1843
ޢިލްމު އަދި އެއަށް ލޯބިކުރާ ދަރިވަރުންނަށް Notes by, ibn Fahmī Dīdī عفا الله عنه Friends & family
🔄 Supplicate Seeking Al-ʿĀfiyah
❝ Abū Bakr Al-Ṣiddīq رَضِيَ ٱللَّٰهُ عَنْهُ said: “Last year the Messenger of Allah ﷺ stood amongst us, may my father and mother be ransomed for him, then, he was choked with tears. Then he repeated: Last year the Messenger of Allah ﷺ stood amongst us, may my father and mother be ransomed for him, then he continued: Ask Allah for Al-Muʿāfah (His Security, Safety and Wellbeing), for no servant is given anything better, after certainty (yaqīn) than Muʿāfah.”
Narrated by Al-Nasāī in [ ʿAmal Al-Yawm wal-Laylah] and ibn Mājah. It is an authentic ḥadīth, which has come down from multiple paths.
On the authority of ʿAbdullah bin Buraidah, from ʿĀishah رَضِيَ ٱللَّٰهُ عَنْها , who said: “I said: ‘O Messenger of Allah, what is your view if I know when the Night of Al-Qadr is, then what should I say in it?” He said: ‘Say:
«اللَّهُمَّ إِنَّكَ عَفُوٌّ ، تُحِبُّ الْعَفْوَ ، فَاعْفُ عَنِّي»
“O Allah, indeed You are Pardoning, You love pardon, so pardon me.”
This was narrated by Al-Tirmidhī, and Al-Nasāī in [Al-Yawm Wal-Laylah] , and inb Mājah through the chain of transmission of Kahmas bin Al-Ḥassan from ibn Buraidah in it. And Al-Tirmidhī said: “This ḥadīth is Ḥassan Ṣaḥīḥ.”
(Al-Saʿd) I say: It's chain is disconnected. Ibn Buraidah didn't hear from ʿĀishah.
However it has been narrated from ʿĀishah as mawqūf (not attributing to the Prophet ﷺ) :
Narrated by ibn Abī Shaybah through the chain of transmission of Shurayḥ bin Hāniʾ, from ʿĀishah, that she said:
إني لو عرفت أي ليلة ليلة القدر؛ ما سألت الله فيها إلا العافية.
“If only I knew which night is Laylatul Qadr, I would not ask from Allah for anything except for Al-ʿĀfiyah” ⁽¹⁾
And it was narrated by Al-Nasāī in [Al-Yawm Wal-Laylah] throught the chain of transmission of ʿAbdullah bin Jubayr, from Masrūq, from ʿĀishah, that she said:
لو علمت أي ليلة ليلة القدر؛ لكان أكثر دعائي فيها أن أسأل الله العفو والعافية
“Were that I knew which night is Laylatul Qadr, verily in my supplications I would abundantly ask Allah for ʿAfw and for Al-ʿĀfiyah”
And it was narrated by Al-Khaṭīb in [Tārīkh Baghdād] through the chain of transmission of Al-Ḥassan, from ʿĀishah, that she said:
لو أدركت ليلة القدر ما سألت الله إلا العفو والعافية.
“If I reached Laylatul Qadr, I would not ask from Allah for anything except for ʿAfw and Al-ʿĀfiyah”
These narrations are not free from faults. However, some of them strengthen others, and they indicate that this report was preserved from ʿĀishah. But what is more correct is that it is mawqūf.
This is a mighty supplication for anyone who wants to supplicate, be it on this night or any other night. ❞
— Al-Shaykh Al-Muḥaddith ʿAbdullah Al-Sʿad (text)
~ Galandān
--------------------------
[1] 'Abdul 'Aziz Al-Khudhayr said:
"This was reported by Ibn Abī Shaybah and Al-Bayhaqī, in a Sahīh Kūfiy Hadīth in its essence, and in Mawqūf form." And Khālid al-Hayek also said that the chain of this Hadīth is Sahīh.
Sheikh Hassān Hussein Ādam Al-Ṣūmālī said:
“Anyone who states a correct opinion in a matter, either partially or fully, verily we support him or agree with him (in it), and this does not mean that we deem the utterer as valid. Sheikhul Islām ibn Taymiyyah said:
“Verily, the obligation is to follow the evidence, it is obligatory to follow every individual (presenting) it, even if it is a kāfir , if he stated a correct word with correct evidence, it is obligatory to agree with him in it.”
—Galandhaanu
🕝 ރޯދަވެރިޔާ ވިކްސް ބާމާއި އޭގެ އިންހޭލާ އަދި ކޯރާޑީ ތެޔޮ ފަދަ ތަކެތި ބޭނުން ކުރުމުހެ ޙުކުމުގެ ޚުލާޞާ
🔄🔄🔄🔄🔄
ސުވާލު: ސައިނަސް އުނދާގޫވާ މީހަކަށް ވިކްސް ބާމުން ވަސްބެލުމާއިމެދު އޮޅުންފިލުވާލަން އަހަރެމެން ބޭނުމެވެ. އެހެނީ ވަރަށް ބޮޑަށް ނޭފަތް ބޭދުން އެވެރިންނަށް ދިމާވާތީއެވެ. ރަމަޟާން މަހުގެ ދުވާލު މިކަން ކުރުމުން ރޯދަ ގެއްލޭނެހެއްޔެވެ. އަދި ނޭފަތުގެ ތެރޭ އެ ހޭކުމިން ރޯދަ ގެއްލޭނެހެއްޔެވެ؟
ޖަވާބު: ❞ ޝައްކެތްނެތި ވިކްސް ގައި ވަރުގަދަ ވަހެއް ހުރެއެވެ. އަދި އެވަސް ދަމާލެވޭ ހިސާބަށް ގަދަޔަށް ފޯރައެވެ. އެހެނަސް އެވަހުން އެކަންޏެއް ރޯދަ ނުގެއްލެއެވެ. އެއީ ނޯށަށް ދަމާލެވޭ އެތީގެ ކޮންމެވެސް މިންވަރެއް ނުދާހާހިނދަކުއެވެ. މިގޮތުން އެއިން މާއްދީ އެއްޗެއް މީހާގެ ބަނޑުތެރެއަށް ނުފޯރާ ފަދަ ފިނިފެން މަލެއް ނޫނީ ގަނދަކޯޅި ނޫނީ އެޒާތުގެ އެއްޗަކުން ވަސްބެލުމާއި، ތިބާގެ ހަށިގަނޑު އެތެރެއަށް ފެތުރިދާ ބުޚޫރު (މީރުވަސް ދުއްވާ) ދުން ފަދަ އެއްޗަކާއި ފަރަޤެއް ވެއެވެ. މިދޭތީގައި ތަފާތުވެއެވެ. އެހެންކަމުން ގަނދަކޯޅީގެ ވަސް ބަލައިގެނެއް ރޯދަ ނުގެއްލެއެވެ. އެހެނީ އޭގެން މިންވަރެއް ބަނޑުތެރެއަށް ނުވަންނާތީއެވެ. މިއާއި ޚިލާފަށް ދުން (ބޮއެފިނަމަ ނޫނީ) ނޭފަތަށް ދަމައިފިނަމަ، އެހިނދުގައި އެ އޭނާގެ ބަނޑުތެރޭ ފެތުރެއެވެ. ވީމާ ރޯދަވެރިޔާ އެއަށް ރައްކައުތެރިވުން ވެއެވެ.⁽¹⁾ މީގެ މައްޗަށް ބަލައި، ބުނަމެވެ: ވިކްސް (ބާމް) އިން ރޯދަ ނުގެއްލެއެވެ. ހަމައެފަދައިން އޭގެ ވަހުންވެސް ގެއްލުމެއް ނެތެވެ. އެއީ ގަނދަކޯޅިއާއި ފިނިފެންމަލާއި އެފަދަ އެއްޗަކުން އޭނާ ވަސްބެލުމުންވެސް ވާފަދައިންނެވެ. ❝ — ޝެއިޚް ޢަބްދުލް ކަރީމް އަލްޚުޟައިރު ⁽²⁾
ޚާލިދް އަލްމުޞްލިޙު ވިދާޅުވިއެވެ: ”ޢިލްމުވެރިންގެ ދެޤަޥްލުން ބޮޑަށް ޞައްޙަ ބުނުމުގެ މައްޗަށް ބަލާއިރު، ވިކްސް ނުވަތަ އެނޫންވެސް މިޘާލަކަށް ހުވަނދުފަދަ ވަސްހުންނަ ތަކެތި ނޭފަތުގައި ލައިގެން ރޯދަވެރިޔާގެ ރޯދަ ނުގެއްލޭނެއެވެ. އެހެނީ އެއާއިމެދު ރޯދަ ގެއްލޭ ކަންކަމުގައި ނައްޞެއް ނުވަތަ އިޖުމާޢުއެއް ނެތުމުންނެވެ. އަދި (ރޯދަ ގެއްލޭ ކަންކަމުގެ ޙުކުމުގެ) އަޞްލަކީ: (އެޢަމަލަކީ ރޯދަ ގެއްލޭ ޢަމަލެއް ގޮތުގައި ވާރިދުވާ ދަލީލެއް އަދި ޙުއްޖަތެއް ނެތްހާހިނދަކު، އެކަމަކީ ރޯދަ) ފަސާދަވާ ކަމެއް ގޮތުގައި ނުވެ އޮތުމެވެ. އިބްނު ތައިމިއްޔާ، އެކަލޭގެފާނުގެ ފޮތް حقيقة الصيام (ޞ. 51) ގައި، ގަލަދުމުން ރޯދަ ގެއްލޭތޯ އާއިމެދު ވާހަކަ ދައްކަވަމުން ވިދާޅުވިއެވެ: ”ވީމާ މިއީ ރޯދަ ގެއްލޭ ކަންތަކުން ކަމެއް ނަމަ، ނަބިއްޔު ﷺ އެކަން އެހެން ރޯދަ ގެއްލޭ ކަންކަން ބަޔާން ކުރެއްވިފަދައިން ބަޔާން ކުރެއްވީހެވެ. އަދި އެކަން ބަޔާން ކުރައްވާފައި ނެތުމުން އޭގެން އެނގެނީ، މިއީ ހުވަނދާއި ، ބުޚޫރާއި، ތެޔޮ ފަދަ ތަކެތީގެ ޙުކުމުގެ ތެރެއިން ވާ އެއްޗެއް ކަމެވެ. ބުޚޫރަކީ ނޭފަތް ތެރެއިން ގޮސް ސިކުނޑިތެރެޔަށް ވަދެ ހަށިގަނޑަށް ބީހޭ އެއްޗެކެވެ. އަދި (ހާނާފައިވާ) ތެޔޮތަކަކީ ހަންގަނޑަށް ވަދެ ހަށިގަނޑު ތެރެއަށް ވަދެ އެތާޒާ ކޮށްދޭ އެއްޗެކެވެ. ހަމައެފަދައިން ހުވަނދުންވެސް މީހާ ބާރު ޖައްސުވައިދެއެވެ. އެހެންކަމުން މިތަކެތި ރޯދަވެރިޔާ އަށް ނަހީ ކުރައްވާފައި ނެތުމުން، އެއިން ދަލީލު ކޮށްދެނީ ހުވަނދުލައި، ބުޚޫރުވެ، ތެޔޮދެމާއި އުނގުޅުން ހުއްދަކަމެވެ. ގަލަދުންވެސް ވަނީ ހަމަ އެފަދައިންނެވެ.“ އަދި އަހަރެން ބުނަމެވެ: ވިކްސް އާއި އެފަދަ ތަކެތި ރޯދަވެރިޔާ އޭނާގެ ނޯށުގައި އުނގުޅުންވެސް ވަނީ ހަމައެފަދައިންނެވެ. (ރޯދަ ނުގެއްލޭ ކަމެކެވެ.) — اهـ. ⁽³⁾
އަދި މީގެ ދަށުން ބައެއް ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވެފައި ވެއެވެ: ”އޭގެ ރަހަ ކަރުތެރޭ ލައިފިނަމަ، އެކަމަކީ އޭގެ ޒާތުގައި ރޯދަ ގެއްލޭނޭ ކަމެއް ނޫނެވެ. އެއީ އެރޯދަވެރިޔާ އެކަމަށް ގަސްތުކޮށްގެން އެދިރުވައި ނުލާހާ ހިނދަކު އެވެ. އެހެން ކަންތައް ކޮށްފިނަމަ އޭނާގެ ރޯދެ ގެއްލޭނެއެވެ.“ ⁽⁴⁾
~ ގަލަންދާނު
-------------------------
[1] ބަޚޫރު ނުވަތަ ބުޚޫރު (ދިވެހިބަހުން: ދުންކެވުން) އޭގެ ޒާތުގައި ރޯދަ ގެއްލޭ ކަމެއް ނޫނެވެ. އެހެނަސް މީގައި ޚިލާފުވަނީ ނޭވާ އަށް ގަސްތުގައި އެ ދެމުމުގެ މައްސަލައިގައެވެ. އަލްޢަލްވާންގެ ”ރޯދައިގެ ފިޤުހުން 50 ފައިދާ“ ގައި އަހަރެމެން މި ނުކުތާ ގެނެސްފައިވާނެއެވެ. (ތަފްޞީލު) ، އަދި (މިޕޯސްޓް)
[2] ޢަބްދުލް ކަރީމް އަލްޚުޟައިރު، ރޯދަ ފަތުވާ (މަޞްދަރު)
[3] އަލްމުޞްލިޙް ގެ ފަތުވާގެ އަޞްލު (މަޞްދަރު)
[4] އިސްލާމްވެބް ފަތުވާ މަޖްލިސް (ފަތުވާ 14625) ، މީގެ އިތުރަށް: އިސްލާމް ސުވާލާއިޖަވާބު ފަތުވާ ނަންބަރު (37949)
④
I (ibn Fahmī Dīdī) say:
❌As for the narrations which says he ﷺ "stood up on his feet" or "took support from his knees" or "forbade leaning on his hands to stand up" — all these are weak and are rejected.
These narrations include (i) the ḥadīth of Abū Ḥurayrah: "Allah's Messenger would get up during his Ṣalāt on the tips of his feet." as narrated by Al-Tirmidhī and others. And (ii) the ḥadīth of ibn ʿUmar: “When the Messenger of Allah got up from his prayer, he would stand on the tips of his feet.” as narrated by Al-Dāraquṭnī in Al-ʿilal. And (iii) the ḥadīth of Wāil bin Ḥujr “..When he stood up (after prostration), he stood up on his knees taking the support of his thighs.” which was narrated by Abū Dāwūd. And (iv) the ḥadīth of ʿAlī as narrated by Abū Dāwūd “...he prohibited that a man should lean on his hand when he stands up after prostration.” and also ibn Abī Shaybah and others: “From the Sunnah is that if a man gets up from the second rakʿah, he should not lean on the ground with his hands...”
For details of their weakness refer to, Series: “Defective Aḥādīth in the matter of the Prayer” (No. 41) — By Al-Ṭārīfī
On a final note: Jalsatul Istirāḥah is amongst issues that our scholars differed, and those who disagreed with it — in generally — agreed the action being proven from Prophet ﷺ, but they disagreed it being a matter of worship (whereby a person who does it is rewarded for following a Sunnah). Those who differed argued that this was an action out of necessity (due to physical weakness) and not a matter of worship. From here the scholars differed on the matter: i) Those who say it is not a matter of worship and thus not recommended unless necessary. ii) Those who say that it is a recommended sunnah and the doer is rewarded and that it is not conditional (to necessity etc).
Along with Shaykn Sulaymān Al-ʿAlwān, Shaykh ʿAbdullah Al-Sʿad, Shaykh Dr. Māhir Al-Faḥl, Shaykh Turkī Binʿalī (Majmūʾ Fatāwā Al-Bayān 255), Shaykh Khālid Al-Fulayj, Ṣāliḥ Al-ʿUṣaymī, Al-Ṭārīfī, Al-Shaykh Ibn Bāz, Shaykh Muqbil Al-Wādiʿī also view the matter as a sunnah. This was also the view chosen by Islamqa and islamweb fatwa boards.
~ Galandān
②
The jurists differed in its ruling, and a group said: The Jalsatul Istirāḥah is not recommended, and that the Prophet ﷺ only did it at the time of old age — their evidence being: that the action was transmit from the Prophet ﷺ authentically, except for Mālik bin Al-Ḥuwayrith, and that Mālik bin Al-Ḥuwayrith met the Prophet ﷺ only at the end of his life. This is the view of Aḥmad in one of the narrations from him, and also what was favoured by the two Shaykhs: Ibn Taymiyyah and Ibn Al-Qayyim.
The second opinion on this issue is that: It is a Sunnah, since the Prophet ﷺ did it during the prayer, and the Prophet ﷺ does not do anything during prayer except that, it is a Sunnah, and for the fact that Mālik bin Al-Ḥuwayrith narrated it from the Prophet ﷺ , and when he accompanied with the Prophet, the Prophet ﷺ was not ill, rather he was healthy, and we know that the Prophet ﷺ died at the age of no more than sixty-three years, and he was still active at this age, apart from the strength that was bestowed upon him ﷺ, as has been stated by ibn ʿUmar ⁽¹⁾ "We used to say that he (ﷺ) was given the strength of thirty (men)."
He was capable to stand without relying and without pausing, and you see that the people of this era, the people in sixties — they are able to stand without a pause and even without a support from their hands on the ground. This is evidence that at a similar age he was not obstructed from standing, especially when we know that when Mālik bin Al-Ḥuwayrith accompanied the Prophet ﷺ, he had not fallen ill (i.e. illness of his death.)
In addition to this, Mālik bin Al-Ḥuwayrith, who transmitted to us regarding the Jalsatul Istirāḥah, is the same person who transmitted to us the chain to (the well known ḥadīth) : “Pray as you have seen me praying.”
If it is responded to this explanation that this cannot be used as evidence, and that this is far-fetched, what adds is that Imām Al-Shāfiʿī رَحِمَهُ ٱللَّٰهُ تعالى deduced Jalasatul Istirāḥah as an unconditional Sunnah. Al-Nawawī رَحِمَهُ ٱللَّٰهُ said in Al-Majmūʿ : “And do not be mislead due to the large number of carefree people who are abandoning it, for it is verily an established Sunnah from the Messenger of Allah ﷺ.”
Even Imām Aḥmad deduced this sitting (as sunnah) towards the end of his life.
Imām Aḥmad used to not declare Jalsatul Istirāḥah, and at the end of his life he returned to pronounce it (as a sunnah), but this narration was not widely known amongst the Ḥanbalī jurists, and this should be spread, as Imām Aḥmad stated this towards the end of his life and retract his statement of it being invalid. Therefore, this narration should be the distinguished one, and this should be the declared view of Imām Aḥmad.
=
🕝 ރޯދައިގެ ފިދިޔަ ދިނުމުގެ ވަޤުތާއިމެދު އައްރަމްލީ ވިދާޅުވިއެވެ: ❞ އެނެރުމުގައި (ރަމަޟާން ނިންމައި އެކަން ކުރަން) ފަސް ކުރުމާއި، އޭގެ މިންވަރު އެރޯދައެއްގެ ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ދިނުމުގެ މައްޗަށް ނޫނީ އެދުވަސް ނިމުމުން ދިނުމުގެ މައްޗަށް އެމީހަކަށް އިޚްތިޔާރު އެބައޮތެވެ. އަދި (ރޯދައިގެ ދުވަސް ނުޖެހެނީސް) ކުރިޔަށް ލައި އެނެރުން ނާޖާއިޒެވެ. އެހެނީ އެގޮތަށް ކަންތައް ކުރުމުން، އޭގެ ވާޖިބިއްޔަތު އައުމުގެ ކުރިން އެކަން އަދާކުރެވޭތީއެވެ.❝
~ ގަލަންދާނު
💙❞ (ދީންމަތީވާ) ދަރިޔެއްގެ ޘާބިތުކަމީ، ބައެއް ފަހަރުގައި އޭނާގެ މައިބަފައިންނަށް ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތުގައިވާ ހެވެއްކަމުގައި، އަދި އުފަލެއް ކަމުގައި ވެއެވެ. އެގޮތުން ކިތައް ކިތައް މީހުންނަށް އެވެރިންގެ ދަރީންގެ އަތްމައްޗަށް ހިދާޔަތު ލިބިފައިވޭހެއްޔެވެ! އަދި މީގެ މިޘާލަކީ ﷲ އެދެމައިކަނބަލުންނަށް ރުއްސުންލެއްވި އަބޫ ހުރައިރާގެ މަންމާފުޅެވެ. ފަހެ އެކަމަނާގެ އިސްލާމް ވުމުގެ ސަބަބެއް ކަމުގައި އެކަލޭގެފާނު ވިއެވެ. ❝ — އައްސަޢްދު
~ ގަލަންދާނު
⑤
❌ މިއާއިއެކު، ބައެއް މީހުން ކަންތައް ކުރާ ފަދައިން، (ކުރިމަތީ އޮތް ޞަފުން) މީހެއް ފަހަތަށް ގެނައުމީ، ގޯސް ކުށެކެވެ. އަދި ހުސްޖާގަޔެއް ނުލިބިއްޖެ މިހާ އެހެން މީހެއް ފަހަތަށް ގެނައުމާއި މެދު ، އިމާމް މާލިކާއި ސުވާލު ވެވުނެވެ. އެއީ "އަލްމުދައްވަނާ" ގައި ނަގުލުވެފައިވާ ފަދައިންވެ. ވިދާޅުވިއެވެ: ”އެއީ އަނިޔާއެކެވެ.“ އެބަހީ، އެއީ އެމީހާއަށް ވެވޭ ބޭއިންސާފެކޭ އެވެ. އަދި އެއާއެކު އެއީ ޞަފެއް ކަނޑައިލުންވެސް މެއެވެ. އެބަހީ: ގުޅިފައިވާ ސަފެއް މެދުކަނޑައިލުމެވެ. (ومن قطع صفاً قطعه الله) "އަދި ގުޅިފައިވާ ޞަފެއްގެ މެދުކަޑައިފި މީހާ، ދަންނައެ، ﷲ އޭނާ އާއި ގުޅުން ކަނޑުއްވައެވެ.“ މިސަބަބަށްޓަކައި (ކުރީ ސަފުން) މީހަކު ދަމައި ގެނައުން ހުއްދަވެގެންނެއް ނުވެއެވެ. އަދިކިއެއްތަ، އޭނާއަށް ވަނީ އެކަނި ހުރެ ނަމާދު ކުރުމެވެ. އެހެން ނޫނީ ނަމާދު ޖަމާޢަތް ގެއްލި ދިޔަޔަސް މީހަކަށް އިންތިޒާރުކޮށްގެން ހުރުމެވެ.
(މިގޮތް ހެޔޮކަން ބޮޑޭ ސަފުކެނޑުމަށްވުރެ) އަދި އޭނާ އަށް ވަނީ ޞަފުގެ ތެރެއިން ދަމައިގެނެގެން މިއަނެކާއަށް ޢަނިޔާވެރި ނުވުމެވެ. އަދި ފުރަތަމަ ޞަފުގެ ފަޟުލުން އޭނާ މަހުރޫމު ނުކު
ރުމެވެ.
އަދި (ވަކިން ހުންނަ) މައުމޫމު މީހެއް ، އިމާމު މީހާގެ ކަނާތް ފަރާތުގައި ހުރުމުގައިވެސް މަނަލެއް ނެތެވެ. އެހެނީ ނަބިއްޔު ﷺ ގެ އާލާސްކަންފުޅުގައި، ލުއެއް އިހުސާސުވެލެއްވުމުން ނިކުމެވަޑައިގެން އިމާމުވެލައްވައި މީސްތަކުންނާއި އެކު ނަމާދު ކުރެއްވިއެވެ. އަދި އަބޫ ބަކުރު ހުންނެވީ އެކަލޭގެފާނުގެ ކަނާއަތުގައެވެ. އެހެންކަމުން ނަބިއްޔު ﷺ އަކީ އިމާމެވެ. އަދި އަބޫ ބަކުރު ނަމާދު ކުރެއްވީ ރަސޫލު ﷲ ﷺ ގެ ނަމާދުފުޅުންނެވެ. އަދި މީސްތަކުން ނަމާދު ކުރީ އަބޫ ބަކުރުގެ ނަމާދުފުޅުންނެވެ. އަދި ކުރިން މިޙަދީޘް ނަންގަނެވި ހިނގައްޖެއެވެ. އަދި އެއީ އޭގެ ޞައްޙަކަމުގައި (އަލްބުޚާރީ އާއި މުސްލިމް) އިއްތިފާޤުވެލެއްވި ޙަދީޘެކެވެ.
އަދި މިޙަދީޘުގައި: އެހެންޏާ ހުސްޖާގަ ނެތިގެން ނޫނީ އެނޫން ޢުޛުރެއް ނޫނީ ސަބަބުތަކުން ސަބަބަކަށްޓަކައި ވިޔަސް އިމާމު މީހާގެ ކަނާތުގައި ހުރުމުގެ ހުއްދައިގެ މައްޗަށް ދަލީލުވެއެވެ. ❝
— އައްޝެއިޚް އަލްމުޙައްދިޘް ސުލައިމާން ބުނު ނާޞިރަލް ޢަލްވާން (ثبته الله)
~ ގަލަންދާނު
③
އަދި އައްޠަބަރާނީ "އަލްމުޢްޖަމް އަލްއަޥްސަޠު" ގައި އިބްނު ޢައްބާސްގެ އަރިހުން އެޙަދީޘު ރިވާކުރައްވައި އޭގެ ލަފުޡުގައި ވެޔޭ: (ألا دخلت معهم أو اجتررت رجلاً) ”ތިބާ އެވެރިންނާއި އެއްސަފަށް ނުއައީ ކީއްވެ ހެއްޔެވެ؟ އެހެންނޫނީ (ޖާގަނެތްނަމަ) އެއިން މީހެއް ފަހަތަށް ނުގެނައީ ކީއްވެހެއްޔެވެ؟“ — އަދި މީގެ ސަނަދު ޟަޢީފެވެ. އެހެނަސް އަލްޙާފިޡު ގެ ބަސްފުޅު "އައްޠަބަރާނީ ރިވާކުރެއްވިޔޭ ވާބިޞާ ގެ ޙަދީޘުން" ފަހެ އަހަރެން (އައްޠަބަރާނީ ގެ) "އަލްމުޢްޖަމް އަލްމަބީރް" ގެ ވާބިޞާގެ މުސްނަދުގެ ދަށަށް ރުޖޫޢަވެ ބެލިބެލުމުގައި، އައްޠަބަރާނީ އަރިހުގައި މި ލަފުޡެއް ނެތެވެ. އެ ނަޤުލުވެފައި ވަނީ ޢަބޫ ޔަޢްލާގެ "އަލްމަފާރީދް" އަދި އަލްބައިހަޤީގައެވެ. އަދި އޭގެ ސަނަދުގައި އައްސަރިޔި ބްނި އިސްމާޢީލު ހިމެނެއެވެ. އޭނާއަކީ ޙަދީޘުގައި މަތުރޫކު މީހެކެވެ. (ބަލައިނުގަނެވޭ މީހެކެވެ.)
އެހެންކަމުން ، ވާބިޞާ ގެ ޙަދީޘުގެ ޚުލާޞާ އަކީ: ދެ ލަފްޡެއްގައި އެ ޞައްޙަ ކަމެވެ. އެއީ (أن النبي صلى الله عليه وسلم أمره أن يعيد الصلاة) ( އޭނާ އަލުން ނަމާދު ޢިޔާދަ ކުރުމަށް ނަބިއްޔު ﷺ އަމުރުކުރެއްވިއޭ) އޮތް ލަފުޡާއި، (لا صلاة لمنفرد خلف الصف) ) (ނަމާދުގެ ޞަފުގެ ފަހަތުގައި އެކަނިމާއެކަނި ހުންނަ މީހާއަށް ނަމާދެއް ނުވެއޭ) އޮތް ލަފުޡެވެ.
ދެންފަހެ (هل جررت رجلاً؟) (އެތަނުން މީހެއް ފަހަތަށް ނުގެނައީ ކީއްވެތޯ) އޮތް ލަފުޡު، ދަންނައެ، މިއީ މަތުރޫކު ލަފްޡެކެވެ.
މިހެންކަމުން ވާބިޞާ ގެ ޙަދީޘުން ޙުއްޖަތް ގެންނަވައި އިމާމް އަޙްމަދު ނަމާދު ޖަމާޢަތުގެ ޞަފުތަކު ފަހަތުގައި އެހެންޏާ ޞަފުތެރެއިން ޖާގަ އޮވެމެ (ގަސްތުގައި ނާރާ) ނޫނީ ޖާގައެއް ނެތިތީވެ ވިޔަސް — އެކަހެރިކޮށްހުރެ ކުރާ ނަމާދު، ބާޠިލު ކަމުގައި ކަނޑައެޅުއްވިއެވެ. އެހެނީ ނަބިއްޔު ﷺ އެމީހާއަށް ނަމާދަ އިޔާދަ ކުރުމަށް އަމުރު ކުރެއްވިހިނދު، ޖާގަޔެއް އޮތްތޯ ނޫނީ ނެތްތޯ ޢާއިމެދު ތަފްޞީލެއް ނުގެންނަވައެވެ. އަދި (ފިޤުހީ ޤަވާޢިދުގައި ބުނާ ފަދައިން) ކަމެއްގެ (އިސްތިޘްނާ) ހާމަކޮށްދޭން ޖެހޭ ޙާލަތެއްގައި، އެކަން ފަސް ކުޅައުމަކީ ޖާއިޒުކަމެއް ނޫނެވެ. (އެބަހީ: އެވަޤުތު އެކަން ބަޔާން ކުރައްވާފައި ނެތުމަކީ، އޭގައި އިސްތިޘްނާއެއް ނެތްކަމުގެ ހެތްކެކޭއެވެ.)
ނަމަވެސް މިކަމުގައި ބުނެވިދާނެއެވެ: ފަހަރެއްގައި ސަލާމް ދެއްވިހިނދު ނަބިއްޔު ﷺ އަށް ޞަފުގައި ހުސްޖާގަ އޮތްކަން ފެނިވަޑައިގެންފައި އޮވެދާނެއެވެ. ވީމާ މިމީހާއަކީ ފަރުވާކުޑަ މީހެއްކަން އެނގިވަޑައިގެން ހުންނަވައި، އެސަބަބަށްޓަކައި އޭނާ ނަމާދު ޢިޔާދަ ކުރަން އަމުރުކުރައްވާފާނެއެވެ.
ތިންވަނަ ރައުޔަކީ: ހުސްޖާގަޔެއް ނުލިބިއްޖެ މީހާ ޖަމާާޢަތުގެ ޞަފުތަކުގެ ފަހަތުން އެކަހެރިކޮށް ޞައްފެއް ހަދާނީއެވެ. އަދި އެހިނދު އޭނާގެ ނަމާދު ޞައްޙައެވެ. އެހެނީ ސަފުހެދުމީ ވާޖިބެކެވެ. އަދި (ވާޖިބު) ޢުޛުރާއި ލައިގެން ކެނޑިދެއެވެ. އަދި މިއީ ޝެއިޚުލް އިސްލާމް އިބްނު ތައިމިއްޔާ އިޚްތިޔާރު ކުރެއްވި ރައުޔެވެ. އަދި އެތަކެއް ވާޖިބެއް ޢުޛުރާއި ލައިގެން ކެނޑިދާކަމުގެ މައްޗަށް ޝެއިޚު ގިނަގުނަ މިޘާލުތައް ޛިކުރުކުރެއްވިއެވެ. އަދިކިޔެއްތަ؟ ނަމާދުގެ ބައެއް ރުކުންތައް ވެސް — މިޘާލަކަށް ކޮޅަށް ހުރުން — ޢުޛުރަކާއި ވިދިގެން ނެއްޓިދެއެވެ. އެހެންކަމުގައި ވަނީނަމަ ފަހެ ޞަފުހެދުން އަދިކޮބައިހެއްޔެވެ!؟
🗯 މީގެން ކޮންމެ ރައުޔެއްގެ ބައިވެރިންވެސް އަނެކުންނަށް ރައްދުދެނީ އަނެއްބަޔެއްގެ ދަލީލުތަކަށް ރައްދުދީގެންނެވެ:
އެގޮތުން، ފުރަތަމަ ރައުޔުގެ ބައިވެރިން ބުނަނީ، ވާބިޞާގެ ޙަދީޘު މުޟްތަރިބު (ސަނަދުގައި ދިމާނުވުން ހުރި) ކަމުގައި އާއި، އެ ޙަދީޘް ޞައްޙަ ނޫން ކަމުގައެވެ. އަދި އަބީ ބަކްރާގެ ޙަދީޘު އެވެރިން ވާބިޞާގެ ޙަދީޘުގެ މައްޗަށް ރާޖިޙު ކުރެއެވެ.
އަދި ދެވަނަ ރައުޔުގެ ބައިވެރިން އަބީ ބަކްރާގެ ޙަދީޘުގެ މައްޗަށް ވާބިޞާގެ ޙަދީޘް ރާޖިޙު ކުރެތެވެ. އަދި ބުނަނީ އަބީ ބަކްރާ ރުކޫޢު ކުރީ ޞަފުގައި ނޫން ކަމުވައިވިޔަސް، އިމާމު މީހާ ރުކޫޢުއިން ބޯނުހިއްލަނީސް އަބޫ ބަކްރާ (ރުކޫޢުގައި އޮންނަވައިގެން) ހިންގަވައި ޞަފަށް އަރައިވަޑައިގަތީ ކަމުގައެވެ. ވީމާ ޞައްފަށް ވަދެވަޑައިގަތް ކަމެވެ. މީގެ ނުކުތާއަކީ އިމާމު މީހާ ރުކޫޢިން ބޯހިއްލާހިނދު އެކަހެރިކޮށް ހުރެއްޖެ މީހާ އަކީ ވަކިން ހުރެ ނަމާދު ކުރާމީހެއް ކަމުގަޔޭ އެވެ.
=
✅ ޖަމާޢަތުގެ ނަމާދުގައި، އެކަނިމާއެކަނި ޞަފެއްގައި ހުރެ ނަމާދުކުރާ މީހާގެ ޙުކުމާއި އެއާއި ގުޅިފައިވާ ފިޤުހުތަކުގެ ޚުލާޞާ
(އަލްޙާފިޡް އިބްނު ޙަޖަރް ގެ "ބުލޫޢުލް މަރާމް" ގެ ފޮތަށް އަލްޢަލްވާން ދެއްވި ޝަރަޙައިން)
①
🔄🔄🔄🔄
[ބުލޫޣުލް މަރާމްގެ މަތަނުން، ޖަމާޢަތުގެ ނަމާދާއި އިމާމުކަމާއި ބެހޭ ބާބުގެ ދަށުން، އިބްނު ޙަޖަރު ވިދާޅުވިޔޭ]
419: އަބީ ބަކްރާ ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެންވެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު (ނަމާދަށް) ވަޑައިގެންނެވުނީ ނަބިއްޔު ﷺ ރުކޫޢުގައި އޮންނަވަނިކޮށެވެ. އެހެންކަމުން (ނަމާދުގެ) ޞަފަށްއަރައި ހަމަކުރެވުމުގެ ކުރިން އެކަލޭގެފާނު (އަބޫ ބަކްރާ) ރުކޫޢު ކުރައްވައިފީމޭ އެވެ. ދެން (މިވާހަކަ ޚަބަރުކިރެވުމުން) ނަބިއްޔު ﷺ އެކަލޭގެފާނަށް ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ: (زَادَكَ اَللَّهُ حِرْصًا وَلَا تَعُدْ) ”ތިބާގެ ތި ޖޯށު ﷲ އިތުރުކުރައްވާށިއެވެ. އެހެނަސް އެގޮތަށް އަލުން އެކަން ނުކުރައްޗެވެ.“
އަދި އަބޫ ދާވޫދުގެ ރިވާތުގައި އިތުރަށް ވެއެވެ: ”އެހެންކަމުން އެކަލޭގެފާނު ޞަފާއި ހަމަވުމުގެ ކުރިން ރުކޫޢު ކުރައްވައި، ދެން ޞައްފަށް ހިންގަވައި ވަޑައިގެންނެވިއެވެ.“ ⁽¹⁾
420: އަދި ވާބިޞަތު ބްނި މަޢްބަދް އަރިހުން: ނަމާދުގެ ޞަފުތަކުގެ ފަހަތުގައި އެކަނިމާއެކަނި ހުރެ މީހަކު ނަމާދު ކުރާތަން، ރަސޫލު ﷲ ﷺ ދެކެވަޑައިގެންނެވިއެވެ. އެހެންކަމުން އޭނާ އަލުން ނަމާދު ޢިޔާދަ ކުރުމަށް އެކަލޭގެފާނު އަމުރުކުރެއްވިއެވެ. — ރިވާކުރެއްވީ އަޙްމަދާއި، އަބޫ ދާވޫދެވެ.އަދި އައްތިރުމިޛީ ރިވާކުރައްވައި އެ "ޙަސަން" ކަމަށް ކަނޑައެޅުއްވިއެވެ. އަދި އިބްނު ޙިއްބާން އެ ޞައްޙަ ކުރެއްވިއެވެ. ⁽²⁾
421: އަދި އެކަލޭގެފާނު (އެބަހީ: އިބްނު ޙިއްބާން) އަރިހުން ވެޔޭ، ޠަލްޤު (ބްނު ޢަލީ) އަރިހުން: (ޞަފުތަކުގެ ފަހަތުގައި އެކަނިމާއެކަނި ނަމާދު ކުރާ މީހާއަށް ނަމާދެއް ނުވެއެވެ.) ⁽³⁾
420: އަދި (އިހު ނަންގަނެވުނު) ވާބިޞާ ގެ ޙަދީޘަށް، އައްޡަބަރާނީގެ ރިވާޔަތުގައި އިތުރުވެފައި ވެއެވެ: (أَلَا دَخَلْتَ مَعَهُمْ أَوْ اِجْتَرَرْتَ رَجُلًا؟). ”ތިބާ އެވެރިންނާއި އެއްސަފަށް ނުއައީ ކީއްވެ ހެއްޔެވެ؟ އެހެންނޫނީ (ޖާގަނެތްނަމަ) އެއިން މީހެއް ފަހަތަށް ނުގެނައީ ކީއްވެހެއްޔެވެ؟“ ⁽⁴⁾
---------------------
[1] ޞަޙީޙް، ރިވާކުރެއްވީ އަލްބުޚާރީ 783 ، އަދި އަބޫ ދާވޫދު 684 [ތ. އައްސަޢްދު]
[2] ޞަޙީޙް، ރިވާކުރެއްވީ އަބޫ ދާވޫދު 682 ، އައްތިރުމިޛީ 230 ، އިބްނު މާޖާ 1004 އަދި އަޙްމަދު 18000 ގައި —ތ. އައްސަޢްދު. [އަހަރެން، އިބްނު ފަހްމީ ދީދީ ބުނަމެވެ: ޢިލްމުވެރިންގެ ބޮޑު ޚިލާފެއް މިޙަދީޘުގެ ސަނަދުތައް މިނެކިރެއްވުމުގައި ވެއެވެ. އަދި އެގޮތުން އޭގެ ޞައްޙަކަން ކަނޑައެޅުއްވުމުވައިވެސް އެވެ. މީގެ ތަފްޞީލަށް، ޝެއިޚް ޢަބްދު ﷲ އައްސަޢްދުގެ ބުލޫޣުލް މަރާމް ގެ ތަޢްލީޤު، ޞ. 306 — ޙަދީޘް ނަންބަރު 331 އަށް ރުޖޫޢަވާށެވެ.]
[3] އޭގެ ސަނަދު ޙަސަން އެވެ. ރިވާކުރެއްވީ އިބްނު މާޖާ 1003 ގައި އަދި އަޙްމަދު 16297 ގައި — ތ. އައްސަޢްދު.
[4] އައްސަޢްދު ވިދާޅުވިއެވެ: ”މިއީ ބާޠިލު ޙަދީޘެކެވެ. ރިވާކުރެއްވީ އައްޠަބަރާނީ "އަލްމުޢްޖަމް ޢަލްކަބީރް" 22/145 ގައި އަދި އަބޫ ޔަޢްލާ 1588 ގައި އައްސަރިއްޔި ބްނި އިސްމާޢީލުގެ ސަނަދުން އައްޝަޢްބީ ގެ އަރިހުން ވާބިޞާގެ އަރިހުންނެވެ. އައްސަރިއްޔު އަކީ މަތުރޫކު މީހެކެވެ.“ އަދި މާހިރް އަލްފަޙްލު ވިދާޅުވިއެވެ: ”މިޙަދީޘު ވަރަށް ބަލިކަށްޓެވެ. އޭގައި އައްސަރިއްޔި ބްނި އިސްމާޢީލު ހިމެނެއެވެ. އޭނާ އަކީ މަތުރޫކު މީހެކެވެ. އޭނާ އަކީ ދޮގުވެރިއެެއް ގޮތުގައި ޔަޙްޔާ ބުނު ސަޢީދު ކަނޑައެޅުއްވިއެވެ.“
🕝 What Is The Ruling On Skipping The Suḥūr¹ ?
Answer: ❝ Abandoning suḥūr is an imitation of the Ahl Al-kitāb (Jews and Christians). Some people are careless on the issue of suḥūr, claiming that they do not have a desire for it. But what is better for a Muslim is to not abandon the suḥūr, even if it is with a sip of milk, and thereby being at odds with Ahl Al-Kitāb and also following the Sunnah of the Prophet ﷺ.
It was reported in the narration, on the authority of ʿAmr ibn al-ʿĀs, that the Prophet ﷺ said:
«فَصْلُ مَا بَيْنَ صِيَامِنَا وَصِيَامِ أَهْلِ الْكِتَابِ أَكْلَةُ السَّحَرِ»
“The difference between our fasting and that of the people of the Book is eating at saḥar (shortly before the dawn)”. This was narrated by Imām Muslim.
This indicates that suḥūr is an opposition to Ahl Al-Kitāb and that being at odds with them, is an intended aim by the Law-Giver.❞
— Shaykh Al-Muḥaddith Sulaymān bin Nāṣir Al-ʿAlwān (text)
~ Galandān
----------------------
[1] Suḥūr: The meal eaten shortly before the dawn (fajr), for fasting.
•••
❝ It is authentically reported from Al-Rabīʿ ibn Khuthaym —who is a Tābiʿī — as has been narrated ⁽¹⁾ by Muḥammad ibn Fuḍayl al-Ḍabbiy, in his book “Al-Duʿā”: that he (Al-Rabīʿ) used to supplicate when he broke his fast. ❞ — ʿAbdul ʿAzīz Al-Ṭārīfī (quote)
----------------
[1] From Abū Ḥuṣayn, who said: “When Al-Rabīʿ ibn Khuthaym broke his fast, he used to say:
الحَمْدُ لِلَّهِ الَّذي أعانَنِي فَصَمْتُ، وَرَزَقَنِي فأفْطَرْتُ
“All praise is due to Allah who assisted me, so I fasted; and who provided me, so I could break my fast”. (See: Al-Duʿā, p. 237, No. 67)
~ Galandān
🏳️އަންހެނުންގެ އިޢުތިކާފުގެ ޝަރުޠުތައް
❞ އަދި ރަނގަޅު (ޤަޥްލަކީ) އަންހެނާއަށް މިސްކިތުގައި މެނުވީ އިޢުތިކާފު ޞައްޙަ ނުވުމެވެ. އެހެންކަމުގައި ވިޔަސް، އަންހެނާއަށް އިޢުތިކާފު ކުރުން ނުވެޔޭ:
• ފުރަތަމަ ކަމަކަށް އޭނާގެ ވަލީވެރިޔާގެ އިޒުނަޔާ ނުލައި
• ދެވަނަކަމަކަށް ފިތުނައިން ރައްކައުތެރިވެގެންވާ ޙާލުގައި މެނުވީ
• ތިންވަނަ ކަމަކަށް، ޠާޙިރު ޙާލަތުގައި އޭނާ ނުވާހާ ހިނދަކު
ފަހެ މިއިން އެކަތިވެސް މަދުނަމަ، އޭނާގެ އިޢުތިކާފު ޞައްޙަވެގެން ނުވެއެވެ. އަދި އަންހެނާ މިސްކިތުގައި އިޢުތިކާފު ވަނީ ނަމަ، ފިރިހެނުންނާއި އެކަހެރިވާން ޖެހޭނެއެވެ. އަދި އޭނާއަަށް ޚާއްޞަ ފޭލިގެއެއް ވުން ވެއެވެ. އެއީ ފަރުދާ އަކާއި ނުލައި، ފިރިހެނަކަށް އޭނާ ނުފެނުމަށްޓަކައެވެ. ❝
— ޝެއިޚް ސުލައިމާން އަލްޢަލްވާން (ބަސްކޮޅު)
~ ގަލަންދާނު
لا بد أن يباد
ޝައްކެއްނެތެވެ. އެ ނެތިދާނެތެވެ.
X3
الباطل ياأبطال/والانذال
އެއެންމެހާ ބާޠިލަކާ ނުބައެކެވެ.
جهادنا عظيم
އަހަރެމެންގެ ޖިހާދު މަތިވެރިވެގެންވެއެވެ.
X3
فلبوا ياأبطال
ފިކުރުކޮށް ބަލާށެ ބަލަ އަބްޠާލުނޭވެ.
سفينة النجاة
ސަލާމަތުގެ އޮޑިއެވެ.
X3
ترسخ في الأذهان
ބަލަ ބުއްދީގައި ހިފައިބަލާށެވެ.
سفينة النجاة
ސަލާމަތުގެ އޮޑިއެވެ.
X3
ترسف بالأغلال
އޭގެ ހިލިހިލާތަކުން މޮހެވި ނެއްޓިފައެވެ.
• ބަދުރު އިން ފަލަސްޠީނަށް •
③
While addressing to this issue, I also want to highlight an important point:
Not everything mentioned in the books of later people is correct in their schools of thought, on the same context I drew attention two days ago to the issue of the ḥijāb. I said: No one can prove it (regarding uncovering the face) from a statement reported from the four imams themselves. Rather, these are only reported from their companions. There is a fine difference between what is reported from the Imām and what is reported from his companions. We already talked on this issue, but I would like to reiterate another issue that what is mentioned in the books of the later companions of Imām Aḥmad is not necessarily what Imām Aḥmad said.
...When you look at this book (Zād al-Mustaqniʿ), which is one of the most famous books of the later Ḥanbalīs, you can divide it into three portions: -
A portion that is not part of the school of thought at all, a portion in which it differs from the more correct view of the school of thought, and a portion in which it mostly agree with the school of thought. And it is absolutely necessary to look at the book: “Al-Inṣāf” by Al-Mardāwī, as it mentions all that has been transmitted and what is narrated from Imām Aḥmad's accounts, and explains that which is famous amongst the companions and what is not. It alone is also not enough. It is a must to include other books with it. Like Al-Riwāyatayn of Abū Yaʿlā, and so on.
In conclusion, the correct view in this issue is the validity of Jalsatul Istirāḥah, because it is proven from the Prophet ﷺ and the fact that it was not mentioned elsewhere (other than the narration of Mālik bin Al-Ḥuwayrith), does not mean that it is not a Sunnah. How many Sunnahs were transmitted from the Prophet ﷺ that were not mentioned except through one man, and how many Sunnahs were transmitted from the Prophet ﷺ and they only occurred in one case...❞
— Al-Shaykh Al-Muḥaddith Sulaymān bin Nāṣir Al-ʿAlwān (text)
~ Galandān
💬 A Wonderful Detail In The Ruling Of The Jalsatul Istirāḥah
①
❝ As for the ḥadīth of Abū Ḥurayrah in the two Ṣaḥīḥs, regarding the story of the one who prayed incorrectly, in both (Al-Bukhārī and Muslim) the narration was through the chain of transmission of Al-Layth bin Saʿd, on the authority of Saʿīd Al-Maqburī, on the authority of his father, on the authority of Abū Ḥurayrah —and this (text of the ḥadīth) does not contain any mention of the Jalsatul Istirāḥah⁽¹⁾ Nevertheless, Al-Bukhari رَحِمَهُ ٱللَّٰهُ mentioned a narration (of the one who prayed incorrectly) under "the book of Al-Adab" —wherein the Jalsatul Istirāḥah was mentioned⁽²⁾ — he رَحِمَهُ ٱللَّٰهُ narrating the version which had this extra wording under the Book of Adab and not under the Book of Prayer is like an indication, that additional bit is not proven and that it is a shādh (anomalous). And this is what is correct. This narration (with extra phrasing) in the ḥadīth of the one who prayed incorrectly, is shādhah (anomalous) and likewise in the ḥadīth of Abū Ḥumayd⁽³⁾ there is anomaly, and nothing from these are authentic from the Messenger of Allah ﷺ, neither the latter nor the former.
✅That which is most authentic in what was narrated regarding Jalsatul Istirāḥah is what was narrated elsewhere in Al-Bukhārī, via Khālid Al-Ḥadhdhāʾ on the authority of Abī Qilābah, who said: Mālik bin Al-Ḥuwayrith informed us: “I saw the Prophet ﷺ praying and in the odd rakʿāt, he used to sit for a moment before getting up.”⁽⁴⁾
This "rest" is taken when getting up from the first to the second (rak'ah), and also from the third to the fourth. (This is known as Jalsatul Istirāḥah, i.e. sitting for a brief rest or a pause.)
=
---------------
[1] Al-Bukhārī (757) and Muslim (397a)
[2] i.e. The additional wordings were mentioned in what was cited under the book of Al-Adab in his Ṣaḥīḥ “...then raise (your head after second prostration) and sit with calmness till you feel at ease in the sitting position...” This was the chapter next to Al-Adab: "Book of asking permission" Ḥadīth no. 6251
[3] The hadith of Abū Ḥumayd Al-Sāʿidī, “...then he bent his foot and sat and straightened up until all of his bones completely returned to their places. Then he got up...”
[4] See, Al-Bukhārī , ḥadīth no. 823 through Muḥammad bin Al-Ṣabbāḥ, and Abū Dāwūd (844) through Musaddad, and Al-Tirmidhī (287) through ʿAlī bin Ḥujr, and Al-Nasāī (2/234) and in his "Al-Kubrā" (651) through ʿAlī bin Ḥujr, and ibn Khuzaymah (686) also through ʿAlī bin Ḥujr. The three narrators Muḥammad, Musaddad and ʿAlī took it from Hushaym, who said: Khālid Al-Hadhdhāʾ informed us, on the authority of Abī Qilābah..” then mentioned the ḥadīth.
Benefit: In another narration of Al-Bukhārī , in the ḥadīth of Abū Qilābah, who said that Mālik bin Al-Ḥuwayrith showed them the Prayer of Prophet ﷺ and in it he said “...he would sit for a while and then support himself on the ground and get up.” (Al-Bukhārī 824)
ޞައްޙަ ގޮތަކީ، އެއް ދުވަހަށް ވުރެ މަދުން އިޢުތިކާފު ޞައްޙަ ނުވުމެވެ.
އެހެނީ ނައްޞުތަކުން ވާރިދުވެފައިވާ އެންމެ ކުރު މިންވަރަކީ މިއީއެވެ. އަދި އެއަށް ވުރެ ކުރު ނަމަ ބުނެވެނީ ރިބާޠު އެވެ. އިޢުތިކާފު އެއް ނޫނެވެ. އެހެނީ ނަބިއްޔު ؛ ޙަދީޘް ކުރެއްވި އެވެ:
أَلَا أَدُلُّكُمْ عَلَى مَا يَمْحُو الله بِهِ الْخَطَايَا وَيَرْفَعُ بِهِ الدَّرَجَاتِ.....وَانْتِظَارُ الصَّلَاةِ بَعْدَ الصَّلَاةِ، فَذَلِكُمُ الرِّبَاطُ فَذَلِكُمُ الرِّبَاطُ
"އެއަކުން ﷲ ކުށްފާފަ ފުއްސަވައި (ޖަންނަތުގައި) ދަރަޖަތައް އުފުއްލަވާނޭ ކަމަކަށް ތިޔަބައިމީހުންނަށް ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ މަގުދައްކަވަމުހެއްޔެވެ؟ ...... އަދި އެއްނަމާދުން އަވަދިވެ އަނެއް ނަމާދަށް އިންތިޒާރު ކުރުމެވެ. ފަހެ ރިބާޠު އަކީ އެއީއެވެ. ރިބާޠު އަކީ އެއީ އެވެ."
އަދި އެއީ އިޢްތިކާފެކޭއެއް ޙަދީޘެއް ނުކުރައްވައެވެ.
ޝައިޚް ސުލައިމާން އަލްޢަލްވާން (فك الله أسره)
ރޯދައިގެ ފިޤުހުން 50 ފައިދާ
💬ރޯދަ ވެރިޔަކަށް ރޯދަ ވީއްލުން ދިނުމުގެ ޘަވާބާއި އެކަމުގެ ދަރުމަ ބަޔާންވެފައިވާ ޙަދީޘަށް ނަޒަރެއް
~ ގަލަންދާނު
④
✅ އަދި ތިންވަނަ ޤަޥްލުގެ ބައިވެރިން ދެކިލެއްވީ މިޤަޥްލުތައް އެކަތި އަނެކެއްޗާއި މުޑިނާރާހެން ގުޅުވުމެވެ. އަދި ދެކިލެއްވީ ނަބިއްޔު ﷺ ގެ ޤަޥްލު (لا صلاة لمنفرد) (އެކަހެރިކޮށް ހުރެއްޖެ މީހާއަށް ނަމާދެއް ނުވެޔޭ) ލާޒިމުވަނީ، ހުސްޖާގަ އޮވެމެ، ދަނެހުރެ އެކަހެރިކޮށް ނަމާދުކުރާ މީހާ އަށް ކަމެވެ. އެއީ މިޒަމާނުގައި ބައެއް މީހުން ކަންތައް ކުރާތީ ފެންނަފަދައިންނެވެ. ކަންފަސޭހަކޮށްލައިގެނެވެ. އަދި މިޤަޥްލު ނުހަނު ވަރުގަދައެވެ. އެހެނީ މިޘާލަކަށް އަބީ ބަކްރާ ގެ ޙަދީޘާއިމެދު، (އިމާމު މީހާ ރުކުޢުއިން) ބޯހިއްލައި ލުމުގެ ކުރިން އެކަލޭގެފާނު ޞަފަށް ވަދެ ވަޑައިގެންނެވި ނަމަ އޭގައި މައްސަލައެއް ނެތްކަމުގައި ދެކުނަސް، އެކަހެރިކޮށް ހުރެ އަދާ ކުރި ހަށަންބަން ތަކްބީރު ޞައްޙަކުރާނީ ކިހިނަކުންހެއްޔެވެ؟ އެހެނަސް އަނެކެއްޗާއި މުޑިނާރާހެން ޖަމަޢަ ކުރެވިދާނެއެވެ. އެއީ ނަބިއްޔު ﷺ ޙަދީޘް ކުރެއްވީ (زادك الله حرصاً ولا تعد) ”ތިބާގެ ތި ޖޯޝު ﷲ އިތުރުކުރައްވާށިއޭ، އެހެނަސް އެގޮތަށް އަލުން އެކަން ނުކުރައްޗޭ“ އެވެ. އެހެންކަމުން ނަބިއްޔު ﷺ އެކަލޭގެފާނަށް ނޭގިހުރި ކަމުގެ ޢުޛުރު (ޖާހިލުކަމުގެ ޢުޛުރު) ދެއްވިއެވެ. ދެން އެޢަމަލު ޢަލުން އެގޮތަށް ނުކުރުމަށް އެންގެވިއެވެ. އެހެނީ މިޢަމަލު ޖާއިޒު ކަމުގައި ނުވާތީއެވެ. ވީމާ އަލްޢުދުރު ބިލްޖަހްލި ގެ މައްޗަށް (ޢުޛުރުދެވޭހިނދު) ކުރެވުނު ނަމާދު ޞައްޙަވިއެވެ. މިގޮތުން ތިންވަނަ ޤަޥްލު ވަރުގަދައެވެ. އެހެނީ ނަމާދާއި އެނޫން ކަންކަމުގައި ވިޔަސް ޝަރުޢު ކުރައްވާ ފަރާތުގެ ޙުކުމް ފުޅު ތަކަށް އަހަރެމެން ފިކުރު ހިންގާނަމަ، ޢުޛުރު ތައް ދިމާވުމުން އެއިން އެތަކެއް ވާޖިބުތަކެއް ކެނޑިދާކަން ދަނެގަނެވެއެވެ. މިގޮތުން ކެރިކުޅަދާނަ މީހާ ޤިޔާމުގައި ހުރުން (ނަމާދުގައި ކޮޅަށް) ހުރުން، ނަމާދުގެ ރުކުންތަކުގެ ތެރެއިން ރުކުނެއް ކަމުގައި ވީހިނދު، ޖުމްހޫރު ޢިލްމުވެރިން ގެ ގާތުގައި ޢުޛުރަކާއި ވިދިގެން އެވީއްލިދެއެވެ. އަދި ނަމާދުގެ އެންމެހާ ވާޖިބާތުތަކެއް ހަނދުމަ ނެތުމުގެ (ޢުދުރުގެ) ދަށުން ވީއްލި، ކުށުސަޖިދަ މަޖުބޫރުވެއެވެ. އަދި އިމާމެއް ގެ ފަހަތުގައި ނަމަ، އެކަން އުފުލަނީ އިމާމުމީހާ އެވެ. އަދި ޤަޥްލުގެ ދަށުން، ޞަފަށް ވަނުމަކީ ވާޖިބެކެވެ. މިކަމުގައި ޝައްކެތްނެތެވެ. އަދި ހުސްޖާާގަ އޮވެމެ އެކަހެރިކޮށް ކުރާ ނަމާދު ބައްޙަ ނޫނެވެ. އެހެނަސް އެކަމުގައި ޢުޛުރު އޮވެއްޖެނަމަ އެނަމާދު (އެކަނިހުރެ ކުރުން) ޞައްޙަކަމަށް ބުނެވެއެވެ. އަދި މީހަކު ޞަފުހެދުމުގައި ބައިވެރިވާނޭ އެހެން މީހަކަށް މަޑުކޮށްގެން ހުރުމުގައި މަނަލެއް ނެތެވެ. އެއީ އިމާމު އަޙްމަދުގެ ދެކިލެއްވުމުގައި ވާފަދައިންނެވެ. އަދި ޙަންބަލީންގެ ގާތު ނަމާދު ގެއްލުނަސް ވަނީ އެގޮތެވެ. އެއީ އޭނާއަށް އެކަމުގައި ޢުޛުރު އޮތަތީއެވެ.
ދެންފަހެ ޝެއިޚުލް އިސްލާމް، މި ބުނުމަށް ދިގު ރައްދެއް ދެއްވިއެވެ. އަދި ހުސްޖާގައެއް ނެތުމުގެ ޢުދުރުވެރި ޙާލު އޭނާއަށް ވަނީ އެކަނި ހުރެ ނަމާދު ކުރުން ކަމުގައި ވިދާޅުވިއެވެ.
=
②
💬އަލްޢަލްވާން ގެ ޝަރަޙަ:
ޢަބޫ ބަކްރާ ގެ ޙަދީޘް (419) ، ރިވާ ކުރެއްވީ އަލްބުޚާރީ އެވެ. އަދި ވިދާޅުވީ، މޫސާ ބްނި އިސްމާޢީލު އަހަރެމެންގާތު ދެންނެވިޔޭ، އަހަރެމެން ގާތު ހުމާމު ދޭންނެވިޔޭ، ޒިޔާދު އަލްއަޢްލަމް ގެ އަރިހުން ، އަލްޙަސަން ގެ އަރިހުން، އަބޫ ބަކްރާ އަރިހުން (އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިޔޭ) މިހެންނެވެ.
އަދި މިޙަދީޘް ޢަބޫ ދާވޫދާއި އައްނަސާއީ ރިވާކުރެއްވިއެވެ. އަދި އޭގައި އަބީ ބަކްރާގެ އަރިހުން އަލްޙަސަނުލް ބަޞްރީ (ސީދާ) އަޑުއެއްސެވިކަން ޞަރީޙަކޮށް އޮވެއެވެ. (އެހެނީ، އަލްޙަސަނުލް ބަޞްރީގެ ރިވާޔަތް ތަކުގައި އަޑުއެއްސެވިކަން ޞަރީޙަކޮށް ނެތް ނަމަ އެކަލޭގެފާނު ސީދާ އަޑު އެއްސެވިކަމާއި މެދު ދެބަސްވުން އާދެއެވެ.)
އަދި އަބޫ ދާވޫދުގެ ރިވާޔަތުގައި ”އެކަލޭގެފާނު ޞަފާއި ހަމަވުމުގެ ކުރިން ރުކޫޢު ކުރައްވައި، ދެން ޞައްފަށް ހިންގެވިޔޭ“ ވެއެވެ.
މިޙަދީޘަކީ، ޞަފުތަކުގެ ފަހަތުގައި އެކަނިމާއެކަނި ކުރެވޭ ނަމާދު ޞައްޙަވުމުގެ މައްޗަށް ޢިލްމުވެރިން ގެ ތެރެއިން ޖުމްހޫރުން ބޭނުންކުރައްވާ ޙުއްޖަތެވެ. އަދި އޭގެން ދަލީލު ނަންގަވާ ގޮތަކީ، އެކަލޭގެފާނު ރުކޫޢު ކުރެއްވީ ޞަފަކާއި ނުލައިކަމެވެ. ވީމާ ނަމާދު ބާޠިލުނަމަ، ފުރަތަމަކަމަކަށް ތަކްބީރަތުލް އިޙްރާމް; (ހަށަންބަންތަކުބީރު) ބާޠިލުވީހޭ އެވެ. އަދި ޞަފުތަކުގެ ފަހަތުގައި ގިނިކަންޏާ ނަމާދު ކުރުމުގެ މައްސަލައަކީ، ޢިލްމުވެރިން رحمهم الله އެކަންކަމުގައި އިޚްތިލާފުވެލެއްވި ކަންކަމުގެ ތެރެއިން ކަމަކެވެ. އެއީ ތަފާތު ރައުޔުތަކަކަށެވެ:
ފުރަތަމަ ރައުޔަކީ: މުޠްލަޤުކޮށް (އިސްތިޘްނާއެއް ނެތި) އެކަން ޞަޢްޙަކަމެވެ. އެއީ ޢިލްމުވެރިންގެ ތެރެއިން ބޮޑުބައިގަނޑު ގެ މަޛުހަބެވެ. ދަލީލުނަންގަވަނީ ޖަމާޢަތުގެ ޞަފުގެ ފަހަތުގައި ނަމާދުކުރި (މުސްކުޅި) އަންހެނާގެ ވާހަކަ ނަންގަނެވުނު އަނަސްގެފާނުގެ ޙަދީޘުންނާއި އަބީ ބަކްރާގެ ޙަދީޘުންނެވެ. އައްޝާފިޢީގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ: ”ނަބިއްޔު ﷺ އަރިހުން މިކަން ނަހީ ކުރައްވައި އެއްވެސް އެއްޗެއް ޞައްޙަވެގެން ނުވެއެވެ.“
ދެވަނަ ރައުޔަކީ: އިމާމު އަޙްމަދު ގެ ނިންމެވުމުގައި ޚިޔާރުކުރެއްވީ ޖަމާޢަތުގެ ޞަފުގެ ފަހަތުގައި އެކަނި ކުރާ ނަމާދު ބާޠިލުވެގެންވާ ކަމުގައެވެ. އެއީ ހުސްޖާގަ އޮވެމެ އެހެން ކަންތައް ކުރުމާއި އެއްފަދައިން ހުސްޖާގައެއް ނުލިބިގެން އެހެން ކަންތައްކުރުމާއި މިދެގޮތުގައިވެސް އެވެ. ދަލީލު ނަންގަވަނީ ވާބިޞާގެ ޙަދީޘުން ނެވެ: (ނަމާދުގެ ޞަފުތަކުގެ ފަހަތުގައި އެކަނިމާއެކަނި ހުރެ މީހަކު ނަމާދު ކުރާތަން، ރަސޫލު ﷲ ﷺ ދެކެވަޑައިގެންނެވިއެވެ. އެހެންކަމުން އޭނާ އަލުން ނަމާދު ޢިޔާދަ ކުރުމަށް އެކަލޭގެފާނު އަމުރުކުރެއްވިއެވެ.)
މިނަންގަނެވުނު ވާބިޞާގެ ޙަދީޘަކީ ޞައްޙަ ޙަދީޘެކެވެ. އިމާމް އަޙްމަދާއި އިބްނު ޚުޒައިމާ އާއި އިބްނު ޙިއްބާން އެޙަދީޘު ޞައްޙަ ކުރެއްވިއެވެ. އަދި އަލްބޫޞީރީ "އައްޒަވާއިދު" ގައި އެ ޞައްޙަ ކުރެއްވިއެވެ. އަދި މިޙަދީޘް ހިލާލު ބުނު ޔަސާފުގެ ރިވާޔަތް ތަކުން ޒިޔާދު ބުނު އަބިއް ޖަޢްދު އަރިހުން ވާބިޞާގެ އަރިހުން ވެސް ރިވާވެފައި ވެއެވެ.
އަދި އަޙްމަދާއި އަބޫ ދާވޫދާއި އައްތިރުމިޛީ އާއި އިބްނު ޙިއްބާން އެ ރިވާކުރެއްވިއެވެ. އަދި އިބްނު ޙިއްބާން އެކަލޭގެފާނުގެ "އައްޞަޙީޙް" ގައި އެޙާދީޘް ރިވާކުރެއްވީ ޢަމްރު ބުނު މުއްރާ ގެ ސަނަދުން، ހިލާލް ބްނު ޔަސާފު ގެ އަރިހުން، ޢަމްރު ބުނު ރާޝިދުގެ އަރިހުން، ވާބިޞަތު ބްނު މަޢްބަދު ގެ އަރިހުންނެވެ.
އިމާމް އަބޫ ޙާތިމް "އަލްޢިލަލް" ގައި ވިދާޅުވިއެވެ: ބޮޑަށް ވައްތަރީ މިއެވެ. އެބަހީ: ޢަމްރު ބުނު ރާޝިދުގެ މެދުވެރިކޮށް އައި ވާބިޞާގެ ރިވާޔަތް، ގާތްކަން ބޮޑެވެ. އަދި ޒިޔާދު ބުނު އަބިއް ޖަޢްދު އަރިހުން އަޮތް ވާބިޞާގެ ރިވާޔަތާށްވުރެ ޞައްޙަކަން ބޮޑެވެ.
އަދި އިބްނު މާޖާ އެކަލޭގެފާނުގެ "ސުނަން" ގައި އަދި އިބްނު ޙިއްބާން އެކަލޭގެފާނުގެ "ޞަޙީޙު" ގައި މިޙަދީޘު، މުލާޒިމު ބްނު ޢަމްރު ގެ ސަނަދުން ރިވާކުރެއްވިއެވެ. (މުލާޒިމް) ވިދާޅުވިއެވެ: އަހަރެމެންގާތުގައި ޢަބްދު ﷲ ބުނު ބަދްރު ވިދާޅުވިޔޭ: ޢަބްދުއް ރަޙްމާނު ބުނު ޢަލީ ބްނު ޝައިބާން އަހަރެމެންނަށް ޚަބަރުދީ ވިދާޅުވިޔޭ: ޢަހަރެންގެ ބައްޕަ އަހަރެންގާތު ވިދާޅުވިޔޭ ނަބިއްޔު ﷺ އަރިހުން، އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘް ކުރެއްވިޔޭ: (فإنه لا صلاة لمنفرد خلف الصف) (ފަހެ ނަމާދުގެ ޞަފުގެ ފަހަތުގައި އެކަނިމާއެކަނި ހުންނަ މީހާއަށް ނަމާދެއް ނުވެއެވެ.) އަދި މިސަނަދު ޞައްޙައެވެ.
އަދި (މިރިވާޔަތަކީ) ޠަލަޤް ބްނު ޢަލީ ގެ އަރިހުން ކަމަށް އޮތް އަލްޙާފިޡު (އިބްނު ޙަޖަރު) ގެ ބަސްފުޅުގައި، އަޞްލެއް ނެތެވެ. ރަނގަޅުގޮތަކީ އަހަރެމެން (މަތީގައި) މިބަޔާން ކުރިގޮތެވެ.
=
✨ސިލްސިލާ: ފައިދާއެއް [1]
[[ އުއްމު ޤައުސުގެ މުހާޖިރަކީ އަޞްޙާބުބޭކަލެއް ކަމުގައި، ޘާބިތެއް ނޫނެވެ. ]]
ވަކީޢު، އެކަލޭގެފާނުގެ ފޮތުގައި، އަލް އަޢުމާޝްގެ އަރިހުން ރިވާކުރެއްވިއެވެ: ޝަޤީޤު —އެބަހީ އަބޫ ވާއިލު— ވިދާޅުވިއެވެ: "ރަށްފުށުން އަޢުރާބީ އަކު، އުއްމު ޤައިސު އޭ ކިޔާ އަންހެނަކާއި ކައިވެނި ކުރުމަށް ރުހުންބަސް ނިމިފައިވެއެވެ. (އެބަހީ އެންގޭޖް ކުރެވުމެވެ.) އެހެނަސް އޭނާ އެކަނބުލޭގެ ގާތަށް ހިޖުރަ ކޮށްފުމަށް ދާންދެން އެކަމުން އެކަނބުލޭގެ ދެކޮޅުހަދައިފިއެވެ. އެހެންކަމުން އޭނާ ހިޖުރަ ކުރިއެވެ. އަދި އެކަނބުލޭގެއާއި ކައިވެނިކޮށްފިއެވެ. އަހަރެމެން އޭނާއަށް ވަނަމަކަށް "އުއްމު ޤައިސުގެ މުހާޖިރު" އޭ ގޮވައި ހަދަމެވެ".
[އަބޫ ވާއިލު އިތުރަށް] ވިދާޅުވިއެވެ: "އެހެންކަމުން ޢަބްދުﷲ —އެބަހީ އިބްނު މަސްޢޫދު— ވިދާޅުވިއެވެ: ”އެއްޗަކަށް އެދި ހިޖުރަ ކޮށްފި މީހާ، އެކަމެއް އެކުރީ އެއެއްޗަކަށެވެ“. ⁽¹⁾
އިބްނު ރަޖަބު ވިދާޅުވިއެވެ:
❞ މި ރިވާޔަތް ގެނެވިފައިވާ ގޮތުން ފައިސިލާ ވެވެނީ، މިކަމަކީ ނަބިއްޔު ﷺ ގެ ޢަހުދުގައި ހިނގާފައިވާ ކަމެއް ނޫން ކަމެވެ. އަދި މިއީ (ނަބިއްޔާ ﷺ އަށްފަހު) އިބްނު މަސްޢޫދުގެ ދުވަސްވަރުގައި ހިނގާފައިވާ ކަމެއް ގޮތުގައެވެ. އެހެނަސް [ޒަމާން ސާފުނޫންކޮށް] ސުފްޔާނުއް ޘަޥްރީގެ މަގުން، އަޢުމާޝްގެ އަރިހުން، އަބޫ ވާއިލުގެ އަރިހުން، އިބްނު މަސްޢޫދުގެ އަރިހުން ރިވާވެފައިވެއެވެ:
[އިބްނު މަސްޢޫދު] ވިދާޅުވިއެވެ: ”އުއްމު ޤައިސު އޭ ކިޔާ އަންހެނަކާއި ރުހުންބަސް ނިމިފައިވާ މީހަކު އަހަރެމެންތެރޭ އުޅުނެވެ. އެކަނބުލޭގެ ގާތަށް ހިޖުރަކޮށްފުމަށް ދާންދެން ކައިވެނިން އެކަނބުލޭގެ މަނާވެ ހުރެއްޖެއެވެ. ފަހެ އޭނާ ހިޖުރަކުރިއެވެ. އަދި އެކަނބުލޭގެއާއި ކައިވެނި ކޮށްފިއެވެ. އެހެންކަމުން އަހަރެމެން އޭނާ އަށް ”އުއްމު ޤައިސުގެ މުހާޖިރޭ“ ގޮވައި އުޅުނީމެވެ.“
އިބްނު މަސްޢޫދު [އިތުރަށް] ވިދާޅުވިއެވެ: ”އެއްޗަކަށް އެދި ހިޖުރަކޮށްފި މީހާ، އެހިޖުރައެއް ވަނީ އެއްޗަކަށެވެ.“ ⁽²⁾
ފަހެ ނަބިއްޔާ ﷺ ގެ ޙަދީޘް ބަސްފުޅު «وَمَنْ كَانَتْ هِجْرَتُهُ لِدُنْيَا يُصِيبُهَا أَوِ امْرَأَةٍ يَنْكِحُهَا» {ދުނިޔެއަށްޓަކައި ނުވަތަ އަންހެނަކާއި ކައިވެނި ކުރުމަށްޓަކައި ހިޖުރަކުރިމީހާގެ ހިޖުރަވާހުށީ (އަދި ބަދަލުދެވުންވަނީ) އޭނާ ހިޖުރަކުރި ކަމެއްގެ މައްޗަށެވެ.} — މިޙަދީޘުގެ ސަބަބަކީ އުއްމު ޤައިސުގެ މުހާޖިރުގެ ވާހަކަ ކަމުގައި މަޝްހޫރުވެފައިވެއެވެ. އަދި ފަހުގެ ގިނަ ދަންނަބޭކަލެއް އެވެރިންގެ ފޮތްތަކުގައި މިވާހަކަ މިހެން ޛިކުރު ކުރައްވާފައިވެއެވެ. އެހެނަސް ޞައްޙަ ސަނަދަކުން އެކަމަކަށް އެއްވެސް އަޞްލެއް އަހަރެމެންނަށް ފެނިފައިނުވެއެވެ. والله أعلم ❝ — اهـ . (އިބްނު ރަޖަބް ގެ ބަސްކޮޅު މިހިސާބަށް)
އަދި އަލްޙާފިޡު އިބްނު ޙަޖަރު، އިބްނު ޢައްބާސްގެ ޤަޥްލުފުޅު ނަޤުލުކުރައްވައި، "އަލްފަތުޙު" (12/1) ގައި ވިދާޅުވިއެވެ: ”އެހެނަސް ޢަމަލުތަކާއި ބެހޭ ޙަދީޘް ނަންގަނެވުމުގެ ސަބަބަކީ މިއީ ކަމުގައި މިއަކު އައިސްފައިނުވެއެވެ. އަދި (ސަނަދުތަކުގެ) އެއްވެސް މަގަކުން، މިކަމަށް ޞަރީޙަކޮށް ފައިސިލާ ކުރެވޭނެ އެއްޗެއް އަހަންނަށް ފެނިފައިނުވެއެވެ.“
— މަޞްދަރު: އިބްނު ރަޖަބް އަލްޙަންބަލީގެ ”ޖާމިޢުލް ޢުލޫމި ވަލް ޙިކަމް“ (1/74,75) އަލްއަރްނާއޫޠުގެ ތަޙުޤީޤު
~ ގަލަންދާނު
-----------------------
[1] އަދި ސަޢީދު ބުނު މަންޞޫރު އެކަލޭގެފާނުގެ "ސުނަނު" ގައި، އަދި އެކަލޭގެފާނުގެ މަގުން އައްޠަބަރާނީ "އަލްމުޢްޖަމުލް ކަބީރި" (8540) ގައި، އަބޫ މުޢާވިޔާ އަރިހުން، އަލްއަޢުމާޝް ގެ އަރިހުން، ހަމަ މިސަނަދުން ރިވާކުރައްވާފައިވެއެވެ. އަދި އަލްހައިޘަމީ "މުޖްމިޢުއް ޒަވާއިދު" (2/101) ގައިވިދާޅުވިއެވެ: "މީގެ ރާވީންނީ އައް ޞަޙީޙުގެ ރާވިންނެވެ". އަދި އަލްޙާފިޡު އިބްނު ޙަޖަރު ވިދާޅުވިއެވެ."މިސަނަދު ދެ ޝައިޚުން (އަލްބުޚާރީ އާއި މުސްލިމް) ގެ ޝަރުޠުތަކުގެ މައްޗަށް ޞައްޙައެވެ".
[2] "ޠަރްޙުއް ތަޘްރީބި" (2/25) ގައި ވިދާޅުވެފައިވާ ފަދައިން، މީގެ ރާވީންނަކީ ޘިއްޤާތު (އިތުބާރުވެރި ރާވީން) ތެރޭން ހިމެނޭ ބޭކަލުންނެވެ.
❣️ ❝ Part of Loving Allah and glorifying Him is reading His words, studying them, understanding them, gathering the mind to contemplate them, knowing what it requires (of him), and being habitual on it. And with the degree of love, rests the level of pleasure from the words of the Beloved. Whenever a heart is attached to the words of Allah, that is an evidence of the sincerity of love, for whoever loves someone, he frequents in mentioning him and thoroughly understands the intended meanings of his words and speech. And decrease of this, diminishes the love. ❞
— Al-Shaykh Sulaymān bin Nāṣir Al-ʿAlwān
(Khawāṭīr Al-Muntaqāt, p. 3)
~ Galandān
🗯Summary: ❝ The Jurisprudence Of The Four Aḥādīth Regarding Supplication When Breaking The Fast:
I say — and Allah is the source of strength — The above ⁽¹⁾ clearly shows that nothing has been proven in this chapter, that is valid to rely on. There by, the fasting person can make use of any dhikr or supplication which is convenient to him. There is no problem whatsoever, in not restricting himself to a specific supplication or specific dhikr.
That which supports the supplication and remembrances being not restricted, is the fact that these weak aḥādīth itself came in different wordings (i.e. as different supplications). And also this matter has been proven from some of the salaf — as we have previously mentioned — with a good chain, on the authority of Al-Rabīʿ bin Khuthaym رحمه الله :
{ he, Al-Rabīʿ bin Khuthaym used to say: (الحَمْدُ لِلَّهِ الَّذي أعانَنِي فَصَمْتُ، وَرَزَقَنِي فأفْطَرْتُ) “All praise is due to Allah who assisted me, so I fasted; and who provided me, so I could break my fast”}. — narrated by ibn Abī Shaybah.
Overall, Allah عز وجل has promised to answer all prayers (Al-Duʿā). So it is upon the person to seek the hours of virtue and its times, especially in the month of Ramaḍān. والله أعلم. ❞
— Shaykh Al-Muḥaddith ʿAbdullah Al-Sʿad (text)
~ Galandān
--------------------
[1] This is after a lengthy discussion by the Shaykh, on each of the four ḥadīth under this chapter, their chains and weaknesses.
❝ Some Imāms regularly recites Sūrah {Al-Aʿlā} and {Al-Kāfirūn} in dual rak'ah, then {Al-Ikhlāṣ} in the Witr rak’ah. The Sunnah is to recite them in three rak’ahs with one salām, not two salāms.
It is permissible for the worshipper to pray Witr with one rak’ah, or with three or five continuous rak’ahs. But if he wants to recite {Al-Aʿlā}, {Al-Kāfirūn} and {Al-Ikhlāṣ} — then the Sunnah method is for it to be performed in three (rak'ahs) with one salām. ❞
— ʿAbdul ʿAzīz Al-Ṭārīfī (source)
~ Galandān