1843
ޢިލްމު އަދި އެއަށް ލޯބިކުރާ ދަރިވަރުންނަށް Notes by, ibn Fahmī Dīdī عفا الله عنه Friends & family
އަލްއިމާމް އަލްޚަޠީބުއް ޝިރްބީނީ އައްޝާފިޢީ رحمه الله تعالى [مغني المحتاج 1/ 314] ގައި ވިދާޅުވިއެވެ: ”އެނގިހުރެ ˺އެއްޗެއް ބޭނުން ކުރުމުގެ ސަބަބުން˹ މަސްތުވެއްޖެ ނޫނީ މޮޔަވެއްޖެ ނޫނީ ހޭނެތިއްޖެ މީހާ، ހޭވެރިކަން އައިސްފިނަމަ އޭނާގެ މައްޗަށް އެމުއްދަތުގައި ފާއިތުވި ނަމާދުތައް ޤަޟާއު ކުރުން ވާޖިބުވެގެން ވެއެވެ. އެއީ އޭނާ އުރެދުމުގެ ސަބަބުންނެވެ. ފަހެ އޭނާއަށް އެއީ މަސްތުވާއެއްޗެއް ކަން ˺ބޭނުން ކުރިއިރު˹ ނޭނގޭނަމަ، ނޫނީ އޭނާއަށް އެކަން ކުރާން މަޖުބޫރު ކުރެވުނީނަމަ، އޭނާއަށް އޮތް ޢުޛުރުގެ ސަބަބުން ޤަޟާއުކުރުމެއް އޭނާގެ މައްޗަށްނުވެއެވެ.“
މީގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ބުނަމެވެ: މީހަކު މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުން ކޮށް، އޭނާގެ ބުއްދިއަށް ހޭވެރިކަން ގެއްލިދިޔުން ނުއަންނަ ނަމަ، ފަހެ އޭނާގެ އެނަމާދު ޞައްޙަވެގެން ވެއެވެ. އެހެނަސް އޭނާގެ ބުއްދިއާއި ހޭވެރިކަން މަސްތުވާތަކެތީގެ ސަަބަބުން ފިލައިގެން ގޮސްފައި ވަނިކޮށް އޭނާ ނަމާދު ކޮށްފި ނަމަ، އޭނާގެ އެނަމާދު ޞައްޙަ ވެގެން ނުވެއެވެ. އަދި އެ އިޢާދަ ކުރުން ނޫނީ ޤަޟާއު ކުރުން އޭނާގެ މައްޗަށް ވާޖިބުވެގެން ވެއެވެ. —والله تعالى أعلم.❝
އިސްލާމްވެބް ގެ ފަތުވާ މަޖިލިހުން ވިދާޅުވިއެވެ:
❞...˺މަސްތުވާ އެއްޗެއްގެ ސަބަބުން˹ އޭނާގެ ބުއްދި ފަނޑުވެ، ކުރެވޭ ނުކުރެވޭ އެއް ނޭނގޭ ޙާލު ނަމާދު ކުރާ މީހާ، ފަހެ އޭނާ ގެ އެ ނަމާދު ވަނީ ބާޠިލުވެގެންނެވެ. އޭނާ ހަމަހޭ ޖެހިއްޖެނަމަ އެނަމާދު ކޮންމެހެންވެސް އިޢާދަ ކުރަަންޖެހޭނެއެވެ. އެހެނަސް މަސްތުގެ އަޘަރާއިއެކު އޭނާއަށް ވާނުވާ އެނގޭ ޙާލު ނަމާދުކޮށްފި މީހާ، ފަހެ އޭނާގެ އެނަމާދު ޖާއިޒެވެ. އަދި އިޢާދަކުރުން ލާޒިމެއް ނޫނެވެ.
އަލްއިމާމް އައްޝާފިޢީ ـ رحمه الله تعالى ـ ”އަލްއުއްމު“ ގައި ވިދާޅުވިއެވެ: ”ވީމާ މަސްތުގެ ޙާލަތުގައި ނަމާދުކޮށްފި މީހާގެ ނަމާދު ހެޔޮވެގެން ނުވެއެވެ. އެހެނީ ﷲ عز وجل ވަނީ އޭނާ އަށް ކިޔޭ ނުކިޔޭ އެނގުމަށް ދާންދެން ނަމާދު ކުރުން ނަހީ ކުރައްވާފައެވެ. ...މީގެ މައްޗަށް ބަލައި: މަސްތުވެފައިވާ މީހާ ނަމާދު ކޮށްފިނަމަ، ހޭވެރިކަން އޭނާއަށް އަންނަހިނދު، އެނަމާދު އިޢާދަ ކުރަން ޖެހޭނެއެވެ. އަދި ˺މަސްތުގެ˹ ޙަރާމް އެއްޗެއް ބޮއެފި މީހާ މަސްތެއްނެތި ނަމާދު ކޮށްފިނަމަ، އޭނާ އެހެރީ ޙަރާމް އެއްޗެއް ބުއިމުގެ މައްޗަށް ފާފަވެރިވެފައެވެ. އެހެނަސް އޭނާގެ މައްޗަށް އެ ނަމާދު އިޢާދަ ކުރުމެއް ނުވެއެވެ. އެހެނީ އޭނާ އަކީ ކިޔޭނުކިޔޭ އެނގޭ މީހެކެވެ. އެއާ ޚިލާފަށް (السكران) މަސްތުވެފައިހުރި މީހަކީ، އޭނާއަށް ކިޔޭ ނުކިޔޭ ނޭނގޭ މީހާއެވެ.“ — اهــ. ❝
~ ގަލަންދާނު 🖋
ـــــــــــــــــــ
[1] ހަނަފީންގެ ފިޤުވެރީން ވިދާޅުވެއެވެ: ”މިކަމުގައި އޮތް އިސްލާމީ ޙުކުމަކީ، މީހަކު މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުން ކޮށް އެހެނަސް މަސްތުގެ ޙާލަތެއްގައި ނުވާނަމަ އަދި ކޮންމެވެސް ވަރެއްގެ ކޮންޓްރޯލެއް އަދި އޭނާގެ ވަށައިގެން ހިނގާ ކަންކަމުގެ ވާނުވާ އެނގުމެއް ހުރެއްޖެނަމަ، އޭނާގެ ވުޟޫއު ދެމިހުންނާނޭ ކަމެވެ. އެހެނަސް އޭނާ މަސްތުވެ ކޮންމެވެސް ވަރެއްގެ ކޮންޓްރޯލެއްވެސް ނެތި އަދި އޭނާގެ ވަށައިގެންވާ ކަންކަމުގެ ފަހުމެއްވެސް ނެތިއްޖެނަމަ، އޭނާގެ ވުޟޫއު ކެނޑިދެއެވެ. މިހެން ކަމުން އޭގެ ދަށުން ކުރެވޭ ނަމާދު ޤަބޫލުވެވިގެން ނުވެއެވެ.“ (ބެލުމަށް)
💎 އަންހެންވެރިންގެ ޖަމާޢަތެއްގައި އިމާމުވެ ނަމާދު ކުރާ އަންހެނާ ހުންނަން ޖެހޭތަނަކީ ކޮބާހެއްޔެވެ؟
ޝާފިޢީންގެ އިމާމް، އަލްޤާޟީ އަބޫ ޠައްޔިބް ޠާހިރުއް ޠަބަރީ (450 ހ.) ”އައްތަޢްލީޤަތުލް ކުބްރާ ފިލް ފުރޫޢް“ ގައި ވިދާޅުވިއެވެ:
ފަޞްލު: އަންހެނުންގެ ޖަމާޢަތެއްގައި ˺އަންހެނެއް އިމާމުވެ˹ ނަމާދުކުރުން މުސްތަޙައްބުކަން ޘާބިތުވެއްޖެ ނަމަ، ދަންނައެ، އެކަނބުލޭގެ ހުންނަން ޖެހެނީ ˺ޞަފުގެ˹ މެދުގައެވެ.
[މިއީ އިމާމް އައްޝާފިޢީ "އަލްއުއްމު" (1/293) ގައި ވިދާޅުވެފައިވާ ބަސްފުޅެވެ. އަދި މިއީ ޝާފިޢީގެފާނުގެ ދަރިވަރުން ތެރޭ ދެބަސްވުމެއްނެތި ކަނޑައެޅިފައިވާ ރައުޔެވެ.]
އަދި މީގެ އަޞްލަކީ ޢާއިޝާ رَضِيَ ٱللَّٰهُ عَنْهَا އަރިހުން އެކަމަނާ އަންހެންވެރިންނާއި އެކު ޢަޞްރު ނަމާދު ކުރައްވައި، އެނަމާދުގައި އެވެރިންގެ މެދުގައި ހުންނެވިކަމަށް ވާރިދުވެފައިވާ ރިވާޔަތެވެ. އަދި އުއްމު ސަލަމާ އަރިހުންވެސް މިއާއި އެއްގޮތްކޮށް ރިވާވެފައިވެއެވެ.⁽¹⁾
އަދި އެހެނީ އެކަނބުލޭގެ ˺ޞަފުގެ˹ މެދުގައި ހުރުމުން އެއީ އެކަނބުލޭގެއަށް ވާ ނިވަލެކެވެ. އަދި ˺ވަކިން˹ ، ކުރީގައި ހުރެއްޖެނަމަ ބައްޓަން ހާމަވެ ހުރެއެވެ... ⁽²⁾
އަދި މިގޮތާއި ޚިލާފުވެ އެކަނބުލޭގެ ކުރިޔަށް ޖެހި ހުރެއްޖެނަމަ ނުވަތަ ފިރިހެން އިމާމެއްވެސް ހުންނަންޖެހޭގޮތާއި ޚިލާފުވެ ފިރިހެނުންގެ ˺ޞަފުގެ˹ މެދުގައި ހުރެއްޖެނަމަ، އޭރުންވެސް އެނަމާދު ޞައްޙައެވެ. (އެބަހީ: ބާޠިލެއް ނުވެއެވެ.) އެހެނީ އެންމެ ބޮޑަށްވެސް އެކަމާއިމެދު ބުނެވުން ވަނީ އޭނާއަށް ހުރުން ސުންނަތް ތަނެއް ދޫކޮށްލިކަމުގައެވެ. އަދި އެއީ އޭނާ ނޫން މީހަކަށް ސުންނަތް ތަނެއްވެސް މެއެވެ.
މިކަމާއި އެއްގޮތްވެގެން ވަނީ، މީހަކު ނަމާދު ކުރާއިރު މައުމޫމެއް ކަމުގައި ވާއިރު އިމާމު މީހާގެ ވާއަތުގައި ހުރުމެވެ. ފަހެ އެހެންވިޔަސް އެ ނަމާދު ޞައްޙައެވެ.
4⃣ ޞަފުގައި ތިބެންވީ އިމާމު މީހާއާއި އެއްހަމައިގައިތޯ ނޫނީ ކުޑަކޮށް ފަހަތުގައިތޯ؟
ދެންފަހެ ˺އިމާމު މީހާގެ އެއްފަރާތުގައި ހުންނަން ޖެހިއްޖެ މައުމޫމު˹ އޭނާ ހުންނަންވީ އިމާމު މީހާ އާއި އެއްވަރަށް، އޭނާއަށް ވުރެ ކުރިޔަށް ވެސް ނުޖެހި ފަހަތަށްވެސް ނުޖެހިތޯ، ނުވަތަ ކުޑަކޮށް ފަހަތުގައިތޯ އާއިމެދު ދަންނައެ، ޢިލްމުވެރިން ގެ ޖުމްހޫރުންގެ ޤަޥްލަކީ އޭނާ ހުންނަޖެހޭނީ ކަނާތުގައި އަދި ކުޑަކޮށް ފަހަތުގައި ކަމެވެ. އެއީ އިމާމު މީހާގެ ފުންނާބާއި އެއް ހަމަޔެއްގައޭ އެވެ.
"އަލްމުބްދިޢު" ގައި ވެއެވެ: ”އޭނާއަށް އެދެވިގެންވަނީ ކުޑަކޮށް ފަހަތުގައި ހުރުމެވެ. އެއީ ˺އިމާމަށްވުރެ˹ ކުރިޔަށް ޖެހެވިދާނޭކަމުގެ ބިރަށެވެ.“ އަދި އަބޫ ޙަނީފާގެ ޞާޙިބު މުޙައްމަދު ވިދާޅުވިޔޭ: ”އޭނާގެ ފައިގެ އިނގިލިތަށް ހުންނަން ޖެހޭނީ އިމާމު މީހާގެ ފުންނާބާއި އެއްހަމައިގައެވެ.“ އަދި އިބްނު ޙަޖަރު "އަލްފަތުޙް" ގައި ވިދާޅުވިއެވެ: ”އަހަރެމެންގެ ˺ޝާފިޢީންގެ˹ އަޞްޙާބުން ވިދާޅުވަނީ: މައުމޫމަށް މުސްތަޙައްބު ވެގެން ވަނީ ކުޑާކޮށް ފަހަތުގައި ހުރުމޭ އެވެ.“
އަދި މިބުނުމުގެ މައްޗަށްވާ ދަލީލަކީ، އިމާމު މީހާގެ މަޤާމަކީ މައުމޫމު މީހާއަށް ވުރެ ކުރީގައިވާ އެއްޗެއް ކަމުގައި ވުމެވެ.
☝️މިއާއިއެކު ޞައްޙަވެގެންވަނީ ˺އެކަކުގެ ޙާލަތުގައި˹ ކަނާތުގައި އަދި އިމާމު މީހާއާއި އެއްހަމައިގައި ހުރުމެވެ. އޭނާއަށްވުރެ ކުރިޔަށް އަދި ފަހަތަށްވެސް ނުޖެހިއެވެ.
އަދި މިކަމުގައި އޮތް ދަލީލަކީ: މާލިކު "މުވައްޠައު" ގައި އަދި އަލްބައިހަޤީ "ސުނަން" ގައި ޢަބްދު ﷲ ބުނު ޢުތުބާ ބުނު މަސްޢޫދު އަރިހުން ގެންނެވި ރިވާޔަތެވެ. ވިދާޅުވިޔޭ: ”ޢުމަރު ބުނުލް ޚައްޠާބު އަރިހަށް މެންދުރުވުމުގެ އިރުގަނޑެއް ކުރިން ތިމަންކަލޭގެފާނު ވަޑައިގެންނެވީމޭ، އަދި އެހިނދު އެކަލޭގޭފާނު (ސުންނަތް) ނަމާދަށް ހުންނަވަނިކޮށް ދެކެވަޑައިގެން އެކަލޭގެފާނުގެ ފަހަތުގައި ˺ނަމާދުގައި ބައިވެރިވެ˹ ހުއްޓިވަޑައިގެންފީމެވެ. އެހެނަސް އެކަލޭގެފާނު އަހަރެން ދަންމަވައި އެކަލޭގެފާނާއި އެއްހަމަޔަކަށް އެކަލޭގެފާނުގެ ކަނާތަށް ގެންނެވިއެވެ. ދެން ޔަރްފައު އެތަނަށް ވަޑައިގެންނެވުމުން އަހަރެން ފަހަތަށް ޖެހި މިކަލޭގެފާނާއިއެކު ˺ޢުމަރުގެފާނުގެ ފަހަތުގައި˹ ދެވެރިން ޞަފެއް ހެދީމެވެ.“
އަދި އިބްނު ޖުރައިޙުގެ އަރިހުން ރިވާވެގެންވެއެވެ. ވިދާޅުވިޔޭ: ”ޢަޠާއު އަށް އަހަރެން ދެންނެވީމޭ: މީހަކު އެހެން މީހަކާއި އެކު ނަމާދު ކުރާނަމަ އޭނާ ހުންނަން ޖެހޭނީ ކޮންތާކުހެއްޔެވެ؟ ވިދާޅުވިއެވެ: "އޭނާގެ ކަނާއަތުގައެވެ." އަހަރެން ދެންނެވީމޭ: އޭނާ ހުންނަންވީ އެއްހަމައެއްގައިހެއްޔޭ އެއީ އެކަކަށްވުރެ އަނެކާ އިސް ނުވާހެން؟ ވިދާޅުވިއެވެ: "އާއެކެވެ." އަހަރެން ދެންނެވީމެވެ: ކަލޭގެފާނު ލޯބިކުރައްވަނީ އޭނާއާއި ދެމެދު ހުސްޖާގައެއް ނުވާހެން ޖެހިގެން ހުރުމަށް ހެއްޔެވެ؟ ވިދާޅުވިއެވެ: "އާއެކެވެ." — ރިވާކުރެއްވީ ޢަބްދުއް ރައްޒާޤެވެ.
އަދި އަލްބުޚާރީ رحمه الله ˺އެކަލޭގެފާނުގެ ޞަޙީޙުގައި˹ ބާބެއް ކަނޑައަޅުއްވައި ނަންދެއްވިޔޭ: ބާބު: ދެމީހެއް ˺އެކަނި ނަމާދުކުރާ˹ ނަމަ، އިމާމަކަށް ވާ މީހާގެ ކަނާއަތުގައި އެއްހަމަޔެއްގައި އެއްވަރަށް ހުރުން.
والله أعلم.
އިތުރަށް ބެލުމަށް: އިސްލާމްވެބް (7010)
=
.
تصحيح: توفي الأخ ليلة الثلاثاء — الله يرحمه
🔗ނޯޓް: މިޅެމުގެ މައިގަނޑު ކަޑި އަދި އޭގެން ބަޔެށް ވަޒަންތައް ބިނާ ކޮށްފައިވަނީ، ގަލަންދާނުގެ މުއައްސިސުގެ މިޅެމުން ކަމުގައި ވިޔަސް، އޭގެ ބޮޑުތަރުތީބެއް ކޮށްފައިވަނީ މުސާފިރް އެވެ.
جزاهم الله خيراً وزادهم توفيقاً
~ ގަލަންދާން
ނަން: ބައްދަލް ވެދާނެބާ
ޅެން: އިބުނު ފަހުމީ ދީދީ،މުސާފިރު ( އަމިއްލަ ރާގް)
ރިކޯޑުކުރީ: ޣިނާޔާ (ބީޓޮލޮޖީ)
މިކްސިން އަދި މާސްޓަރިން: ޢިރުފާން
ޓެލެޖުރާމް ލިންކް: /channel/musafir_officials
Ijmāʿ On Prohibition Of Women Moving Out From Their Marital Home In The Waiting Period After The Divorce (ʿIddah)
Allah says:
▶️لَا تُخۡرِجُوهُنَّ مِنۢ بُيُوتِهِنَّ وَلَا يَخۡرُجۡنَ إِلَّآ أَن يَأۡتِينَ بِفَٰحِشَةٍ مُّبَيِّنَةٍۚ وَتِلۡكَ حُدُودُ ٱللَّهِۚ وَمَن يَتَعَدَّ حُدُودَ ٱللَّهِ فَقَدۡ ظَلَمَ نَفۡسَهُۥۚ ◀️
{And turn them not out of their (husband’s) homes nor shall they (themselves) leave, except in case they are guilty of some open illegal sexual intercourse. And those are the set limits of Allah. And whosoever transgresses the set limits of Allah, then indeed he has wronged himself.} [Al-Ṭalāq, Verse 1]
So here Allah orders:
1⃣The husband to not move out the divorced wife during the waiting period , rather Allah refers to the home as "her home".
2⃣Allah orders the wife to not to move out from the home in her waiting period.
Ibn ʿAbd Al-Barr stated:
وأجمعوا أن المطلقة طلاقاً يملك فيه زوجها رجعتها أنها لا تنتقل من بيتها
①
📌 ހުކުރު ވިލޭރެޔާއި ހުކުރު ދުވަހު ނަބިއްޔު ﷺ އަށް ޞަލަވާތް ކިޔުން ޚާއްޞަ ވުން
ސުވާލު: ﷲ ތިބާއަށް ޢަފޫ ކުރައްވާށިއެވެ. ޝައިޚެވެ! ނަބިއްޔު ﷺ އަރިހުން ހުކުރު ވިލޭރެޔާއި ހުކުރު ދުވަހުގައި އެކަލޭގެފާނަށް ޞަލަވާތް ކިޔުމުގެ މާތްކަމާއި މެދު ވާރިދުވެފައިވޭ ހެއްޔެވެ؟
ޖަވާބު: އާއެކެވެ. މިކަމުގެ މައްޗަށް ގިނަ ޙަދީޘްތަކެއް ވާރިދުވެފައިވެއެވެ. ގާތްގަނޑަކަށް ފަނަރަ ޙަދީޘް އާއި ގާތްކުރެއެވެ. އެހެނަސް އެއިން އެއްވެސް އެއްޗެއް ޞައްޙައެއް ނޫނެވެ. އަދި އެހުރިހާ އެއްޗެއްވެސް މަޢްލޫލެވެ. (ޞައްޙަ ނޫންކަމުގެ ޢައިބު އެކުލެވެއެވެ.)
އަދި އެކަތި ކޮށްގެން އެ (ރިވާޔަތްތައް) ވަރުގަދަވެއެވެ. އެހެނީ (ސަނަދު ތަކުގެ) ބައެއް މަގުތައް ވަރުގަދައެވެ. އަދި ބައެއް ޢިލްމުވެރިން އޭގެ ތެރެއިން ބައެއް ރިވާޔަތްތައް ޞައްޙަ ކަމަށް ކަނޑައެޅުއްވި އެވެ. އަދި ހުކުރު ދުވަހާއި އޭގެ ވިލޭރޭ ނަބިއްޔު ﷺ ގެ މައްޗަށް ޞަލަވާތް ކިޔުމުގެ ފަޟުލު އާއިމެދު ވާރިދުވެފައިވާ ޙަދީޘްތައް އެކުލަވާލުމުގައި އެންމެ މޮޅުއިތުރު ފޮތުގެ ތެރޭގައިވަނީ އަލްއިމާމް އިބްނުލް ޤައްޔިމް -رحمه الله- ގެ «جلاء الأفهام في فضل الصلاة على سيد الأنام»
އަދި ހަމައެފަދައިން މިކަމުގެ މައްޗަށް ވާ ޙަދީޘްތައް އައްސަޚާވީ ވެސް ހަމަ ނަބިއްޔު ﷺ އަށް ޞަލަވާތް ކިޔުމުގެ ފަޟުލު އާއިމެދުވާ ފޮތުގައި އެކުލަވާލެއްވި އެވެ.
އަދި އަލްޙާފިޡް އިބްނު ކަޘީރު، ﷲ جل وعلا ގެ ބަސް ވަޙީ ﴿إِنَّ اللَّهَ وَمَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا﴾ [الأحزاب: 56] — މިއާޔަތުގެ ތަފްސީރުގެ ދަށުންވެސް މީގެ ތެރެއިން ބައެއް (ރިވާޔަތްތައް) ޛިކުރުކުރެއްވިއެވެ.
އަދި ނަބިއްޔު ﷺ އަށް ޖުމްލަގޮތެއްގައި ޞަލަވާތް ކިޔުމަކީ ކަށަވަރުކޮށް ޝަރުޢުވެގެންވާ ކަމެކެވެ. އަދި އޭގައި މަތިވެރިވެގެންވާ ފަޟުލަކާއި ބޮޑު ޘަވާބެއް ވެއެވެ. އަދި ނަބިއްޔު ﷺ ޙަދީޘް ކުރައްވާފައިވެއެވެ: «مَنْ صَلَّى عَلَيَّ صَلاَةً صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ بِهَا عَشْرًا» ”ތިމަންކަލޭގެފާނަށް ޞަލަވާތް ކިޔައިފި މީހަކަށް، ﷲ އޭނާގެ މައްޗަށް އެއިން ދިހަ ފަހަރު ޞަލަވާތް ލައްވަތެވެ.“ (ރިވާކުރެއްވީ) މުސްލިމް އެކަލޭގެފާނުގެ "ޞަޙީޙު" ގައެވެ. އަދި އަބޫ ހުރައިރާ ގެ ޙަދީޘް ތަކުންނާއި ޢަބްދު ﷲ ބުނު ޢަމްރު ބުނުލް ޢާޞްގެ ޙަދީޘްތަކުން މުސްލިމް މި ރިވާކުރެއްވިއެވެ.
އަދި ނަބިއްޔު ﷺ އަށް ޞަލަވާތް ކިޔުމުގައި އެންމެ މޮޅުއިތުރީ އިބްރާހިމިއްޔަ ޞަލަވާތެވެ. އަދި އޭގެ ވައްޓަފާޅިއަކީ: (اللّهُـمَّ صَلِّ عَلـى مُحمَّـد، وَعَلـى آلِ مُحمَّد، كَمـا صَلَّيـتَ عَلـى إبْراهـيمَ وَعَلـى آلِ إبْراهـيم، إِنَّكَ حَمـيدٌ مَجـيد ، اللّهُـمَّ بارِكْ عَلـى مُحمَّـد...) އޭގެ ނިޔަލަށެވެ.
އަދި ތިބާއަށް اللَّهُمَّ صَلِّ وَ سَلِّمْ عَلَى مُحَمَّدٍ ކިޔުންވެސް އެބައޮތެވެ. އެއީ ﷲ جل وعلا ގެ މި ވަޙީ ބަސްފުޅުގެ މައްޗަށެވެ: ﴿صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا﴾ [الأحزاب: 56] (...އަދި އެކަލޭގެފާނުގެ މައްޗަށް سلام ލެއްވުންއެދި ތިޔަބައިމީހުން ގިނަގިނައިން دُعَاء ކުރާށެވެ!“)
އަދި ނަބިއްޔު ﷺ ގެ މައްޗަށް ގިނަގުނައިން ޞަލަވާތް ކިޔުން މުސްތަޙައްބު ވެގެންވެއެވެ. އެއީ އުބައްޔު ގެ ޙަދީޘްގެ ދަލީލުގެ މައްޗަށެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ ނަބިއްޔު ﷺ އަށް ދެންނެވި ކަމަށެވެ: އަހަރެންގެ ދުޢާ ގައި ކަލޭގެފާނަށް ޞަލަވާތް އެކުލަވާލަންވީ ކިހާވަރަކަށްތޯއެވެ؟ ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ: (ما شئت) ”ތިބާ އެދޭ މިންވަރަކަށެވެ.“ ދެންނެވީމެވެ: ހަތަރުބައި ކުޅަ އެއްބައި ގައި އެކުލަވާލަންތޯއެވެ؟ ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ: (ما شئت) ”ތިބާ އެދޭ މިންވަރަކަށެވެ.“ދެންނެވީމެވެ: އޭގެ ދެބައިކުޅަ އެއްބައިތޯއެވެ؟ ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ: (ما شئت) ”ތިބާ އެދޭ މިންވަރަކަށެވެ.“ ދެންނެވީމެވެ: ތިންބައިކުޅަ ދެބައި ގައި އެކުލަވާލަންތޯއެވެ؟ ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ: (ما شئت) ”ތިބާ އެދޭ މިންވަރަކަށެވެ.“ ދެންނެވީމެވެ: މުޅި ދުޢާ ގައި ކަލޭގެފާނަށް (ޞަލަވާތް) އެކުލަވާލަން ތޯއެވެ؟ ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ: (إِذًا تُكْفَى هَمَّكَ وَيُغْفَرُ لَكَ ذَنْبُكَ) ”އެހެންވެއްޖެނަމަ ތިބާގެ ކަންބޮޑުވުންތައް ފުދި ތިބާގެ ފާފަތައް ތިބާއަށް ފުއްސެވޭނެތެވެ.“ އަދި މިރިވާޔަތަކީ އައްތިރުމިޛީ ގެ ރިވާޔަތެކެވެ. އަދި އޭގެ ސަނަދުގައި ޢަބްދު ﷲ ބުނު މުޙައްމަދު ބުނު ޢުޤައިލް ހިމެނެއެވެ. އޭނާއަކީ ހިތުންކިޔައިދިނުމުގައި ކުށްޖެހޭ އެހެނަސް (صدوق) ތެދުވެރިޔެކެވެ. އަދި (އެހެން ރިވާޔަތަކާއި) ޚިލާފުނުވާހިނދު، އަދި (ޙަދީޘްގެ) އަޞްލުގައި އޭނާ އެކަހެރިނުވާނަމަ، އެހިނދު އޭނާގެ ޙަދީޘްތަކަކީ ޖައްޔިދު (ބަރާބަރު) ޙަދީޘެވެ.
=
ޝައިޚް ބަކުރު އަބޫ ޒައިދުގެ ރިސާލާ، حَدُّ الثَّوْبِ وَالْأُزْرَةِ ގެ މައްޗަށް "އިޒާރުގެ ޙާލަތްތައް" ~ ގަލަންދާނު
Читать полностью…
Question: What is the ruling on transferring money via mobile phone in the mosque? Does it fall under the category of buying and selling, which is prohibited in the mosque?
Answer:
❝ There is no problem in merely transferring money without making a business deal.
When two men ˹inside the Prophet's mosque˺ were speaking to solve a debt and their voices rose, the Prophet ﷺ told one of them to pay a share from the debt⁽¹⁾.
The Prophet ﷺ approved of them collecting debts in the mosque. This indicates that there is leniency in this matter. What is prohibited is making commercial deals: buying and selling, advertising, and marketing. Such activities should not be conducted in the mosque. Similarly, seeking lost property should not be done in the mosque, because mosques were built for prayer, remembrance, and worship, and were not built for making commercial deals, advertising and announcements, and the like. ❞
— Saʿd Al-Khathlān (fatwa)
~ Galandān 🖋
------------------------
[1] Narrated by Al-Bukhārī: 457, and Muslim: 1558
"صَلَّى عَلَيْكَ اللهُ مَا لَفَظَ الوَرَى
حَرفًا مِنَ الأذكَارِ والقُرآنِ". ﷺ ♥️
⚠️ ދައްޔޫޘުނާއި ބެހޭ ޙަދީޘުގެ އިޚްތިލާފުވުން އޭގެ ފާފަ އާއި ނުބައިކަން ނަފީ ނުކުރެއެވެ.
އައްޝެއިޚް އަލްމުޙައްދިޘް މުޞްޠަފާ އަލްޢަދަވީ ވިދާޅުވިއެވެ:
”..ސުވާލަކީ ދައްޔޫޘު ⁽¹⁾ މީހާ އާއި ބެހޭގޮތުން ވާރިދުވެފައިވާ ޙަދީޘުތައް، އެހުރިހާ ތަކެއްޗީ އެހެންޏާ ޞައްޙަ ނޫނީ ޟަޢީފު ތަކެތި ހެއްޔޭވެ؟ އެއީ މިޘާލަކަށް ”ޖަންނަތަކަށް ދައްޔޫޘު ނުވެއްދެވޭނޭ“ އޮތް ޙަދީޘު ފަދައެވެ.
(ޖަވާބު) މި މަޥްޟޫޢު ގައި ވާރިދުވެފައިވާ އެންމެހާ ޙަދީޘެއްގެ ސަނަދުތަކުގައިވެސް ބަލިކަށިކަން ވެއެވެ. އެހެނަސް މީގެ މާނައީ ޝަރުޢުން ދައްޔޫޘެއް ވީއްލިގެން ވުމެއް ނޫނެވެ. ކަށަވަރުންވެސް އެޔެއް ނޫނެވެ. އަދިކިއެއްތަ އެއީ ކުށްވެރިވެގެންވާ މީހެކެވެ. އަދި އެއްވެސް ޝައްކެތް ނެތް ގޮތުގައި ދައްޔޫޘަކީ ފާފަވެރިއެކެވެ.
ﷲ ވަޙީ ކުރަވަނީ:{قُوٓاْ أَنفُسَكُمۡ وَأَهۡلِيكُمۡ نَارًا وَقُودُهَا ٱلنَّاسُ وَٱلۡحِجَارَةُ} [ތިޔަބައިމީހުންގެ نَفْس ތަކާއި އަދި ތިޔަބައިމީހުންގެ أَهْل ވެރިން (އަނބިދަރިން) ނަރަކައިން ސަލާމަތްކުރާށެވެ. އެ ނަރަކައިގެ ދަރަކީ މީސްތަކުންނާއި ހިލައެވެ.]
އަދި ނަބިއްޔު (ﷺ) ޙަދީޘް ކުރައްވަނީ: «كُلُّكُمْ رَاعٍ وَكُلُّكُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ» (ތިޔަބައިމީހުން ކުރެ ކޮންމެ މީހަކީ ވެސް ބަލަދުވެރިއެކެވެ. އެ މީހެއްގެ ބެލުމުގެ ދަށުގައިވާ މީހުންނާ މެދު ސުވާލު ވެވޭނެ މީހެކެވެ.).
މިއާއިއެކު، الديوث ގެ ލަފުޛު ޛިކުރުވެފައިވާ ހުރިހާ ޙަދީޘެއް ވެސް، އަހަރެންނަށް އެނގިފައިވާ ގޮތުން ޟަޢީފެވެ.“ — اهـ.
އަބޫ ޢަލީ އަލްޙަސަނީ ވިދާޅުވިއެވެ:
”އައްދައްޔޫޘު ގެ ކަންތަކުގައި ޙަދީޘެއް ޞައްޙަވެފައި ނުވެއެވެ. އަދި ޙަދީޘުތައް އެކަމުގައި ޟަޢީފު ވުމުން ދައްޔޫޘަކީ ކުއްވެރިވެގެން ނުވާ މީހެއް ކަމުގައި ލާޒިމުނުވެއެވެ. ފަހެ ދައްޔޫޘަކީ ޚަލްޤުތަކުން ކުރެ އެންމެ ނުބައި މީހުންތެރޭ މީހެކެވެ.“
ޢަލްމުޙައްދިޘް ޢުމަރު އަލްމުޤްބިލް ވިދާޅުވިއެވެ:
”މިޙަދީޘު ތަފާތު ގޮތްތަކަކުން ރިވާވެފައިވެއެވެ. އެއެންމެހާ އެއްޗެއްވެސް ބަލިކަށިވުމުން ނެއްޓިފައި ނުވެއެވެ. ބައެއް މުތައައްޚިރު ˺އުޞޫލުގެ˹ ބޭކަލުން ގިނަގުނަ ޝަވާހިދު (އެކަތި އަނެކެއްޗަށް ބާރުދޭ) ރިވާޔަތްތައް ހުރުމުގެ މައްޗަށް (އެރިވާޔަތުގެ ދަރަޖަ) ގަދަކުރައްވައެވެ.
🤚 އިބްނު ޚުޒައިމާ ގެ ކިތާބުއް ތަޥްޙީދުގެ ޝަރަޙައިގައި ޝެއިޚް އަލްމުޙައްދިޘް ޢަބްދު ﷲ އައްސަޢްދު މިޙަދީޘުގެ ދަށުން ވިދާޅުވިއެވެ:
”އޭގެ ސަނަދު (لا بئس به) އެވެ. (ގޯސްކަމެއް ނުވެޔޭ އެވެ.) އަދި އިބްނު ޚުޒައިމާ މި ސަނަދު ބޭނުން ކުރައްވާފައި ވުމީ އެ ވަރުގަދަ ކޮށްދޭ ކަމެކެވެ.“
އަދި މުޞްޠަފާ އަލްޢަދަވީ ހަމަ އެފޮތުގެ ތަޣްލީޤު ގެ ތެރެއިން އެޙަދީޘު އަދި އެބާބުގައި ޙަދީޘެއް ޘާބިތު ނޫން ކަމުގައި ވިދާޅުވިއެވެ.
📝 އަހަރެން ބުނަމެވެ: ޙަދީޘު ޢިލްމުވެރިންގެ ބަސްމަގު ގައި، لا بئس به ގެ މުރާދަކީ، ޙަސަނު ޙަދީޘެއް ވުރެ ދަށް މިންވަރެކެވެ. އަދި އަބޫ ޙާތިމް އާއި އެނޫން ބޭކަލުން އެހެން ވިދާޅުވުމާއި އެކު «يكتب حديثه» (އޭނާގެ ޙަދީޘު ލިޔެވެޔޭ) ވިދާޅުވެތެވެ. އެބަހީ އަސާސީ ޙުއްޖަތެއް ގޮތުގައި ނުނެގޭ އެހެނަސް ޙުއްޖަތް ނެގެވޭ ޞައްޙަ ރިވާޔަތަކަށް ބާރުދޭން ބޭނުން ކުރެވޭ މިންވަރުގެ ޙަދީޘުތަކެވެ. ނުވަތަ ރާވީންނެވެ. އެހެނަސް އިތުރު އެހެން ޞައްޙަ ރިވާޔަތަކާއި ނުލައި އެޙަދީޘު، ފަރުދީކޮށް އޮވެއްޖެނަމަ، ޙުއްޖަތެއް ގޮތުގައި ނުނެގޭ ތަކެއްޗެވެ. އައްޛަހަބީ (السير 6\360) ވިދާޅުވިއެވެ (ޚުލާސާކުރެވިފައި) : ”އަބޫ ޙާތިމް އައްރާޒީ މިހެން ވިދާޅުވެއްޖެނަމަ، އެމީހަކީ އެކަލޭގެފާނުގެ އަރިހުގައި ޙުއްޖަތެއް ނޫނެވެ.“ އިބްނު މަޢީން މިބަސްފުޅު ވިދާޅުމާއި މެދު، އިބްނު ޢަދިއްޔު ވިދާޅުވިއެވެ: ”އެބަހީ ޖުމްލަގޮތެއްގައި ބަލިކަށި ރާވީއެއް ކަމެވެ.“
🔗ދައްޔޫޘުގެ ލަފުޛު އެކުލެވޭ ރިވާޔަތް ތަކުގެ ތަޚްރީޖަކަށް، ޝެއިޚް މުޙައްމަދު ބުނު މަޙްމޫދުލް މަލާވީ ގެ މިދިރާސާ އަށް ރުޖޫޢަވާށެވެ.
~ ގަލަންދާނު 🖋
ــــــــــ
[1] ދައްޔޫޘުގެ މާނަ:
"މި މައުލޫގައި ވާރިދުވެގެންވާ ނައްސުތަކަށް ބެލުމުށް ހާމަވާ ކަމަކީ، ދައްޔޫޘުންނަކީ، ތިމާގެ ބެލުމުގެ ދަށުގައިވާ، އަނބީން، އަންހެންދަރިން، އަންހެން ކޮއްކޮއިން އަދި މިފަދަ އެންމެހާއި މީހުން، ފާޙިޝް މުޑުދާރު ކަންކަން، އެއީ ޒިނޭ އާއި ޒިނޭއަށް މަގުފަހި ކުރުވާ ކަންކަމާއި، ޢައުރާ ރަނގަޅަށް ނިވާ ނުކުރުމާއި، މަޙްރަމުން ނޫން މީހުންނާއި އެކަނިވުމަށް ދޫކޮށްލުމާއި، މަޙްރަމުން ނޫން މީހުން ކުރިމަތީގައި ޢައުރަ ނިވާ ނުކުރުމާއި، ބޭރަށް ނިކުންނަ އިރު ޒީނަތްތެރިކަން ފާޅުކުރުމާއި، އެހެން ފިރިހެނުން ލެންބުވުން ފަދަ ކަންކަން ކުރާ ހިނދު މަނާ ނުކުރާ ކޮންމެ ފިރިހެނެކެވެ. " فتاوى اللجنة الدائمة: 17/ 197 ، މި ތަރުޖަމާ ނެގިފައިވަނީ ޢިލްމީ ބުސްތާނު ޗެނަލް އިން)Читать полностью…
• • •
ސ: މިސްކިތުގައި އާންމުކޮށް ބައެއް މީހުން ސުތުރާ އެއް ނުބަހައްޓައި ނަމާދަށް ތިބެއެވެ. މިގޮތަށް ނަމާދަށް ހުންނަ މީހެއް ކުރިމަތިން ހުރަސްކުރެވޭނެ ވަކި ދުރުމިނެއް އޮވޭތޯ؟
ޖަވާބު: ”ފިޤުހު ޢިލްމުވެރިން އޭގެ މިންގަނޑަކަށް 3 މުށް ކަނޑައަޅުއްވައެވެ.“
— ޖަވާބު ދެއްވީ: އައްޝެއިޚް ސުލައިމާން އަލްޢަލްވާން (شرح حديث عائشة، ص. ٧)
~ ގަލަންދާނު 🖋
السؤال: شخص لم يضع سترة ثم أراد شخص أن يجتاز؟Читать полностью…
الجواب: الفقهاء حددوا ثلاثة أذرع.
⚠️ މަސްތުވާއެއްޗެއް ބޭނުންކޮށްގެން ހުރި މީހެއްގެ ނަމާދު: ޞައްޙަވުމާއި ނުވުމުގެ މައްޗަށް އޮތް ފަރަޤު
▶️یَـٰۤأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوا۟ لَا تَقۡرَبُوا۟ ٱلصَّلَوٰةَ وَأَنتُمۡ سُكَـٰرَىٰ حَتَّىٰ تَعۡلَمُوا۟ مَا تَقُولُونَ◀️[4:43]
”އޭ އީމާންވެއްޖެ މީސްތަކުންނޭވެ. ކަލޭމެން މަސްތުވެގެންވާ حال ކަލޭމެން ނަމާދައި ގާތްނުވާށެވެ. އެއީ ކަލޭމެން ކިޔާ ނުކިޔާއެއްޗެއް ކަލޭމެންނަށް އެނގޭން ދެންނެވެ. (އެވަރަށް ހޭވަރިވާންދެނެވެ.)“
އަލްޤުރުޠުބީ މިއާޔަތުގެ ތަފްސީރުގެ ތެރެއިން ވިދާޅުވިއެވެ:
އިބްނުލް މުންޛިރު ވިދާޅުވިއެވެ: ˺މަސްތުވާއެއްޗެއް ބޭނުންކޮށްފިމީހާ˹ ޤުރުއާން ކިޔެވުމުގައި މަސްހުނިވާނަމަ އެހެރީ މަސްތުގެ ޙާލަތުގައެވެ. އެއީ ﷲ تَعَالَى ގެ މި ވަޙީ އިން ދަލީލުކޮށްދޭ ފަދައިންނެވެ: ▶️حَتَّى تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ◀️ ”އެއީ ކަލޭމެން ކިޔާ ނުކިޔާއެއްޗެއް ކަލޭމެންނަށް އެނގޭން ދެންނެވެ.“ އެހެންކަމުން ކިޔޭނުކިޔޭ ނޭނގޭ ނަމަ އޭނާ މިސްކިތާއި ގާތްވެގެން ނުވާނެއެވެ. އެއީ އެތަން މުޑުދާރުކޮށްފުމުގެ ބިރަށްޓަކައެވެ. އަދި ˺އެޙާލަތުގައި˹ އޭނާގެ ނަމާދު ޞައްޙަވެގެން ނުވެއެވެ. އަދި އެގޮތުގައި ނަމާދު ކޮށްފިނަމަ ˺ނުވަތަ ވަޤުތު ފާއިތުވެއްޖެނަމަ˹ ޤަޟާއު އަށް އެނަމާދު ކުރުން ވެއެވެ. މިއާ ޚިލާފަށް އޭނާއަށް ކިޔޭނުކިޔޭ އެނގޭނަމަ، އަދި އެގޮތުގައި ނަމާދަށް އަތުވެއްޖެނަމަ، އޭނާގެ ˺ނަމާދުގެ˹ ޙުކުމަކީ ˺މަސްތެއް ބޭނުން ނުކޮށް˹ ސަލާމަތުން ހުރި މީހެއް ފަދައެވެ.
˺މަސްތުވެފައިވާ މީހާގެ˹ ނަމާދު ފަދަ އަޅުކަންތައްތައް، ˺ޤުރުއާނާއި ސުންނަތުގެ˹ ނައްޞުން އަދި އިޖުމާޢުއިން ޣައިރު ޞައްޙައެވެ. އެހެނީ ﷲ ވަނީމަސްތުގެ ޙާލަތުގައި އޭނާ ނަމާދާއި ގާތްވުން ނަހީ ކުރައްވާފައެވެ. އެއީ އޭނާއަށް ކިޔޭ ނުކިޔޭ އެނގުމާއި ހަމަޔަށެވެ. އަދި މީސްތަކުން (އެބަހީ: މުސްލިމުން) ވަނީ މިކަމުގެ މައްޗަށް އިއްތިފާޤުވެފައެވެ. މިއާއި ޚިލާފަށް ރާބޮއެގެން މަސްތުނުވެ ހުރެއްޖެ މީހާ އާއިމެދު ދަންނައެ، އޭނާގެ އަޅުކަންތައް އޭގެ ޝަރުޠުތަކުގެ މަތީ ޞައްޙައެވެ. އެނގިބަޔާން ވެގެންވަނީ އޭނާގެ ނަމާދު ޞައްޙަވެގެން ނުވަނީ އޭނާއަށް ކިޔޭ ނުކިޔޭ ނޭނގޭތީއެވެ. (އޭގެ ޒާތުގައި މަސްތެއް ބޭނުން ކުރުމުގެ ސަބަބުންނެއް ނޫނެވެ.) އެއީ ޤުރުއާނުން މިކަމަށް ދަލީލު ކޮށްދޭ ފަދައިންނެވެ.
އިބްނުލް ޢުޘައިމީން ވިދާޅުވިއެވެ: ”އެހެނީ ނަބިއްޔު ﷺ އިބްނު ޢައްބާސް ގެ ފުއްކިބައިން ހިއްޕަވައި އެކަލޭގެފާނުގެ ކަނާތްޕުޅުގައި ބެހެއްޓެވިއެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނު ބެހެއްޓެވީ ކުޑާކޮށް ފަހަތުގައި ކަމެއް ނަޤުލުވެފައި ނުވެއެވެ. ދެންފަހެ އިމާމާއި މައުމޫމު ˺މިޙާލަތުގައި˹ ބެލެވެނީ އެއްޞަފެއް ކަމުގައެވެ. އެހެންކަމުން އެދެވެރިންނީ އެއްޞަފެއް ކަމުގައި ބެލެވޭނަމަ، ޞަފު އެއްހަމަކުރުން ޝަރުޢުވެގެން ވެއެވެ. އަދި ޞަފު އެއްހަމަ ކުރުމަކީ ސީދާ ކުރުމެވެ. އެއީ އެކަކަށްވުރެ އަނެކާ ކުރިޔަށް ޖެހިފައި ނުވުމެވެ.“ — اهـ. (الشرح الممتع لابن عثيمين ج/3 ص/10-12)
އިތުރަށް ބެލުމަށް: އިސްލާމް ސުވާލުޖަވާބު (13678)
އިބްނު ޢައްބާސް އަރިހުން އިމާމް އަޙްމަދު އެކަލޭގެފާނުގެ މުސްނަދުގައި ރިވާކުރެއްވިއެވެ: ”ރޭގަނޑުގެ ފަހުކޮޅު ރަސޫލު ﷲ ﷺ އަރިހަށް ތިމަންކަލޭގެފާނު ވަޑައިގެންނެވީމެވެ. އެހެންކަމުން އެކަލޭގެފާނުގެ ފަހަތްޕުޅު ނަމާދު ކުރެއްވީމެވެ. އަދި ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ އަތްޕުޅުގައި ހިއްޕަވައި އެކަލޭގެފާނާއި އެއްހަމަޔަކަށް ތިމަންކަލޭގެފާނު ގެންނެވިއެވެ. ދެން ރަސޫލު ﷲ ﷺ ނަމާދަށް އިސްތިޤްބާލު ކުރެއްވުމުން ތިމަންކަލޭގެފާނު ފަހަތަށް ˺ފިޔަވަޅެއް˹ ޖެހިވަޑައިގަތީމެވެ.
ރަސޫލު ﷲ ﷺ ނަމާދުކޮށް އެއަށްފަހު އަވަދިވެވަޑައިގެން ތިމަންކަލޭގެފާނަށް ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ: ( مَا شَأْنِي أَجْعَلُكَ حِذَائِي فَتَخْنِسُ ؟) ”އެކޮއިގެ މައްސަލަޔަކީ ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ ތިމަންކަލޭގެފާނާއި އެއްހަމައިގައި ބެހެއްޓުމުން ދެން ފަހަތަށް ޖެހުނީ ކީއްވެހެއްޔެވެ؟“ ތިމަންކަލޭގެފާނު ދެންނެވީމެވެ: އޭ ﷲ ގެ ރަސޫލާއެވެ. ކަލޭގެފާނާއި އެއްހަމަޔެއްގައި ނަމާދު ކުރުމީ އެއްވެސް މީހަކަށް އެކަށީގެންވާ ކަމެއްތޯއޭ، ކަލޭގެފާނީ ﷲ ގެ ރަސޫލާ ކަމުގައި ވެފައި ﷲ ކަލޭގެފާނަށް ދެއްވިޔޭ...“ މިޙަދީޘް.
📝 އަހަރެން ބުނަމެވެ: މުޤްބިލް ބިން ހާދީ އަލްވާދިޢީ ”الصحيح المسند مما ليس في الصحيحين“ ނަންބަރު 601 ގައި ވިދާޅުވިއެވެ: ”މިޙަދީޘު ޞަޢްޙައެވެ. އޭގެ ރާވީންނަކީ އައްޞަޙީޙުގައި ހިމެނޭ ރާވީންނެވެ.“
~ ގަލަންދާނު 🖋
📝 ނަމާދު ޖަގަހާގައި ޖާގަ ނެތުމުގެ ސަބަބުން އިމާމު މީހާއާއި އެއްޞަފެއްގައި ޞަފު ހެދުމާއި ބެހޭ ފިޤުހުން ހޮވާލެވޭ ބައެއް ނުކުތާތައް
☪☪☪☪☪☪
1⃣ މީގެ މައްޗަށްވާ އަސާސީ ދަލީލު
"ދަލީލުއް ޠާލިބި ލިނައިލުލް މަޠާލިބި" ގެ 28 ވަނަ ފަޞްލު ގެ ދަށުން އޭގެ ޝަރަޙައިގައި ޝެއިޚް ސަޢްދުލް ޚަޘްލާން ވިދާޅުވިއެވެ:
ފަޞްލު: މައުމޫމުންގެ ދެމީހެއް ދެމެދުގައި އިމާމު މީހާ ހުރުން ޞައްޙަ އެވެ. އަދި ސުންނަތް ގޮތީ އެދެވެރިންގެ ކުރީގައި (ވަކިން) އޭނާ ހުރުމެވެ.
”މިޙަދީޘު ޞައްޙައެވެ. އަދި ޞައްޙައޭ މިބުނީ މިޙަދީޘަކީ އިމާމު މުސްލިމް ރިވާކުރެއްވި ޙަދީޘެއް ކަމުންނެވެ. އަދި މިއީ އޭގެ އެހެން ސަނަދެކެވެ. އަދި މިސަނަދަކީ އޭގައި ކަންބޮޑުވުމެއް ނުވާ ސަނަދެކެވެ. (އެބަހީ: ޞައްޙަ ރިވާޔަތެއް އޮންނަ ޙާލުގައި އެޔާއިއެކު ޤަބޫލު ކުރެވިދާނޭ އެއްޗެކެވެ.) ވީމާ ތިންމީހުން ތިބޭ އިރު، އެއްގޮތަކީ އިމާމުމީހާ ކުރިޔަށް ލައިގެން އަދި އަނެއް ގޮތަކީ އިމާމު މީހާގެ ކަނާތާއި ވާތުގައި ތިބެގެން، މިދެޞިފަވެސް ހުއްދައެވެ. އަދި ޞައްޙަކަން ބޮޑީ ފުރަތަމަ ބުނެވުނުގޮތެވެ. އެހެން ނޫނީ ބުނެވެނީ މި ˺ދެވަނަ ޞިފަ˹ މަންޞޫޚަ ވެފައިވާކަމެވެ. ޢިލްމުވެރިންތެރެއިން ބަޔެއް ބޭކަލުން ވިދާޅުވަނީ މިއީ ޖާގަދަތިވެއްޖެ ކަމުގައިވަނީ ނަމައޭ އެވެ...“Читать полностью…
⚠️ބިރަކާއި ނުލައި ތަކްފީރަށް އަރައިގަތުމީ ޖާހިލުކަމުގެ ޞިފަޔެކެވެ.
ޝެއިޚުލް އިސްލާމް އިބްނު ތައިމިއްޔާ قدس الله روحه ވިދާޅުވިއެވެ:
❞ އަދިކިއެއްހެއްޔެވެ؟ ތަކްފީރަކީ އެއިން މީހެއްގެ މުދަލާއި އޭނާގެ ލޭ އޮހޮރާލުން ހުއްދަކޮށްލާ އަދި އޭނާ ނަރަކައިގައި ދާއިމަށް ވާކަމުގެ މައްޗަށް ޙުކުމް ކުރެވޭ ޝަރުޢީ ޙުކުމެކެވެ. ވީމާ އެނެގުންވަނީ ޝަރުޢީ އެންމެހާ އަޙުކާމުތަކެއް ވެސް ނެގެވޭފަދައިންނެވެ. ބައެއްފަހަރު އެކަން އަންނަނީ ކަށަވަރާއި އެކީގައެވެ. އަދި ބައެއް ފަހަރަށް އަންނަނީ އޭގެމައްޗަށް އޮތް ތުހުމަތަށް ބޮޑުބުރަދަން ލިބިގެންނެވެ. އަދި ބައެއްފަހަރަށް އޭގައި ދެއަތަށް ކިރެވެއެވެ. އެހެންކަމުން، ދެއަތަށް ކިރެވެވުން އޭގައި އޮވެއްޖެ ކޮންމެ ހިނދެއްގައި އޭގެން މަޑުޖެހުމަށް (ތަވައްޤުފް ވުމަށް) އިސްކަންދެވެއެވެ. އަދި ތަކްފީރުތެރެއަށް އަވަސްއަރުވައިލުން ތަބީޢީގޮތެއްގައި ހުރެއްޖެމީހުންނީ، ޢާންމުގޮތެއްގައި އެބައެއްގެ ފުށުގައި ޖާހިލުކަން ގަދަވެ ހިއްޕާލައިފައިވާ މީހުންނެވެ. ❝
~ 🖋 ގަލަންދާނު
بل التكفير حكم شرعي يرجع إلى إباحة المال وسفك الدماء والحكم بالخلود في النار فمأخذه كمأخذ سائر الأحكام الشرعية فتارة يدرك بيقين وتارة يدرك بظن غالب وتارة يتردد فيه ومهما حصل تردد فالتوقف عن التكفير أولى والمبادرة إلى التكفير إنما تغلب على طباع من يغلب عليهم الجهل.Читать полностью…
كتاب: بغية المرتاد في الرد على المتفلسفة والقرامطة والباطنية
انا لله وانا اليه راجعون ، توفي ليلة البارحة الاخ ابو محمد المهاجر، اللهم ارحمه واغفر له واغفر خطاياه وتجاوز عنه واسكنه فسيح جناتك. اللهم تقبل هجرته واكتب له شهادة في سبيلك
~ ގަލަންދާނު
Join:
/channel/maktabahidayah
~Maktaba Al Hidayah~
ނަން: ބައްދަލް ވެދާނެބާ
ޅެން: އިބުނު ފަހުމީ ދީދީ،މުސާފިރު ( އަމިއްލަ ރާގް)
ރިކޯޑުކުރީ: ޣިނާޔާ (ބީޓޮލޮޖީ)
މިކްސިން އަދި މާސްޓަރިން: ޢިރުފާން
ޓެލެޖުރާމް ލިންކް: /channel/musafir_officials
----------------------------
[1] Shaykh Ibn ‘Uthaymīn said: “The correct view is that the divorced woman, if it is a revocable divorce, is like a wife who has not been divorced, i.e., she may go out to visit her neighbours or relatives, or to go to the mosque to listen to exhortation and the like. She is not like the one whose husband has died. With regard to the words, “And turn them not out of their (husband’s) homes”, what is meant by turning them out is leaving, i.e., they should not leave the house and go and live in another house.”
— End quote from Fatāwā Nūr ʿalā al-Darb
②
އަދި (އޭނާގެ) މި ޙަދީޘް ބެލެވެނީ ޖައްޔިދު ޙަދީޘްތަކުގެ ތެރޭގައެވެ. އަދި ޙަސަން ސަނަދު ތަކުގެ ތެރެއިންނެވެ. މިހެންކަމުން، މީގައި ނަބިއްޔު ﷺ އަށް ޞަލަވާތް ކިޔުމުގެ ފަޟުލު އެކުލެވެއެވެ. އަދި ނަބިއްޔު ﷺ އަށް ޞަލަވާތް ކިޔުމަކީ ފާފަ އާއި ކުށްތައް ފުއްސެވުމުގެ އަދި ދަރަޖަ އުފުއްލެވުމުގެ ސަބަބެއް ކަމާއި، އަދި ކަންބޮޑުވުންތައް ފިއްލެވުމުގެ ސަބަބެއް ކަމެވެ.
އެއީ މިބަސްފުޅުގެ މައްޗަށެވެ: (تُكْفَى هَمَّكَ) "ތިބާގެ ކަންބޮޑުވުންތަކަށް ފުދެއެވެ." އެބަހީ: ތިބާ އެކަމަކާއިގެން ކަންބޮޑުވާ ކަންކަން އަދި ބުރަކުރުވާ ކަންކަން ފިލައިދެއެވެ. އެހެނީ ހަމަކަށަވަރުން ނަބިއްޔު ﷺ އަށް ޞަލަވާތް ގިނަގުނަ ކުރުމުގެ ސަބަބުން ﷲ جل وعلا އެކަންކަން ތިބާއަށް ފުއްދަވައިދެއްވައެވެ.
އަދި މިޙަދީޘަކީ ޢާންމު އަދި މުޠްލަޤު ޙަދީޘެކެވެ. އަދި އިންސާނާ ކުރާ ކޮންމެ ކަމެއްގައިވިޔަސް، ކޮންމެ ވަޤުތެއްގައި ވިޔަސް ނުވަތަ ރޭގަނޑުގެ ކޮންމެ ވަޤުތަކަސް ނޫނީ ދުވާލުގެ ވިޔަސް، އޭގެ އަޖުރު ހޯދައިގަނެވި އޭގެ ޘަވާބު ލިއްބައިދެއެވެ.
— الشيخ سليمان العلوان
މަޞްދަރު: ”އަށްވަނަ ހުޅުވާލެވިފައިވާ ބައްދަލުވުން“ (اللقاء المفتوح الثامن) ގެ ސުވާލު ތަކުގެ ތެރެއިން.
~ ގަލަންދާން
❝ Scholars, through their efforts, sacrifices, patience, and steadfastness, change the course of history and life, opening up lands just as they open up hearts, provided that they follow the Qurʾān wherever it leads and do not revolve around the backs of rulers as ordinary people do. ❞
— Shaykh Sulaymān Al-ʿAlwān
~ Galandān 🖋
العلماء بجهادهم وتضحياتهم وصبرهم وثباتهم يغيرون مجرى التاريخ والحياة ويفتحون الديار كما فتحت لهم القلوب بشرط أن يدوروا مع القرآن حيث دار ولا يجرون خلف السلطان كما جرى الرعاع.Читать полностью…
🗯Narrators According to the Authenticity of Their Ḥadīth
❝ Narrators can be divided into three categories according to the authenticity of their ḥadīth:
First: His ḥadīth is authentic in both his early and later days; the ḥadīth of such a person is authentic without exception (of age, time or place)
Second: His ḥadīth is authentic at the beginning, but then weakens afterward. This includes the narrator ʿAbd al-Razzāq, who changed in the latter part of his life, and Hishām ibn ʿUrwah, who is an absolute authority, but whose earlier ḥadīth is more authentic than his later ones. This also applies to Saʿīd ibn Abī ʿUrwah, who became confused in the later years of his life.
Third: His later ḥadīth is more authentic than his earlier ḥadīth, like Hammām bin Yaḥyā Al-Awdhī. ❞
— Shaykh Al-Muḥaddith ʿAbdullah Al-Saʿd (text)
~ Galandān 🖋
☝️ ❝ No community that is oppressed by injustice gains strength and power except through severe trials. Thus, the Children of Israel did not defeat Pharaoh until their newborn babies were killed by him, and the believers among them were executed and crucified, and this occurred at a time when Mūsā, peace be upon him, was among them.❞
— ʿAbdul ʿAzīz Al-Ṭarīfī
~ Galandān 🖋
لا تتمكن أمَّة بعد ظلم إلا بابتلاء شديد، فبنو إسرائيل ما انتصروا على فرعون إلا بعد أن قتّل مواليدهم ثم من آمن منهم، قتل منهم وصلب وموسى فيهم.Читать полностью…
📖 سورة العصر އިން ހަނދުމަކޮށްދިނުން
ސ: ރަސޫލު ﷲ ﷺ ގެ އަޞްޙާބު ބޭކަލުން އަރިހުން ވާރިދުވެފައިވާ ބަސްފުޅު، އެބޭކަލުން އިޖުތިމާޢު ވެލައްވަނީނަމަ، ވަކިވެވަޑައިނުގަންނަވަމޭ އެހެނަސް އަލްޢަޞްރު ސޫރަތް ކިޔަވާ ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި މެނުވީ — މީގެ ޞަޢްޙަކަމާކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟
ޖ: މިޙަދީޘް ރިވާކުރެއްވީ އައްޠަބަރާނީ އާއި އަލްބައިހަޤީއެވެ. އަދި އޭގެ ސަނަދު ޞާލިޙެވެ. އެހާ ވަރުގަދައެއް ނޫނެވެ. އެހެނަސް ސަނަދު ޞާލިޙެވެ.
(ޞާލިޙު: އެބަހީ ޙަސަނު ދަރަޖައާއި އެއްކަހަލައެވެ. އެހެނަސް އެއަށްވުރެ ދަށެވެ. އެހެނީ އެއީ އެއަށް ބުރަދަނެއް ދެވިދާނެ އެހެނަސް ޙުއްޖަތް ގޮތުގައި ނުބެލެވޭ މިންވަރެވެ.)
އެހެންކަމުން ބައެއް ފަހަރު މީހަކު އެ ކިޔަވައިފިނަމަ، އެއީ ހަދުމައެއް ގޮތުން އަދި އެއާޔަތްތަކުގައިވާ ފުންވެގެންވާ މާނަ ޛިކުރު ކުރުމުގެ ވަޖުހުން ކަމުގައިވާނަމަ، އަދި އޭގައި ބަޔާންވެފައިވާ ބުރަތައް ޛިކުރުކޮށް އޭނާގެ އަޚުންނަށް ހަނދުމަކޮށްދިނުމުގެ ގޮތުންނަމަ، މިއީ ހެޔޮކަމެކެވެ.
— އައްޝެއިޚް އަލްމުޙައްދިޘް ޢަބްދު ﷲ އައްސަޢްދު (އޯޑިއޯ)
~ ގަލަންދާނު 🖋
އިބްރާހީމް ބުނު އަދްހަމް رَحِمَهُ ٱللَّٰهُ ވިދާޅުވިއެވެ:
مَا صَدَقَ اللَّهَ عَبْدٌ أَحَبَّ الشُّهْرَةَ
”މަޝްހޫރުކަމަށް ލޯބިކުރާ މީހާ، ތެދުވެރިކަމެއް ﷲ އަށް ނުވެއެވެ.“
— ސިޔަރުއް ސަލަފިއް ޞާލިޙީން (ޞ. 973)
~ ގަލަންދާނު