حاڵی بوون لە پڵاو خواردن خۆشترە
وەک لە بیرم بێ سەرەتاکانی دەیەی هەزار و سێسەد و شێستی هەتاوی بوو منداڵ بووین و ئێوارێی ڕۆژیک لە ڕۆژان کایەمان دەکرد. ئێوارانی لادێ وا بوو کچان و ژنان دەهاتن بۆ سەر کانی و پیاوان و کوڕگەلیش لەسەر ڕێی کانی کۆدەبوونەوە. ئێوارێیەک کاک محەممەد لە سەربانی خۆیان پیاسەی دەکرد یەک لەو کوڕە جحێڵانە هەرای کرد هۆی کاک محەممەد خودا بازاڕت بدا. کاک محەممەد هیچی نەگوت یەک دوو جار بە سەربانەکەدا هاتوو چوو ئێمە خەریکی کایەکردنی خۆمان بووین و کوڕەکانیش خەریکی قسەکردن بوون بەینی کاک محەممەد و کوڕەکان بڕێک زۆر بوو هەر لەبەر ئەوە کاک محەممەد دوای کەمێک بێدەنگی بە دەنگی بەرز هەرای کرد هۆی قادر خودا بازاڕ کەرێتی خۆت بدا رۆڵە بفامێنە قسە بکە.
مەبەستی قادر چی بووە و تێگەیشتنی کا محمد چی؟ دەگەڕێتەوە سەر ئاڵۆزی و پێچووپەنای زمان. زمان یەکێک لەو ئامرازانەیە کە مرۆڤ لە بوونەوەرانی تر جودا دەکاتەوە، ئاڵۆزی، چەند ڕەهەندی و چەند مانایی زمان لێک تێگەیشتن ئەستەم دەکا لەگەڵ ئەوەش زەین و ڕوانینی هەر کەس ڕەهەندێکی هزری تایبەتە کاتێک ڕستەیەک لە زاری وێژەرەوە دێتە دەر بە ڕەهەندی هزری بیسەردا تێدەپەڕێ ئیدی ئەو ڕەهەندی هزریی بیسەرە کە وەک کامپیوتەرێک مانای دەکاتەوە. زۆر جار بۆم پێش هاتووە شتێکم باس کردووە بەڵام بەرامبەر جۆرێکی تری لە حاڵی بووە جاری وایە هەرچەند بڵێی مەبەستم ئەوە نەبووە بێ فایدەیە و بیسەر پێداگرە لەسەر ئەوەی کە نەخێر تۆ مەبەستت ئەوە بووە.لەبەر ئەوەی ئەو بە پێی هەڵسەنگاندن و بیرکردنەوەی خۆی مانای کردۆتەوە.
لایەنی جۆراوجۆر ئاستی تێگەیشتن دەگۆڕن. کلتوور دین و پەروەردە شوێن دادەنێنە سەر ئاستی بیرکردنەوە و هەڵسەنگاندن و لێکدانەوەی مرۆڤ. پەروەردە لە کۆن دا و ئێستاشی لەگەڵ بێ چ لە ئاستی بنەماڵە، چ خوێندنگە و چ کۆمەڵگا لەلای ئێمە بە تایبەتی و لە جیهانی سێهەمدا بە گشتی شێوەیەکی کۆن و ڕەخنە هەڵنەگر بووە واتە کولتوور و دین بیر و هزری ئینسانەکان لە قالب دەدا. کاتێ مرۆڤ ڕادێ و شکڵ دەگرێ بەو فەرهەنگەی کە تێیدا گەورە دەبێ ئیدی هەموو تێڕوانین و هەڵسەنگاندنەکانی لەو ڕەهەندەوە تێ دەپەڕێ ئەوەش ڕاست پێچەوانەی سروشتە
کاتێک منداڵێک فام دەکاتەوە دەست دەکا بە پرسیار کردن بۆ ناسینی خۆی و دنیای دەوروبەری بەڵام ئێمە چی بەسەر دێنین یا جوابی هەڵەی دەدەینەوە یا جوابێکمان نییە بۆ پرسیارەکانی یان دەڵێن بڤەیە نەکەی ئەو پرسیارە نەکەی دەیترسێنین و ئیدی بۆ هەمیشە دەرگای بیرکردنەوە و پرسیارکردنی لەسەر دادەخەین ئەوەش کۆمەڵگە لە گەشەکردن دەخا و لە چەق بەستوویی دا دەهێڵێتەوە بە پێچەوانەوە پەروەردەی نوێ دەبێ لەسەر پرسیار و هەڵسەنگاندن و ڕەخنە بنیات بندرێ دەبێ بتوانین لە هەموو شتێک پرسیار بکەین و ڕەخنە بگرین ڕەخنەیە کە دنیای مرۆڤایەتی بەرەو پێش دەبا و لە چەقبەستوویی ڕزگاری دەکا.
پەروەردەی ئەرباب و ڕەعیەتی یا ئاغا و نوکەری هەرچەند بە ڕواڵەت تەواو بووە بەڵام هێشتا لە هزر و زەینی مرۆڤی ئێمەدا ماوەتەوە زۆر کەس پێی وایە بە هۆی ئەوەی بەڕێوەبەری شوێنێکە یا بە هۆی پلەی خوێندن ڕێزی لێدەگیرێ ئیدی ئەوە ئاغایە و خەڵک دەبێ نۆکەری بن و کەس ناتوانێ ڕەخنەی لێ بگرێ کەس ناتوانێ پێی بڵێ پشتی چاوت برۆیە و لەو شتانە. بە داخەوە پێچەوانەکەشی هەڕاستە و زۆر کەسیش خەریکی نۆکەری و سەردانەواندن ئەوە پەروەردەی کۆنە وا بیرکردنەوەیەکی بۆ دروست دەکەن بەڵام پەروەردەی نوێ پێت دەڵێت ئەوە تەنیا کارە و بە پێی کارەکەت بەرپرسیارێکەشت زیاتر دەبێ و دەبێ وەڵام دەرەوەی کارەکانت بی
مرۆڤ هەڵە دەکا و هەڵەی خۆشی نابینێ ئەگەر ئێمە ڕەخنەی لێ نەگرین و هەڵەکانی نیشان نەدەین ئەی چۆن کۆمەڵگەیەک بەرەو پێشکەوتن و سەرکەوتن بەرین ڕەخنە وەک
ئاوێنەیەکی باڵانوێن وایە کە ئێمە دەتوانین جوانی و ناحەزێکانی خۆمانی تێدا ببینینەوە
درێژەی هەیە....
@soleymanmukoryani
مەستی لەنجەت
نازانم تۆش
منت خۆش ویست؟
وەک ئەوی من
پەپوولە بووم بۆ ڕووناکیت.
دڵت لێید؟
دەستت لەرزی؟
کاتێ بەلام دا دەهاتی.
نازانم تۆش
خەو نەدەچۆ چاوەکانت و...؟
نیوەشەوان
وەک چاوی من
پڕ دەبوو لە بیرەوەری تۆ و ئەستێران
بیرت لە ڕێگا کردەوە
بە تاسەی گەڕانەوە بووی؟
وەکوو چۆن من
چاوەڕوانی
بە یەک گەیشتن هەڵکورمام
نازانم تۆش
بە موسیقایەک مەست دەبی
دەیخوێنێوە شیعرەکانم؟
وەک ئەوەی من
مەستی لەنجەت
دەنووسم و دڵ وێرانم
سولەیمان موکریانی
۱٤۰۲/۷/٤
@soleymanmukoryani
ناونیشانی ئەوین
ئەوەی تۆ بە ئاقاری
با دا دەبا و ناونیشانێکی ون
هەور نییە.
ئەوەی من بە ئەوینێکی دوور دا
پەلکێش دەکا و ڕێیەکی نامۆ
باران نییە.
ئەوەی کە ئەوین
لە پاییزیش دا چرۆ دەکا
لە هەنار بپرسە
داخوا چۆنە داوێنی ئەو چیایەی
جێت هێشت.
ناونیشانت
لەسەر هەور نووسیوە
کە کۆڵان بە کۆڵانی
ئەو هەرێمی دڕوویە بەتاڵە
کە ئەوینداری قرمژنی شۆڕابەم و
شەو کە مانگ بەر بوویەوە ناو
ئەستێری خەون
دەرکەوە.
ناونیشانت
لەسەر با نووسیوە
کە شەپۆل بە شەپۆلی
کەروێشکەی دڵەجاڕێ
سوور دەکاتەوە ئەوینی وەریو
ئەوەی تۆ بە ئاقاری
با دا دەبا و ناونیشانێکی ون
لە پاییز بپرسە.
سولەیمان موکریانی
۱٤۰۲/۷/۲
@soleymanmukoryani
بەرد
دادەچڵەکێم!
لە لەنجەی لافاوێک
کە دایمە لە ناکاوە
لە دووڕێیانێکم و خەون
دەبمەوە بەرد و
بە کامیان دا بچمەوە بارەگای
پیرۆزی بێ‌بەزەیی
بە کامیان دا خەبەرم بێتەوە و
سەر هەڵگرم
ئەوینداری بەردێک دەبم
کە لەگەڵ لافاوێک دا دێ و
لەنجەی دەمباتەوە سەرەتای خۆم
ئێمە ون بووین و نازانین!
گراوی من با بەردێک بێ!
لە دووڕێیانێک و خەون
سەر هەڵگرم و
لافاو لەوە ناپرسێ کێ تێناگا
سولەیمان موکریانی
۱٤۰۲/٦/۲۹
@soleymanmukoryani
تەنیایی نێوان واتاکان
من لە نێوان
دوو واتا دا ڕاوەستاوم
شووشە و بەرد.
واتایەک بۆ شکاندن
واتایەکیش بۆ سەخت مان
من لە نێوان
دوو واتا دا ڕاوەستاوم
وا بزانم
لە مابەینی شووشە و بەرد دا
شوێنێکیش ساز کرابێ
بۆ نەرم ژیان.
شیعری لەیلا فەرجامی
وەرگێڕانی سولەیمان موکریانی
@soleymanmukoryani
کچت داوە بە کێ بەو بڵێ بارت لەگەڵ ڕاست کاتەوە
زوو لە کۆمەڵگای کوردەواری دا و ئێستاشی لەگەڵ بێ، کەسێک کە زۆر گوێی نەدایەتە داب و نەریتەکان و بە دڵی خۆی جووڵاباوە، شێتێکیان دەخستە پاڵ نێوەکەی هەڵبەت ئەو شێتە جودا لەو شێتانەیە کە فڕیان بە سەر دنیاوە نییە. کاک حەمە یەکێک لە وانە بوو کە پێیان دەگوت حەمە شێت.
زۆر نەڕۆین، هەر چل پەنجا ساڵ لەمەوبەر، دنیا ئاوا پێش نەکەوتبوو. زۆربەی کاروباران هەر بە گا و گوێدرێژ و ئەسپ و ئەوانە جێبەجی دەبوو.
ڕۆژێک لەو ڕۆژانە، کاک ڕەشید کەرەکەی بار دەکا و لەولا ماڵانەوە کەر دەیکاتە جووتە و جیفڕک و هەڵدەخا و باری لێ خوار دەبێ. کا ڕەشید هەرچەند حەول دەدا بە تەنیا باری بۆ ڕاست نابێتەوە. سەر هەڵدەبڕێ چاو لێدەکا کەس دیار نییە حەمە شێت نەبێ. هەرای لێدەکا هۆی حەمە، وەرە ئەو بارەم لەگەڵ ڕاست کەوە، حەمە جواب ناداتەوە.
ئەوە لەمێژیش نابێ کچێکی کاک ڕەشید شوو دەکا.
کاک ڕەشید دیسان هەرای لێدەکاتەوە:
هۆی حەمە گیان پیاوی چا بە وەرە ئەو بارەم لەگەڵ ڕاست کەوە.
ئەوجا کا حەمە دێتە جواب و دەڵێ: وەڵا
کا ڕەشید کچت داوە بە کێ بەو بڵێ بارت لەگەڵ ڕاست کاتەوە.
سولەیمان موکریانی
@soleymanmukoryani
خەون
پێم ناڵێی کەی
پێم ناڵێی چۆن
کەچی دێی و
تاریکان
تەنیا تاریکان
ئەو دەمەی خەو بردوومێوە
هەر ئەستێرە و تۆ دەڕوانن
هەر بێدەنگی و شەوە جوانن
ڕادەپەڕم وەک و جاران
بۆ ئامێزت
کەچی ئەتۆ
داخەکەم تۆ ڕۆیشتوویی و
چیتر خەویش نامباتەوە!
سولەیمان موکریانی
۱٤۰۲/٥/۲۹
@soleymanmukoryani
کورتە باسێک لەسەر زمان و مەترسی توانەوە
زمانەکان بێجگەلە وشەی هاوبەش بە هۆی هاوڕیشە بوون، وشە وەردەگرن و وشەش دەدەن بە زمانی‌تر.
بۆ وێنە زمانی ئینگلیزی و کوردی وشەی بن‌هەنگل و angle ، شەکانەوە و shake
یان لە ژوماردن دا یەک، دووان( دو one)، سیان(سێ وان سێ one) ئەو وشانە و زۆری تریش ڕەنگە بە هۆی ئەوەی لە ڕۆژگاری دوور دا هەموو زمانەکان لە زمانێکەوە سەرچاوەیان گرتبێ لە نێو هەردووکیان دا هەن نەک بەهۆی وەرگرتنەوە.
یان فەرامۆش کە لە کوردی و فارسی دا هەیە تەنانەت بە قسەی دێهخودا لە زمانە کۆنەکانیش دا هەبووە. وەک فرەمۆش لە پەهلەوی دا، هیندی کەونارا پڕەمەڕش،سانسکریت پڕەمڕشت. ئەو وشەیە و زۆر وشەی تریش هەر بە هۆی ئەو هاوڕیشە بوونی زمانەکانن کە لە دو یان چەن زمان دا هەن. ئیدی با بە سانایی بڕیاری ئەوەیان لەسەر نەدەین کە کوردی نیین.
گومانی تێدا نییە خوێندن باش و بە کەڵکە. بەڵام لەباری زمانییەوە بۆ ئێمەی کورد و هەموو ئەو گەلانەی بە زمانی خۆیان ناخوێنن، زیان بە زمانەکەیان دەگەیەنێ
یەکم: هاتنی بە لێشاوی وشە لە ڕێگەی خۆێندنەوە، کە ساڵیانی ساڵ دەچێ خۆێندنگە و خوو بە سەدان وشەی ئەو زمانە دەگری کە پێی دەخوێنی و بێ ویستی خۆت لە ئاخاوتنی ڕۆژانە دا دەیان ڵێیەوە. تەلەفزیون و تۆڕی کۆمەڵاتیش لەولاوە ڕاوەستێ کە هیچی بە زمانی ڕەسەنی خۆت نادوێ و سەدان وشەت بە گوێ دادەدا تا ئەو جێگایەی کە جێ بە وشە خۆماڵییەکان لێژ دەکا و دەیان نێرێتەوە نێو فەرهەنگان لە سەر زار و مان نامێنن. بۆ نموونە ئێستە وشەی "خاریج" جێگای "هەندەران" و "لاوە"ی گرتۆتەوە.
دووهەم: بنەما، پێکهاتە و ڕێزمان دەکاتە ئامانج، ئەوەیان لە خاڵی یەکەم مەترسیدارترە، لەبەر ئەوەی شکڵ و ڕواڵەتی زمانەکە دەگۆڕێ. خۆێندەواری ناشارەزا و زۆرتر لە ڕێگای وەرگێڕانەوە ئەو کارە دەکەن.
ئەوەش بە دو شێوە ڕوو دەدا، دروست کردن و داتاشینی وشە: کە ئەوەیان دەچێتەوە سەر خاڵی یەکەم . بۆ وێنە نێو کە لەهیچ زمانیک دا وەرناگێردرێ خوێندەواری ناشارەزا وەریان دەگێڕاوە، ناڵەشکێنەیان دەکردە نعل‌شکن.هەرچەن ئەوە باسێکی ترە بەڵام نێو شووناسە و
شووناسیش وەرناگێردری بۆیە پێم باش بوو ئاماژەی پێ بکەم.
وشەیەکی وەک کوردنشین، ئەوەیان لە فارسی دا دروست کراوە و هاتۆتە نێو زمانی کوردییەوە، وشەیەکی بێ مانایە،
تەنیا مانایەک کە دەتوانێ بیبێ یان بە زەین بگا دەتوانی بە کەسێکی بڵێی کە میوانە، یان لە شوێنێکی‌کەوە هاتووە و نیشتەجێ بووە، ئەگەر لەگەڵ ئەوەدا
وشەی تری وەک فارس‌نشین، ترک‌نشین
یان عەرب‌نشین هەبووایە، کە من نە دیتوومە و نە بیستوومە، ئەویش مانای دەبوو.
ئەو دو جۆرەی سەرەوە سێرە لە ڕوحی زمان دەگرێ. ئەگەر زمان وەک بوونەوەرێک سەیر کەین کە دایمە لە هەڵدان و گەشەکردن دایە. ناهێڵێ هەڵبدا.
"تۆپی‌پێ" وشەیەکی ترە کە لە رووی footballی ئینگلیزییەوە وەرگێردراوە،
ڕاست وەک وشە بیانییەکە. بێ گوێ دانە ئەوەی نێوی وشەی یاری و کایەکان لە زمانی کوردی دا چۆنن، کە زۆربەی کایەکان بە نێوی کایە لەگەڵ پاشگری "ین" دروست کراون وەک مێشێن، جگێن، هەلووکێن و هتد. ئاخێوەرانی زمان لە موکریان وشەی "تۆپێن"یان خۆڕسک بۆ داناوە کە هەم دروست و بە پێوانەی زمانەکەیە و هەم لە زار خۆش و جوانترە لە وەرگێڕدراوی خۆێندەواری ناشارەزا. بەینێکە وشەیەکی تازەم گوێ لێ دەبێ ، "کۆچبەر" ئەوەیان
سەیر و جێی سەرسووڕمانە، لەبە ئەوەی لە جیاتی کۆچەر و کۆچەری بە کاری دێنن. بەڵام کۆچبەر مانای کەسێک یان ئامێرێکی گوازتنەوە دەدا کە کۆچەر و ماڵوکۆچی پێ بگوێزنەوە. لە چەند فەرهەنگی کوردیش دا گەرام نەمدیتەوە
وێدەچێ داتاشراو بێ.
ئەو هێرشە هەر بە وشەوە ناوەستێ و دێتە سەر ڕستە و پێهاتە و شوێنی وشەکان لە ڕستە دا دەگۆڕێ واتە ڕوخساری زمانەکە دەشوێنی تا ئەو جێیەی کە نایناسێوە و نامۆیە بۆت نموونە زۆرن کە بۆ ڕوون بوونەوەی زیاتر چەند نموونەیەک دەخەینە بەر باس.
"فرۆکەخانەی هەولێری نێودەوڵەتی"
روخساری زمانی عەربییە، نامۆیە بۆ کوردی. کوردییەکەی: "فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی هەولێر"
"بوونی هەیە یان بوونی نییە" وەرگێردراوی دەقاودەق لە زمانی فارسییەوە، دیسان روخساری زمانی فارسی و نامۆ، وەرگیراو لە "موجود است و موجود نیست" مامۆستا پەشێو لە ڤیدۆیەک دا باسی دەکا و دەڵێ کوردی نییە. یەکی تر لەو ڕوخسارە نامۆیانە
"ژیان دەکەم"ە کە هەمان "زندگی میکنم"ی فارسییە.ئەوی جێی داخە ئەوەیە هەموو ئەو هەڵانەی لە وەرگێرانەوە دەکرێن و مەترسیداریشن کوردزمان دەیکەن و گوێ بە کەسیش نادەن. زۆر کتێبی باش وەرگێردراون بەڵام کاتێک دەیان خوێنێوە تووشی دەیان هەڵەی لەو جۆرە دەبی کە نرخی کارەکەیان تەواو هێناوەتە خوارێ. دەی با هەوڵ بدەین ڕەنگ و ڕوخساری زمانەکەمان نەشێوێنین.
سولەیمان موکریانی
@soleymanmukoryani
ئاخرێکەی باڵندە دەمرێ
دڵم گیراوە
گیراوە دڵم
دەچمە هەیوانێ و دەست
بە پێستی کێشراوی شەو دادێنم
چراکانی پێوەندی تاریکن
تاریکن چراکانی پێوەندی
کەسێ نییە
بە هەتاوم بناسێنێ
کەسێ نییە بمباتە میوانی پاسارییەکان
هەڵفڕینت لە بیر بێ
ئاخرێکەی باڵندە دەمرێ
شیعری فرووغی فەڕووخزاد
وەرگێرانی سولەیمان موکریانی
@soleymanmukoryani
گێڕانەوەی پەسامۆدێڕن
چاوەکانت
هێلانەی ئەو باڵندانەن
کە لە قافەوە هاتوون و
دەگەڕێنەوە دەریا.
ئەگەرچی هەزاران ساڵە کە هەوران
خەونەکانمیان نەدیتووە
وەک شازادەیەکی بەندکراو
لە شەوێکی دێرین دا
لە قەڵای نێوەڕاستی زەویەوە
هەڵاتنێک هەڵدێم و
سپێتی باڵەکانت
دەبەمەوە پەرەستگەی مانگ
تا خودا خەوتووەکانمان
بە پەڕێک وەخەبەر بێنم.
شیعری لەیلا فەرجامی
وەرگێڕانی سولەیمان موکریانی
@soleymanmukoryani
خەونی من تۆ بووی، بە بێ تۆ چۆڵ و هۆڵ
ئەو شەقامەی بەستت، بە بێ سەرما و سۆڵ
کە هەڵسا ئاورینگی چەخماخەی ئەوین
بەرد و ئاور و سینەیەکی نەرم و نۆڵ؟
سولەیمان موکریانی
@soleymanmukoryani
بەڵێن
تەنیا جارێک تۆ شەونم بەو، با
با بەرەبەری ڕووناکی
گەرووی وشکمت پێ تەڕ کەم
تەڕایی تێدا
نامێنێ ئاوا.
تەنیا جارێک
تۆ سوور بە، سوور
"هەنار پێگەیی نەهاتی..."
لە دەماری ئەڤینداری دا
خوێن بەو بگەرێ،
بەڵێن بێ تا سەر
مەشکێنە، ما
تەنیا جارێک
سیلەی چاوێک بە، چاو
بیر لە دیتن بکەوە تەنیا
کەی،
چۆن و
لە کوێ دەلالێ ...
با ئەو شیعرە تەواو کەم، تەواو.
سولەیمان موکریانی
۱٤۰۲/۳/۳۱
@soleymanmukoryani
16. As your ability to read poems improves, so will your ability to read the news, novels, legal briefs, advertisements, etc. A Starbucks poster a few years ago read: Friends are like snowflakes…each one is unique. How true. But isn’t snow also cold and ephemeral? Let’s hope our friends are not.
17. Reading poetry is not only about reading poetry. Its alleged hermetic stylizations of syntax and diction can enhance your awareness of the world, even those things that don’t deal directly in words. A dress, a building, a night sky—all involve systems of pattern-recognition and extrapolation.
18. The very best way to read a poem is perhaps to be young, intelligent, and slightly drunk. There is no doubt, however, that reading poems in old age cultivates a desire to have read more poems in youth.
19. Someday, when all your material possessions will seem to have shed their utility and just become obstacles to the toilet, poems will still hold their value. They are rooms that take up such little room. A memorized poem, or a line or two, becomes part internal jewelry and part life-saving skill, like knowing how to put a mugger in an arm-lock or the best way to cut open a mango without slicing your hand.
20. Reading a good poem doesn’t give you something to talk about. It silences you. Reading a great poem pushes further. It prepares you for the silence that perplexes us all: death.
۱٦-هەر چۆن تواناییت لە خۆیندنەوەی شیعرەکان باشتر دەبێ، هەر ئاواش توانایت لە خوێندنەوەی هەواڵ، ڕۆمان، کورتەی یاسایی، ڕیکلامەکان و هتد باشتر دەبێ. چەند ساڵێک لەوە پێش لە پوستێرێکی ستارباکس٭ دا خوێندمەوە: هاوڕێکان وەکوو کلووە بەفر وان هەر یەکەو ناوازەیە. تا چەند ڕاستە. بەڵام ئایەکو بەفر سارد و کاتی نییە؟ وەرن با هیوادار بین هاوڕێکانمان وا نین.
۱۷-خوێندنەوەی شیعر تەنیا شیعر خوێندنەوە نییە. باسی شێوازە جادوویەکانی ڕستەسازی و ڕەوان‌بێژییە کە دەتوانێ زانیاریت لە بارەی دنیاوە زیاتر بکا، تەنانەت ئەو شتانەش کە مامەڵە لەگەڵ وشەکان ناکەن. جل‌وبەرگێک، خانووبەرەیەک، ئاسمانی شەوانە-- تەواوی بریتین لە دەم‌و‌دەزگای نموونەناسی و دەرەوەدۆزی.
۱۸-باشترین ڕێگا بۆ خوێندنەوەی شیعرێک ڕەنگە لاوی، ژیری و تۆزێک سەرخۆشی بێ. بەڵام گومانی تێدا نییە، هەر چۆنێک بێ، چەندی زیاتر شیعرت لە لاوی دا خوێندبێتەوە حەزی خوێندنەوەی شیعرت لە پیری دا زیاتر دەبێ.
۱۹-ڕۆژێک کە ماڵی دنیات کەڵکی نەما و بوو بە چڵکی دەست، شیعرەکان هێشتا بە کەڵکن.ئەوان ژوور گەلێکن کە جێیەکی کەمیان گرتووە.ڕستەیەک، دوو ڕستە یان شیعرێکی لەبەرکراو.دەبێتە بەشێک لە گەوهەری دەروونی و شارەزایی پاراستنی ژیان. وەک ئەوەی بزانی چۆن باسکت لە چەقۆکێشێک قفڵ کەی یان باشترین ڕێگا بۆ لەت کردنی مانگۆیەک(ئەنبە=جۆرێک میوە) بێ ئەوەی دەستت ببڕی.
۲۰-خوێندنەوەی شیعرێکی باش شتێکت ناداتێ تا سەبارەت بەو بدوێی. بێدەنگت دەکا. خوێندنەوەی شیعرێکی بەرز پاڵت پێوە دەنێ بەراو پێش. تەیارت دەکا بۆ بێدەنگییەک کە هەموومان سەرسام دەکا: ئەویش مەرگە.
٭ Starbucks" شەریکەیەکی زنجیرەیی قاوەخانە و کەبابی لە ئەمریکا
کۆتایی.
@soleymanmukoryani
6. If you don’t know a word, look it up or die.
7. A poem cannot be paraphrased. In fact, a poem’s greatest potential lies in the opposite of paraphrase: ambiguity. Ambiguity is at the center of what is it to be a human being. We really have no idea what’s going to happen from moment to moment, but we have to act as if we do.
8. A poem has no hidden meaning, only “meanings” you’ve not yet realized are right in front of you. Discerning subtleties takes practice. Reading poetry is a convention like anything else. And you learn the rules of it like anything else—e.g., driving a car or baking a cake.
9. As hard as it sounds, separate the poet from the speaker of the poem. A poet always wears a mask (persona) even if she isn’t trying to wear a mask, and so to equate poet and speaker denies the poem any imaginative force that lies outside of her lived life.
10. When you come across something that appears “ironic,” make sure it’s not simply the speaker’s sarcasm or your own disbelief.
11. “Reading for pleasure” implies there’s “reading for displeasure” or “reading for pain.” All reading should be pleasurable: Like sex, it pleases to a greater or lesser degree, but pleasure ultimately isn’t the only point.
٦-ئەگەر مانای وشەیەک نازانی ، بشمری دەبێ بیدۆزێوە.
۷-شیعر ڕاڤە ناکرێ، ئەوەی ڕاست بێ گەورەترین وزەی شیعر لە پێچەوانەی ڕاڤەدا خۆی حەشار داوە: ناڕوونی. ناڕوونی - لە جەرگەی ئینسان بوون دەبێ چی بێ- دایە. ئێمە بەڕاستی نازانین لە چرکەیەکەوە بۆ چرکەیەکی‌کە چی ڕوو دەدا ، بەڵام وا دەنوێنین کە دەزانین.
۸-شیعر مانای شاراوەی نییە، تەنیا مانا کە هێشتا تێی نەگەیوی ڕاست لە بەر چاوتە. تێگەیشتن لە وردەکاری پڕۆقەی دەوێ. خۆێندنەوەی شیعر گرێبەستێکە و تۆ دەبێ وەک هەر شتێکی‌تر یاساکانی فێر بی. بۆ وێنە لێخووڕینی ماشێن یان دروست کردنی کەیک.
۹-وێدەچێ ئاستەم بێ شاعیر لە بێژەری شیعر جودا کەیەوە.شاعیر دایمە دەمامک لێدەدا(کەسایەتی) تەنانەت ئەگەر هەوڵ نەدا دەمامکیش لێدا، بەراوەردی شاعیر و بێژەر ڕەتی دەکاتەوە کە هیچ هێزێکی خەیاڵی شیعر لە دەرەوەی ژیانی ئەودا هەبووە.
۱۰-کاتێک تووشی شتێک دەبی کە وەک "تەوس" دەردەکەوێت، دڵنیا بەوە کە هەر وا بە سانایی گاڵتەی بێژەر یان بێباوەڕی خۆت نییە.
۱۱-"خوێندنەوە بۆ چێژ " ئەوە دەگەیەنێ "خوێندنەوە بۆ ناخۆشی" یان"خوێندنەوە بۆ ژان" یش هەیە. هەموو خوێندنەوەیەک دەبێ چێژبەخش بێ: وەک سێکس، خۆشێکەی بە ڕادەیەکی کەمە یان زۆر، بەڵام لە کۆتای دا خۆشی تەنیا خاڵ نییە.
درێژەی هەیە...
@soleymanmukoryani
Reading a Poem: 20 Strategies
A guide for the perplexed
By Mark Yakich
The Atlantic
Mark Yakich teaches creative writing at Loyola University New Orleans and edits New Orleans Review. His most recent poetry collection is The Importance of Peeling Potatoes in Ukraine
At one time or another, when face-to-face with a poem, most everyone has been perplexed. The experience of reading a poem itself is as likely to turn us off, intellectually or emotionally, as it is to move us. Unless patronized by celebrities, set to music, accompanied by visuals, or penned by our own children, poems do a terrible job of marketing themselves. All those ragged lines and affected white spaces make them appear as though they should be treated only as pieces of solemn art. Look but don’t get too close, and definitely don’t touch.
But what if the fine art of reading poetry isn’t so fine after all? What if the predicament about poems is precisely our well-intentioned but ill-fitting dispositions toward reading them?
بیست ستڕاتیژی بۆ خوێندنەوەی شیعرێک
ڕێنماییەک بۆ ئەوانەی شیعر دەخوێنەوە و سەرەگێژە دەگرن
لە لایە مارک یاکیچ‌‌ەوە
سەرچاوە ئاتڵانتیک
وەرگێڕانی سولەیمان موکریانی
مارک یاکیچ لە زانستگای لۆیۆلای نیو ئوڕلین وانەی نووسەری داهێنەر دەڵێتەوە و هەڵەچنیش دەکا بۆ نیو ئۆڕلین ڕێڤیو. دویین کۆمەڵە شیعری بریتییە لە گرینگی پاکردنی هێڕەڵماسی لە ئۆکڕاین.
کاتێک لەگەڵ شیعڕێک ڕوبەڕوو دەبنەوە زۆربەی هەرەزۆریان سەریان لێ دەشێوێ.
ئەزموونی خویندنەوەی شیعر بۆخۆی لەوانەیە ئەوەندەی هزر و سۆزداریمان دادەمرکێنێ ئەوەندەش وە جمووجۆڵمان خا.مادام لە لایەن کەسانی نێوبەدەرە پاڵپشتی کرێن، مۆسیقاو دیمەنیان بۆ داندرێ،یان لە لایەن منداڵانی خۆمانەوە نووسرابن،دەنا شیعرەکان بازاڕێکی باش بۆخۆیان دەستەبەر ناکەن.هەموو ئەو هێڵە ناڕێک و بۆشاییە سپییە شوێن دانەرانە وا دەکا ، هەرچۆنێک بێ وا دەرکەوێ ، دەبێ ئەوان وەک پارچە هونەرێکی فەرمی هەڵسوکەوتیان لەگەڵ بکرێ.چاوی لێکە و بەڵام زۆری لێ نزیک مەبەوە و بە دڵنیاییەوە دەستیشی لێ مەدە.
بەڵام ئەگەر لەگەڵ هەموو ئەوانەش هونەری جوان خوێندنەوەی شیعر باش نەبێ چ ڕوو دەدا؟ ئەگەر کێشەی شیعر حەزی نیازپاکی بەڵام نابەجێی ئێمە بێ بۆ خوێندنەوە چ دەبێ؟
دڕێژەی هەیە.....
@soleymanmukoryani
کەش و هەوا
سەرەتای تەم، کوای؟
بە دیار نادیارەوە، لێ
سارد نەبوومەوە
تا داییسێ چرایەک
تۆش نیگایەک داچێنە،
کەشێتی.
دوا مژێ جگەرەکەمە و
هەڵدەگرمەوە خەونی ڕژاوم
ڕێیەکی سەخلەت
بێ تۆم و تەنیا
بڕۆم دەترسم نەتبینمەوە
نەڕۆم درنگە
دەستی شکاوم
زەینێکی ئاسمان دەدەم
دەڕوانمە هەواڵی
کەش و هەوا
بە دوا تەمی ڕێگایە ڕا
سبەی و داهاتوو وایە
لە چیاکان دەبارێ
هەور و بایە لە شارەکان و
هەوای مەند دەورووژێنێ
پلەی گەرمی دێتە خوارێ
تکایە!
دوورکەونەوە
لە بەستێنی ڕووبارەکان
سەرەتای تەمە و
دادەپۆشن ڕێ
خەونی وەریوم و گەڵای ڕژاوت.
سولەیمان موکریانی
۱٤۰۲/۷/۱۳
@soleymanmukoryani
بیرەوەری
ساڵی هەفتا و سێ یان هەفتا و چواری کۆچی هەتاوی بوو، لە دەبیرستانی چاردەی خورداد دەمان خوێند.
خدرئاغاش لەوێ بوو، قسەخۆش و گاڵتەچی ، دایمە دە پازدە نەفەری تێ‌ئاڵابوو. کەواوپاتۆڵی مرادخانی لەبەر دەکرد و و کڵاوپێچی ڕیشۆداری لە سەر دەنا. لە نێو ئەو هەمووە دەم ڕووت و سەر ڕووتە دا قەڵافەتێکی کوردانە و جوانی هەبوو.
ڕۆژێک یەک لە مامۆستاکان نەهاتبوو
کا خدر هاتە سەر پۆل و دەست کرا
بە قسەی خۆش و گاڵتە و پێکەنین.
باس هاتە سەر ئەوەی کە دەتانەوێ لە داهاتوو دا چ کارە بن.
لە ڕێزی پێشەوە ڕا دەستی پێکرد و هەر
کەسە و ئاوات و کاری داهاتووی خۆی
دەگوت تا گەیشتە ڕەحمەت، کا خدر
گوتی: دەی تۆ دەتەوێ چکارە بی.
گوتی: من دەمەوێ لە میکڕۆب ناسی دا
درێژە بە خوێندن بدەم.
کا خدر چاوێکی لێ کرد و گوتی: حەح،
هیچ نەماوە دەچی بەلای گەڵوقوونی
میکڕۆبەوە. ئیتر بوو بە فڵقوهۆڕ و
پێکەنینێک نەبێتەوە.
@soleymanmukoryani
لەسەرخۆ ئەی ئەوینی من
ئەگەر بەفر لەسەر هەموو کێوەکان ببارێ
ئەگەر بۆران هەموو لوتکەکان داپۆشێ
ئەگەر بادەوە هەموو ڕووناکییەکان هەڵلووشێ
لەسەرخۆ
ئەی ئەوینی ئاگرینی من
ئەی ئەوینی تۆ میراتی سبەینێکان
لەسەرخۆ بە
ئێستا
تەنانەت ئەگەر لەسەرمان ببمە خۆڵەمێش
تەنانەت ئەگەر لە پەشۆکاوی هەڵلەرزم
کاتی لە ئامێز گرتنی تۆ هیوایە
بە حەزەوە هاوار دەکات هیوا
هاوسەنگەری ئەوینە دڵ و
ڕسکاندنی ئەوین
چ کارێکی پڕ شکۆیە
ڕەنجی هەزاران ساڵە و
هەڵپەی داهاتوو
سیپاڵی پڕ لە ڕەنگ و نەخش
یانی کردوکۆ
یانی دڵم
پێشکەش دەکەم بە تۆ
ئەی ئەوینی ئاگرینی من
ئەی ئەوینی تۆ میراتی سبەینێکان
خێرا
بێ ترس
لەسەرخۆ بە.
شیعری ئایتین مۆتلۆ
وەرگێڕانی سولەیمان موکریانی
@soleymanmukoryani
ئەوین بە واتایەکی تر
تا ئێوارێ
تۆ خەونمی و
چاوت
کە هەڵات
لە چارەنووسی من،
لادەدەم،
لا لەلای
ئاسمانێکی لێڵ و
ئاسۆیەکی ناڕوون
نەوەک
کاروان‌کوژەیە و خەواڵوو
هەر بڕۆم،
نەبێتەوە و
هەر نەبێتەوە تۆ
تۆ لە ڕابردووی من
پڕ واتایەکی بەرینی،
ئەوینی.
تا ئێوارێ
تۆم بەیانی و
چاوت کە هەڵدێ
لە شەوی بێ کۆتاییمان
چرایەک لە دوورەوە داییسێ
دڵنیا نیم ڕێم ون نەکردووە
کە هەوارگەت چۆڵ و خاڵی.
سولەیمان موکریانی
۱٤۰۲/٦/۲٦
@soleymanmukoryani
دوا ماچی کانییەک
ئەگەر بڕۆم،
من هەر بە ڕێی ڕووناکی
ئێوە دا دەڕۆم
شانەی هیوام
لە کەزییەی ئازادی دا بەجێ ماوە
پێکەنینم
لە ماڵۆچکەی خەونێک دابوو
کە ڕووخاوە
دیسان دەبێ گۆچانەکەی
ڕێگای دوورم هەڵگرمەوە
دیسان دەبێ بە ئەوینی
کاتی لاویم
ئەویندارت ببمەوە
گوڵی شیعرم
لە بەرۆکی ئەو کیژە دەم
کە ئاوێنەی باڵانوێنی هەتاوە
ئەگەر بچم
دوا ماچی کانییەک دەکەم
دوا نیگای پەیڤین و لێوێک
درەنگە شەو ڕاشکاوە.
سولەیمان موکریانی
۱٤۰۲/٦/۱۳
@soleymanmukoryani
ئایدا لە ئاوێنە دا
لێوەکانت
بە شەنگی شیعر
بە ئاڵۆش‌ترین ماچەکان دەکاتە
شەرمێکی وا
کە گیانداری ئەشکەوتان بەهرە دەبەن
تا لە سۆنگەی ببنە ئینسان.
گۆنات
بە دوو هێڵی مارودووە،
کە بەدەماری تۆ ئاراستە دەکەن و
چارەنووسی من
کە بەرگەی شەوم گرتووە
بێ ئەوەی لە چاوەڕوانی بەیانی دا
تەیار بووبێتم،
وە کچێنییەکی سەربەرزم
لە سۆزانیگەی دان‌وستان
سەربەمۆر دیسان هێناوەتەوە.
هەرگیز کەسێ وا دڵتەزێن ڕانەبووە بۆ مەرگی خۆی
کە من بەری خۆم دایە ژیان!
وە چاوەکانت ڕازی ئاگرە.
وە ئەوین سەرکەوتنی مرۆڤە
ئەو کاتەی دەچێتەوە شەڕی چارەنووس.
باوەشت
تۆزە جێیەک بۆ ژیان
نەختە جێیەک بۆ مردن
وە ڕاکردن لە شار
کە بە هەزار قامکی ڕادێراو
بە بێ‌حەیایی
پاکی ئاسمان تۆمەتبار دەکا.
کێو بە یەکەمین بەردەکان دەست پێدەکا و
مرۆڤ بە یەکەمین ئازارەوە.
لە من دا بەندییەکی غەدار بوو
کە خووی بە زڕەی زنجیرێ‌وە نەدەگرت
یەکەم نیگات سەرەتای من بوو.
تۆفانەکان
لە هەڵپەڕینی مەزنی تۆدا
بە شکۆوە
شمشاڵێک ڵێدەدەن.
وە هەتاوێکی تاهەتایی
لە گۆرانی دەمارەکانت دا دەکەوێ.
لێم گەڕێ وا لە خەو هەستم
کە کۆڵانەکانی شار
بزانن لێرەم.
دەستەکانت ئاشتین و
هاواڵێکن یاریدەدەر
تا دوژمنایەتی
لە بیرچێتەوە.
هەنییەت ئاوێنەیەکی بەرزە
ڕووناک و بەرز،
کە حەتەوانان لێی دەڕوانن
تا بزانن بە جوانی خۆیان.
دوو باڵندەی بێ ئۆقرە لە سینەتا دەخوێنن
هاوین لە کام ڕێگاوە دەگاتێ
تا تینوێتی وام لێبکا
هەست بە فێنکی هەموو ئاوەکان بکەم.
تا لە ئاوێنە دا دەرکەوی
تەمەنێکی درێژ لێم ڕوانیوە
دەریاکان و گۆلاوەکان فرمێسکی گریانی منن
ئەی پەری شێوەی لە قالبی مرۆڤا
کە پەیکەرت تەنیا لە ژیلەمۆی ناڕاستی دا ناسووتێ!
لێرەبوونت بەهەشتێکە
کە ڕاکردن لە دۆزەخ دەسەڵمێنێ
دەریایەکە من لە خۆی دا نوقم دەکا
تا لە هەموو درۆ و تاوانێک
پابمەوە.
وە بەیانی بە دەستەکانت وەخەبەردێ!
شیعری ئەحمەد شاملوو
وەرگێڕانی سولەیمان موکریانی
@soleymanmukoryani
ئەوینی من و ڕێگایەک
بە هەر ڕەنگێ
بنووسم چاو، چاوت ڕەشە
لە هەر وەرزێ
بڵێم قژت، شۆڕابەیە و هەور و بایە
وڵاتی من ئەوینێ بوو
پەساپۆرتێکت نەدامێ
ئەوینی من ڕێگایەک بوو
چەندی بڕۆم بێ کۆتایە
پاییز نەبێ
بە هەر وەرزێکا بڵێی دێم
وەرین خەونەکانم دەبا
ڕۆیین نەبێ
بە هەر ڕێیەکا بڵێی دێم
دووری وایە ناخم دەخوا
سولەیمان موکریانی
۱٤۰۲/٥/۱۹
@soleymanmukoryani
دیاری
من باسی ئەوپەڕی شەو دەکەم
دومایی تاریکی و
باسی ئۆخری شەو دەکەم
ئەی دلۆڤان
ئەگەر هاتێ ماڵەکەم چرا بێنە و
دەلاقەیەک کە لەوەوە
بڕوانمە قەوغایی کۆڵانێکی بەختەوەر
شیعری فرووغی فەڕووخزاد
وەرگێرانی سولەیمان موکریانی
@soleymanmukoryani
چاوەکانت و ڕێیەکی دوور
چاوەکانت،
بەس لە چاوت دەچن و بەس
تا ئەستێرە و شەوێکی‌تر
ڕێی ئاسمان و
دەریایەکی دوورم، نیشان دەدەن
دەستەکانم،
هەر لە دەستت دەچن و هەر
تا کوشین و پەلەپیتکە
ڕێی باوەشت و سێرەی
بەستێنێکی شێت، دەگرنە بەر
لێوت، پەیڤ و سوور
پەیڤی نیشتمان
پەیڤم، شیعر و ماچ
ماچی ئێواران
"ئێوارەیە وا سووری کە لێوت بۆ
شەقامی تازە...."٭
دەڕوانم.....
لە پێشم دا
چاوەکانت و ڕێیەکی دووری بێنازە.
سولەیمان موکریانی
۱٤۰۲/٥/۳
٭ کەڵکم لە بەیتێکی مامۆستا گۆران وەرگرتوە
ئێوارەیە وا هەڵگرە سا گۆزەیی تازە
@soleymanmukoryani
چۆل
شیعر و خوێندنەوە: سولەیمان موکریانی
@soleymanmukoryani
گڵ نێوی باڵندەیەک بوو
بە نێوی ئاو و خاک
کە دەبنە یەک
وە ئاور و با.
گڵ نێوی باڵندەیەک بوو
لە ئاور دا بووە سواڵەت
وە با بردی بەرەو ئاسمان و
لە نیوان مانگ و رۆژ دا
ماڵی دایە.
گڵ نێوی باڵندەیەک بوو
بە بارانەوە گەڕاوە زەوی و
دیسان بۆوە بە ئاو
دیسان بۆوە بە خاک.
گڵ نێوی باڵندەیەک بوو
نە لە ئاسمان
نە لە زەوی
جێگایەک،
گڵ ئەمن بوو وم.
شیعری لەیلا فەرجامی
وەرگێڕانی سولەیمان موکریانی
@soleymanmukoryani
با لە بەرزیتەوە
تەنیا جارێک
تۆ خەون بەو، بە
با ئاڵای ئەو خۆشەویستیەت
لێ... لێ هەڵدەم.
تەنیا جارێک
تۆ تەون بەو
با کیژی دە دەست ڕەنگینێ
تێیدا بچنن
نەخش، نەخشی ئەوینێ.
دەیان کەڕەت
تا نزیک ترۆپکێ چووین و ...
چ دەبێ!
چیا بی
با لە بەرزیتەوە بڕوانمە خرۆشی
ڕووباری داوێنت، داوێن
ئەز دەمێکە ئەویندارم، کیژێ.
سولەیمان موکریانی
۱٤۰۲/۳/۲۷
@soleymanmukoryani
12. A poem can feel like a locked safe in which the combination is hidden inside. In other words, it’s okay if you don’t understand a poem. Sometimes it takes dozens of readings to come to the slightest understanding. And sometimes understanding never comes. It’s the same with being alive: Wonder and confusion mostly prevail.
13. Perform marginalia. Reading without writing in the margins is like walking without moving your arms. You can do it and still reach your destination, but it’ll always feel like you’re missing something essential about the activity.
14. There is nothing really lost in reading a poem. If you don’t understand the poem, you lose little time or energy. On the contrary, there is potentially much to gain—a new thought, an old thought seen anew, or simply a moment separated from all the other highly structured moments of your time
15. Poetry depends on pattern and variation—even non-linear, non-narrative, anti-poetic poetry. By perceiving patterns and variations on those patterns, your brain will attempt to make order out of apparent chaos. “Glockenspiel,” “tadpole,” and “justice” have ostensibly nothing to do with each other, and yet your brain immediately tries to piece them together simply because they are there for the apprehending.
۱۲-شیعرێک دەتوانێ هەستی یەغدانێکی داخراوت پێ بدا کە کلیلەکەی لە نێو خۆی حەشار دراوە.بە واتایەکی‌تر قەیناکە ئەگەر لە شیعرێک حالی نەبی. جاری وایە بچوکترین تێگەیشتن دەیان جار خوێندنەوەی دەوێ. وە جاری وایە هەرگیز لێی حاڵی نابی.زیندوو بوونیش هەر وایە زیاتر سەرسووڕمان و سەرلێشێواوی زاڵە.
۱۳- پەڕاوێز نووسی بکەن. خوێندنەوەی بێ نووسین لە پەڕاوێز دا وەک ئەوە وایە بە ڕێ دا بڕۆی و باسکت ڕانەوەشێنی. دەتوانی وا بکەی و هێشتا بە ئامانج بگەی، بەڵام دایمە هەست دەکەی شتێکی گرینگت لە چالاکیت دا لە دەست داوە.
١٤-ئەوەی ڕاست بێ لە خوێندنەوەی شیعر هیچ لە دەست نادەی، ئەگەر لێی حاڵی نەبووی، بڕێک کات و وزەت دەچێ. بە پێچەوانەوە زۆر شتیش هەیە بۆ وەدی هاتن- بیرۆکەیەکی نوی، بیرۆکەیەکی کۆن کە سەر لە نوێ دەی بینێوە، یان سادەتر چرکەیەک لە چرکەساتە زۆر ڕێکوپێکەکانی کاتت جودا دەکەیەوە.
۱٥-شیعر پێوەندی بە شێواز و فرەچەشنیشەوە هەیە -- تەنانەت شیعری نا-هێڵی، نا-گێڕانەوەیی، دژە شعریش. بە تێگەیشتن لە شێواز و فرەچەشنی ئەو شێوازانە، مێشک هەوڵ دەدا سەقامگیرییەک لەو ناسەقامگیرییە ڕواڵەتیانە دروست بکا. " گڵاک‌اشپیل(ئامێرێکی موسیقی)، "تادپۆل (بێچوی بۆق)" ، "دادپەروەری" بە ڕوواڵەت پێوەندییەکیان پێکەوە نییە، ئێستاکەش مێشک هەوڵ دەدا بە خێرایی و بە سانای لە پەنا یەکیان دانێ لەبەر ئەوەی دەیەوێ لێیان تێبگا.
درێژەی هەیە...
@soleymanmukoryani
1. Dispel the notion that reading poetry is going to dramatically change your life. Your life is continually changing; most of the time you’re simply too busy to pay enough attention to it. Poems ask you to pay attention—that’s all.
2. When you read a poem, especially a poem not meant to be a “spoken word” poem, always read it out loud. (Never mind what they said in grammar school—to subvocalize so that you won’t bother your peers.) Your ear will pick up more than your head will allow. That is, the ear will tell the mind what to think.
RELATED STORY
What Is a Poem?
3. Try to meet a poem on its terms not yours. If you have to “relate” to a poem in order to understand it, you aren’t reading it sufficiently. In other words, don’t try to fit the poem into your life. Try to see what world the poem creates. Then, if you are lucky, its world will help you re-see your own.
4. Whether or not you are conscious of it, you are always looking for an excuse to stop reading a poem and move on to another poem or to do something else entirely. Resist this urge as much as possible. Think of it as a Buddhist regards a pesky mosquito. The mosquito, like the poem, may be irritating, but it’s not going to kill you to brave it for a little while longer.
5. People will tell you there are two kinds of poems: the “accessible poem” whose intent and meaning are easy to appreciate, and the “obscure poem” whose intent and meaning are difficult to appreciate. It’s up to you how hard you want to work.
۱-ئەم تێڕوانینە وەلانێ کە شیعر بە شێوەیەکی بەرچاو ژیانت دەگۆڕێ. ژیانت بەردەوام لە گۆڕان دایە؛ساکارە ، زۆربەی کات بە هۆی سەرقاڵی ناتوانی ئاوڕێک لە ژیانت بدەیەوە. شیعر پێت دەڵێ سەرنج بدە --- هەمووی هەر ئەوندەیە.
۲-کاتێک ئێوە شیعرێک دەخوێننەوە بە تایبەت شیعرێک کە "قسە شیعر"٭ نەبی دایمە بە دەنگی بەرز بیخوێننەوە(گوێ مەدەنە بڕیاری قوتابخانە کە دەڵێ بۆوەی هاوتەمەنەکانتان ئازار نەدەن لە بن لێوەوە بیخوێننەوە) گوێ زیاتر لەوەی سەر ئیزنی دا ، وەردەگرێ. ئەوەیە کە گوێ بە زەین دەڵی چۆن بیر بکاتەوە.
داستانی پێوەندی‌دار
شیعر چییە؟
۳-کاتێ چاوت بە شیعرێک دەکەوێ هەوڵ بدە لە سەر مەرجەکانی ئەو بی نەک خۆت. ئەگەر پێوەندی بە شیعرێکەوە دەکەی و لێی تێناگەی، ئەوە بە ڕادەی پێویست نەتخوێندۆتەوە. بە واتایەکی‌تر هەول مەدە شیعرەکە لەگەڵ ژیانی خۆت بەراوەرد کەی. هەوڵ بدە ئەوە ببینی شیعر چ دنیایەک دروست دەکا. دوایە ئەگەر شانست بوو ، دنیای شیعر یارمەتییت دەدا دنیای خۆت ببینێوە.
٤-چ بزانی یان نا دایمە لە بیانویەک دەگەڕێی تا لە خوێندنەوەی شیعرێک ڕاوەستی و بچێ سەر شیعرێکی‌کە یان کارێکی‌کە بکەی. تا بۆت دەکرێ لەگەڵ ئەو حەز و ویستەت بەربەرەکانی بکە. وەک بووداییەک بیر بکەوە کە سەیری مێشوولەیەکی بێزارکەر دەکا.مێشولە ، وەک شیعر ڕەنگە ئازارت بدا بەڵام ناتکوژێ کە بۆ ماوەیەکی بڕێک زیاتر ئازایەتی بنوێنی.
٥-خەڵک پێت دەڵێن کە دوو جۆر شیعر هەیە: شیعری "خۆ به دەستەوەدەر" کە مانا و مەبەستەکەی سادەیە بۆ نرخاندن، وە "شیعری لێڵ" کە مانا و مەبەستەکەی دژوارە بۆ نرخاندن. ئیدی ئەوە پێوەندی بە تۆوە هەیە چەندی خۆ بۆ ماندوو کەی.
٭ spoken word = شعر گفتاری ، قسە شیعر
درێژەی هەیە...
@soleymanmukoryani
لە بیری کە
لە بیری کە
نەمانزانی بۆوەی بگەینە دەریایەک
ڕووبارێک بدۆزینەوە ---- با بمانبا
لە بیری کە
ئێمە تەنیا ڕێبوارێک بووین
رێ جێی هێشتین
بێ دڵداری
یەکتریمان نەدیتەوە.
لە بیری کە
ئێمە تەنیا هاوارێک بووین
لە گەرووی با دا خنکاین و
لە تێلی تار دا پساین و
نەبیسراین و بڕایەوە.
لە بیرم کرد
گزینگی دا یادی پیرۆز
دوایین ئەستێرە ڕاخوشی
لەولا شەمیش کوژایەوە.
سولەیمان موکریانی
۱٤۰۲/۳/۱٥
@soleymanmukoryani
