގެ މި ބަސް ކޮޅާއިމެދު ވެއެވެ: ”އޭގެން އެވިދާޅުވަނީ ހާނީކަވާ ޖެހުމެވެ. އެކަމީ މަކުރޫހައިގެ ޙަރާމް ބާވަތުގެ ތެރެއިން ވާ އެއްްޗެކެވެ.“
އަދި އަލްޙާފިޡް އިބްނު ޙަޖަރު އަލްބުޚާރީގެ ބަސްކޮޅާއި ވިއްދައި ވިދާޅުވިއެވެ: ”މިބަސްފުޅުގައި އިޝާރާތެއް ވެޔޭ، އެކަނބަލުން ގައިގައި ޖެހުމަކީ އެއްވެސް އިސްތިޘްނާއެއް ނެތި (މުޠްލަޤުކޮށް) ހުއްދަކަމެއް ނޫން ކަން، އަދިކިއެއްހޭ، އެކަންތަކުގައި ފާފަވަނިވި މަކްރޫހަ ތަންޒީހީ ނުވަތަ ޙަރާމް ވައްތަރުތައްވެސް ހިމެނޭކަމެވެ.“ —فتح الباري 11/214
ޢާއިޝާ رضي الله عنها ވިދާޅުވިއެވެ:
«ما ضرب رسول الله صلى الله عليه وسلم شيئًا قط بيده، ولا امرأة، ولا خادما….»
”ރަސޫލު ﷲ ﷺ ދުވަހަކުވެސް އެއްވެސް އެއްޗެއްގައި ޖައްސަވާފައެއް ނުވެއެވެ. އަދި އެއްވެސް އަންހެނެއް ގައިގަވެސްމެއެވެ. އަދި ޚާދިމެއްގެ ގައިގައިވެސްމެއެވެ“ — مسلم 2328.
❌ ދެންފަހެ ހާނީކަވާވަރުގެ ޖެހުން، މިކަން ޝަރީޢަތް ވަނީ ޙަރާމް ކޮށްފައެވެ. އެއީ އޭގެ ސަބަބުން އެކަނބުލޭގެ އިޞްލާޙުވާނޭކަން އެނގުނަސް އެވެ.
⬆️އައްނަވަވީ ވިދާޅުވިއެވެ: ”ހާނީކަވާ އެތިފަހަރެއް ޖެހުން ހަމަ ހިލާ ހުއްދަ ނޫނެވެ. އެއީ އެހެން ހަދައިގެން ނޫނީ އެކަނބުލޭގެ ނުކިޔަމަންތެރިކަން ދޫނުކުރާނޭކަން އޭނާ އަށް އެނގުނަސް އެވެ. އެހެން ކަންތައް ކޮށްފިނަމަ، އެކަނބުލޭގެއަށް ވަރިވުމުގެ ޙައްޤާއި ޤިޞާޞް ހިފުމުގެ ޙައްޤު ވެސް ލިބިގެންވެއެވެ.“ (روضة الطالبين)
⬆️މާލިކީންގެ އަލްޙައްޠާބީ ވިދާޅުވިއެވެ: ”(ލުއިކޮށް) ޖަހައިގެންވެސް ފައިދާ އެއް ނުކުރާނެކަން ނުލާހިކު ބޮޑަށް ލަފާކުރެވޭނަމަ، އެހިނދުގައި ޖެހުން އެއްގޮތަކަށްްވެސް ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ.“ (مواهب الجليل: ٤/ ١٥- ١٦).
⬆️އަދި (الجواهر) ގައި ވެއެވެ: ”ވަރުގަދަ އެތިފަހަރެއް ޖަހައިގެން މެނުވީ އެކަނބުލޭގެ ނުކިޔަމަންގަތުން ދޫނުކުރާނޭ ކަމަށް ނުލާހިކު ބޮޑަށް ހީވެއްޖެ ހިނދެއްގައި، ދަންނައެ، އޭނާއަށް އަދަބުދިނުން އޭގެ ފެށުމުގައިވެސް (އެބަހީ: އާދައިގެ ކޮށް ޖެހުންވެސް) ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ.“
⬆️ނުކިޔަމަންތެރިކަން ފާޅުކުރުމުގެ މާނަ، އަދި އެކަންކުރާ އަންބަކާއިމެދު އެޅެން ހުރި ފިޔަވަޅުތައް، އަދި އަތް އުފުލުމާއިމެދު ތަޙުޒީރެއް
①
ﷲ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَىٰ ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ:
▶️وَٱلَّٰتِى تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَٱهۡجُرُوهُنَّ فِى ٱلۡمَضَاجِعِ وَٱضۡرِبُوهُنَّۖ◀️
(النساء 34)
[މާނައީ: (އެކަމުގެ ޢިލްމެއް ނޫނީ ނިޝާނެއްގެ ސަބަބުން) ނުކިޔަމަންތެރިވެދާނެކަމަށް، ތިޔަބައިމީހުން ބިރުގަންނަނަމަ ފަހެ، ކަލޭމެން ފުރަތަމަ އެކަނބަލުންނަށް وعظ އާއި نصيحة ދޭށެވެ! (އެވަރުން ނުވިނަމަ) އެކަނބަލުންނާ ނިދާ ތަނުން ދުރުވެގެންނާށެވެ! (އެއްތާ ނުނިދާށެވެ!) (އަދި އެވަރުން ނުވިނަމަ) ކަލޭމެން އެކަނބަލުން ގައިގައި (ހާނީއްކަ ނުވާގޮތުން) ޖަހާށެވެ!]
💬Transcript for the lecture:
“CAN THE SHARĪʿAH BE IMPLEMENTED GRADUALLY?”
by Shaykh Aḥmad Mūsā Jibrīl حفظه الله
https://justpaste.it/Gradualism
(Transcript by Legacyofamj)
🗂 [Archived here]
▶️ [Video here]
🎤 [Audio/Mp3 here]
~ Galandān 🖋
🔴އަލްއިރުޖާއު މަޛުހަބު އަދި ދީނުގެ މައްޗަށް އެއިން އޮތް ނުރައްކާ
①
☪☪☪☪☪
❞ އަލްއިރުޖާއު: އަކީ ޒިންދީޤު ކަމާއި ކުފުރަށް ދޮރާޝި ހުޅުވައިދޭ މަޛުހަބެކެވެ. އޭގެ ބިދުޢަ ޚަވާރިޖުންގެ ބިދުޢަތަށްވުރެ ˺ގޯސްކަން˹ ބޮޑެވެ. މިސަބަބަށްޓަކައި ސަލަފުންގެ ތެރެއިން އެއްބޭކަލަކަށްވުރެ ގިނަ ބޭކަލެއް، المرجئة ގެ ބިދުޢަ ޚަވާރިޖުންގެ ބިދުޢަތަށްވުރެ ބޮޑުވެފައި ˺ނުރައްކާކަން˹ ވަރުގަދަ ކަމުގައި ކަނޑައެޅުއްވިއެވެ. (މިފަދައިން ކަނޑައެޅުއްވި ސަލަފުން ތެރޭ) އައްނަޚަޢީ އާއި އެނޫން އެފަދަ ބޭކަލުން ހިމެނިލައްވައެވެ. އެއީ އެތައް ސަބަބަކާއި ހުރެއެވެ:
⬆️އޭގެ ތެރޭގައި: ޚަވާރިޖުންގެ ބިދުޢަ ހިފެހެއްޓިފައިވަނީ އެމަގުފުރެދުމުގެ ތެރޭގައި ކަމެވެ. އެހެނަސް އިރުޖާއު، އެވެރިންގެ ˺ފިކުރުގެ އަސާސީ ބާބު˹ ތެރެއިން އެކަނި ނިމުނަކަށް ނާދެއެވެ. އަދި ދީނުގެ ގޮތްޕަކަށް ފަހު ގޮތްޕެއް އެއިން ކައި ހުސްކުރެއެވެ. އެއީ އޭގެ އެއްވެސް ގޮތްޕެއް ބާކީ ނުއޮވެ ނެތި ދިޔުމާއި ހަމައަށެވެ. އަދި ދީން ކައި ހުސްވުމުން، ފިތުރަތުގައި ވަކިހިއްޕައެވެ. އެހެންކަމުން ސަލާމަތް ފިތުރަތްވެސް ބާކީ ނުއޮވެއެވެ. ނުވީތާކު އެފިކުރު އަމިއްލަޔަށް މިތަޣައްޔަރުތައް ނުކުރެވޭނަމަ، އެނޫން ތަކެއްޗަށް (ބިދުޢަތަކަށް) އެއިން ދޮރާށި ހުޅުވައެވެ.
⬆️އޭގެ ތެރޭގައި: السلطان (ވެރިމީހާ) ޚަވާރިޖުންނާއި ޢަދާވާތްތެރިވެ ހުރެއެވެ. އަދި އެވެރިންނާއި ހަނގުރާމަ ކުރެއެވެ. އެއީ އޭނާގެ ދުނިޔެވީ ˺މަޞްލަޙަތު˹ ރައްކައުތެރި ކުރުމަށްޓަކައެވެ. (އެބަހީ: ދީނަށްޓަކައި ނޫން ނަމަ ވެރިކަމަށްޓަކައިވެސް އެވެރިންނާއި ކުރިމަތިލައޭ އެވެ.) މުރުޖިޢާއިންނާއި މެދު ކަން އޮތީ މިއާ ޚިލާފަށެވެ: އެހެނީ ސުލްޠާނު އެވެރިންނާއި ހަނގުރާމައެއް ނުކުރެއެވެ. އަދި ފަހަރެއްގައި އޭނާގެ ދުނިޔެ (އެބަހީ: ވެރިކަން) ރައްކައުތެރި ކުރުމަށް އެވެރިން އަރިސްވެސް ކޮށްފާނެއެވެ. އަދި އެވެރިންގެ ފުށުން މީސްތަކުންގެ ދީން ފަސާދަކުރެއެވެ. މިގޮތުން ބުނެވެއެވެ: ‹إنَّ الإرجاء دينُ الملوكِ› (މާނައީ: އިރުޖާއު އަކީ ރަސްރަސްކަލުންގެ ދީނެވެ.) އަދި ޢިލްމުވެރިޔާ އާއި ވެރިމީހާ ވެސް ބުނެފައިވާނީ މިގޮތަށެވެ. ⁽*⁾
[ * މިތާނގައި އިޝާރާތްކުރައްވަނީ އައްނަޟްރު ބުނު ޝުމައިލު ގެ ބަސްފުޅަށެވެ. ވިދާޅުވިއެވެ: ”މައުމޫނު ˺ޚަލީފާ˹ ގާތަށް އިރެއްގައި އަހަރެން ދިޔައީމެވެ... އެހިނދު އައްސަވައިފިއެވެ: ”އަލްއިރްޖާއު އަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟“ އަހަރެން ދެންނެވީމެވެ: ”އެއީ ރަސްރަސްކަލުންނަށް އެއްބަސްވާ ދީނެކެވެ.. އޭގެން އެވެރިން ދުނިޔެ އިތުރުކުރެއެވެ... އަދި ދީން މަދުކުރެއެވެ.“ ˺މައުމޫނު˹ ވިދާޅުވިއެވެ: ”ތިބާ ތެދުބުނެއްޖެއެވެ!!“ ]
⬆️އޭގެ ތެރޭގައި: މުރުޖިއާއިން އެނޫން ބިދުޢަވެރިންނަށް ބިދުޢަތާއި މަގުފުރެދުމުގެ ދޮރާށި ހުޅުވުން ހިމެނެއެވެ. އެއީ އެވެރިން އަމިއްލަޔަށް އެބިދުޢަތަށް ނުފެތުރިއެއް ކަމަކުއެވެ. އެހެންކަމުން، ޖަހުމީންނަށް އެންމެ ފުރަތަމަ ˺މިއުއްމަތުގެ މައްޗަށް˹ ދޮރާށި ހުޅުވައިދިން ބަޔަކީ މުރުޖިއާއިންނެވެ. މިއީ ވަކީޢު ވިދާޅުވި ފަދައިންނެވެ. އަދި ހަމަކަށަވަރުން މިޔަދު، ލިބެރަލިސްޓުންނަށް ދޮރާށި ހުޅުވައިދިން ބަޔަކީވެސް މިއީއެވެ.
⬆️އޭގެ ތެރޭގައި: ނައްޞުތައް (އޭގެ ޙަޤީޤީ މާނަތަކުން) އަނބުރައި އޮޅުވުމުގައި މުރުޖިޢާއިންގެ ފުޅާކަން މާބޮޑުވުން ވެއެވެ. އަދި ނައްޞު (އޮޅުވައިލުމަކުން) އެކަންޏެއް ފުއްދައި ނުލައެވެ. އަދި މަގުފުރެދުމުގެ ޙައްދުގައި އެކަންޏެއް ނުހުއްޓެއެވެ. ނުވީތާކު އެވެރިންގެ ޤަޥްލުން ދީނުގެ ބޭރުފުށް ނަފީކުރުމަށް ނިޔާކަނޑައަޅައެވެ. ދެން އޭގެ އެތެރެފުށްވެސް މެއެވެ. މިސަބަބަށްޓަކައި ސަލަފުންގެ ތެރެއިން ބައެއް ބޭކަލުން އެވެރިންނަށް ނަންދެއްވީ: ‹يهودَ القِبلة› (ޤިބުލައިގެ ޔަހޫދީންނޭ) އެވެ. މިހެން ވިދާޅުވި ބޭކަލުންތެރޭގައި ސަޢީދު ބުނު ޖުބައިރު ފަދަ ބޭކަލުން ހިމެނިލައްވައެވެ. އެހެނީ އެވެރިން ކޮންމެ އަނިޔާވެރި ފާސިޤަކަށް ނަރަކައިން ސަލާމަތް ވުމާއި ޖަންނަތަށް ވެއްދެވުމުގެ ވަޢުދުދެއެވެ. އެގޮތުން ވަޢީދުތައް ލުއިކޮށްލައެވެ. ވީމާ އެވެރިން ވައްތަރުވެގެންވަނީ ﷲ ގެ ޢަޛާބު ލުއިއެއްޗަކަށް ހަދައިލި ޔަހޫދީންނާއި އެވެ. އެއީ (ޤުރުއާނުގައި ވާ ފަދައިން) އެވެރިން މިހެން ބުނިހިނދެވެ: ﴿ لَن تَمَسَّنَا ٱلنَّارُ إِلَّآ أَيَّامًا مَّعۡدُودَةًۚ ﴾ (البقرة 80) [މާނައީ: عدد ކުރެވިގެންވާ (އެބަހީ: މަދު) ދުވަސްކޮޅެއްގައި މެނުވީ، ނަރަކައިގެ އަލިފާން ތިމަންމެން ގަޔަކު ނުބީހޭނެތެވެ.]
=
” ނާހައި ނުވީމާ އަހައި ލެވުނީ އޭ “
~ ގަލަންދާނު 🖋
ޚުޟައިރިއްޔަ ސިލްސިލާ (12)
⬆️ސުވާލު: ﷲ ގެ ޢަދުއްވުން ގެ މުށުތެރޭ އަހަރެމެންނަށް ކުރިމަތިވެފައި މިވާ ބަލިކަށި ކަމާއި މެދު ކުރެވޭނީ ކީއްތޯއެވެ؟
ޖަވާބު؛ ބަލިކަށިކަމުގެ ޙުކުމްތައް ވަނީ އަންނަނިވި ގޮތުގައެވެ:
ތަޥްޙީދާއި لا إله إلا الله ކަލިމަފުޅަށް ޢަމަލު ކުރުމާއި އޭގެ ޝަރުޠުތަކާއި އެނަފީކުރާ ކަންކަމުން ދުރުހެލިވުމާއި، ވާގިވެރިވުމާއި ބަރީޢަވުމުގެ ކަންތަކާއި، ޠާޣޫތައް ކާފިރުވުމާއި މެދު ދަންނައެ، މިކަންތައްތަކީ ބަލިކަށި ޙާލުގައި އާއި އެނޫން ޙާލަތުގައިވެސް ލާޒިމު ކަންކަމެވެ. އަދި މިތަކެތީގައި ހިތުގެ ތެރެއާއި ގުޅިފައިވާ މިންވަރަކީ އެންމެހާ ޙާލަތެއްގައިވެސް ފަރުޟު ޢައިނެކެވެ. އެއީ ވާގިވެރިވުމާއި ބަރީޢަވުމާއި ޠާޣޫތައް ކާފިރުވުމާއި، ނަފުރަތާއި ޢަދާވާތުގެ ތެރެއިންނެވެ.
އަރަހުށި އިލާހު ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ:
﴿يَا أَيُّهَا الْمُدَّثِّرُ (1) قُمْ فَأَنذِرْ (2) وَرَبَّكَ فَكَبِّرْ (3) وَثِيَابَكَ فَطَهِّرْ (4) وَالرُّجْزَ فَاهْجُرْ (5)﴾ (المدثر 1 - 5)
[މާނައީ: (1) އޭ ފޮތި ތަކުން ނިވައިވެގެންވާ ކަލޭގެފާނެވެ. (އޭ محمد ގެފާނެވެ.) (2) ތެދުވެވަޑައިގެން إنذار ކުރައްވާށެވެ. (مكة ގެ މީހުން إسلام ނުވިނަމަ ހުރި عذاب ގެ ވާހަކައިން އެމީހުން ބިރުގަންނަވައި އިންޒާރުކުރައްވާށެވެ.) (3) އަދި ކަލޭގެފާނުންގެ ربّ ގެ މާތްކަމާއި كِبْرِيَا ވަންތަކަމާއި ހައިބަވަންތަކަން ދެނެވަޑައިގެން އެކަލާނގެ މާތްކުރައްވާ شرك ން طاهر ވެ ވޮޑިގެންވާކަން ބަޔާންކުރައްވާށެވެ. (4) އަދި ކަލޭގެފާނުންގެ ފޭރާންކޮޅު ރަނގަޅަށް طاهر ކުރައްވާށެވެ. (5) އަދި ބުދަށް އަޅުކަން ކުރެއްވުމުން ދުރުވެވަޑައިގަންނަވާށެވެ. (ބުދުތަކާ ގާތްވެވަޑައިނުގަންނަވާށެވެ. ނުވަތަ ފާފަތަކާއި މުޅިން ދުރުވެވަޑައިގަންނަވާށެވެ.)]
އެހެނަސް މިކަންތައްތައް ޞަރީޙަކޮށް އިއްވުމާއި ފާޅުކުޅައުމަކީ ކުޅަދާނަކަން ހުރި މިންވަރަކުން އޮތް ކަމެވެ.
މިގޮތުން ކުޅަދާނަކަން ހުރެއްޖެ މީހާ އެއަށް ޢަމަލުކުރުން ވެއެވެ. އަރަހުށި އިލާހު ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ:
﴿قُلۡ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡكَٰفِرُونَ (2) لَآ أَعۡبُدُ مَا تَعۡبُدُونَ (2)﴾ (الكافرون 1-2)
[މާނައީ: (1) ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވާށެވެ! އޭ كافر ންނޭވެ! (2) ކަލޭމެން (ﷲ ފިޔަވައި އަޅުކަންކުރާ ބުދާއި އެހެނިހެންވެސް ތަކެއްޗަށް) އަހުރެން އަޅުކަން ނުކުރާ ހުށީމެވެ.]
އަދި ބަލިކަށި މީހާއަށް، އެކަން ކުރަން ނުކުޅެދިގެންވާނަމަ، އެމީހެއްގެ މައްޗަށް ވަނީ އޭނާ އަށް ކުޅަދާނަވީ ވަރަކަށެވެ. އަރަހުށި އިލާހު ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ:
﴿فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ مَا ٱسۡتَطَعۡتُمۡ﴾ (التغابن 16)
[މާނައީ: ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުންނަށް ކުޅަދާނަވީވަރަކުން، ތިޔަބައިމީހުން اللَّه އަށް تقوى ވެރިވާށެވެ!]
އަދިވެސް އަރަހުށި އިލާހު ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ:
﴿لَا يُكَلِّفُ ٱللَّهُ نَفۡسًا إِلَّا وُسۡعَهَاۚ﴾ (البقرة 286)
[މާނައީ: ﷲ تعالى އެއްވެސް نفس އަކަށް އެ نفس އަށް އުފުލޭފަދަ تكليف އެއްނޫނީ ނުޖައްސަވައެވެ.]
އަދި (އުދަގުލަށް) ކެތްތެރިވެ އެކަންތައް ފާޅުކޮށްފިނަމަ، އެއީ ބޮޑަށް ފުރިހަމަ ގޮތެވެ. އަދި ޖިހާދުގައި މަތިވެރި ގޮތެވެ.
އެގޮތުން އެކަންތައްތައް ފާޅުކުޅަ މީސްތަކުންނަށް ތަޢުރީފު ކުރައްވައި އަރަހުށި އިލާހު ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ:
﴿...إِذْ قَالُوا۟ لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَءَٰٓؤُا۟ مِنكُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ كَفَرْنَا بِكُمْ وَبَدَا بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ ٱلْعَدَٰوَةُ وَٱلْبَغْضَآءُ أَبَدًا حَتَّىٰ تُؤْمِنُوا۟ بِٱللَّهِ وَحْدَهُۥٓ﴾ (الممتحنة 4)
[މާނައީ: ...(އެއީ) އެއުރެން، އެއުރެންގެ قوم އަށް ބުނިހިނދެވެ. ހަމަކަށަވަރުން، ތިޔަބައިމީހުންނާއި، اللَّه ފިޔަވައި ތިޔަބައިމީހުން އަޅުކަންކުރާ ތަކެތިން، ތިމަންމެން ބަރީއަވެގެންވަމުއެވެ. ތިޔަބައިމީހުންނަށް ތިމަންމެން ކާފަރުވަމެވެ. ތިމަންމެންނާއި، ތިޔަބައިމީހުންނާ ދެމެދުގައި عداوة ތެރިކަމާއި، ރުޅިވެރިކަ ޯންފވަނީ އަބަދަށްޓަކައި ފާޅުވެފައެވެ. އެއްކައުވަންތަ اللَّه އަށް ތިޔަބައިމީހުން إيمان ވެއްޖައުމަށް ދާނދެނެވެ.]
⚠️އަދި އެކަން ކުރުމަށް ނުކުޅެދި ހުރެ، ﷲ ގެ ޢަދުއްވުން ތިމާގެ ނަފްސުގެ މައްޗަށް ވެރިވެދާނޭ ކަމުގެ ބިރުއޮވެއްޖެނަމަ، ފަހެ ކުޅަދާނަވެގެންވާ ނަމަ ހިޖުރަކުރުން އޭނާގެ މައްޗަށް ވާޖިބުވެގެން ދެއެވެ.
އަރަހުށި އިލާހު ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ:
﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ تَوَفَّىٰهُمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ ظَالِمِىٓ أَنفُسِهِمۡ قَالُواْ فِيمَ كُنتُمۡۖ قَالُواْ كُنَّا مُسۡتَضۡعَفِينَ فِى ٱلۡأَرۡضِۚ قَالُوٓاْ أَلَمۡ تَكُنۡ أَرۡضُ ٱللَّهِ وَٰسِعَةً فَتُهَاجِرُواْ فِيهَاۚ— މިއާޔަތް އޭގެ ނިޔަލަށް﴾ (النساء 97)
=
⬆️ Virtues of Sūrah Al-Mulk
❝ The aḥādīth attributed to the Prophet concerning the virtue of Sūrah Al-Mulk and that it is Al-Munjiyah (the savior) ⁽¹⁾ are all defective (maʿlūl). Its virtue has only been established from Ibn Masʿūd⁽²⁾ in mawqūf form (i.e., without explicit attribution to the Prophet), and it is not improbable that it would be judged as elevated (al-rafʿ) [i.e., being attributed to the Prophet]. ❞ (text)
Al-ʿAlwān also stated in another place:
❝... this chain of transmission is authentic to ʿAbdullah ibn Masʿūd, and the ruling upon it is al-Rafʿ, because there is no room for independent interpretation in contexts like these. ❞ [refer his audio here]
— Al-Shaykh Al-Muḥaddith Sulaymān Al-ʿAlwān
~ Galandān 🖋
-----------------------
[1] Savior, because it protects and saves from the punishment of the grave and intercedes for its reciter.
[2] The narration: Al-Ḥākim (3839) narrated via Ibn al-Mubārak, and aṭ-Ṭabarānī narrated in al-Kabīr via ʿAbd ar-Razzāq (8651), both from Sufyān, from ʿĀṣim, from Zirr, from Ibn Masʿūd (may Allah be pleased with him) that he said:
“(Angels) will come to a man in his grave; they will come to his feet and his feet will say: You have no power over us; he used to recite Sūrat al-Mulk. Then they will come to his chest or his stomach and it will say: You have no power over me; he used to recite Sūrat al-Mulk. Then they will come to his head and it will say: You have no power over me; he used to recite Sūrat al-Mulk. So it is the māniʿah (protector) that protects against the punishment of the grave and it is referred to in the Torah as Sūrat al-Mulk, whoever recites it by night has done a great deal and has done well.”Читать полностью…
ޚުޟައިރިއްޔަ ސިލްސިލާ (9)
⬆️މިޒަމާނުގައި ޒުވާނުންނަށް އޮތް ރާސްތާ
ސުވާލު: ޢިއްޒަތްތެރި ޝެއިޚު އަރިހުން އަހަރެމެން އެދެނީ، ˺އުއްމަތަށް˹ މިކުރިމަތިވެފައިވާ މުޞީބާތުގައި މުސްލިމު ޒުވާނުންނަށް އޮތް ދައުރަކީ ކޮބައިތޯ ބަޔާންކޮށްދެއްވުމެވެ.
ޖަވާބު: އޭނާގެ ދައުރަކީ ޤުރުއާނާއި ސުންނަތުގައި ބާރަށް ހިފަހައްޓައިގެން ހުރުމެވެ. އަދި ތިބާމެންގެ ގާތުގައި ވާނަމަ، ސުންނަތް ޖަމާޢަތުގެ އަހުލުންގެ ބައިގަނޑާއި އެއްބައިވުމެވެ. އަދި إن شاء الله އެބައިގަނޑު ކޮންމެ ތާކުމެ އޮވެއެވެ. އެއީ މިޙަދީޘުގެ މައްޗަށެވެ: «لا تزال طائفة من أمتي على الحق منصورة» ⁽¹⁾ [މާނައީ: ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ އުންމަތުގައި ޙައްޤުގެ މަތީ ނަޞްރުލިބިގެންވާ ބަޔަކު ފިލައިނުދާހުއްޓެވެ.]
— އައްޝެއިޚް އަލްޢައްލާމާ ޢަލީ ބުނު ޚުޟައިރުލް ޚުޟައިރު (فك الله اسره)
(ދުވިއްސަތަ ސުވާލުގެ ސުވާލު ނަމްބަރު 20)
ـــــــــــــــــــــــــــــــ
[1] مسلم : 3/170، - (1523). މިއީ މުތަވާތިރު ޙަދީޘެކެވެ.
ޚުޟައިރިއްޔަ ސިލްސިލާ (10)
⬆️الطائفة المنصورة އަކީ ޞައްޙަ ޢަޤީދާ އާއިއެކު ޞައްޙަ މަންހަޖުގެ މަތީ ތިބި ބައިގަނޑެވެ.
ސުވާލު: ﷲ ޝެޚަށް ޘަވާބު ދެއްވާށި — އަހަރެންގެ އެންމެ ފަހު ސުވާލަކީ، ޝެއިޚުގެ އަރިހުން ނަޞޭޙަތަކަށެވެ. އެއީ މިޒަމާނުގައި "ނަޞްރުވެރި ބައިގަނޑު" (الطائفة المنصورة) ތެރެއިން ވުމަށް އެދޭ މީހުންނަށެވެ. އަދި އެޝެއިޚެއް ފުށުން އަހަރެމެންނަށް ފަތުވާއެއް ނެގޭނޭވަރު އިތުބާތު ހުރި ޝެއިޚަކަށް މަގުދައްކަވައި ދެއްވުމެވެ. އެއީ ބިރުގަނެފައިވާ ޢާލިމަކާއި މަގުގެއްލިފައިވާ ޢާލިމެއްގެ ދެމެދަށް އަހަރެމެން ގިނިކަންޏާ ދޫކޮށްލެއްވުމުގެ ބަދަލުގައެވެ.
ޖަވާބު: الطائفة المنصورة ގެ ތެރެއިން ވުމަށް އެދިއްޖެ މީހާ، ފަހެ ތަޥްޙީދާއި އޭގެ އެންމެހާ ބައިތަކެއްގައި، ސުންނަތް ޖަމާޢަތުގެ އަހުލުންގެ ޢަޤީދާއާއި އުޞޫލުގައި ގަދަޔަށް ހިފާހުށިކަމެވެ. އަދި ދެންވެސް ހުރި ޢަޤީދާގެ ބައިތަކާއި އަދި މަންހަޖާއި ޢަމަލުގައިވެސް ހިފުމެވެ. އަދި އޭނާގެ ދުލާއި ދުނިތިލައިން ޖިހާދު ކުރުމެވެ. (އެބަހީ ދައުވަތާއި ކަނޑިންނޭ އެވެ.) އަދި އެޝެއިޚެއް ފުށުން ފަތުވާ ހިފުން ތިބާއަށް ވާ ޝެއިޚަކީ، އެމީހެއްގެ ދީނާއި ޢިލްމުގައި އިތުބާރުހުރި ފަރާތެވެ. އެބޭފުޅުން އެބަތިއްބެވެ. ﷲ އަށް ޙަމްދު ހުއްޓެވެ.
އަރަހުށި އިލާހު ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ:
﴿فَسۡئَلُوٓاْ أَهۡلَ ٱلذِّكۡرِ إِن كُنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ﴾ (النحل 43)
[މާނައީ: ކަލޭމެންނަށް ނޭނގެންޏާ ذِكْر ގެ أهل ވެރިންކުރެން ކަލޭމެން ނިކަންއަހައި ބަލާށެވެ!]
— އައްޝެއިޚް އަލްޢައްލާމާ ޢަލީ ބުނު ޚުޟައިރުލް ޚުޟައިރު (فك الله اسره)
(އައްޝެއިޚް އަޙްމަދް މޫސާ ޖިބްރީލް ގެ "އައްސަލަފިއްޔޫން ފޯރަމް" ގައި ބޭއްވުނު "ހުޅުވާލެވިފައިވާ މަޖިލިސް" ގެ 200 ސުވާލާއި ޖަވާބު އިން.) ސުވާލު ނަމްބަރު 28 ގެ 2
~ ގަލަންދާނު 🖋
ޚުޟައިރިއްޔަ ސިލްސިލާ (8)
⬆️ޢަޤީދާގެ ކަންތައްތަކުގައި ވަކިފަރުދަކަށް ތަބަޢަވެ ބަރޯސާ ވުމުގެ ޙުކުމް
ސުވާލު: ޢަޤީދާގެ ބާބުގައި ތަޤްލީދު ކުރުން ހުއްދަ ވެގެންވޭތޯއެވެ؟ އަދި މިބުނުން: "ތިމަންނާ މިވަނީ މިވެނި މީހެއްގެ ޢަޤީދާގެ މަތީގަޔޭ" — ޞައްޙަވެގެން ވޭ ތޯއެވެ؟
ޖަވާބު: އާއެކެވެ. އިޖުމާޢުގެ މަތިން އެކަން (އެބަހީ: ޢަޤީދާގެ ބާބުގައި ތަޤްލީދު ކުރުން) ހުއްދަވެގެން ވެއެވެ. އެކަމުގައި އިޖުމާޢު ނެރުއްވީ އައްސަފަރާނީ އެކަލޭގެފާނުގެ ޢަޤީދާ ˺ފޮތުގައެވެ.˹ އަދި އައްނަވަވީ ވެސް މެއެވެ. އެހެނަސް ޢަޤީދާގައި ކޮންމެހެންވެސް ކަށަވަރުވުން ލާޒިމެވެ. އަރަހުށި އިލާހު ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ:
﴿فَسۡئَلُوٓاْ أَهۡلَ ٱلذِّكۡرِ إِن كُنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ﴾ (النحل 43)
[މާނައީ: ކަލޭމެންނަށް ނޭނގެންޏާ ذِكْر ގެ أهل ވެރިންކުރެން ކަލޭމެން ނިކަންއަހައި ބަލާށެވެ!]
އެހެންކަމުން ސުވާލު ކޮށް އެއުރެންނަށް އޭގައި ތަޤްލީދު ކުރުމަށް (އެބަހީ: އިތުބާރާއިއެކު ބަރޯސާވުމަށް) މެނުވީ ލާޒިމު ނުކުރައްވައެވެ. އެހެނީ، އާދައިގެ ފަރުދުންނަށް (އެބަހީ: ޢިލްމީ ދަރިވަރުން ނޫން މީހުންނަށް) ދަލީލު މަޢުރީފާ ނުކޮށްގަނެވެއެވެ. އަދި އެހަނދުމަ ބެހެއްޓުމީ އޭނާގެ ޤާބިލުކަމަށްވުރެ މަތީގައިވާ ކަމެކެވެ.
﴿فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ مَا ٱسۡتَطَعۡتُمۡ﴾ (التغابن 16)
[މާނައީ: ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުންނަށް ކުޅަދާނަވީވަރަކުން، ތިޔަބައިމީހުން اللَّه އަށް تقوى ވެރިވާށެވެ!]
﴿لَا يُكَلِّفُ ٱللَّهُ نَفۡسًا إِلَّا وُسۡعَهَاۚ﴾ (البقرة 286)
[މާނައީ: ﷲ تعالى އެއްވެސް نفس އަކަށް އެ نفس އަށް އުފުލޭފަދަ تكليف އެއްނޫނީ ނުޖައްސަވައެވެ.]
އަދި "ތިމަންނާ މިވަނީ މިވެނި މީހެއްގެ ޢަޤީދާގެ މަތީގަޔޭ" — މިބުނުމާއި މެދު ދަންނައެ، އޭނާ އެއިން ނިސްބަތް ކުރަނީ ރަސޫލު ﷺ އަދި އަޞްޙާބުންގެ ތެރެއަށް ކަމުގައި ވާ ނަމަ، އޭގައި މަނަޢެއް ނުވެއެވެ. އަދި އޭނާ އެބަސް ނިސްބަތްކުރަނީ އެނޫން ފަރާތަކަށް ނަމަ، އެއީ ކާކުތޯ ބެލުން ވެއެވެ. ދެން އެރައްދުވާ މީހެއްގެ ޢަޤީދާ އަކީ ސުންނަތުގެ އަހުލުންގެ ޢަޤީދާ ނަމަ، އެއީ މީޘާލަކަށް އިމާމް އަޙްމަދު ނަމަ ނޫނީ މާލިކު ފަދަ ބޭކަލަކަށް ނަމަ، އެ ބުނުމުގައި މަނަޢެއް ނެތެވެ. މިއީ ތަޤްލީދު ހުއްދަވުމުގެ މައްޗަށެވެ. އަދި އެއަށްވުރެ ހެޔޮތާހިރީ އޭނާ މިހުރީ ސަލަފުންގެ ނޫނީ އަޞްޙާބުބޭކަލުންގެ ނޫނީ މިފަދަ ބޭފުޅުންތަކެއްގެ ޢަޤީދާގެ މަތީގައި ކަމަށް ނިސްބަތްވުމެވެ.
— އައްޝެއިޚް އަލްޢައްލާމާ ޢަލީ ބުނު ޚުޟައިރުލް ޚުޟައިރު (فك الله اسره)
(އައްޝެއިޚް އަޙްމަދް މޫސާ ޖިބްރީލް ގެ "އައްސަލަފިއްޔޫން ފޯރަމް" ގައި ބޭއްވުނު "ހުޅުވާލެވިފައިވާ މަޖިލިސް" ގެ 200 ސުވާލާއި ޖަވާބު އިން.) ސުވާލު ނަމްބަރު 18
~ ގަލަންދާނު 🖋
ޚުޟައިރިއްޔަ ސިލްސިލާ (6)
⬆️ދާރުލް ކުފްރު ގައި ދަރިން ތަރުބިއްޔަތު ކުރުމުގެ މައްޗަށް ނަޞޭޙަތެއް
ސުވާލު: ހުޅަނގުގައި ދިރިއުޅޭ މަންމައިންނާއި ބައްޕައިންގެ މައްޗަށް އެވެރިންގެ ފިރިހެންދަރިންނާއި އަންހެން ދަރިންނާއި މެދު އޮތް ވާޖިބިއްޔަތަކީ ކޮބައިތޯއެވެ..؟ އަދި ހަލާކާއި ފަސާދައިގެ ތެރެއަށް އެކުދިން ގެނބިގެން ދިޔުމުން ރައްކައުތެރި ކުރުމުގެ އަދި ކާފަރުންނާއި އެވެރިންގެ ޢަމަލުތަކާއި އަޚްލާޤިއްޔަތަށް ތަބަޢަވުމުން ރައްކައުތެރި ކުރުމުގެ މަގަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟
ޖަވާބު: އެންމެ ފުރަތަމަކަށް ވާޖިބު ވެގެން ވަނީ ތަޥްޙީދާއި ޢަޤީދާ އުނގަންނައި ދިނުމެވެ. އަރަހުށި އިލާހު ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ:
﴿فَٱعۡلَمۡ أَنَّهُۥ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا ٱللَّهُ وَٱسۡتَغۡفِرۡ لِذَنۢبِكَ﴾ (محمد 19)
[މާނައީ: ފަހެ ހަމަކަށަވަރުން الله މެނުވީ حَقُّ އިލާހަކު ނުވާކަން ކަލޭގެފާނު ދެނެވަޑައިގަންނަވާށެވެ! އަދި ކަލޭގެފާނު ކަލޭގެފާނުންގެ ފާފަ ފުއްސެވުމަށް އެދި ދަންނަވާށެވެ!]
ވީމާ މުކައްލިފެއްގެ މައްޗަށް އޮތް އެންމެ ފުރަތަމަ ވާޖިބިއްޔަތަކީ ތަޥްޙީދު މަޢުރިފާކޮށް ދެނެގަތުމެވެ. އަދި އެ އުނގެނުމެވެ. އަދި އެއަށް ޢަމަލު ކުރުމެވެ. އަލްވަލާއު އާއި ބަރާއު ހިމެނެނީ އޭގެ ތެރެއިންނެވެ. އަދި ޠާޣޫތަށް ކާފަރުވުމާއި ކާފަރުންނާއި ޢަދާވާތްތެރިވުމާއި އެވެރިންނަށް ނަފުރަތު ކުޅައުމާއި ތަކްފީރު ކުރުންވެސް ހިމެނެނީ އޭގެ ތެރެއިންނެވެ.
ދެން އެއަށް ފަހު ބާކީ ހުރި ރުކުންތަކެވެ. އެކައްޗަކަށްފަހު އެޔާއި ވިދިގެން ވާ އެއްޗެވެ. ވީމާ ތަޥްޙީދަށްފަހު ނަމާދެވެ. ދެން މިބީދައިންނެވެ. ދެން އެއަކަށް ސަބަބެއްވާ އަދި ޙާޖަތް ޖެހޭ ކަންކަމެވެ. އެހެނީ ސަބަބެއް ކުރިމަތިވެއްޖެނަމަ އެކަމެއް އުނގެނުމުގެ ވާޖިބު އެޅެއެވެ. އަދި މިކަންތައް ފުންކަން ބޮޑެވެ. އެހެނަސް އެހިނދެއްގައި ވަނީ ޢިލްމުވެރިންނާއި އެކަމުގައި ސުވާލުކުރުމެވެ.
އަރަހުށި އިލާހު ވަޙީކުރެއްވިޔޭ:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ قُوٓاْ أَنفُسَكُمۡ وَأَهۡلِيكُمۡ نَارًا﴾ (التحريم 6)
[މާނައީ: އޭ إِيْمَان ވެއްޖެ މީސްތަކުންނޭވެ. ތިޔަބައިމީހުންގެ نَفْس ތަކާއި އަދި ތިޔަބައިމީހުންގެ أَهْل ވެރިން (އަނބިދަރިން) ނަރަކައިން ސަލާމަތްކުރާށެވެ.]
އަދި ދަންނާށޭ އޭ އަހަރެންގެ އަޚާއެވެ! ކުފުރުގެ ބިމުގައި އަދި ދާރުލް ކުފްރް އާއި ޙަރްބު ގައި އެވެރިން ދެމިތިބުމީ ނުހަނު ބޮޑު ނުރައްކަލެކެވެ. އިތުރުއެކަލޭގެފާނުން ﷺ ޙަދީޘް ކުރެއްވިޔެވެ: «أنا بريء ممن أقام بين ظهراني المشركين» [މުޝްރިކުންގެ މެދުތެރޭގައި ދިރިއުޅޭ މީހާގެ ފުށުން ތިމަންކަލޭގެފާނު ބަރީއަވެވަޑައިގެން ވަމެވެ.]⁽¹⁾
އަދި އިޖުމާޢުގެ މަތިން އޮތް ހަމައެކަނި މަގަކީ އެކަމަށް ކުޅަދާނަވެގެން ވާނަމަ ކުފުރުގެ ބިންތަކުން އިސްލާމީ ބިންތަކަށް ހިޖުރަ ކުޅައުމެވެ. އެއީ އެތަންތަނެއްގައި ދީން ގާއިމު ކުރުމުގެ ކުޅަދާނަކަން އޮތް ތަންތަނެވެ. މިއީ މިކަމަށް މަގުފަހި ނަމައެވެ. އަދި މަގުފަހިވެގެން ނެތްނަމަ، ކާފަރުންގެ ފުށުން ތިބާ ވީއްލިހުރުމެވެ. އިބްރާހީމްގެފާނުގެ މިއްލަތަކީ މިއީއެވެ.
﴿وَأَعۡتَزِلُكُمۡ وَمَا تَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ﴾ (مريم 48)
[މާނައީ: އަދި ކަލޭމެންނާއި ކަލޭމެން ﷲ ފިޔަވައި ތިޔަ އަޅުކަންކުރާތަކެތީންވެސް އަހުރެން ވަކިވާހުށީމެވެ.]
އެއީ އެވެރިންނާއި ދެކޮޅަށް ގަދަހަދަމުން (ޖިހާދުކުރަމުން) އަދި ދަޢުވަތުދެމުން ދާ ޙާލުގައެވެ.
— އައްޝެއިޚް އަލްޢައްލާމާ ޢަލީ ބުނު ޚުޟައިރުލް ޚުޟައިރު (فك الله اسره)
(އައްޝެއިޚް އަޙްމަދް މޫސާ ޖިބްރީލް ގެ "އައްސަލަފިއްޔޫން ފޯރަމް" ގައި ބޭއްވުނު "ހުޅުވާލެވިފައިވާ މަޖިލިސް" ގެ 200 ސުވާލާއި ޖަވާބު އިން.) ސުވާލު ނަމްބަރު 9
~ ގަލަންދާނު 🖋
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ
[1] މިއީ މުރްސަލް ޙަދީޘެކެވެ. އެހެނީ މިޙަދީޘު ވާރިދުވެފައިވާ ރާޖިޙު ސަނަދަކީ، ތާބިޢީ ބޭފުޅާ ޤައިސު ބުނު ޙާޒިމް އަރިހުން އަޞްޙާބު ބޭފުޅެއްގެ ނަން ނެތި، ދެން ނަބިއްޔު ﷺ އަރިހުންނެވެ. އަލްޢަލްވާން ވިދާޅުވިއެވެ:
މި ޤައިސް އަކީ މުޚަޟްރަމް ބޭފުޅެކެވެ. (މިއީ: ތާބިޢީ ބޭފުޅުންނާއި އަޞްޙާބު ބޭފުޅުންނާއި ދެމެދު ޖީލެކެވެ. އަދި ތާބިޢީންގެ ތެރެއިން ދޮށީ ބޭކަލުންނޭވެސް ބުނެވެއެވެ.) އަދި ގައިސް އަރިހުން ވާރިދުވެފައިވާ މުރްސަލް ރިވާޔަތް ތަކީ ވަރުގަދަ ތަކެއްޗެވެ. އެހެނީ އެއީ مُخضْرم ބޭކަލެއް ކަމުންނެވެ. އަދި ބުނެވެއެވެ: އެކަލޭގެފާނާއި ބައްދަލުވެވަޑައިގެންނެވިޔޭ ޖަންނަތުގެ ހެޔޮ ޚަބަރު ލިބިވަޑައިގަތް ދިހަ ބޭކަލުންނާއިވެސް. އަދި މިއީ ޖުމްލަގޮތެއްގައި ޞައްޙަ ވާހަކައެވެ. އެހެނަސް އެއިން ބައެއް ބޭކަލުން އަރިހުން ބަސްފުޅު އަޑު އިވިވަޑައިގެންނެވި ކަމާއިމެދު ޘާބިތެއް ނޫނެވެ. އެހެނަސް އަޞްޙާބުން ކުރެ ބޮޑުންގެ ތެރެއިން ބައިގަނޑަކާއި ބައްދަލުވެވަޑައިގެނެވިއެވެ. رضي الله عنهم. އަދި އެކަލޭގެފާނުގެ މުރްސަލް ރިވާޔަތްތަކީ ބާރުހުރި ރިވާޔަތް ތަކެވެ. އަދި އަހަރެމެން ކުރިން ބަޔާން ކުރި ތަކެތި މި ޙަދީޘަށް ބާރުދެއެވެ...“ (فتاوى هامة)Читать полностью…