1843
ޢިލްމު އަދި އެއަށް ލޯބިކުރާ ދަރިވަރުންނަށް Notes by, ibn Fahmī Dīdī عفا الله عنه Friends & family
Prayer Of The Traveller Behind The Resident.
Question:
A man who is a traveller has arrived in the country to which he travelled and wants to pray with a resident Imām. Is his prayer valid?
Answer:
Al-ḥamdulillāh
There is no objection to the traveller praying behind the resident, whether the manner of the prayer differs or not. The difference in intention (between the resident Imām and the travelling follower) does not impact it, except in case the traveller catches up with the imām less than a rak’ah ⌜to finish the prayer⌝, then he prays shortened (qaṣr).
An example of this: a traveller catches up with the imām, the final tashahhud of the Ẓuhr prayer, then in this case, he prays two rak’ahs of Ẓuhr. Hence this is his prayer if he does not catch up with one rak’ah or more.
But if he catches up with one rak’ah or more of the resident’s prayer, then it is mandatory for him to perform it in complete. This is the view of most scholars, and it is ⌜the opinion⌝ which was narrated from Ibn 'Abbās and Ibn 'Umar, رضي الله عنهما.
And in Ṣaḥīḥ Muslim (688) on the authority of Mūsa bin Salamah Al-Hudhalī, who said: "I asked Ibn 'Abbās: How should I perform prayer when I am in Makkah, and when I do not pray along with the Imām?" He said: "Two rak'ahs (of prayer) is the Sunnah of Abu'l-Qasim ﷺ."
In Ṣaḥīḥ Muslim (694) via Nafi’, who said: "When Ibn 'Umar prayed with the Imām, he performed four rak'ahs, but when he observed prayer alone, he performed two rak'ahs."
Al-Bayhaqī narrated in Al-Sunan via Sulaymān Al-Tamīmī on the authority of Abū Mijlaz, who said: "I said to Ibn 'Umar: The traveller catches up with two rak’ahs of the people’s prayer — meaning: the residents — is the said two rak’ahs sufficient for him, or does he pray with resident's prayer (i.e. four rak'ah)? He laughed and said: “He is to pray as they pray.”
And if the form of prayer differs, such as the traveller praying the Maghrib prayer behind a resident who is praying Ishā, then he will sit after the third.
⌜In this case⌝ should he (perform taslīm to) complete his prayer and leave, or should he (sit and) wait for the imām until he completes his prayer, read tashahhud with him and perform taslīm?
Each of these two sayings has a prospect, and the closest (to what is more correct), in my view, is the second possibility, which is waiting.
And if the opposite is the case, such as the traveller praying the 'Ishā prayer behind a resident who is praying Maghrib, then what appears to me in this matter is that he prays two rak’ahs and sits until the imām completes his prayer ⁽¹⁾, and he says tashahhud and gives Salām with him, and Allah knows best.
- Al-Shaykh Al-Muḥaddith Sulaymān bin Nāṣir Al-'Alwān
(Source: originally from Islamqa fatwā no. 26186)
~ Galandān
----------------------
[1] Elsewhere Shaykh Sulaymān Al-'Alwān said: “Who performs Maghrib behind a person who prays 'Ishā, he is to perform Salām (in the third rak'ah), then enter into 'Ishā prayer with the Imām. What is more correct is that this style is permissible.” (source)
Tafsīr of the verse:
﴿وَإِذَا جَآءَهُمۡ أَمۡرٌ مِّنَ ٱلۡأَمۡنِ أَوِ ٱلۡخَوۡفِ أَذَاعُواْ بِهِۦۖ وَلَوۡ رَدُّوهُ إِلَى ٱلرَّسُولِ وَإِلَىٰٓ أُوْلِى ٱلۡأَمۡرِ مِنۡهُمۡ لَعَلِمَهُ ٱلَّذِينَ يَسۡتَنۢبِطُونَهُۥ مِنۡهُمۡۗ وَلَوۡلَا فَضۡلُ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ وَرَحۡمَتُهُۥ لَٱتَّبَعۡتُمُ ٱلشَّيۡطَٰنَ إِلَّا قَلِيلًا﴾ [ النساء: 83]
“And when they hear news of security or fear,[[ i.e., when they get the news of victory or a threat. ]] they publicize it. Had they referred it to the Messenger or their authorities, those with sound judgment among them would have validated it. Had it not been for Allah’s grace and mercy, you would have followed Satan—except for a few.”
Al-Sa'dī said:
Here Allah chides His slaves for doing something that is not befitting, and teaches them that when news comes to them of any important matter and any matter that affects the public interest and has to do with reassurance and the joy of the believers, or some disquieting matter that may signal bad news, they must verify it and not hasten to spread that news. Rather they must refer to the Messenger (ﷺ) and to the people in authority, people of wisdom, knowledge, sincerity, reason and maturity, who know about things and what is and is not in the public interest.
Then if it is determined that there is some interest to be served by broadcasting the news, and that it will encourage the believers and make them happy, or it will alert the Muslims to some plot of their enemies, in that case they may go ahead and broadcast the news. But if they determine that there is no interest to be served, or that there is some slight interest but the harm it will cause outweighs that interest, then they should not broadcast it. Hence Allah says: ﴾those who sought news could learn it from them﴿ that is, because they will be learning it from those who have examined the matter on the basis of their mature thinking and knowledge.
This points to a basic principle of manners and attitude, which is that if there is to be a discussion concerning any matter, it should be referred to those who are qualified to discuss it, and no one should try to pre-empt them, because this is more likely to develop the right understanding of the issue and to lead to sound decision-making and avoidance of error. It also indicates that it is not allowed to be hasty in spreading news as soon as it is heard; rather what is enjoined is to think about it and see whether it is beneficial, in which case one may go ahead and broadcast it, otherwise one should refrain from doing so.
— Tafsīr Al-Sa'dī (Eng. IIPH ed. 2/228)
~ Galandān
②
އަދި ⌝ޝަރުޢީ⌜ އުޞޫލު އަދި ދަލީލުތަކަށް ބަލާއިރު ޙަޤީޤަތަކީ: ދަލީލުގެ މައްޗަށް ވަރުގަދައީ މާލިކީންނާއި ޙަނަފީންގެ ބުނުން ކަަމުގައެވެ. އެހެނީ އެވެރިން ބުނަނީ: ﷲ ވަނީ ހަނގުރާމަ ވާޖިބު ކުރައްވާފައި ކަމެވެ. އަދި ވަޙީކުރެއްވީ: {فَإِنْ بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الأُخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي} [الحجرات:9] (އޭގެތެރެއިން އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކަށް ބަޣާވާތް ކޮށްފިނަމަ، އެ ބަޣާވާތްތެރިވި ބައިގަނޑާއި ތިޔަބައިމީހުން ހަނގުރާމަކުރާށެވެ!) އަދި މިއަށް (މާއްދީ)ބާރު ލާޒިމުކުރެއެވެ. އަދި ޙުކުމަކީ އެއާއި އެއްފަދައިން ހަނގުރާމަކުރުން ކަމެވެ. ވީމާ އެވެރިންގެ މައްޗަށް އަރައިގަނެ، ހަނގުރާމަ ކުރުމެވެ. އެއީ މަަންޖަނީޤު (ބަރުހަތިޔާރު) ބޭނުން ކޮށްގެން ވިޔަސް އެވެ. އަދި އެވެރިން މައްޗަށް އަލިފާނުން އަމާޒުކޮށްގެން ވިޔަސް އެވެ. މިއީ އެވެރިން ތެރޭ އަންހެނުންނާއި ކުޑަކުދިން ނެތް ހައި ހިނދަކުއެވެ. އެއީ މިކަަމުގައިވާ ތަފްޞީލުގެ މަތީންނެވެ.
ބުނެވެއެވެ: މީގެ އަމާޒަކީ އެވެރިންގެ ބުޑު ލުހެލުމެވެ. އަދި އެކަމުގައި ނުބައި ފޮހެލެވުން ވެއެވެ. އަދި އެވެރިންގެ މަގުން ހިނގުމަށް އެދޭ އެހެން މީހުން ވެސް ޖެހިލުންކޮށް މަތަކުރުންވެސް އެވެ.
އަދި ފުރަތަމަ ޤަޥްލު، އޭގައި ވަނީ ރައްކައުތެރި ގޮތެވެ. އެހެނަސް ދަލީލުގެ މައްޗަށް، އިސްވެ އެވެރިންނާއި ހަނގުރާމަކުރުމަށް ބުނާ މީހުންގެ ބަސް ވަރުގަދައެވެ. އަދި ޢަލީ رضي الله عنه އެއުރެންނާއި ހަނގުރާމަ ކުރެއްވިއެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނު رضي الله عنه އެވެރިންނާއި ކުރެއްވި ހަނގުރާމަ އޭގެ ޒާތުގައި އެހެން ހަނގުރާމަ ތަކާއި އެއްގޮތެެވެ. އެހެނަސް (ތަފާތުވީ) ހަނގުރާމައިގެ ސަބަބުން ދެން ތަރުތީބުވާ ކަންކަމުގައެވެ. އެހެނީ އެނގިގެންވާފަދައިން ބާޣީންނާއި ކުރެވޭ ހަނގުރާމަ އަކީ ކާފަރުންނާއި ކުރެވޭ ހަނގުރާމަ އާއި އެއްކަހަލައެއް ނޫނެވެ. ވީމާ ހާނިކަ ވެފައިވާ މީހެއް ވެއްޓިފައިވާނަމަ، އޭނާ މަރާލުމެއް ނުވެއެވެ. އެހެނަސް ވަނީ ބޭސްކޮށް ފަރުވާ ދިނުމެވެ.
އަދި ޢަލީ رضي الله عنه އަށް އިބްނު މުލްޖިމް ވަޅީގެ ޙަމަލާ ދިނުމަށް ފަހުގައިވެސް އޭނާއަށް ފެންދީ ކާންދިނުމަށް ޢަލީ رضي الله عنه އަމުރު ކުރެއްވިކަންް ޘާބިތެެވެ. އަދި ވަގުތުން ވަގުތަށް އޭނާ ޤަތުލު ކުރުމަކަށްވެސް އެކަލޭގެފާނު رضي الله عنه އަމުރު ނުކުރައްވައެވެ. އަދި އަމުރު ކުރެއްވީ އޭނާއަށް އިޙުސާންތެރިވުމަށެވެ. ވީމާ އެވެރިން އަތުލައިގަނެވޭހިނދު، އެހެން މީހުންނާއި އެއްފަދައިން އެވެރިންނަށް ކަަންތައް ކުރުން ނުވެއެވެ. މިސަބަބަށްޓަކައި ޢަލީ رضي الله عنه ވިދާޅުވިއެވެ: ”އަހަރެމެންގެ އަޚުން އަހަރެމެންގެ މައްޗަށް ބަޣާވާތް ކުރިއެވެ.“ ވީމާ މިކަމުގައި އަޞްލަކީ އެވެރިންނާއި ހަނގުރާމަ ކުރުން ވަނީ އެވެރިންގެ ނުބައިން ދިފާޢުވުމަށްޓަކައި ކަމެވެ. ޟަރޫރަތަށްޓަކައި ފުދޭ މިންވަރު އެކަން ކުރުމެވެ. ވީމާ އެވެރިންނާއި ކުރެވޭ ހަނގުރާމައަކީ ޟަރޫރަތަށް ފުދޭވަރަށް، ޙާޖަތް ޖެހޭ ވަރަކުން އަދި ⌝ޙައްޤުނޫން މިންވަރަށް⌜ އިތުރުކުރުމެއް ނެތި އޮތް އެއްޗެކެެވެ. އަދި މިކަމުގެ ސަބަބުން ބުނެވެއެވެ: އެވެރިންގެ އަންހެންވެރިން އަޅުން ގޮތުގައި ނެގުން ނުވެއެވެ. އަދި އެވެރިންގެ ހާނިކަވެފައިވާ މީހުން ޤަތުލުކުރުމެއް ވެސް ނުވެއެވެ. އަދި އެވެރިންނަށް ވަނީ ޚާއްޞަ ޙުކުމް ތަކެކެވެ. ފަރުޢު ތަކާ ބެހޭޭ ފޮތްތަކުގައި އެކަންކަމުގެ ތަފްޞީލު ވެއެވެ.
އެހެނަސް ޝަރުޢީ ޙުކުމުގެ އަޞްލަށް ބަލާއިރު: އެވެރިންނާއި ހަނގުރާމަ ކުރުމާއި، އެވެރިން ފުށުން ގެއްލުން ފޯރުމުގެ ހީ ވަރުގަދަ ނަމަ، އިސްވެ ހަނގުރާމަ ކުރުން — ޝަރުޢުވެގެން ވެއެވެ.
އަދި ބައެއް ޝައިޚުން رحمة الله عليهم މިކަމުގައި އިޚްތިޔާރު ކުރެއްވީ ތަފްޞީލު ގެ މައްޗަށެވެ: އެއީ މިކަމުގެ މައްޗަށް އިމާމު މީހާ ނަޒަރު ހިންގުމެވެ. އެހެންކަމުން މަޞްލަޙަތުވަނީ ވަރުގަދަ ހަމަލާއަކުން ފެށުން ނަމަ އެގޮތެވެ. އަދި މަޞްލަޙަތު ވަނީ މަޑުމަޑުން ފަށައިގެން ކުރިޔަށް ދިޔުންނަމަ، ޙާޖަތްތަކާއި ޙާލަތުގެ މައްޗަށް މިގޮތަށް ޢަމަލުކުރުމުގައިވެސް ގޯހެއް ނެތްކަމެވެ. އަދި ⌝އެބޭކަލުން⌜ ދެކިލައްވަނީ މިއީ ދެޤަޥްލުން ކުރެ ބޮޑަށް ޢަދުލުވެރި ޞައްޙަގޮތާއި ގާތް ގޮތް ކަމެެވެ.“
— އައްޝެއިޚް މުޙައްމަދު އަލްމުޚްތާރު އައްޝަންޤީޠީ
(ޒާދުލް މުސްތަޤްނިޢު ގެ އޯޑިއޯ ޝަރަޙައިގެ ދެލި ކޮޕީއިން)
~ ގަލަންދާނު
އަލްއިމާމް އިބްނު ރަޖަބުލް ޙަންބަލީ ވިދާޅުވިއެވެ:
❞ ليس العيد لمن لبس الجديد
ޢީދުވަނީ އައު ހެދުން ލާ މީހަކަށް ނޫނެވެ.
إنما العيد لمن طاعاته تزيد
ހަމަކަށަވަރުން ޢީދުވަނީ، އެމީހެއްގެ ކިޔަމަންގަތުންންތައް އިތުރުވާ މީހަކަށެވެ.
ليس العيد لمن تجمَّل باللباس والركوب
ޢީދުވަނީ އެމީހެއްގެ ހެދުމާއި ސަވާރީ ޒީނަތްތެރިކޮށްފި މީހަކަށް ނޫނެވެ.
إنمـا العـيد لمن غفرت له الذنوب
ހަމަކަށަވަރުން ޢީދުވަނީ، އެމީހަކަށް އެމީހެއްގެ ފާފަތައް ފުއްސެވިއްޖެ މީހަކަށެވެ.
ޢީދު ވިލޭރޭ، ޚަލްޤުތަކުން (ނަރަކައިން) މިންޖުކުރެވެއެވެ. އަދި އަޅުވެރިޔާއަށް ފާފަ ފުއްސެވެއެވެ. ފަހެ އެއިން މިންވަރެއް ނަސީބުވެއްޖެ މީހާ ދަންނައެ، ޢީދު އެވަނީ އެމީހަކަށެވެ. އެނޫންނަމަ އެއީ ދުރަށް އެއްލާލެވިފައިިވާ މީހެކެވެ. ❝
— ލަޠާއިފުލް މަޢާރިފް (1/277)
~ ގަލަންދާނު
🔻
{...وَلِتُكَبِّرُوا۟ ٱللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَىٰكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ}
[...އަދި ތިޔަބައިމީހުންނަށް ތެދުމަގު ދެއްކެވިކަން މައްޗަށް اللَّه އަށް ތަކްބީރު ކިޔައި އުޅުމަށްޓަކައެވެ. އަދި ތިޔަބައިމީހުން (އެކަލާނގެއަށް) ޝުކުރު ވެރި ވުމަށްޓަކައެވެ.]
الله أكبر.. الله أكبر.. الله أكبر
އިސްލާމް ކަމަށް އަހަރެމެންނަށް ހިދާޔަތް ދެއްވި اللّٰه އަށް ޙަމްދު ކުރަމެވެ. އަދި އެއިލާހަށް ކިޔަމަންގަތުމުގެ ނިޢުމަތް އަހަރެމެންނަށް ދެއްވީތީވެސް އެވެ. އެއިލާހުގެ ފަޟުލުވަންތަ ކަމާއި ދީލަތިވަންތަކަމަށް ޝުކުރުހުއްޓެވެ. އެއިލާހު ހަޒުރަތުން ރަޙްމަތާއި މަޣްފިރަތާއި ޤަބޫލަށް އެދި ދަންނަވަމެވެ.
تَقَبَّلَ اللَّهُ مِنَّا وَمِنْكُم صالح الأعمال. (އަހަރެމެންނާއި ތިބާ ފުށުން (އަދައުކުރި) ޞާލިޙު ޢަމަލުތައް، اللّٰه ޤަބޫލުކުރައްވާށިއެވެ.
ޙަދީޘް ޢިލްމުގެ އަމީރުލް މުއުމިނީން، ޝުޢުބަތު ބުނުލް ޙައްޖާޖު ވިދާޅުވި އެވެ: ޢީދު ދުވަހު ޔޫނުސް ބިން ޢުބައިދު އާއި ބައްދަލުވުމުން ވިދާޅުވިއެވެ: «تَقَبَّلَ اللَّهُ مِنَّا وَمِنْكَ» (އަހަރެމެންނާއި ތިބާގެ ފުށުން اللّٰه ޤަބޫލު ކުރައްވާ ށިއެވެ.) ❝
— އަލްމުޙައްދިޘް، އަބޫ ޞުޙައިބް، ޚާލިދުލް ޙާއިކު
~ ގަލަންދާނު
--------------------------
ނޯޓް: އައްޝެއިޚް، އަލްޙާފިޠު ޢަބްދު اللّٰه އައްސަޢްދު ވިދާޅުވިއެވެ: ”އަޞްޙާބު ބޭކަލުން އަރިހުން، ޢީދުގައި އެބޭކަލުން " تقبل الله منا ومنكم" މިހެން ވިދާޅުވާކަމަށް ވާރިދުވެފައިވެއެވެ.“
📌 ޢީދު މަރައި ނުލާށެވެ!
ހިތްދަތި މަދަހަ ތަކާއި ޢިބާރާތްތަކުން ޢީދުގެ އުފާވެރިކަން މަރައި ނުލާށެވެ. އަދި ހިތާމަވެރިކަން ގެނުވާ ޙާލަތްތަކަށް ގޮވުމުންވެސް މެއެވެ. އެހެނީ މި މާތްވެގެންވާ ޢީދުގައި އުފާ ފާޅުކޮށް ހިތްއުފާ ކުރުމަކީ ދީނުގެ ތެރެއިން ވާ ކަމެކެވެ.
ފަހެ ރަސޫލު ﷲ ﷺ ވީ މީސްތަކުންގެ ތެރެއިން އެބޭކަލަކަށް، އެބޭކަލެއްގެ އަހުލުންނާއި އަޞްޙާބުންނާއި އުއްމަތް އެންމެ ބޮޑަށް އިމްތިޙާނު ކުރެވުނު ބޭކަލަށެވެ. އަދި މިއާއި އެކުވެސް، ޢީދު ދުވަހު އެކަލޭގެފާނު އުޖާލާ ކަމާއި އުފާވެރިކަން ފާޅުކުރައްވައެވެ.
އަދި އެންމެ ހައިރާން ކުރުވަނިވި އެއްކަމަކީ، ބައެއް މީހުން ﷲ އެއަކަށް އަމުރެއް ދެއްވާފައިނުވާ މުސްލިމުން ނޫން މީހުންގެ މުނާސަބާތަކުގައި އުފާވެރިކަން ފާޅުކުރާކަމެވެ. ނުވަތަ ޢާއިލީ އަދި މިޒާތުގެ އުއްމަތާއި ނުގުޅޭ ކަންކަމުގައި އެބައިމީހުންގެ ރޫހުގެ ތާޒާކަން ދައްކައެވެ. އެހެނަސް އިސްލާމީ ޝަރީޢަތް އެއަކަށް ގޮވާލާ މުސްލިމުންގެ ޢީދެއް އައުމާއި އެކު، އެވެރިން މޯޅިވެއެވެ. އަދި މުސްލިމުންނަށް ލިބެމުންދާ އަނިޔާތަކާއި އާފާތްތަކާއި ހިތާމަތަށް ހަނދުމަކުރާން ފަށައެވެ.
ولا حول ولا قوة إلا باللّٰه.
— އައްތަޛްކިރާ
~ ގަލަންދާނު
ޒަކާތާއި ބެހޭ ބައެއް ފިޤުހު
➊ (ހ) ފިޠުރު ޒަކާތުގެ މިންވަރަކީ ޞާޢު އެވެ. (ށ) އަދި އެއީ އެތަނެއްގެ ޢާންމު ކާނާއިންނެވެ. (ނ) އަދި އެކަމުގެ ވާޖިބުކަން ކޮންމެ މުސްލިމަކަށް ވެއެވެ. [ކިޔާލުމަށް]
➋ އަސީރުން ފިތުރު ޒަކާތް ނެރެން ޖެހުމާއި މެދު، ޚުލާސާ [ކިޔާލުމަށް]
➌ ފިޠުރު ޒަކާތް ދޭން ޖެހެނީ ކޮން ބަޔަކަށް؟ [ކިޔާލުމަށް]
➍ ޒަކާތް ދިނުން ވަނީ މުއުމިނުންނަށެވެ. [ކިޔާލުމަށް]
➎ ފިޠުރު ޒަކާތް ނެރުން ވަނީ އެމީހެއް ރޯދަމަސް ނިންމާ ބިމެއްގައެވެ. [ކިޔާލުމަށް]
➏ ފިޠުރު ޒަކާތް އަމިއްލަޔަށް ބެހުން މޮޅުއިތުރެވެ. [ކިޔާލުމަށް]
➐ ގާތްތިމާގެ މީހުންނަށް ޒަކާތް ހޭދަކުރުން [ކިޔާލުމަށް]
➑ މިކަމުގެ މައްޗަށް: ފައިދާއެއް [ކިޔާލުމަށް]
➒ ފިޠުރު ޒަކާތް ނެރުމަށް އެންމެ ފަހު ވަޤުތަކީ ކޮބާ؟ [ކިޔާލުމަށް]
➓ ފިޠުރު ޒަކާތް ކިހާ ދުވަހެއް ކުރިން ނެރެވިދާނެ ހެއްޔެވެ؟ [ކިޔާލުމަށް]
⓫ ޚުލާޞާ: ފައިސާއިން ފިޠިރު ޒަކާތް ނެރުން [ކިޔާލުމަށް]
⓬ ޞައްޙަ އާއި ބާޠިލާއި ދެމެދު: އެހެން މީހަކަށްޓަކައި ޒަކާތް ނެރެދިނުން [ކިޔާލުމަށް]
⓭ "ޞާޢު ޘާބިތެވެ. މިންވަރުގައި ޚިލާފެވެ. އަދި އަރައިރުން ވުމީ ޖަހާލަތެވެ." [ކިޔާލުމަށް]
~ ގަލަންދާނު
➍ « ފިތުރު ޒަކާތް ނަގުދު ފައިސާއިން ނެރެވިދާނެތޯ؟ »
—މިއީ ގަލަންދާން "ފިޠުރު ޒަކާތުގެ ފިޤުހު" ލިޔުމުގެ އޯޑިއޯ އެކެވެ. އޯޑިއޯ ޝާއިޢު ކުރެއްވީ "ހިދާޔަތް ރޭޑިއޯ" އިންނެވެ.
➋ « ފިތުރު ޒަކާތުގެ މިންވަރު، އަދި އެނެރުން ވާޖިބުވާ މީހުން »
—މިއީ ގަލަންދާން "ފިޠުރު ޒަކާތުގެ ފިޤުހު" ލިޔުމުގެ އޯޑިއޯ އެކެވެ. އޯޑިއޯ ޝާއިޢު ކުރެއްވީ "ހިދާޔަތް ރޭޑިއޯ" އިންނެވެ.
ފިޠުރު ޒަކާތުގެ ފިޤުހު
~ ގަލަންދާނު
Download [pdf]
(1.3mb)
🔻
ދުނިޔޭގެ އެކިކަންކޮޅުތަކުގައި ޝަރުޢީ ހަމަތަކުން، ހަނދު ފެނިފައިވާ ކަމަށް އެއްވެސް ޘާބިތު ހެއްކެތް ހާމަނުވުމުގެ ސަބަބުން، މާދަމާ، 1 މޭ ވާ އާދިއްތަ ދުވަހު، ރަމަޟާން މަހުގައި 30 ދުވަސް ފުރިހަމަކޮށް، މިއަހަރުގެ ޝައްވާލު މަހުގެ 1 އަދި ފިޠުރު ޢީދު ދުވަހަކީ، 2 މޭ، ވާ ހޯމަ ދުވަސް ކަމުގައި ވަނީ އިޢުލާން ވެފައެވެ.
~ ގަލަންދާނު
➋
އަދި ތާބިޢީންގެ ތެރެއިން ބައިގަނޑެއްގެ އަރިހުން މިކަމުގެ މައްޗަށް ޝަރުޠެއް ލާޒިމު ނުކޮށް ހުއްދަ އައިސްފައިވެއެވެ:
ހ.
އަލްޙަސަން އަލްބަޞްރީ ވިދާޅުވިއެވެ: "ދިރުހަމުން ފިޠުރު ޒަކާތް ދިނުމުގައި މައްސަލައެއް ނެތެވެ."(4)
ށ.
ޒުހައިރް ބިން މުޢާވިޔާ ވިދާޅުވިއެވެ. އަބޫ އިސްޙާޤް (އައްސަބީޢީ) ވިދާޅުވާތީ އަހަރެން އަޑުއެހީމެވެ: "އަހަރެން އެވެރިންނާއި ބައްދަލުވިއެވެ. (އެބަހީ ކޫފާގައި ތިއްބެވި، ޞަޙާބީން އަދި ތާބިޢީންގެ އެންމެ ބޮޑެތި ބޭފުޅުން) އަދި އެވެރިން ރަމަޟާން މަހުގެ ޒަކާތް ގޮތުގައި އެއަށްވާ އަގުން ދިރުހަމް ނެރުއްވައެވެ." (އަލްޢުލްވާން، އައްޠަރީފީ އަދި އަލްޙަސަނީ މިރިވާޔަތް ޞައްޙަކުރެއްވި)
ނ.
ޤުއްރަތު ބުނު ޚާލިދް އައްސުދޫސީ ވިދާޅުވިއެވެ: "ފިޠުރު ޒަކާތާއި ބެހޭގޮތުން ޢުމަރު ބުނު ޢަބްދުލް ޢަޒީޒް ފޮނުއްވެވި ސިޓީ އަހަރެމެންނަށް އައެވެ. (އޭގައި ވިއެވެ) "ކޮންމެ އިންސާނަކަށް ބައި ޞާޢު އެވެ. ނޫނީ އެއާއި އެއްހަމަ ވެގެންވާ އަގު ބައި (ޞާޢު އަށް) ދިރުހަމެވެ." އަދި މިކަން ޘާބިތެވެ. އަދި އިބްނު ޢަޥްން ގެ އަރިހުން ޢުމަރު ބުނު ޢަބްދުލް ޢަޒީޒް ގެ އަރިހުން މިއަށް ތަބާވެއެވެ.
އަބޫ ޢަލީ އަލްޙަސަނީ ވިދާޅުވިއެވެ:
"މިއީ ޙަދީޘް އައުމުގެ އުޞޫލަށް ޖާހިލު މީހެއް މެނުވީ މި ބަލިކަށި ނުކުރާނޭ ޞައްޙަ ސަނަދެކެވެ. އަދި ޢުމަރު އަކީ އަމީރުލް މުއުމިނީން އެވެ. އަދި މިސިޓީ އަކީ ޝަހަރުތަކަށް ޢާންމު އެންގެވުމެކެވެ. އަދި އެޝަހަރު ތަކުގައި ޞަޙާބީން ވިއެވެ. ޢުމަރު އަކީ ތާބިޢީ ބޭފުޅެކެވެ. އަނަސް އާއި ޢުޤްބަތު ބުނު ޢާމިރުލް ޖުހަނީ އާއި ސަހްލު ބުނު ސަޢްދު އާއި ބައްދަލުވެވަޑައިގަތެވެ. އެބަހީ ނަބިއްޔާ ﷺ ގެ އަޞްޙާބުންނާއި ބައްދަލުވެވަޑައިގެންނެވިއެވެ. އެއީ ތާބިޢީ އެކެވެ. އަދި އާދައިގެ ތާބިޢީ އެއް ނޫނެވެ. އެހެނީ އެއީ އަމީރުލް މުއުމިނީން އެވެ. އަދި އެއްވެސް ޞަޙާބީއެއް (ޢުމަރު ބުނު ޢަބްދުލް ޢަޒީޒް ގެ) މިޢަމަލުފުޅަށް އިންކާރުކުރެއްވި ކަމެއް އެގެން ނެތެވެ."
މިއެންމެހާ ރިވާޔަތެއްވެސް ރިވާކުރައްވާފައިވަނީ އަބޫ ބަކުރު އިބްނު އަބީ ޝައިބާ އެކަލޭގެފާނުގެ "އަލް-މުޞައްނަފު" ގައެވެ.(5)
ފައިދާއެއް: އައްނަވަވީ އާއި އިބްނު ޙަޖަރު ފާހަގަ ކުރެއްވިގޮތުން މިއީ އަލްބުޚާރީގެ ވެސް ރައުޔެވެ. އިބްނު ރަޝީދު ވިދާޅުވިއެވެ: "އަލްބުޚާރީ މިމައްސަލައިގައި އެއްބަސް ވެލެއްވީ ޙަނަފީންނާއި އެވެ. އެއީ އެވެރިންނާއި ގިނަގުނަކޮށް (އެހެންކަންކަމުގައި) ޚިލާފުވުމާއި އެކުގައެވެ. އެހެނަސް މިނިންމެވުމަށް ވަޑައިގެންނެވީ ދަލީލުގެ މައްޗަށެވެ." (6)
____________
(4) އަބޫ ޢަލީ ޙަސަނީ ވިދާޅުވިއެވެ: މިއީ ޞައްޙަ އެކަލޭގެފާނު އަރިހުން ޘާބިތު ބަސްފުޅެކެވެ.
(5) އަލް-މުޞައްނަފު (ޖުޒުޢު 2 ޞ. 398)
(6) އިތުރަށް ބައްކަވާ
އިސްތިޣްފާރު އިތުރުކުރޭ!
”....މައިންބަފައިންނަށް ޓަކައި އިސްތިޣްފާރު ކުރުމަކީ ވަފާތެރި ވުމުގެ ތެރެއިންވާ ކަމެކެވެ. އަދި ﷲ ވަފާތެރިން ދެކެ ލޯބިވެ ވޮޑިގެންވެ އެވެ. އަދި ތިބާ މައިންބަފައިންނަށް ރަޙުމްކުރެއްވުމަށް އެދި ދުޢާ ކުރާނަމަ، މިއީ އަލް-ބިއްރު، އެބަހީ، ކިޔަމަންގަތުމުގެ ތެރެއިންވާ ކަމެކެވެ. އަދި އަލް-ބިއްރަކީ ޖަންނަތަށް މަގުދައްކާ އެއްޗެކެވެ.
އެހެންކަމުން މިރޭތަކުގައި ކުރެވޭ މަތިވެރި ކަންކަމުގެ ތެރޭގައި ތިބާގެ އަމިއްލަ ނަފުސަށާއި މައިންބަފައިންނަށް، އަދި މުސްލިމުތަކުންނަށް އިސްތިޣްފާރު ކުރުން ހިމެނެއެވެ. އެހެނީ (މުސްލިމުތަކުންގެ) މަރުވެފައިވާ މީހުންނާއި ދިރިތިބީންނަށް ތިބާ އިސްތިޣްފާރު ކުރަނީ ނަމަ ﷲ އެއިން ކޮންމެ މީހަކަށް ޙަސަނާ އެއް ތިބާއަށް ލައްވަވައެވެ. އެހެނީ ތިބާތީ މުޙްސިން ނެކެވެ. އަދި ތިބާގެ މުސްލިމު އަޚުންނަށް ތެދުވެރި މީހެކެވެ. ވީމާ އިސްތިޣްފާރު ގިނަގުނަ ކުރާށެވެ...“
— އަހަރެމެންގެ ލޮބުވެތި ޝައިޚް، އަލްމުޙައްދިޘް ޑރ. މާހިރް ޔާސީން އަލްފަޙްލު (حفظه الله) ގެ ރަމަޟާންގެ ފަހު ދިހައެއްގެ ވަޞިއްޔަތުގެތެރެއިން.
~ ގަލަންދާނު
ޒަކާތާއި ބެހޭ ބައެއް ފިޤުހު
➊ (ހ) ފިޠުރު ޒަކާތުގެ މިންވަރަކީ ޞާޢު އެވެ. (ށ) އަދި އެއީ އެތަނެއްގެ ޢާންމު ކާނާއިންނެވެ. (ނ) އަދި އެކަމުގެ ވާޖިބުކަން ކޮންމެ މުސްލިމަކަށް ވެއެވެ. [ކިޔާލުމަށް]
➋ އަސީރުން ފިތުރު ޒަކާތް ނެރެން ޖެހުމާއި މެދު، ޚުލާސާ [ކިޔާލުމަށް]
➌ ފިޠުރު ޒަކާތް ދޭން ޖެހެނީ ކޮން ބަޔަކަށް؟ [ކިޔާލުމަށް]
➍ ޒަކާތް ދިނުން ވަނީ މުއުމިނުންނަށެވެ. [ކިޔާލުމަށް]
➎ ފިޠުރު ޒަކާތް ނެރުން ވަނީ އެމީހެއް ރޯދަމަސް ނިންމާ ބިމެއްގައެވެ. [ކިޔާލުމަށް]
➏ ފިޠުރު ޒަކާތް އަމިއްލަޔަށް ބެހުން މޮޅުއިތުރެވެ. [ކިޔާލުމަށް]
➐ ގާތްތިމާގެ މީހުންނަށް ޒަކާތް ހޭދަކުރުން [ކިޔާލުމަށް]
➑ މިކަމުގެ މައްޗަށް: ފައިދާއެއް [ކިޔާލުމަށް]
➒ ފިޠުރު ޒަކާތް ނެރުމަށް އެންމެ ފަހު ވަޤުތަކީ ކޮބާ؟ [ކިޔާލުމަށް]
➓ ފިޠުރު ޒަކާތް ކިހާ ދުވަހެއް ކުރިން ނެރެވިދާނެ ހެއްޔެވެ؟ [ކިޔާލުމަށް]
⓫ ޚުލާޞާ: ފައިސާއިން ފިޠިރު ޒަކާތް ނެރުން [ކިޔާލުމަށް]
⓬ ޞައްޙަ އާއި ބާޠިލާއި ދެމެދު: އެހެން މީހަކަށްޓަކައި ޒަކާތް ނެރެދިނުން [ކިޔާލުމަށް]
⓭ "ޞާޢު ޘާބިތެވެ. މިންވަރުގައި ޚިލާފެވެ. އަދި އަރައިރުން ވުމީ ޖަހާލަތެވެ." [ކިޔާލުމަށް]
~ ގަލަންދާނު
If A Traveller Prays Behind A Resident, Should He (Still) Shorten His Four-rak’ah Prayer, Or Should He Follow The Imām:
“If a traveller prays behind a resident, does he shorten the four-rak’ah prayer, or does he follow the imām and pray as he pray? The majority of scholars are of the view that if a traveller prays behind a resident, he prays same as his, and this is the correct view. Rather, a traveller who prays behind some one who performs a complete prayer, prays complete, without connecting the matter of the Imām being a traveller or resident — as long as the Imām prays a complete pray, he prays the same, whether the prayer is Ẓuhr prayer or 'Aṣr prayer. Meaning: if the traveler prayed Ẓuhr prayer behind the one who completes and this imām is praying the 'Aṣr prayer, then too he prays with same (complete) prayer. Likewise whether he prayed behind him Ẓuhr prayer (while Imām prays 'Aṣr) or he prayed behind him 'Aṣr prayer (while Imām prays Ẓuhr). In fact, most of the scholars went to state that, if the traveller was praying the 'Ishā prayer behind someone praying Maghrib, for him is to complete the ('ishā) prayer in four, because he is praying behind a person who completes.⁽¹⁾ So the matter is not the Imām being a traveller or a resident. Rather it lies whether he is someone completing or shortening (qaṣr). And this is the correct view regarding the issue, that the issue is concluded based on completion: Does he pray in completion or he prays it shortening?
Based on this, if the traveller catches up with one rak’ah of the prayer and more than that behind the one who completes the prayer, then he is to pray a complete prayer, and if he does not catch up with a rak’ah but catches up with it (for example) in the last tashahhud, then he is to pray the prayer of a traveller. This is just as he as a resident catches up with the Friday prayer, if he catches up with a rak'ah of the Friday prayer, he prays the Friday prayer, and if he did not catch up with a rak’ah of the Friday prayer, he prays the Ẓuhr prayer as Friday prayer, and prays four rak'ah, based upon the statement of the Prophet ﷺ
(( مَنْ أَدْرَكَ رَكْعَةً مِنَ الصَّلاَةِ فَقَدْ أَدْرَكَ الصَّلاَةَ ))
"If anyone obtains a rak'ah in the prayer (along with the imam), he has obtained the whole prayer."
Understanding from it being: He who does not catch a rak'ah, does not catch up the prayer...”
- Al-Shaykh Al-Muḥaddith Sulaymān bin Nāṣir Al-'Alwān (audio) (text)
~ Galandān
-------------------------
[1] The point here is, Maghrib prayer is a prayer that is not shortened, whether by a traveller or a resident, and yet still, because it is a complete prayer, the traveller who prays 'Ishā behind an Imām (even if the Imām is a traveller) is to pray his 'ishā prayer in complete four, according to the view of most scholars. Shaykh brought this point as an elaboration, although in this issue (i.e. traveller praying 'ishā behind a resident who prays maghrib) he views that the traveller is to shorten it.
📌 އެންޑްރޮއިޑް އެޕް: ބަކުރުބޭގެ ތަރުޖަމާ
(ކޮޕީ ކޮށް އަދި ސާރޗް ކުރެވޭ ގޮތަށް)
🔻🔻
https://play.google.com/store/apps/details?id=com.ahsam.bakurubey_tharujama
•••
❞ ޤުރުއާން އަކީ ﷲ ގެެ ކަލާމްފުޅު ކަމާއި މަޚްލޫޤެއް ނޫން ކަަމާއި މިއީ ސާފު ބަޔާންވެގެންވާ މަސްއަލަތަކުގެ ތެރެއިންވާ މަސްއަލައެއް ކަމުގައި، ސަލަފުން އިޖުމާޢު ވެލެއްވިއެވެ. އަދި ޤުރުއާނަކީ މަޚްލޫޤެއް ކަމުގެ މައުޟޫޢު ތެރެއަށް އިތުރު ޞަޙާބީން ވަދެވަޑައިނުގަންނަވައެވެ. އެހެނީ ޤުރުއާނަކީ، ﷲ ގެ ކަލާމް ފުޅެވެ. އަދި އެއިލާހުގެ ކަލާމް އަކީ އެއިލާހުގެ ޞިފަފުޅު ތަކުގެ ތެރެއިން ޞިފައެކެވެ.⁽¹⁾ އަދި އެއިލާހުގެ ޞިފަފުޅުތަކަކީ އެއިލާހުއާއި ވަކިވެފައިވާ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. އަދި ވަކިން ޚަލްޤުކުރެވިފައިވާ ޚަލްޤެއްވެސް ނޫނެވެ. ❝
— އައްރާޒީންގެ ދެ އިމާމުން ގެ ޢަޤީދާ "ސުންނަތުގެ އަޞްލާއި ދީނުގެ އިޢްތިޤާދު" — މީގެ އައްޠަރީފިއްޔަ ޝަރަޙަ "އަލްޚުރާސާނިއްޔާ" އިން (ބަސްކޮޅު)
~ ގަލަންދާނު
------------------
[1] ﷲ ގެ ކަލާމް : އެބަހީ ﷲ ގެ ވަޙީ ކުރެއްވުމެވެ. އަދި ޖިބްރީލް عليه السلام އެ އަޑުއައްސަވައި އަހަރެމެންނަށް، ނަބިއްޔު ﷺ އެ ނަޤުލުކުރެއްވެވި ވަޙީ އެެވެ. ހަމަ އެފަދައިން ޖިބްރީލް عليه السلام އެއިލާހުގެ ޙަޟުރަތުން އަޑުއެއްސެވި އެއިލާހުގެ އަޑުފުޅެވެ. މިއެންމެހާ އެއްޗަކީ ﷲ ގެ ކަލާމް އެެވެ. އެއިން އެއްވެސް އެއްޗެއް އެއިލާހު ޚަލްޤެއް ނުކުރައްވައެވެ. ލިޔެވިފައިވާ ގޮތުގައި ނޫނީ ކިޔެވޭގޮތުގައި ނޫނީ އަޑުއިއްވޭ ގޮތުގައި އެވިޔަސް އެވެ. މިއާ ޚިލާފަށް އެކަމުގައިވާ އަޅުތަކުންގެ ޢަމަލުތައް: އެކަމުގައި އޭނާއަކީ ﷲ ގެ ކަލާމް ފުޅު އުފުލާ ކަންވާރެއް ގޮތުގައި ވާ ކަންކަމަކީ، ޚަލްޤުކުރެވިފައިވާ ކަންކަމެވެ. ވީމާ އޭނާ ފޮތުގައި އެކަލާމްފުޅު ލިޔާ ލިޔުމާއި، އޭނާ އެކަލާމްފުލު ކިޔަވާ ކިޔެވުމާއި، އޭނާ އެކަލާމްފުޅު އިއްވައިދޭ އިއްވުމާއި — އަޅެއް ފަރާތުންވާ އެންމެހާ ކަމަކާއި ޢަމަލަކީ — އެއީ ޚަލްޤު ކުރެވިފައިވާ ކަންކަމެވެ. ވީމާ އޭނާގެ އަތަކީ މަޚްލޫޤެކެވެ. އޭނާ އެއަކުން ލިޔަން ބޭނުންކުރާ ދެއްޔަކީ މަޚްލޫޤެކެވެ. އެޔެއްގައި އޭނާ ލިޔާ ކަރުދާހަކީ މަޚުލޫޤެކެވެ. އޭނާގެ ދުލަކީ މަޚުލޫޤެކެވެ. އޭނާއަށް ލިބިގެންވާ އަމިއްލަ އަޑަކީ މަޚްލޫޤެކެވެ. މިއެންމެހާ އެއްޗަކީ ﷲ ގެ ކަލާމް ފުޅު އުފުލުމަށް އަދި ނަޤުލުކޮށް ފޯރުކޮށްދިނުމަށް އަޅުތަކުން ބޭނުންކުރާ އާލާތްތެކެވެ. (އިތުރު ތަފްޞީލު)
①
[حكم مقاتلة الخوارج ابتداء بعد إقامة الحجة بمراسلتهم]
[މުރާސިލުންް ފޮނުވައި ޙުއްޖަތް ޤާއިމު ކުރުމަށްފަހު، ޚަވާރިޖުންނާއި އިސްވެ ހަނގުރާމަ ކުރުމުގެ ޙުކުމް]
🔻🔻
[ޒާދުލް މުސްތަޤްނިޢު ގެ މުޞައްނިފް ވިދާޅުވިއެވެ] ”...ވީމާ އޭނާ (އިމާމް މީހާ) ⁽¹⁾ މައްޗަށް އެެހިނދު ވާޖިބުވަނީ އެވެރިން ގާތަށް ދެކޮޅުވެރިވެގެން އުޅޭކަންތަކާއިމެދު އަހައިއޮޅުން ފިލުވުމަށް ބަޔަކު ފޮނުވުމެވެ. އަދި އެވެރިންނަށް ބޭއިންސާފެއް ވެވިފައި ވާކަމަށް ބުނެއްޖެނަމަ، އެކަން ފިލުވުމެވެ. އަދި އޮޅުމެއް ތެރޭ ވާނަމަ، އެކަން ސާފުކޮށްދިނުމެވެ. އެވެރިން ދެން އެކަމުން ފަހަތަށް ފިޔަވަޅު އަޅައިފިނަމަ ދޫކުޅައުމެވެ. އެހެން ނޫން ނަމަ، އެވެރިންނާއި ހަނގުރާމަ ކުރުމެވެ.“
އައްޝަންޤީޠީ ވިދާޅުވިއެވެ:
<އެހެން ނޫން ނަމަ، އެވެރިންނާއި ހަނގުރާމަ ކުރުމޭ>
އެބަހީ: އެވެރިންނާއި ހަަނގުރާމަކުރުން ވާޖިބެވެ. އެބަހީ: އެވެރިންނާއި ހަަނގުރާމަ ކުރުން އޭނާ [އިމާމް މީހާ] މައްޗަށް ވާޖިބެވެ. މިއީ ސަލަފުންނާއި ޚަލަފުންގެ ތެރެއިން ޖުމްހޫރު ބައިގަނޑުގެ ޤަޥްލެވެ. އެހެނީ ﷲ تعالى ވަޙީކުރެއްވިއެވެ: {فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي} [الحجرات:9] (ވީމާ ބަޣާވާތްތެރިވި ބައިގަނޑާއި ތިޔަބައިމީހުން ހަނގުރާމަކުރާށެވެ!) ވީމާ އެކަމުގެ މައްޗަށް އަމުރުން، ﷲ އެކަން ވާޖިބު ކުރެއްވިއެވެ. އަދި ޢަލީ رضي الله عنه ޚަވާރިޖުންނާއި ހަނގުރާމަ ކުރެއްވީތީއެވެ. އަދި ޙަވާރިޖުންނާއި ހަނގުރާމަ ކުރުމީ، މުސްލިމުންގެ ޖަމާޢަތުގެ މައްޗަށް ޝަރުޢުވެގެންވާ ކަމެއް ގޮތުގައި ސަލަފުންގެ އިމާމުން رحمهم الله ވަނީ އިޖުމާޢު ވެލައްވާފަވެ. އެވެރިންގެެ މައްޗަށް ޙުއްޖަތް ޤާއިމު ކުރުމަށް ފަހު ނުއެނބުރިއްޖެނަމަ، އަމުރު ހަވާލުވެފައިވާ ވެރިޔާއަށް ނޫނީ (މުސްލިމުންގެ) އިމާމުގެ މައްޗަށް ވަނީ އެވެރިންނާއި ހަނގުރާމަ ކުރުން ކަމުގައެވެ.
ޢިލްމުވެރިން رحمهم الله ޚިލާފުވެލެއްވީ އެވެރިންނާއި ހަނގުރާމަ ކުރާނޭ ގޮތާއި މެދުގައެވެ. އެއީ ދެރައުޔަކަށެވެ: ވީމާ ޢިލްމުވެރިން ތެރެއިން ބައިގަނޑެއް ވިދާޅުވަނީ: އެވެރިންނާއި ހަނގުރާމަ ކުރުންވަނީ ތަދައްރުޖް ކޮށް ކަމެވެ. (އެބަހީ: މަޑުމަޑުން ގަދަކުރާ ގޮތަށެވެ.) އެހެންކަމުން އެންމެ ލުއިގޮތެއް ބެލުމެވެ. ދެން (އެވަރުން ނުވެއްޖެނަމަ) އެއަށް ވުރެ ވަރުގަދަ ގޮތެކެވެ. އެއީ އެވެރިން ފަހަށްޖެހެން ދެންނެވެ. ނުވެއްޖެނަމަ ބާރު ގަދަ ކުރަމުން ގޮސް އެވެރިންގެ ބާރު ކަނޑުވައިލެވެން ދެނެވެ. މޫތައް ލުހެލެވެންް ދެެނެވެ. އެވެރިންގެ ބުޑު މުސްލިމުންގެ ތެރެއިން ނެއްޓެވުމާއި ހަމައަށެވެ.
އަދި ޢިލްމުވެރިން ތެރެއިން (އަނެއް) ބަޔަކު ވިދާޅުވަނީ: ގަދަބާރާއި މަރުއެތިފަހަރާއި އެކު ފެށުން ހުއްދަ ކަމަށެވެ.
ފުރަތަމަ ބުނުމަކީ ޝާފިޢީންނާއި ޙަންބަލީންގެ މަޛުހަބެވެ. އެއީ އެކަން އެދެވިގެންވަނީ ތަދައްރުޖް ކޮށް ކަމެވެ.
ދެވަނަ ބުނުމަކީ، ޙަނަފީންނާއި މާލިކީންގެ އެވެ.
----------------
[1] އަލްބުހޫތީ "ޒާދުލް މުސްތަޤްނިޢު" ގެ ޝަރަޙާ ގައި، މިނުކުތާގައި ވިދާޅުވިއެވެ: ”އަދި އިމާމެއް އައްޔަން ކުރުމީ ⌝ކިފާޔަތުގެ⌜ ފަރުޟެކެވެ. އަދި އެމަޤާމު ޒިންމާކުރެވިފައިވާ މީހާ މިކަން ކުރުމަށް (ބާޣީންނާއި ހަނގުރާމަ ކުރުމަށް) މަޖުބޫރުކުރެވޭނެއެވެ. އަދި އޭނާ [އެބަހީ: އިސްވެ ޢައްޔަން ކުރެވޭ މުސްލިމުންގެ އިމާމް] ގެ ޝަރުޠު ތަކީ: އެއީ މިނިވަނެއް ކަމުގައި ވުމެވެ. ފިރިހެނެއް ކަމުގައި ވުމެވެ. ޢަދުލުވެރިއެއް ކަމުގައި ވުމެވެ. ⌝ނަޞަބުގައި⌜ ޤުރަޝީ އަކަށް ވުމެވެ. [އޭނާގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އަދި ހެވަށް އަމަުރުކޮށް މުންކަރާތް ނަހީ ކުރުމުގެ މިންވަރަށް] ޢިލްމުވެރި އެއް ކަަމަށް ވުމެވެ. [ހަނގުރާމައިގެ ކަންތަކާ ސިޔާސަތްތައް ނަގަހައްޓައި ހައްދު ޤާއިމުކޮށް، އުއްމަތް ދިފާޢުކުރުމުގައި އިސްވެ އަދާ ކުރާ މަސްއޫލިއްޔަތު] ފުއްދައިދޭ މީހަކަށް ވުމެވެ. [މިކަންކަން ފަނޑުވުން މަނައު ކޮށް އެގޮތުގައި] ދެމިހުންނަ މީހެއް ކަމުގައި ވުމެވެ.“ — اهـ. (ނޯޓް: ހަތަރެސްކަން ބުރެކެޓުގައިވަނީ އަލްބުހޫތީ ގެ ޝަރަޙައަށް ޢަބްދުއް ރަޙްމާން ބުނު ޤާސިމް ލިޔުއްވި ޙާޝިޔާއިން ނެގެވުނު މާނަތަކެވެ.)
📌 ނޯޓް: ފިޠުރު ޢީދުގައި ވެސް ތަކްބީރު ކިޔުން ވެއެވެ. އެހެނަސް އެއީ ފިޠުރު ޢީދު ވިލޭރެއިން ފެށިގެން ޢީދު ޚުޠުބާގެ ނިޔަލަށެވެ.
Читать полностью…
🔻 މިއީ ބޮޑުވެގެންވާ ނިޢުމަތަކަށް ވެވޭ ޝުކުރެކެވެ.
އީމާން ކަން ބަލިކަށި ބައެއް މީހުން، ޢީދުގައި އުފާ ކުރަނީ ރަމަޟާން މަސް ނިމި އޭގައި ކުރެވޭ އަޅުކަން އަވަދިވީތީއެވެ. އެއީ އެއަކީ އެވެރިން ބުރަކަށިމައްޗަށް ލެވުނު ބުރައެއް ފަދައިންނެވެ. މިބައިމީހުން ވަނީ ބޮޑުވެގެންވާ ނުރައްކަލެއްގެ ތެރޭގައެވެ. ފަހެ މުއުމިނުތަކުން ޢީދުގައި އުފައު ކުރަނީ، ﷲ تعالى އެވެރިންނަށް އެމަސް ފުރިހަމަ ކުރުމުގެ ތައުފީޤު ދެއްވީތީއެވެ. އަދި ރޯދަތައް ފުރިހަމަ ކުރެވުނީތީއެވެ. އެހެންކަމުން ﷲ އަށް މި ނިޢްމަތަށްޓަކައި ޝުކުރުވެރި ވެއެވެ.
— އައްތަޛްކިރާ
~ ގަލަންދާނު
🔻 ޢީދުގެ މަޤުޞަދު ތަކުގެ ތެރޭގައިވާ އެކައްޗަކީ، ނިކަމެތީންނާއި ބަލިކަށީން މަތީން ހަނދުމަކުރުމެވެ. އަދި ފަޤީރުންނާއި ޟަރޫރަތްތަކަށް ބޭނުން ޖެހިފައިވާ މީހުންނަށް ފަސޭހަކޮށް ދިނުމެވެ. އަދި އެދުވަހުގައި ސަލާން ޖަހަން ނުޖެހޭވަރަށް، އެވެރިން މުއްސަނދި ކޮށް ދިނުމެވެ. އެއީ ކޮންމެ ގެއެއްވެސް އޭގެ އުފާ ގައި ޝާމިލު ކުރުވުމަށެވެ. އަދި ކޮންމެ ޢާއިލާއަކަށް ވެސް އެ އުފާ ފޯރުކޮށްދިނުމެވެ. އަދި އުޟްޙިޔާ އާއި ފިޠުރު ޒަކާތް ޝަރުޢުވެވުނީ މިސަބަބަށްޓަކައެވެ.
— އައްތަޛްކިރާ
~ ގަލަންދާނު
➎ « ފިތުރު ޒަކާތް ލިބުން ޙައްޤުވާ މީހުންނަކީ ކޮބާ؟ »
—މިއީ ގަލަންދާން "ފިޠުރު ޒަކާތުގެ ފިޤުހު" ލިޔުމުގެ އޯޑިއޯ އެކެވެ. އޯޑިއޯ ޝާއިޢު ކުރެއްވީ "ހިދާޔަތް ރޭޑިއޯ" އިންނެވެ.
➌ « ފިތުރު ޒަކާތް އަމިއްލަޔަށް ބެހުން މޮޅުއިތުރެވެ. »
—މިއީ ގަލަންދާން "ފިޠުރު ޒަކާތުގެ ފިޤުހު" ލިޔުމުގެ އޯޑިއޯ އެކެވެ. އޯޑިއޯ ޝާއިޢު ކުރެއްވީ "ހިދާޔަތް ރޭޑިއޯ" އިންނެވެ.
➊ « ފިތުރު ޒަކާތް ކިހާ ދުވަހެއް ކުރިން ނެރެވިދާނެބާ؟ »
—މިއީ ގަލަންދާން "ފިޠުރު ޒަކާތުގެ ފިޤުހު" ލިޔުމުގެ އޯޑިއޯ އެކެވެ. އޯޑިއޯ ޝާއިޢު ކުރެއްވީ "ހިދާޔަތް ރޭޑިއޯ" އިންނެވެ.
ފިޠުރު ޒަކާތުގެ ފިޤުހު
~ ގަލަންދާނު
Download [pdf]
(1.3mb)
❸
އަލް-ޢުލްވާން ނަޤުދު ފައިސާއިން ޒަކާތް ދިނުން ހުއްދަކަމަށް ފަތުވާދެއްވައި، އޭގެ ޚުލާޞާގެ ތެރޭގައި ވިދާޅުވިއެވެ:
"ހ. ނަބިއްޔާ ﷺ އަރިހުން، އަދި އެއްވެސް ޞަޙާބީ އެއްގެ އަރިހުން، އެއަށްވާ އަގު ދެއްކުން ޙަރާމްކޮށް އެއްވެސް އެއްޗެއް ޘާބިތެއް ނޫނެވެ.
ށ. ވަކިވައްތަރެއްގެ ތަކެތި ނަންގަނެވިފައިވާ ޙަދީޘް ތައް، އެއާއި އެއްފަދަ ތަކެތި ޙަރާމް ވާނޭ ކަމަކަށް ދޭހަނުވެއެވެ. މިއަށް ދަލީލަކީ، ޞަޙާބީން _رضي الله عنهم_ ގޮދަން ނެރުން ހުއްދަ ކުރެއްވިއެވެ. އަދި މިއީ ނައްޞުން އައިސްފައި ނުވާ އެއްޗެކެވެ. އެއީ ހިމަ ގޮދަނާއި، ކަދުރާއި މިފަދަ ޞައްޙަ ޙަދީޘް އިން އައިސްފައިވާ ތަކެއްޗާއި ޚިލާފަށެވެ.
ނ. ޞަޙާބީން ގެ ތެރެއިން އެތައް ބޭކަލެއް، އަދި ކިޔެއް؟ މުޢާވިޔާގެ ދައުރުގެ ވީ އެބޭކަލުންގެ ގިނަ ބޭކަލުން، ކަދުރު ގެ ޞާޢު އެއްގެ ބަދަލުގައި ޝާމް ގެ ސުމްރާއު (ބުރައުން ގޮދަން) ގެ 1/2 ޞާޢު ނެރުން ހުއްދަކުރެއްވިއެވެ. އަދި މިއީ ކަދުރު ނޫނީ ހިމަ ގޮދަން އަދި މިފަދަ ތަކެތިއާއި (އަގުކުރުމުގައި) އޭގެ ބައި ޞާޢު އެއްހަމަ ކަމަށް އެބޭކަލުން ދެކިލެއްވިކަމަށް ދަލީލެކެވެ." (އެބަހީ، ކަދުރު ޞާޢު އެއް ނެރުމުގެ ބަދަލުގައި އެޔާއި އަގުގެ ގޮތުން އެއްހަމަ ވާނޭ އެހެން އެއްޗެއް ނެރުމެވެ. ނުވަތަ އޭގެ އަގަށް ބަލައިގެން ޒަކާތްނެރުމެވެ. އަދި ހަނަފީންގެ ރައުޔަކީ މިއީއެވެ. އެހެންކަމުން އެއަށް އެއްހަމަވާ ފައިސާ ނެރުން ހުއްދައެވެ.)
ޝެއިޚް އަބޫ ޢަލީ އަލް ޙަސަނީ ވިދާޅުވިއެވެ:
"ނަބިއްޔާ ﷺ އެ ނެރުއްވީ ކާތަކެތިންނެވެ. އަދި އަޞްލަކީ މިއީއެވެ. އަދި ބައެއް ޞަޙާބީން މާލުން (އެބަހީ ކާތަކެއްޗަށް އަގުކުރެވޭ އެއްޗެއް ނޫނީ ދިރުހަމުން) ނެރުއްވިއެވެ. އަދި ތާބިޢީން މާލުން ނެރުމުގެ ޖާއިޒުކަމަށް އިޖުމާޢުވެލެއްވިއެވެ. އަދި ޞަޙާބީންނާއި ތާބިޢީންގެ ފަހުމުގެ މަތީ ދަލީލުތައް ދެނެގަނެވި އޭގެ މައްޗަށް މީސްތަކުން ޢަމަލުކުރުން ވެއެވެ. އަދި މިމައްސަލައަކީ ލުއި މައްސަލައެކެވެ. އެހެންކަމުން ޚިލާފުވާ މީހާގެ މައްޗަށް ޢައިބު ކިޔުމެއް ނުވެއެވެ."
އަހަރެން ބުނަމެވެ: އެހެންކަމުން މިބަޔާން ވެވުނު ދަލީލުތަކުގެ މައްޗަށް މިކަމުގެ އަޞްލަކީ ހުއްދައެވެ. ވީމާ މިކަމުގައި ޙާއްޖަތެއް ނޫނީ މަޞްލަޙަތެއް އެކުލެވޭނަމަ އަދި ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ އަދި މިއާއި އެކުވެސް ބުނަމެވެ: އައުލާކަން ބޮޑީ ކާތަކެތިން ނެރުމެވެ. މިކަމުގައި ޝައްކެތްނެތެވެ.
~ ގަލަންދާނު
➊
📚 ޚުލާޞާ: ފައިސާއިން ފިޠިރު ޒަކާތް ނެރުން
އައްސަރްޚަސީ ވިދާޅުވިއެވެ:
"އަހަރެމެންގެ މަޛުހަބުގައި (އެބަހީ ޙަނަފީ މަޛުހަބުގައި) ގޮދަމުގެ އަގަށް ފައިސާ ދިނުން ހުއްދައެވެ. އެހެނީ މިކަމުގެ މިންގަނޑަކީ މީސްތަކުންގެ ޙާޖަތްތައް ފުއްދުން ކަމުގައި ވުމުންނެވެ. އަދި މިކަން، ފިޠުރު ޒަކާތް ފައިސާ އިން ދިނަސް އަދި ގޮދަމުން ދިނަސް ޙާޞިލްވެއެވެ. އެހެނަސް އައްޝާފިޢީ މިކަން ހުއްދަ ނޫން ކަމަށް ދެކިލައްވައެވެ. މި (ފިޠުރު ޒަކާތް ތަކެތިން ނޫނީ އެއަށް އަގުކުރެވޭ ފައިސާއިން ނެރުމުގެ މައްޗަށްވާ) އިޚްތިލާފު ބިނާވެގެންވަނީ ދަނޑުގޮވާމަށް ޒަކާތް ނެރުމުގެ (އެބަހީ މުދަލު ޒަކާތުގެ) މައްޗަށެވެ. (އެބަހީ މުދަލު ޒަކާތް ފައިސާއަށް ވާ މިންވަރުން ދެއްކޭނެތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ އާއިމެދު އޮންނަ އިޚްތިލާފުގެ މައްޗަށެވެ.)
އަބޫ ބަކްރު އަލް-އަޢްމަޝް ވިދާޅުވަނީ: "އެއަށް އަގުކުރެވޭ ފައިސާއަށް ވުރެ (ފިޠުރު ޒަކާތް ދިނުން) މޮޅު އިތުރީ ގޮދަމުން ދިނުމެވެ. އެހެނީ މިކަން ނަބިއްޔާ ﷺ ގެ ޙަދީޘްފުޅުގެ ބޭރުފުށަށް ދޭހަވާ މާނައާއި އެއްގޮތްވެގެން ވެއެވެ. އަދި ޢިލްމުވެރިންގެ އިޚްތިލާފުން ސަލާމަތްވެ، އެހެންކަމުން، ދީނީ ގޮތުން ރައްކާތެރިކަން ބޮޑެވެ." (މިއާ ޚިލާފަށް) އަބޫ ޖަޢްފަރު ވިދާޅުވަނީ: "އަގު ކުރެވޭ މިންވަރު ދިނުން މޮޅުއިތުރެވެ. އެހެނީ މިކަމުގައި ފަގީރުންނަށް މަންފާކުރުން މާގާތެވެ. އެވެރިންނަށް ބޭނުންޖެހިފައިވާ ޙާޖަތްތައް ވަަޤުތުން ގަނެވެއެވެ."
ނަބިއްޔާ ﷺ ގެ ޒަމާނުގައި، ގޮދަމާއި ހިމަ ގޮދަން ކަނޑައަޅުއް ވާފައިވާ ސަބަބަކީ، އެއަކީ އޭރު (ފައިސާ ފަދައިން) ގަނެވިއްކުމަށް (ބާޓާއަށް) ބޭނުން ކުރެވުނު ތަކެއްޗެވެ. އެހެނަސް މިތާގައި (މިހާރު)، ގަނެވިއްކުމުގެ އަސާސީ އެއްޗަކީ ނަޤުދު ފައިސާއެވެ. އެހެންކަމުން ފިޠުރު ޒަކާތް ފައިސާއިން ދިނުން އެދެވިގެން ވެއެވެ."(1)
އައްޘަޥްރީ އާއި އިސްޙާޤް އިބްނު ރާޙަވައިހް އަދި އަބުއް ޘަޥްރު ވެސް މިރައުޔު ނެންގެވިއެވެ. އެބަހީ ފައިސާއިން ދެއްކުމުގެ ހުއްދައިގެ މައްޗަށެވެ. އެހެނަސް އައްނަވަވީ "މަޖްމޫޢު ޝަރަޙް އަލް-މަޛްޙަބް" (ޖުޒުޢު 6 ޞ. 112) ގައި ބަޔާން ކުރައްވާފައިވާ ފަދައިން، މިބޭކަލުން މިކަން ޙުއްދަކުރެއްވީ ޟަރޫރަތުގެ ޙަލަތުގައެވެ.
ޝެއިޚުލް އިސްލާމް އިބްނު ތައިމިއްޔާ ގެ ރައުޔަކީވެސް ޟަރޫރަތުގެ މައްޗަށް އަދި މީސްތަކުންގެ ޢާންމު މަޞްލަޙަތުގެ މައްޗަށް އެކަން ހުއްދަކަމުގައެވެ. ވިދާޅުވިއެވެ:
"ދެންފަހެ، މުދަލަށްވާ އަގު، ޒަކާތާއި، ކައްފާރާ އަދި މިފަދަ ކަންކަމުގައި، މާލިކު އާއި އައްޝާފިޢީގެ މަޛްހަބުގައި އެނގި ބަޔާންވެފައި ވާގޮތުން (މިކަން) ޖާއިޒެއް ނޫނެވެ. އަދި އަބޫ ޙަނީފާގެ އަރިހު ޙުއްދައެވެ. އަދި އަޙްމަދު رحمه الله ބައެއް ތަންތާގައި އަގުކުރުން މަނައު ކުރައްވާފައިވެއެވެ. އަދި އަނެއްބައި ތަންތަނުގައި ހުއްދަ ކުރައްވާފައިވެއެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނުގެ ދަރިވަރުން ތެރެއިން އެ ނައްޞާއި އެއްބަސްވެލެއްވި ބޭކަލުން ވިއެވެ. އަދި މިއިން ފާޅުވަނީ: ޙާއްޖަތެއް އަދި މަޞްލަޙަތެއް ނުވޭމެ، އަގަށްވާ ފައިސާ ނެގުން އެކަލޭގެފާފާނު އަރިހުން މަނައުކަމެވެ..." އިތުރަށް މިހެން ވިދާޅުވުމާއި ހަމައަށެވެ: "...ދެންފަހެ ޙާއްޖަތަކަށްޓަކައި، ނުވަތަ މަޞްލަޙަތަކަށް ނޫނީ ހަމަހަމަކުރުމަށްޓަކައި، އެޔަށްވާ ފައިސާ ނެރުން، މިކަމުގައި މައްސަލައެއް ނެތެވެ."(2)
އަދިވެސް ވިދާޅުވިއެވެ: "ދެންފަހެ އެޔަށްވާ ނަގުދު ފައިސާ ދިނުން، މިކަމުގައި (ޢިލްމުވެރިން) ދެބަސްވެފައިވެއެވެ. އެމުޅިއެއްކޮށް ޖާއިޒުހެއްޔެވެ؟ ނުވަތަ މުޅިއެއްކޮށް ޖާއިޒުވެގެން ނުވޭހެއްޔެވެ؟ ނުވަތަ ބައެއް ސިފަތަކުގައި ޙާއްޖަތަށްޓަކައި ނުވަތަ ޞައްޙަ މަޞްލަޙަތަކަށްޓަކައި ހުއްދަހެއްޔެވެ؟ - އަޙްމަދު އާއި އެނޫންބޭފުޅުންގެ މަޛުހަބުގައި ވަނީ ތިންވަނަ ބުނުމުގެ މައްޗަށެވެ. އަދި ރައުޔުތަކުގެ ތެރެއިން ޞައްޙަކަން ބޮޑީ މިރައުޔެވެ." އެބަހީ، ފަހުން ބުނެވުނު ގޮތެވެ.(3)
___________
(1) އަލްމަބްސޫތު (ޖުޒުޢު 3 ޞ. 107 - 108)
(2) މަޖްމޫޢު އަލްފަތާވާ (ޖުޒުޢު 25، ޞ. 82-83)
(3) މަޖްމޫޢު އަލްފަތާވާ (ޖުޒުޢު 25، ޞ 79)
▫️
ސުވާލު : ޤުރުއާން ޚަތިމް ކުރުމުގެ ދުޢާ ގެ ޙުކުމަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟
ޖަވާބު : ނަމާދުގައި ޤުރުއާން ޚަތިމް ވުމުގެ ދުޢާ ކިޔުން ނަބިއްޔު ﷺ އަރިހުން ފޯރާފައި ނުވެއެވެ. އަދި އަޞްޙާބު ބޭކަލުން ތެރެއިން އެއްވެސް ބޭކަލެއްގެ އަރިހުންވެސްމެއެވެ. އަދި ފަހެ އަޅުކަންތަކަކީ (توقيفية) ތަޥްޤީފިއްޔާ ތަކެއްޗެވެ. (އެބަހީ އަޅުކަން ޝަރުޢުވުން ވަނީ ހަމައެކަނި ޤުރުއާނާއި ސުންނަތުން ޘާބިތުވުމުންނެވެ.) އަދި ދީނަށް އައުކަންތައް ގެނައުމަކީ ޙަރާމް ވެގެންވާ ކަމެކެވެ. އަދި ޤުރުއާނުން ވާރިދުވެފައިނުވާ، ސުންނަތުން ޘާބިތުވެފައި ނުވާ، އިޖްމާޢެއް އަދި ޞައްޙަ ޤިޔާސަކުން އެ ޝަރުޢުވާކަމަށް ދަލީލުނެތް އަޅުކަމަކުން ﷲ އަށް އަޅުވެތިވާ މީހާ، އޭނާ އެވަނީ ދީނުގައި ބިދުޢަ ހަދައި އޭގައި ނުހިމެނޭ ކަމެއް ގެނެސްގަނެފައެވެ. އަދި ނަބިއްޔު ﷺ މިޙަދީޘް ފުޅުގައިވާ ގޮތުގެ މަތީން އޭނާގެ އެޢަމަލު ވަނީ (ޤަބޫލު ނުވެވި) ރައްދުކުރެވިގެންނެވެ: (من أحدث في أمرنا هذا ماليس منه فهو رد) ”އަހަރެމެންގެ މިކަމުގައި އޭގައި ނުވާ އެއްޗެއް ގެނެސްފި މީހެއް ފުށުން އެކަންތައް ވަނީ (ޤަބޫލުނުވެވި) ރައްދުވެވިގެނެނެވެ.“ މިއީ ޢާއިޝާ ގެ ޙަދީޘް ތަކުން متفق عليه ޙަދީޘެކެވެ. (އެބަހީ: އަލްބުޚާރީ އާއި މުސްލިމް)
ދެންފަހެ ނަމާދުން ބޭރުގައި ޤުރުޢާން ޚަތިމުވުމުގެ ދުޢާ، މިކަން ވަނީ އަނަސް އަރިހުން ފޯރާފައެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނުގެ އަރިހުން ޘާބިތެވެ. ރިވާކުރެއްވީ އައްދާރިމީ އާއި އެނޫން ބޭކަލުންނެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނު ނޫން އެހެން އަޞްޙާބު ބޭކަލެއްގެ އަރިހުން އެކަން ޞައްޙަވެފައި ނުވެއެވެ.
— އައްޝެއިޚް އަލްމުޙައްދިޘް ސުލައިމާން ބުނު ނާޞިރަލް ޢަލްވާން | فوائد منتقاة
~ ގަލަންދާނު
27 ރަމަޟާން 1443 ހ. ގެ ހަނދު (މަޞްދަރު)
~ ގަލަންދާނު
