3989
Global Center for Intercivilizational Dialogue Founder and Director of Global Critical Theory Center & Founding Editor of Islamic Perspective since 2007-2018 and Advisor since 2018 onwards
امشب چه شبیست واقعاً! تاریخ بدون نقاط عطفش همچون اقیانوس بی‌انتهایی است که آدم نمی‌داند کشتی سرگردان وجودش را به کدامین سو باید بچرخاند. اما "نقطه عطف" یکی از کارکردهایش این است که به تو "جهت" می‌دهد تا بتوانی "زورق شکسته وجود" را به سمت ساحل امنی برانی. "عاشورا" نقطه عطفی در تاریخ انسانی هست که نیاز ندارد حتی "دین" داشته باشد تا بتواند مشق انسانیت کند بل کافی است دارای "فتوت" باشد تا رستگار شود. ما عاشورا را در افق جهانی تعریف و تفسیر نکرده‌ایم. عاشورا اسم رمزی است برای احرار جهان.
سیدجواد میری
@seyedjavadmiri
پاسخ کرملین به بحث سوخوها و رفتار روسیه
من تایید یا تکذیب نمی‌کنم. منتشرش می‌کنم تا اهل فن آگاهانه ورود کنند و بحث در سطح ملی و فنی شکل بگیرد. از آغاز جنگ و حتی پیشتر از آن در فضای عمومی جامعه این بحث مطرح است که "روسیه" چه جایگاهی در سیاست خارجی ایران دارد. برخی شرقگرایی را مطرح می‌کنند و بعضی ضدیت با روسیه و غربگرایی را راه‌حل می‌دانند و از سوی دیگر هستند افرادی که غربستیزی را راه‌حل می‌دانند. البته ما می‌دانیم که بر سر در وزارت امور خارجه اینگونه حک شده است که "نه شرقی و نه غربی جمهوری اسلامی". اما به نظر میآید در واقع و علی‌الارض این سیاست نه شرقی و نه غربی کاملا در ذهن جامعه درونی نشده است. به نظرم این جنگ دوازده روزه تحمیلی فضایی ایجاد کرده است که پرسش‌های سخت را بپرسیم و راهی برای آینده ایران عزیزمان بیابیم. من در اینجا تلاش کردم پاسخ‌های کرملین را با شما در میان بگذارم ولی ارزیابی آن نیاز به گفتگوی جدی بین اهل فن دارد. البته ما در سطح سیاستگذاری‌های کلان نیاز داریم کشورها و مناطق مختلف جهان را در روبکردهای کلان خود "کد‌گذاری" و وزن و جایگاه هر یک را مبتنی بر آن بسنجیم.
سیدجواد میری
@seyedjavadmiri
یکی از دغدغه‌های کلیدی در جامعه‌شناسی فهم و تفهیم "تغییرات" است. جنگ قابلیت دارد که بزرگترین تغییرات را در جوامع بشری ایجاد کنند. این نه به معنای تقدیس جنگ بل تلاشی برای تفهیم این پدیده خانمانسوز است. به عبارت دیگر، جنگ بسته‌ترین جوامع را وادار می‌سازد تا دیر یا زود دروازه‌های خود را بگشایند. جنگ نیرومندترین و مؤثرترین شکل تماس تمدن‌هاست. جنگ نوعی تحول شتابان است که بررسی این سنخ از تحولات بخشی از مطالعه جامعه‌شناختی جنگ است.
سیدجواد میری
@seyedjavadmiri
♦️نقد ایده‌ئولوژی: گفت‌وگوی حسن محدثی‌ی گیلوایی و سیدجواد میری در باره‌ی ایده‌ئولوژی و ایده‌ئولوژی‌ساز اسلام‌گرا (دکتر علی‌ی شریعتی)
🔻هم‌اکنون در لینک زیر قابل دیدن و شنیدن است:
https://youtu.be/plGvqko8URg?si=DJyylNHiE17owd3D
#ایده‌ئولوژی
#علی_شریعتی
#سیدجواد_میری
#ایده‌ئولوژی‌سازی
#ایده‌ئولوژی‌پژوهی
@NewHasanMohaddesi
🇮🇷 جنگ هدف نیست ابزار است...
🎙دکتر سید جواد میری
#تحلیل_جنگ
🆔 @sarcheshmeh_nour
امپراتوری دیجیتال و ضرورت مواجهه فعالانه و بازسازی هویت
ایشان در ادامه تشریح می‌کند: باید درک کنیم که فضای دیجیتال، امپراتوری جدیدی را در جهان خلق کرده است. این امپراتوری، همچون سایر امپراتوری‌ها، دارای نکات سلبی و ایجابی است. شیوه مواجهه ما با این جهان و این امپراتوری باید نقادانه، عقلایی و فعالانه باشد. اگر صرفاً با رویکردهای سلبی با آن مواجه شویم، این فضاها همچنان پابرجا خواهند ماند و نهایت امر این است که تلاش کنیم آنها را به کلی مسدود کنیم. اما تجربه نشان داده است که حتی در صورت مسدودسازی، راه‌های دیگری برای بازسازی و ظهور آنها پیدا می‌شود؛ همانند آنچه در مورد ماهواره و سپس اینترنت رخ داد و در آینده نیز ممکن است با ظهور فناوری‌های پیشرفته‌تر مانند اینترنت کهکشانی مواجه شویم.
این استاد دانشگاه با اشاره به لزوم بازسازی هویت فرهنگی در عالمیت جدید، تصریح می‌کند: به عنوان جامعه‌ای که در عالم مدرن یا به تعبیر صحیح‌تر، در عالمیت جدید قرار گرفته‌ایم؛ نمی‌توانیم خود را از این فضاها کنار بکشیم. بلکه می‌توانیم در آنها ورود و مشارکت فعال داشته باشیم و «من» فرهنگی، تشخص و شخصیت فرهنگی خود را در این فضا بازسازی نماییم.
ایران ملک مشاع؛ شعائر، بستر بازسازی همگرایی ملی
دکتر میری در جمع‌بندی مباحث خود و با نگاهی به افق‌های پیش رو، بر ضرورت بازخوانی نقش آیین‌ها در بستر تحولات کنونی جامعه تأکید می‌کند. ایشان که پیشتر به لزوم مواجهه فعالانه با عصر دیجیتال و بازسازی هویت فرهنگی در عالمیت جدید اشاره کرده بود، این رویکرد را به ساحت همبستگی ملی نیز بسط داده و بیان می‌کند: جنگ تحمیلی ما را در فضای جدیدی قرار داد که هویت‌های موجود در ایران در یک نقطه به هم برسند؛ نقطه‌ای که ایران به مثابه ملک مشاع است. یعنی همه ما ایرانی‌ها، با تمامی مذاهب و ادیان؛ از یهودی، مسیحی، زرتشتی گرفته تا مسلمان و حتی کسانی که ادیان دیگری دارند، در یک نقطه مشترک به نام ایران، با هم مشترک شده‌ایم. باید این نقطه، بستر بازسازی ایران به مثابه ملکی مشاع مبتنی بر رویکرد نوسهروردی را بازسازی کنیم. در این راستا، شعائر و مناسک می‌توانند آن انرژی عاطفی موجود در جامعه را دوباره در یک نقطه مشترک، به هم متصل کرده و اتصال وجودی ایجاد نمایند.
@seyedjavadmiri
در آستانه تاسوعا و عاشورای حسینی؛ واکاوی جامعه‌شناختی آیین‌های حسینی در گفت‌وگو با دکتر میری؛
عاشورا، بستر جامعه‌پذیری زیسته
هر سال، با فرارسیدن ماه محرم، گویی نبض زندگی در جامعه شیعی، با ضرباهنگ دیگری می‌تپد و دل‌های شیعیان، میزبان شور و حماسه‌ای دیرینه می‌شود. اما ورای این جلوه‌های آشکار، آیین‌های حسینی همواره کارکردی عمیق‌تر و پنهان‌تر در شکل‌دهی به هویت فردی و جمعی داشته‌اند. این مناسک، بستر درونی‌سازی ناخودآگاه ارزش‌ها و جهان‌بینی عاشورایی را فراهم می‌آورند و حس این‌همانی و پیوند عمیق با واقعه کربلا را در تار و پود زندگی روزمره می‌تنند.
اما در کنار این کارکردهای عمیق و ریشه‌دار که از حکمت الهی و سنت‌های دیرین نشأت گرفته‌اند، پرسشی بنیادین در ذهن پدید میآید که با واقعیت‌های امروز جامعه ما گره خورده است: در عصری که ذائقه نسل جوان دستخوش تغییر شده و فضای دیجیتال بی‌سابقه، زندگی ما را احاطه کرده است آیا این آیین‌های مقدس، با همان عمق و تأثیرگذاری معنوی و اجتماعی، می‌توانند همچنان بستر درونی‌سازی ارزش‌ها و پیوند عمیق با حماسه عاشورا برای نسل‌های جدید باشند؟ آیا این تحولات، اصالت و عمق این آیین‌ها را تهدید می‌کند یا فرصت‌های نوینی برای بازآفرینی و تعمیق تجربه عاشورایی فراهم می‌آورد؟ برای واکاوی این ابعاد پیچیده و یافتن پاسخ‌هایی درخور، به سراغ دکتر سیدجواد میری، جامعه‌شناس دینی و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی رفته‌ایم تا از منظر تخصصی ایشان به بررسی این تحولات بپردازیم.
مناسک حسینی؛ بستر جامعه‌پذیری ناخودآگاه
دکتر میری در ابتدا در توضیح کارکرد جامعه شناختی شعائر و مناسک؛ توضیح می‌دهد: بحث عزاداری‌ها در مفهومی کلان‌تر، ذیل عنوان شعائر و مناسک قرار می‌گیرد. این شعائر و مناسک، کارکردهای مهمی در جوامع انسانی ایفا می‌کنند که از جمله آنها می‌توان به تسهیل فرآیند «جامعه‌پذیری» (Socialization) اشاره کرد. مفهوم جامعه‌پذیری بدین معناست که هنجارها، ارزش‌ها، ایده‌آل‌ها، آرزوها و رویاها و... به گونه‌ای در فضای روزمره زندگی جاری و ساری می‌شوند که افراد بدون اندیشیدن به آنها، آنها را درونی کرده و بر اساسشان عمل می‌کنند. این فرآیند را می‌توان به استنشاق هوا تشبیه کرد؛ انسان‌ها بدون آنکه به عمل دم و بازدم بیندیشند، هوا را تنفس کرده و به حیات خود ادامه می‌دهند. شعائر و مناسک نیز به همین شیوه، مفاهیم عمیق و نظام معنایی دین را بازتعریف کرده و آن ها را در بستر زندگی روزمره جاری می‌سازند.
ایشان با بیان اینکه شعائر؛ نمادهای جهان‌بینی و الهیات هستند، تصریح می‌کند: هر یک از این شعائر و مناسک، ریشه‌هایی عمیق در ادیان مختلف دارند و سمبل‌ها و نمادهای خاصی را بازنمایی می‌کنند. آنها جهان‌بینی ویژه‌ای را ترسیم کرده و نظام معنایی آن دین را بازتعریف می‌نمایند. نکته حائز اهمیت این است که این مناسک، به جای آنکه از فرد عادی انتظار داشته باشند تا دائماً در باب مبانی ادیان، اخلاق، الهیات، متافیزیک و جهان‌شناسی بیندیشد، تمامی این چارچوب‌های نظری و تئوریک و الهیات دین را به شکلی ساده و بسیط، در قالب یک سری حرکات و اعمال و شعائر و مناسک خلاصه می‌کنند.
تجربه زیسته عاشورایی؛ حس این‌همانی و اقلیم معنوی
عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با اشاره به آثار مشارکت و تجربه زیسته در این مناسک توضیح می‌دهد: این ویژگی موجب می‌شود افرادی که در این مناسک مشارکت می‌کنند؛ قلباً، روحاً و از جان در آن فضا قرار گیرند. آنها آرام آرام، بر اساس عواطف و احساساتشان، بدون نیاز به تفکر عمیق، آن ایده‌ها را به نوعی زندگی کرده و به صورت زیسته تجربه می‌کنند. برای مثال، هنگامی که فردی وارد فضای عزاداری ایام محرم می‌شود و در مسجد، تکیه، حسینیه یا منزل به روضه اباعبدالله(ع) یا حضرت ابوالفضل(ع) و... گوش می‌دهد، حس می‌کند که خود نیز بخشی از آن واقعه است. این واقعه به نوعی در وجود تک تک افراد بازنمایی و بازسازی می‌شود و حس این‌همانی به آنها دست می‌دهد. ما با خود می‌اندیشیم: «یا لَیتَنا کنّا مَعَک فَنَفوزَ فَوْزاً عَظیماً» و روحاً و معنویاً، خود را بخشی از واقعه عاشورا می‌بینیم.
دکتر میری تفسیر معنوی از عاشورا و کربلا نیز ارائه کرده و می‌گوید: در روایتی از امام صادق(ع) آمده است «کُلُّ یَومٍ عاشورا و کُلُّ أرضٍ کَربَلا» هر روز عاشورا و هر زمین کربلاست. این روایت، از منظر جغرافیایی و زمانی و به معنای تحت‌اللفظی نیست. بلکه به معنای معنوی و مشارکت در ساحت یا اقلیم معنوی است که انسان‌های مؤمن، عاشورا را در آن تجربه می‌کنند و کربلا را در اقلیم معنوی خود بازسازی می‌نمایند.
همبستگی جمعی؛ تجلی جهان‌بینی دینی و نقش هنر
امت، ملت، ایران و "جهان اسلام"
تاملاتی پیرامون ایران به مثابه بخشی از "تمدن اسلامی"؟
"جنگ تحمیلی" پرسش‌های بنیادین را دوباره در مرکز تاملات جدی قرار داد.
گفتگوی سیدجواد میری با "فرهیختگان"
۱۱ تیر ۱۴۰۴
@seyedjavadmiri
تعلیق عضویت انجمن جامعه‌شناسی اسرائیل در انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی
کمیته اجرایی انجمن بین المللی جامعه‌شناسی، عضویت انجمن جامعه شناسی اسرائیل را به خاطر اینکه بر علیه نسل‌کشی فلسطینیان در غزه موضع روشنی اتخاذ نکرده است، معلق کرد.
@seyedjavadmiri
نگاهی به جنگ ۱۲ روزه
سیدجواد میری
سه‌شنبه ۱۰ تیر ۱۴۰۴
@seyedjavadmiri
نگاهی به جنگ ۱۲ روزه
حمید رضا اکبری
سه‌شنبه ۱۰ تیر ۱۴۰۴
@seyedjavadmiri
جنگ و "معنای زندگی"
جنگ کریه و زشت است. هیچگاه نباید جنگ و جنگ‌افروزی را تجلیل و تمجید کرد. اما هنگامیکه به تاریخ طولانی بشر می‌نگریم امکان ندارد لحظه‌ای را بدون جنگ تصور کنیم. جنگ همواره با بشر و جوامع انسانی بوده است و هر چه انسان پیشرفته‌تر شده است قدرت تخریبش هم سهمگین‌تر گردیده است. جنگ براستی یک مصیبت است و به قول شهید مطهری مصیبت انسان را گداخته می‌کند ولی انسان نباید طلب مصیبت کند. به عبارت دیگر، ما نباید طلب جنگ کنیم ولی وقتی این مصیبت بر ما فرود میآید باید بتوانیم ابعاد پیچیده آن را بیندیشیم. در این "جنگ تحمیلی" هم ما زشتی‌ها و وجوه کریه آن را دیدیم و تجربه کردیم اما جنگ با تمامی پلیدی‌هایش "آموزگار قهاری" هم است. یکی از آموزه‌های آن این است که "زندگی" زیباست و باید آن را هنرمندانه زیست. اما وقتی می‌گوییم زندگی زیباست این زیبایی را چگونه در جامعه باید تفسیر کنیم؟ هنگامی که جنگ رخ داد و شهر خالی از سکنه شد من به اطراف خود می‌نگریستم و دیدم مردمان این شهر بسیاری از "اشیاء" را رها کرده‌اند و رفته‌اند و هر آنچه که "قیمت" نداشت ارزش پیدا کرد و هر آنچه که "قیمت" داشت بی‌ارزش شد. به عبارت دیگر، در جنگ است که ما تفاوت "قیمت" و "ارزش" را وجدان می‌کنیم و آنچه که ارزشمند است را با خود به ماوای امنی می‌بریم. بنابراین با جنگ و تجربه مصیبت است که ما درک اصیل‌تری از معنا در زندگی پیدا می‌کنیم و جامعه‌ای می‌تواند جامعه خوبی باشد که جای "ارزش" و "قیمت" را به نادرستی جا-به-جا نکند و این همان مفهوم "خیر عمومی" است که در جامعه ما به بوته فراموشی سپرده شده بود. به نظرم آینده ایران را نه آمریکا رقم می‌زند و نه اسرائیل می‌تواند رقم بزند. حال و آینده ایران را التفات به "خیر عمومی" رقم می‌زند و این ممکن نیست مگر ما درک درستی از "ارزش" و "قیمت" داشته باشیم. جنگ این معنا را دوباره در افق جامعه ایران بیدار کرد و بر متفکران است که این معانی را بپرورانند تا سیاستمداران بتوانند بر طریق صواب حرکت کنند.
سیدجواد میری
@seyedjavadmiri
از حالت "انفعال" و "ابهام" باید بیرون آمد. به نظرم وزارت امور خارجه در طی پنجاه سال اخیر "سرمایه بین‌المللی" بزرگی را ایجاد کرده است. اتاق فکری تشکیل دهید و از زبدگان این نیروها دعوت به عمل آورید و فضای "مذاکره مقاوم" را پیش ببرید و از انفعال کنونی خارج شوید. اما برای خروج از "ابهام" نیازمند "گفتگو با جامعه" هستیم. دلواپسی عمیقی در بین افراد جامعه وجود دارد و صرف پمپاژ فضای حماسی و هیجانی کارساز نیست. در کنار هیجان و حماسه "گفتگوی هوشمند" را سامان دهید. رسانه ملی و فضای رسانه‌ای در کشور و نیروهای دانشگاهی باید وزود کنند.
سیدجواد میری
@seyedjavadmiri
صحنه‌هایی زیبا از همبستگی انسانی در جنگ اسرائیل و آمریکا علیه ایران در جهان خلق شد. یکی از آن تصاویر این عکس است که زن کهنسال سوئدی با دو عصا به میدان شهر یوتبوری آمده است تا از ایرانِ مظلوم در برابر ظالمان دفاع کند. صحنه‌ای زیبا و ماندگار!
سیدجواد میری
@seyedjavadmiri
کتاب جدید درباره شاه اسماعیل به دو زبان فارسی و انگلیسی به زودی ان‌شاء‌الله:
شاه اسماعیل، خداوندگار شمشیر و قلم
حکمت، عرفان و تصوف در دیوان خطائی
Shah Ismail, The Master of Sword and Word
An Inquiry into Khatai's Sapientia and Sophia
@seyedjavadmiri
جنگ عیار خیلی‌ها و خیلی چیزها را نشان داد. همین که صدای بمب‌ها به گوش رسید و در افق غرش هواپیماهای دشمن شنیده شد در عرض کمتر از ۲۴ ساعت شهر خالی شد. یاد حرف یکی از رفقاء افتادم که می‌گفت: "خیلی‌ها لات کوچه خالی هستند". مردمان عادی که رفتند حرجی بر آنها نیست اما بسیاری از کسانیکه باید پای کار میماندند اما نماندند این "نا-کسان" عیارشان آشکار شد.
سیدجواد میری
#دل_نوشته
@seyedjavadmiri
جنگ باعث شد سیر مطالعاتی ما درباره "شاه اسماعیل" دچار وقفه گردد ولی امیدوارم بزودی جلد دوم کتاب شاه اسماعیل آماده چاپ بشود. به مناسبت ایام محرم شعری از خطائی را با شما به اشتراک می‌گذارم:
بوگون ماتم گونو گلدی
آه حسین و وا حسین
سنین دردین باغریم دلدی
آه حسین و وا حسین
(دیوان خطائی، قوشمالار ۳۴)
@seyedjavadmiri
Urgent Call to Action: Open Letter to the High Commissioner for Human Rights
This compelling open letter addresses the High Commissioner for Human Rights, spotlighting the alarming targeted killings of Iranian academics and civilians amid Israeli aggression. It condemns these acts as severe violations of international law, emphasizing the devastating toll on innocent lives. The letter demands immediate action to safeguard civilians and ensure accountability for these human rights abuses.
Join the call for justice—read and sign the letter here:
فراخوان فوری برای اقدام: نامه سرگشاده به کمیسر عالی حقوق بشر
این نامه سرگشاده به کمیسر عالی حقوق بشر در محکومیت ترور اساتید دانشگاهی و غیرنظامیان ایرانی در پی تجاوزات اسرائیل نوشته شده و خواستار اقدام فوری سازمان ملل برای حفاظت از غیرنظامیان و تضمین پاسخگویی برای این نقض‌های حقوق بشری است.
نامه را بخوانید و امضا کنید:
https://openletter.earth/open-letter-to-the-high-commissioner-for-human-rights-urgent-call-for-action-on-the-targeted-killing-of-iranian-academics-and-civilians-by-israeli-aggression-8958b1ce
🇮🇷 با تمام انتقاداتی که می‌توانیم به مسئولین داشته باشیم، همه ما در این وضعیت باید پشت حکومت و جامعه‌مان باشیم...
🎙دکتر سید جواد میری
#تحلیل_جنگ
🆔 @sarcheshmeh_nour
برنامه‌ی پنجره:
🔹پنجره‌ی جامعه شناختی:
عنوان: نقد ایدئولوژی
دکتر سید جواد میری: صفحه‌ی تلگرامی
دکتر حسن محدثی: صفحه‌ی تلگرامی
پنجشنبه ۱۲ تیرماه
ساعت ۲۱
toAkademi">از یوتیوب آکادمی
ایدئولوژی چیست؟ و چه ویژه‌گی‌هایی دارد؟ چند سنت فکری در باره‌ی ایدئولوژی وجود دارد؟ مهم‌ترین سنخ‌شناسی‌های ایده‌ئولوژی کدام اند؟ فرق ایده‌ئولوژی‌سازی و ایده‌ئولوژی‌پژوهی چیست؟ دکتر علی‌ی شریعتی در ایران معاصر چه نقشی ایفا کرده است؟ آیا شریعتی ایده‌ئولوژی‌پژوه است یا ایده‌ئولوژی‌ساز؟ تبار فکری او چیست؟
موضوعات و پرسش‌های فوق در یک گفتگوی مفصل بین دکتر سیدجواد میری و دکتر حسن محدثی در قسمت جدید برنامه‌ی پنجره مورد بحث قرار گرفته‌اند و دانشجویان و علاقه‌مندان می‌توانند در این گفت‌وگو، درآمدی به ایدئولوژی را بشنوند و هم‌چنین از منظر موضوع ایدئولوژی، گفت‌وگویی انتقادی در باره‌ی عمل‌کرد دکتر علی شریعتی را مشاهده و تجربه کنند.
موضوع اصلی این پنجره‌ی جامعه‌شناختی، ایدئولوژی است و به‌مناسبت سال‌گرد وفات شریعتی در ۲۹ خرداد، عمل‌کرد این شخصیت اسلام‌گرا نیز مورد بحث قرار گرفته است.
آکادمی را دنبال کنید
.
این جامعه شناس دین در ادامه یادآور می‌شود: انسان موجودی اجتماعی است و در جامعه زندگی می‌کند. زمانی که افراد، چه به صورت فردی و چه در قالب جمعی، گرد هم می‌آیند؛ برای مثال، صدها میلیون نفر از شیعیان و حتی اهل تسنن در سراسر جهان در عزاداری‌ها شرکت می‌کنند، حس شراکت در ایده‌آل‌هایی را تجربه می‌کنند که عاشورا و حرکت سیدالشهدا(ع) بر پایه آنها شکل گرفته بود. اساساً فلسفه تاریخ شیعی و فلسفه وجودی اهل بیت(ع) بر مبنای جهان‌بینی اسلامی و قرآنی بنیان نهاده شده است. این جهان‌بینی بر این اصل استوار است که نه باید ظلم را پذیرفت و نه خود به ظلم مبادرت ورزید. رویکرد ما در جهان باید مبتنی بر عدم پذیرش ظلم و عدم ارتکاب ظلم باشد؛ بدین معنا که کنش وجودی و جمعی ما همواره باید به گونه‌ای فعالانه شکل گیرد که در یک وضعیت اعتدال حرکت کنیم و از هرگونه تعدی و تجاوز پرهیز نماییم.
میری با تأکید بر اینکه مناسک و شعائر، تجلی عمل جهان بینی دینی هستند؛ ادامه می‌دهد: فضای عاشورا، محرم و روضه، این امکان را فراهم می‌آورد که مناسک و شعائر، افرادی را که در آنها مشارکت می‌کنند، به احساس همبستگی و با هم بودگی برسانند. به عبارت دیگر، مناسک و شعائر، ساحت عملی و کاربردی همان جهان‌بینی، نظام فکری، متافیزیک دینی و الهیاتی هستند که پیشتر در ساحت نظری و به صورت مفهومی، فلسفی و الهیاتی صورت‌بندی شده بودند. در این بین نقش هنر بر مناسک به منظور تسهیل دسترسی به جهان‌بینی دینی قابل توجه است. لازم نیست که همگان به سان ملاصدرا، به صورت‌بندی مفهومی فلسفه یا جهان‌بینی دینی بپردازند و حتی توان وجودی آن را داشته باشند. اما این ایده‌ها در قالب هنر، از جمله شعر، تجلی می‌یابند. چنانکه محتشم کاشانی در مرثیه مشهور خود می‌سراید: «باز این چه شورش است که در خلق عالم است/ باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است/ باز این چه رستخیز عظیم است...». در حالی که ملاصدرا در ساحت نظر و متافیزیک، اثر سترگ «اسفار» را صورت‌بندی می‌کند، شاعری چون محتشم کاشانی با تمسک به حوزه خیال، آن عوالم، معارف، مبانی و متافیزیک را به سطح زندگی روزمره می‌آورد. به همین ترتیب، مناسکی چون سینه‌زنی، نوحه، روضه و تعزیه، همگی تلاش می‌کنند تا با استفاده از حرکات بدن، بیان زبانی، مفاهیم و صورت‌بندی‌های گوناگون، آن ایده‌آل‌ها و مبانی را بازنمایی کنند. این فرآیند، امکان درک و تجربه مفاهیم عمیق دینی را برای عموم مردم، بدون نیاز به دانش تخصصی فلسفی یا الهیاتی، فراهم می‌آورد.
عصر دیجیتال؛ مواجهه با تحولات و رویکردهای نوین
با توجه به آنچه درباره کارکرد جامعه‌شناختی مناسک در فرآیند جامعه‌پذیری، ایجاد حس این‌همانی و همبستگی جمعی بیان شد و با در نظر گرفتن تغییرات ذائقه نوین و ظهور عصر دیجیتال که بخشی از مناسک عزاداری را به محتوای دیجیتال تبدیل کرده است؛ این پرسش مطرح می‌شود که مواجهه با این امپراتوری جدید دیجیتال، چه چالش‌ها و فرصت‌هایی را برای حفظ و تقویت کارکردهای اصیل آیین‌های محرم، به ویژه در ارتباط با نسل جوان، به همراه دارد؟ آیا این فضاها می‌توانند به مثابه ابزاری برای بازتعریف و تعمیق تجربه زیسته عاشورایی عمل کنند یا اصالت آن را به چالش می‌کشند؟
این دین پژوه در پاسخ به این پرسش و با توجه به آنچه درباره کارکرد جامعه‌شناختی مناسک در فرآیند جامعه‌پذیری، ایجاد حس این‌همانی و همبستگی جمعی بیان شد؛ می‌گوید: واقعیت این است که هرچند عزاداری‌ها، روضه‌ها، تعزیه‌ها و اساساً مناسک و شعائر در قرن‌ها و سال‌های پیش نیز وجود داشته‌اند اما محتوا، نحوه بیان و شیوه بازنمایی آنها دقیقاً مشابه روش‌های امروزی نبوده است. این تفاوت ناشی از ظهور تکنولوژی و عصر دیجیتال است که ابعاد جدیدی را پیش روی بشریت گشوده است.
رویکردهای مواجهه با فناوری: سلبی یا فعالانه؟
در مواجهه با این ابعاد جدید، دو رویکرد قابل تصور است: نخست، رویکرد انفعالی و سلبی که مبتنی بر عدم استفاده و عدم ورود به این فضاهاست و آن را نوعی تحمیل می‌داند؛ دوم، رویکرد فعالانه که مستلزم ورود و بازنمایی خود در این فضاهاست. عدم تمایل ما به حضور در این فضاها، به معنای از بین رفتن آنها نیست. به عنوان نمونه، در صد سال پیش، زمانی که بلندگو وارد شد، برخی از منبری‌ها آن را حرام می‌دانستند اما امروز استفاده از آن فراگیر شده است. این امر نشان می‌دهد که عدم درک از عقلانیت تکنولوژیک معمولاً به اتخاذ رویکردهای سلبی منجر می‌شود.
دکتر میری در ابتدا در توضیح کارکرد جامعه‌شناختی شعائر و مناسک بیان می‌کند: بحث عزاداری‌ها در مفهومی کلان‌تر، ذیل عنوان شعائر و مناسک قرار می‌گیرد. این شعائر و مناسک، کارکردهای مهمی در جوامع انسانی دارند که ازجمله آنها می‌توان به تسهیل فرایند «جامعه‌پذیری» (Socialization) اشاره کرد. مفهوم جامعه‌پذیری بدین معناست که هنجارها، ارزش‌ها، ایده‌آل‌ها، آرزوها، رؤیاها و... به گونه‌ای در فضای روزمره زندگی جاری و ساری می‌شوند که افراد بدون اندیشیدن به آنها، آنها را درونی کرده و بر اساسشان عمل می‌کنند. این فرایند را می‌توان به استنشاق هوا تشبیه کرد؛ انسان‌ها بدون آنکه به عمل دم و بازدم بیندیشند، هوا را تنفس کرده و به حیات خود ادامه می‌دهند. شعائر و مناسک نیز به همین شیوه، مفاهیم عمیق و نظام معنایی دین را بازتعریف کرده و آن ها را در بستر زندگی روزمره جاری می‌سازند.
https://qudsonline.ir/xcbqK
@seyedjavadmiri
برنامه‌ی پنجره:
🔹پنجره‌ی جامعه شناختی:
عنوان: نقد ایدئولوژی
دکتر سید جواد میری: صفحه‌ی تلگرامی
دکتر حسن محدثی: صفحه‌ی تلگرامی
پنجشنبه ۱۲ تیرماه
ساعت ۲۱
toAkademi">از یوتیوب آکادمی
ایدئولوژی چیست؟ و چه ویژه‌گی‌هایی دارد؟ چند سنت فکری در باره‌ی ایدئولوژی وجود دارد؟ مهم‌ترین سنخ‌شناسی‌های ایده‌ئولوژی کدام اند؟ فرق ایده‌ئولوژی‌سازی و ایده‌ئولوژی‌پژوهی چیست؟ دکتر علی‌ی شریعتی در ایران معاصر چه نقشی ایفا کرده است؟ آیا شریعتی ایده‌ئولوژی‌پژوه است یا ایده‌ئولوژی‌ساز؟ تبار فکری او چیست؟
موضوعات و پرسش‌های فوق در یک گفتگوی مفصل بین دکتر سیدجواد میری و دکتر حسن محدثی در قسمت جدید برنامه‌ی پنجره مورد بحث قرار گرفته‌اند و دانشجویان و علاقه‌مندان می‌توانند در این گفت‌وگو، درآمدی به ایدئولوژی را بشنوند و هم‌چنین از منظر موضوع ایدئولوژی، گفت‌وگویی انتقادی در باره‌ی عمل‌کرد دکتر علی شریعتی را مشاهده و تجربه کنند.
موضوع اصلی این پنجره‌ی جامعه‌شناختی، ایدئولوژی است و به‌مناسبت سال‌گرد وفات شریعتی در ۲۹ خرداد، عمل‌کرد این شخصیت اسلام‌گرا نیز مورد بحث قرار گرفته است.
آکادمی را دنبال کنید
.
نگاهی به جنگ ۱۲ روزه
سید رحیم ربانی‌زاده
سه‌شنبه ۱۰ تیر ۱۴۰۴
@seyedjavadmiri
نگاهی به جنگ ۱۲ روزه
بهمن اکبری
سه‌شنبه ۱۰ تیر ۱۴۰۴
@seyedjavadmiri
حمید رضا اکبری
بهمن اکبری
جهانبخش ایزدی
محمد فرهاد کلینی
سید رحیم ربانی‌زاده
سیدجواد میری
سه‌شنبه
۱۰ تیر ۱۴۰۴
۱۰ الی ۱۳
@seyedjavadmiri
ضرب‌المثلی بلغاری:
کلمه‌ای لطیف می‌تواند دروازه آهنی را بگشاید.
@seyedjavadmiri