16588
Сувязь з рэдакцыяй — @SvabodaBelarus Даслаць навіну ў Signal можна па нумары +37068643669
Апісваем чалавека. Моўны ТЭСТ
https://smarturl.click/2qxkR
Беларуская мова дазваляе апісаць чалавечыя рысы — і аблічча, і характар — вельмі дакладна, вобразна, сакавіта. Ці валодаем гэтым моўным інструмэнтам? Паверце сябе, прайдзіце наш тэст.
«Рэчаіснасьць такая, што без высокіх пачуцьцяў усё даўно страціла б сэнс». Сяргей Прылуцкі пра жыцьцё і творчасьць падчас вайны
https://smarturl.click/ZyxYd
Беларускі паэт Сяргей Прылуцкі жыве ва ўкраінскім горадзе Буча, які ў 2022-м стаў сымбалем трагедыі ўкраінскага народу і ваенных злачынстваў расейскіх акупантаў. Захопнікаў з Бучы тады выбілі, аднак мір ва Ўкраіне не надышоў і дагэтуль.
Пагаварылі зь Сяргеем Прылуцкім пра вайну і каханьне, творчасьць і сьмерць, паэзію і жанчын на вайне.
Ці праўда, што жанчынам трэба спаць больш за мужчын?
Сьцьвярджэньне, што жанчынам трэба спаць больш, чым мужчынам, нярэдка можна сустрэць на спэцыялізаваных форумах. Газэта The New York Times апытала экспэртаў, каб высьветліць, ці гэта сапраўды так:
https://smarturl.click/W3WxZ
Тры гады вайны ва Ўкраіне: лічбы, якія баляць
https://smarturl.click/2qxGW
Сама меней 12 654 мірных жыхароў Украіны загінулі за час вайны, каля 144 тысяч квадратных кілямэтраў тэрыторыі Ўкраіны — патэнцыйна замінаваныя, каля 70 беларускіх добраахвотнікаў загінулі на фронце...
24 лютага споўніцца тры гады ад пачатку поўнамаштабнай ваеннай агрэсіі Расеі супраць Украіны. Расказваем пра яе трагічныя наступствы ў лічбах.
Украінцаў спыталі, як яны ставяцца да Лукашэнкі і розных эўрапейскіх лідэраў. Што яны адказалі
Вынікі апытаньня: https://smarturl.click/mp2vm
Сярод эўрапейскіх лідэраў найбольш пазытыўна ўкраінцы ставяцца да прэзыдэнта Францыі Эманюэля Макрона. Горшае, чым да Аляксандра Лукашэнкі, стаўленьне ў іх толькі да Ўладзіміра Пуціна, вынікае з сацыялягічнага апытаньня.
Таксама ва ўкраінцаў падчас апытаньня спыталі пра стаўленьне да перамоваў аб спыненьні вайны.
На Чарнобыльскай АЭС, куды яшчэ 14 лютага трапіў расейскі дрон, працягваюць тушыць ачаг тленьня
https://smarturl.click/qlGaw
Ратавальнікі-верхалазы праводзяць работы па частковым раскрыцьці канструкцыяў сховішча і ліквідацыі аднаго ачагу тленьня з паўночнага боку аркі, паведамляе ўкраінская Дзяржаўная служба па надзвычайных сытуацыях. Паводле зьвестак службы, радыяцыйны фон на прамысловай пляцоўцы ЧАЭС знаходзіцца ў межах нормы.
Сэйм Польшчы ўхваліў закон, які абмяжоўвае прыём заявак аб наданьні прытулку
https://smarturl.click/DaZbm
Аднаразовы пэрыяд абмежаваньня прыёму заявак на атрыманьне міжнароднай абароны ня можа перавышаць 60 дзён, але тэрмін могуць працягнуць яшчэ на 60 дзён са згоды Сэйму. Абмежаваньне ня будзе закранаць так званыя ўразьлівыя групы (цяжарныя жанчыны, непаўналетнія без суправаджэньня дарослых і асобы, якія патрабуюць асаблівага абыходжаньня).
💌 Галоўнае за тыдзень — у суботняй email-рассылцы Свабоды. Падпісвайцеся!
Сёньня разьбіраемся, як зьменлівы вецер з Вашынгтона можа паўплываць на Беларусь, як сілавікі змагаюцца з салідарнасьцю беларусаў, а КДБ вэрбуе інфарматараў, як пачаць размаўляць па-беларуску і як адстойваць свае моўныя правы ды інш.
Падпісвайцеся і чытайце эксклюзіўныя матэрыялы Свабоды ў зручны для вас час! 👉🏻 http://eepurl.com/ijMaIv
22 лютага — дзень народзінаў Станіслава Булак-Балаховіча
У 1883 годзе на Браслаўшчыне нарадзіўся Станіслаў Булак-Балаховіч — вайсковы дзеяч і палітык, камандзір Асобнага атраду войскаў БНР у Балтыі, адзін з кіраўнікоў збройнай антысавецкай барацьбы на Беларусі ў 1919-1920 гг., ахвяра нацысцкай расправы (на здымку сядзіць у цэнтры).
Пра іншыя падзеі 22 лютага ў гісторыі Беларусі і сьвету чытайце ў матэрыяле «Ўжо сёньня»: https://smarturl.click/qlG7p
Галоўнае за 21 лютага
📌 Першае інтэрвію журналіста Андрэя Кузьнечыка на волі
📌 «Для маіх выдаўцоў і чытачоў»: Саша Філіпенка пра новы раман «Слон», які выйдзе па-беларуску
📌 «Годна» і Nochy выпусьцілі кліп-адказ для тых, хто сумняецца ў будучыні беларускай мовы
📌 «Ты звар’яцеў тут па-беларуску размаўляць?». Праваабаронцы сабралі факты дыскрымінацыі за беларускую мову ў турмах
📌 «Па-расейску любы дурань набярэ прагляды». Як горадзенская журналістка працягвае ствараць беларускі кантэнт за мяжой
📌 Лукашэнка адрэагаваў на перамовы ЗША і Расеі: можа быць і на карысьць, а можа і не
📌 АПК заявіў, пры якіх умовах санкцыйны ціск на ўлады Беларусі можна зьменшыць
📌 Паслабленьні, якія ўводзяць у Крымінальны кодэкс, — не для палітычных апанэнтаў рэжыму, — праваабаронца Сапелка
📌 Эўрапейскія дыпляматы прыйшлі да будынку менскага суду, дзе судзяць палітвязьня Ігара Ільяша
📌 Хроніка перасьледу 21 лютага: рух «Вольная Беларусь» Зянона Пазьняка ўнесьлі ў «экстрэмісцкі» сьпіс
📌 Клічуць Трампа ў госьці, крытыкуюць Эўразьвяз, кпяць з эмігрантаў. Як зьмянілася рыторыка беларускіх прапагандыстаў
Паслабленьні, якія ўводзяць у Крымінальны кодэкс, — не для палітычных апанэнтаў рэжыму, — праваабаронца Сапелка
Юрыст і праваабаронца «Вясны» Павал Сапелка адказвае на пытаньне, чаму пасьля прэзыдэнцкіх выбараў палітычныя рэпрэсіі не зьмяншаюцца, і ацэньвае апошнія зьмены ў Крымінальным кодэксе.
Некаторыя высновы:
🔸 Ніякіх рухаў у бок зьмякчэньня стаўленьня да ідэалягічных праціўнікаў улады не зрабілі.
🔸 Пакараньні для асобных катэгорыяў асуджаных зьмякчылі, але не для тых, якіх абвінавачваюць у «экстрэмісцкіх» складах злачынстваў.
🔸 Можна прагназаваць, што Лукашэнка працягне вызваляць нейкую частку палітзьняволеных.
Больш падрабязна тут:
https://smarturl.click/3kzVg
Эўрапейскія дыпляматы прыйшлі да будынку менскага суду падтрымаць палітвязьня Ігара Ільяша
Ігара Ільяша абвінавачваюць у «дыскрэдытацыі Беларусі» (арт. 369-1 КК) і «спрыяньні экстрэмісцкай дзейнасьці» (ч. 2 арт. 361-4 КК). Працэс над ім пачаўся 21 лютага.
Эўрапейскія дыпляматы прыйшлі да будынку Менскага гарадзкога суду, дзе ад 21 лютага ідзе працэс над палітвязьняволеным журналістам Ігарам Ільяшом.
«Свабода слова павінна быць гарантаваная. Журналістыка — гэта не злачынства. Цяпер у Беларусі за кратамі 39 супрацоўнікаў мэдыя. Усе палітычныя зьняволеныя павінны быць вызваленыя неадкладна і безумоўна», — напісала прадстаўніцтва ЭЗ у Беларусі.
https://smarturl.click/baRd6
«Ты звар’яцеў тут па-беларуску размаўляць?» Праваабаронцы сабралі факты дыскрымінацыі за беларускую мову ў турмах
https://smarturl.click/5Om6J
Разам з узмацненьнем рэпрэсій пасьля выбараў 2020 года пад моцны перасьлед патрапіла і родная мова беларусаў. Пра факты дыскрымінацыі беларускай мовы сьведчаць маніторынгі і аналітычныя агляды парушэньняў моўных правоў, якія праводзяць адмыслоўцы, паведамляюць праваабаронцы «Вясны». Праваабаронцы прыводзяць некалькі фактаў.
Падпісвайцеся на Свабоду ў radio_svaboda">TikTok!
Нашыя журналісты публікуюць там унікальныя кароткія відэа на розныя тэмы. Вось відэа апошняга тыдня:
👆🏻Беларускія языкаломкі: паспрабуйце паўтарыць! (гл. відэа вышэй)
👉🏻 Першая беларуская опэра: radio_svaboda/video/7472476403804491013">цікавыя факты пра яе, якія вы магчыма ня ведалі
👉🏻 Папулярныя ДНК-тэсты — radio_svaboda/video/7472812105281031479">тлумачым самае цікавае, што варта ведаць
👉🏻 Расказваем пра Заіра Азгура,radio_svaboda/video/7473197542285610246"> скульптуры якога вы дакладна бачылі ў Беларусі (і ня толькі)
👉🏻 Гісторыя 26-гадовай польскай лекаркі, radio_svaboda/video/7473535130171116805">якая ніколі не была ў Беларусі, але вывучыла беларускую мову
👉🏻Натхняльныя і трагічныя гісторыі каханьня выбітных беларусаў і беларусак
👉🏻 Невялічкі тэст: radio_svaboda/video/7471317753845124357">ці ведаеце вы гэтыя беларускія словы?
Стала вядома, як перад выбарамі спрабавалі пагасіць даўгі па зарплаце ў ААТ «Гомельхімсэрвіс»
https://smarturl.click/AdwLO
Адкрытае акцыянэрнае таварыства «Гомельхімсэрвіс» у пачатку 2025 году мела перад работнікамі запазычанасьці па зарплаце, намаганьні па іх пагашэньні рабілі мясцовыя ўлады, вынікае са службовай перапіскі чыноўнікаў.
У Нямеччыне праходзяць датэрміновыя выбары ў Бундэстаг
Цяперашні ўрад ФРГ ідзе ў адстаўку на паўгоду раней, чым плянавалася: без урадавага крызысу чарговыя выбары адбыліся б у верасьні 2025 году.
На прадстаўніцтва ў парлямэнце прэтэндуюць сем асноўных нямецкіх партыяў і 22 малыя.
Якія ў іх шанцы, паводле апытаньняў?
https://smarturl.click/aJV9D
23 лютага — дзень нараджэньня Казімера Малевіча
23 лютага 1878 году нарадзіўся Казімер Малевіч, мастак-авангардыст, адзін з заснавальнікаў супрэматызму — кірунку ў абстрактным мастацтве. Носьбіт традыцыйнага беларускага прозьвішча, Малевіч заснаваў у Віцебску мастацкую групу УНОВИС («Утвердителей Нового Искусства»), якая ў 20-я гады прасоўвала супрэматызм і зрабіла сваім сымбалем «Чорны квадрат». Дзякуючы яму і Марку Шагалу ў мастацтвазнаўчую мову ўвайшло словазлучэньне «віцебскіх школаў».
Пра іншыя адметныя даты і падзе 23 лютага — у матэрыяле «Ўжо сёньня»: https://smarturl.click/kjklx
Штучны інтэлект за два дні вырашыў праблему, над якой мікрабіёлягі працавалі 10 гадоў
https://smarturl.click/w9OEm
Прафэсар Хасэ Р. Пэнадэс і ягоная каманда ў Імпэрскім каледжы Лёндана патрацілі гады на вывучэньне таго, чаму некаторыя супэрбактэрыі ўстойлівыя да антыбіётыкаў. Прафэсар задаў co-scientist — новаму ШІ-інструмэнту, створанаму Google — ключавое пытаньне па тэме, якую дасьледаваў, і штучны інтэлект прыйшоў да аналягічнай высновы за 48 гадзін.
Беларускі фільм, які паказалі на Бэрлінале, атрымаў прыз ад чытачоў нямецкай газэты Tagesspiegel
https://smarturl.click/aJVYD
Беларускі ігравы поўнамэтражны фільм «Лебядзіная песьня Фёдара Азёрава» рэжысэра Юрыя Сямашкі, прэм’ера якога адбылася на Бэрлінскім міжнародным кінафэстывалі 14 лютага, атрымаў узнагароду ад чытачоў бэрлінскай нацыянальнай газэты Tagesspiegel. Гэты прыз чытачоў штогод з 2007 году ўручаюць найлепшаму фільму Бэрлінскага кінафэстывалю ў сэкцыі Forum.
Каля 1,5 эўра за дакумэнт. У Польшчы выкрылі групоўку беларусаў і ўкраінцаў, якія гандлявалі фальшывымі дакумэнтамі
https://smarturl.click/vwoV5
Удзельнікі групоўкі падраблялі практычна ўсё — ад пашпартоў, ДНЖ і пасьведчаньняў кіроўцы да мэдыцынскіх даведак і працоўных дамоваў. Прычым падраблялі ня толькі дакумэнты польскага ўзору, але і іншых краін. У справе 42 падазраваных.
Рада БНР пракамэнтавала заявы палітыкаў Літвы, што беларусы ня маюць права выкарыстоўваць сымбаль «Пагоні»
https://smarturl.click/B61bw
«Любая спроба забараніць беларусам карыстацца гербам „Пагоня“ (як і літоўцам „Віцісам“) мусіць разглядацца як праява дыскрымінацыі датычна правоў беларускага (ці, адпаведна, літоўскага) народу на самавызначэньне і дэмакратычнае разьвіцьцё, а таксама як прынамсі ўскосная праява салідарнасьці з беларусафобскім рэжымам Лукашэнкі і імпэрыялістычным рэжымам Пуціна», — заявілі ў Радзе БНР.
Добраўпарадкаваньне за кошт грамадзян, узгадненьне кіраўнікоў арганізацыяў. Якія паўнамоцтвы далі старшыням выканкамаў
https://smarturl.click/l5Z8Y
Старшыні выканкамаў, сярод іншага, атрымалі права выносіць пісьмовыя патрабаваньні аб прыцягненьні работнікаў да дысцыплінарнай адказнасьці, узгадняць кіраўнікоў тэрытарыяльных органаў усіх міністэрстваў і ведамстваў (акрамя КДБ), прыцягваць юрыдычных асобаў, ІП і грамадзян «да выкананьня ўласнымі сіламі і (або) за кошт уласных сродкаў» працаў па добраўпарадкаваньні і інш., вынікае з указу.
«Ніякія эўрапейцы не ваякі!». Ці адважацца Пуцін і Лукашэнка на новую вайну
https://smarturl.click/Ee2WJ
Часта можна пачуць сьцьвярджэньне, што Пуцін ня спыніцца на Ўкраіне і неўзабаве нападзе на адну з краін Эўразьвязу (прычым, як перасьцерагае прэзыдэнт Зяленскі, зь беларускай тэрыторыі). А чаму, уласна, ня спыніцца? Ці ёсьць у расейскага і беларускага дыктатараў сілы і сродкі на новую вайну? — Разважае Віктар Багдзевіч.
Трамп: для Зяленскага ня так важна прысутнічаць на перамовах
Прэзыдэнт ЗША Дональд Трамп заявіў у пятніцу, што ён ня лічыць неабходнай прысутнасьць прэзыдэнта Ўкраіны Ўладзіміра Зяленскага на перамовах, накіраваных на спыненьне ваеннага канфлікту з Расеяй.
«Шчыра кажучы, я ня думаю, што для яго важна прысутнічаць на сустрэчах», — сказаў Трамп у інтэрвію Fox News Radio. Ён адзначыў, што Зяленскі праводзіў сустрэчы на працягу трох гадоў пасьля пачатку расейскага поўнамаштабнага ўварваньня і да гэтага часу ня змог пакласьці канец канфлікту. «Ён да гэтага часу дрэнна спраўляўся зь перамовамі», — дадаў Трамп.
https://smarturl.click/Ee2W0
Зьявіліся зьвесткі пра 166 тысяч параненых расейскіх вайскоўцаў, якіх лячылі ў тым ліку ў Беларусі
Паводле зьвестак Пэнтагону і Міністэрства абароны Вялікай Брытаніі, расейскія страты параненымі складаюць каля 600 тысяч чалавек за ўвесь час вайны.
Расейскай службе Радыё Свабода стала вядомая база зьвестак галоўнага вайскова-мэдычнага ўпраўленьня Міністэрства абароны Расеі (ГВМУ). У базе зьмешчаныя зьвесткі пра 166 тысяч пацыентаў, якія прайшлі праз вайсковыя шпіталі ў Расеі і анэксаваным Крыме з студзеня 2022-га па сярэдзіну чэрвеня 2024 году. У базе ёсьць таксама абмежаваная колькасьць зьвестак аб параненых, якія лячыліся ў цывільных лякарнях у самаабвешчаных «ЛНР» і «ДНР», а таксама ў Беларусі.
https://smarturl.click/G68Og
88-гадовы папа Рымскі Францішак можа адрачыся ад Сьвятога стальца
Такую думку выказаў у інтэрвію газэце Corriere della Sera кардынал Джанфранка Равазі.
«Калі ў яго ўзьнікнуць цяжкасьці з выкананьнем папскіх абавязкаў, ён зробіць свой выбар. Вядома, ён прыме рашэньне, магчыма, папросіць парады, але ён прыме рашэньне сам, сьвядома», — сказаў Равазі, адказваючы на пытаньне, ці можа пантыфік прыняць такое рашэньне.
14 лютага Папа, якому ў маладосьці выдалілі частку аднаго лёгкага, быў шпіталізаваны ў рымскую клініку «Джэмэльлі» пасьля чарговага бранхіту, у яго дыягнаставаная двухбаковая пнэўманія.
https://smarturl.click/jk1dz
Саша Філіпенка пра новы раман па-беларуску, крымінальную справу і патрабаваньне супрацы зь сілавікамі
Новы раман пісьменьніка Сашы Філіпенкі «Слон» выйдзе ў красавіку па-беларуску. На беларускую мову перакладзеныя тры раманы пісьменьніка: «Былы сын», «Крэмулятар» і «Чырвоны крыж». Цяпер яго новы раман выйдзе адразу на беларускай мове. Ганна Соўсь гутарыць зь пісьменьнікам пра новы раман, ягоную крымінальную справу і дылемы, перад якім стаяць палітвязьні, вымушаныя падпісваць паперы аб супрацы зь сілавікамі.
https://youtu.be/2CbR4hRJNFU
Клічуць Трампа ў госьці, крытыкуюць Эўразьвяз, кпяць з эмігрантаў. Як зьмянілася рыторыка беларускіх прапагандыстаў
https://smarturl.click/Q1Lop
«Да гэтага ЗША былі галоўным ворагам, а ЭЗ — сатэліты ЗША. Цяпер жа камплімэнты Трампу і ягонай адміністрацыі».
Лукашэнка адрэагаваў на перамовы ЗША і Расеі: можа быць і на карысьць, а можа і не
https://smarturl.click/aJVad
Аляксандар Лукашэнка параіў Расеі, чаго яна не павінна дапусьціць у перамовах з ЗША.
Расея не зьніжае інтэнсіўнасьці абстрэлаў Украіны дронамі і запускае чыгуначны рух з акупаваным Марыюпалем
https://smarturl.click/YzEoj
У камандаваньні Паветраных сіл Украіны паведамілі, што расейскія войскі ў ноч на 21 лютага атакавалі Ўкраіну 160 ударнымі дронамі і бесьпілётнікамі-імітатарамі.