2780
Канал пра гістарычную архітэктурную спадчыну Беларусі і не толькі. Наш чат: https://t.me/spadczynachat Бот зваротнай сувязі: https://t.me/spadczyna_szepat_bot Чат пра могілкі: https://t.me/mohilki
Лекцыя краязнаўца Вадзіма Зелянкова «Як пераназывалі мінскія вуліцы: гісторыя, філалогія, логіка»
#Мінск #тапаніміка
https://www.youtube.com/watch?v=kJlM0T0Dek4&list=WL&index=1
Цісні лайк, калі хочаш, каб усе блядскія дрэвы ў горадзе зрабілі тамі ж прыгожымі. Не дамо засмечваць нашыя вуліцы лісцем!
#мінск
Будаўніцтва будынка архітэктурнага факультэта БНТУ ў канцы 1970-х гг. (фота)
Не ведаю за што яго любілі сакурснікі, як па мне дык больш мярзотнага збудавання ў Мінску няма. Па-першае, размешчаны ў срацы свету, калі я вучыўся ўжо было метро, але таксама трэба было праехаць праз увесь горад, а калісьці метро канчалася на Усходзе і трэба было яшчэ даязджаць на наземным транспарце. На маю думку ў маладых архітэктараў мусіць выхоўваць густ тая прастора, у якой яны вучацца. Я не разумею чаму можна было навучыцца паміж МКАД, лесапаркам і балотам... І гэта толькі звонку.
Унутры халодныя велізарныя холы з суцэльным шкленнем на першым паверсе. Шмат шкла, але заўсёды цёмна і холадна, бо будынак галоўным фасадам арыентаваны на поўнач, ніводны прамень святла туды не трапляў. У будынку не працавалі (і ніхто не памятае каб працавалі) эскалатары, якія стаялі проста зашытыя гіпсакардонам. Ліфты не хадзілі на наш паверх, таму даводзілася цягаць драўляныя планшэты 1х1 м з тоўстымі рамамі па лесвіцы.
А паверх... Найгоршае, што можна прыдумаць у грамадскім будынку гэта калідорная сістэма з двухбаковым размяшчэннем памяшканняў. Гэта заўсёды цёмны і клаўстрафабічны шланг, як у фільмах жахаў. 15-ы корпус БНТУ тут пераплюнуў усіх, даўжыня яго калідора складае каля 100 метраў. Тут на паверхах няма ніводнай рэкрэацыі, дзе можна проста пастаяць адпачыць, пагрэцца на сонейку, паглядзець за акно.
Мы яшчэ засяліліся ў корпус, калі ў ім актыўна ішла рэканструкцыя. Былі разламаныя карабы паветранага ацяплення, якое ніколі як след не працавала. Мы маглі паглядзець праз гэтыя дзіры ўверх ці ўніз на некалькі паверхаў. Вокны былі новыя, але ўстаўлены так, што можна было прасунуць пару пальцаў на вуліцу. Паўсюль будаўнічая разруха. Мы займаліся ў кофтах, куртках, пальчатках і вельмі часта бегалі купляць гарачы чэфір у смярдзючыя буфеты пад параднай лесвіцай - толькі аб яго ў корпусе можна было пагрэць рукі.
Я паспеў адвучыцца 7 гадоў і нават папрацаваць у кампаніі, якая ўзялася зрабіць другі заход у рэканструкцыі гэтага корпуса. Але мінула больш за 15 гадоў, а 15-корпус дагэтуль незавершаны.
Я быў вельмі шчаслівы, калі нас перавялі ў "загоны" ў галоўны корпус БНТУ. Было цесна, але само месца і добра размешчана, і дыхае гісторыяй, і разнастайнае па добрай архітэктуры, і рукі не так мерзнуць. Ну і калідоры - прасторныя і светлыя, з вокнамі на вуліцу. А 15-ы корпус трэба знесці і не мучаць архітэктараў, ні маладых, ні тых, хто вымушаны гэтае гаўно рэканструяваць.
Смерць 15-му корпусу!
У 2023 годзе пры будаўніцтве кацельнай на тэрыторыі Дзяржынскай раённай бальніцы пачалі масава выяўляць у зямлі чалавечыя парэшткі.
У адным месцы ўдалося выявіць як быццам цэлае пахаванне — драўляныя рэшткі труны, а ў ім — шкілет. Побач з ім знайшлі таксама элементы, вельмі падобныя да жаночых упрыгажэнняў (на першы погляд, выкананыя з нітак блакітнага колеру, якія, аднак, выдатна захаваліся) і амаль цэлую пару жаночага абутку — чорныя туфлі.
Пісалася, што людзі ляжаць у зямлі пластамі, адзін над адным. Некаторыя людзі знаходзяцца ў вертыкальным становішчы.
Паводле слоў работнікаў, калісьці тут стаяла царква (храм), пры якой хавалі мірнае насельніцтва. Таксама відавочцы разглядаюць яшчэ некалькі версій. Выказваліся здагадкі, што там расстралялі калісьці вязняў гета, якое знаходзілася ў раёне вуліцы Першамайскай.
Апошняе, вядома, выключаць нельга. Але ніякай царквы там дакладна не было, бо там былі евангельскія могілкі. Гэта бачна пры накладанні на сучасныя спадарожнікавыя здымкі нямецкіх аэрафотаздымкаў і плана 1835 года. Замест царквы - кальвінскі збор на суседнім пагорку. Пры супастаўленні картаў бачна, што кацельную пабудавалі на ўскрайку могілак.
Толькі ўдумайцеся, што ў беларускіх гарадах дагэтуль не ведаюць, дзе былі могілкі! Па беларускім заканадаўстве на іх забаронена любое будаўніцтва, а значыць, што яны мусяць быць нанесены ў праектах дэтальнай планіроўкі. Але многіх з іх няма.
П.С. За адно двор ("замак Койданаў") нанёс.
#могілкі #Дзяржынск #фотапараўнанне
Здымкі з амерыканскага архіва дазволілі больш канкрэтна лакалізаваць Гаштольдаву гару ў Койданаве і размяшчэнне кальвінскага збору на ім.
Вядома, што камуністы ў 1950-я гады зрылі замчышча, ад яго застаўся невялікі астатак, які ні да чаго не прывязаны і цяжка суаднесці з гістарычнымі здымкамі. У гэтым астатку бачныя мураваныя фундаменты, што дае многім падставы асацыяваць яго з кавалкам «замка», які атачаў збор. «Замак» у двукоссях, бо натуральна ён не быў умацаваннем ад ворагаў, хутчэй гэтыя сцены баранілі кальвіністаў ад мясцовых «талерантных» беларусаў католікаў/праваслаўных.
Але аэрафотаздымак 1940х гадоў, накладзены на сучасныя спадарожнікавыя здымкі дае іншую карціну: усе замкавыя сцены былі цалкам зрытыя да самай пяты пагорка, , сёння па частцы былых умацаванняў праходзіць выпрастаная траса вуліцы, а той астатак, які невядома якім цудам захаваўся, гэта месца, дзе стаяў кальвінскі збор, а бачныя падмуркі, адпаведна, храмавыя, а не замкавыя.
#Дзяржынск #зборы #археалогія #фотапараўнанні
У свабодны доступ пачалі выкладаць аэрафотаздымкі тэрыторыі Беларусі, якія былі зроблены нямецкімі вайскоўцамі ў 1939-1945 гады. Яны з'яўляюцца часткай велізарнай калекцыі здымкаў тэрыторыі СССР, што трапіла ў ЗША пасля завяршэння вайны. Здымкі доўгі час былі засакрэчанымі, бо выкарыстоўваліся амерыканскай разведкай у сваіх мэтах.
З 2176 нямецкіх аэрафотаздымкаў Беларусі ў каталогу найбольшая колькасць прыпадае на Брэсцкую, Гродзенскую і Мінскую вобласці, але сустракаюцца і асобныя здымкі Віцебскай, Гомельскай і Магілёўскай абласцей.
Карыстацца пошукам на сайце не вельмі зручна, таму нейкі дабрадзей зрабіў слой для гугл-карт (альтэрнатыўны варыянт), на якім сабраны спасылкі на аэрафотаздымкі, даступных зараз на сайце Нацыянальнага архіва ЗША, з прывязкай да мясцовасці, дзе яны зроблены.
А ў вас ў дзіцячым садку былі такія колам пастаўленыя столікі з круглымі дзіркамі і каляровымі крэсламі?
Адгадайце дзе такі дызайн можна пабачыць у Беларусі.
#загадка
26 лютага 2025 года пасля цяжкай і працяглай хваробы памёр архітэктар Барыс Сяргеевіч Косціч.
Нарадзіўся ў 1951 года ў Курску, з дзяцінства жыў у Мінску. Скончыў Беларускі політэхнічны інстытут у 1973 годзе. З 1973 па 2004 год працаваў у інстытуце «Белгоспраект», з 1990 года ўзначальваў творчую майстэрню.
Быў членам Беларускага саюза архітэктараў, Беларускага саюза дызайнераў і Міжнароднага саюза дызайнераў, член-карэспандэнтам МААМ.
Выкладаў у Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў, дзе з 2015 года быў загадчыкам кафедры інтэр'ера і абсталявання.
Адзін з яго знакавых праектаў — Духоўна-адукацыйны цэнтр Беларускай Праваслаўнай Царквы і Акадэмія імя Святога Кірыла Тураўскага. Яму ж мы абавязаныя тым выглядам Зыбіцкай вуліцы якога не хацелі...
#асобы
У авальным кабінеце Белага дома ёсць двое сакрэтных дзвярэй. Як думаеце, у якія патаемныя памяшканні яны вядуць?
Насамрэч нічога сакрэтнага ў іх няма, яны проста замаскіраваны пад сцяну, каб захаваць нейкую прастату і цэльнасць інтэр'ера.
Левая - асноўны ўваход з калідора. Архітэктурна аформленыя дзверы з таго ж боку насамрэч вядуць у дапаможныя памяшканні, працоўны кабінет і абедзенную залу прэзідэнта.
Правыя схаваныя дзверы вядуць у кабінет сакратара прэзідэнта ЗША. У іх ёсць адзін сакрэт - вочка, праз якое сакратар можа падглядаць за тым, што адбываецца ў Авальным кабінеце.
Што характэрна, Трам не толькі завесіў кожны сантыметр сцен Авальнай залы карцінамі (пры Байдэне было ўсяго пяць), відаць, змагаючыся са сваім horror vacui, але нават на схаваныя дзверы павесіў люстэркі, закрыўшы нават сакратару магчымасць падглядаць за ім.
У Віцебску з'явіўся помнік каморніку. Скульптура пастаўлена перад уваходам у Віцебскдзіпразем у гонар 55-годдзя стварэння праектнага інстытута. Скульптар — Аляксандр Гвоздзікаў.
Каморнікі адны з нешматлікіх спецыялістаў, якіх рыхтавалі ў Беларусі ў часы Расійскай імперыі. Вышэйшыя навучальныя ўстановы былі закрыты, але працавала Горацкае каморніцка-земляробчае вучылішча.
#Віцебск #помнікі
Праект рэканструкцыі Барысаглебскай (Каложскай) царквы ў Гродне, выкананы Паўлам Пакрышкіным. Яго ў 1914 годзе разглядаў Святы Сінод.
Фота: Дзяржаўны навукова-даследчы музей архітэктуры імя А. В. Шчусева
#Гродна #цэрквы
У Расіі з 1 сакавіка ўрад пазбавіць археалагічныя помнікі і некропалі права на ахоўныя зоны. Яны замінаюць забудоўшчыкам будаваць ушчыльную да старажытнах гарадзішчаў
Пастанова, прынятая яшчэ ў снежні 2024 года, закране падземныя і падводныя аб'екты, памятныя месцы, некропалі, манументы і мемарыяльныя кватэры. Цяпер яны будуць ахоўвацца строга ў сваіх межах, без прылеглых тэрыторый.
Пад удар трапляюць Рурыкава гарадзішча ў Ноўгарадзе, курганы ў Гнёздаве пад Смаленскам, месца дуэлі Пушкіна на Чорнай рэчцы, Бутаўскі растрэльны палігон і Мамаеў курган, любыя сярэднявечныя валы і запаведнікі на месцы археалагічных аб'ектаў.
Новая пастанова дазваляе будаўніцтва ўшчыльную да гэтых аб'ектаў - цяпер там могуць з'явіцца як шматпавярховыя жылыя комплексы, так і заводы.
Актывісты аховы спадчыны звяртаюць увагу на тое, што пастанова супярэчыць расійскаму закону аб ахове помнікаў.
Праз пару гадоў чакайце тое ж і ў Беларусі :) Дурны прыклад заразлівы.
#археалогія #Расія
Як выглядае рэканструкцыя гаспадарчага комплексу ў Лошыцы
Крыніца
#мінск #рэканструкцыя #прамысловаяархітэктура
На Княскай вежы захаваліся фрагменты ваконных арачных праёмаў спічастага абрысу. А цэгла ў арках лякальная - са скошаным кутом.
Аркі добра паказаныя на замалёўках Браніслава Тамашэвіча 1897 г.
Крыніца
#Крэва #замкі #дэталі
Мінгарвыканкам адказаў на зварот наконт земляных работ уздоўж яўрэйскіх могілак у Мінску, у выніку якіх з зямлі былі вынятыя яўрэйскія надмагіллі і фрагменты могілкавай брамы.
Паводле прадастаўленай чыноўнікам Інстытутам гісторыі інфармацыі могілкам XIX - першай паловы XX стст. не надаецца статус помніка археалогіі. Цікавае сцвярджэнне, якое супярэчыць палажэнням Кодэкса аб культуры.
Агляд археолагамі Інстытута адвала грунта, а таксама профіляў траншэі, паказаў адсутнасць культурнага слою (такое магчыма ў горадзе?), чалавечых рэштах і археалагічных знаходак.
Выяўленныя пры работах мацэвы адміністрацыя раёна разам з Міжнародным адукацыйным цэнтрам імя Яганэса Рау плануе размясціць з раней выяўленымі надмагіллямі на поўнач ад месца знаходкі.
Фрагменты мураваных і металічных канструкцый, элементы дэкору брамы адукацыйны цэнтр, якому належаць Гістарычныя майстэрні імя Леаніда Левіна, гатовы размясціць у адноўленым будынку пасля заканчэння рэканструкцыі ў якасці часткі экспазіцыі.
Не закапаюць назад і на тым дзякуй!
Таксама адзначаецца, што ў 2019-2020 гг. неаднаразова паступалі прапановы і абгрунтаванні, відаць, ад Таварыства аховы помнікаў, аб наданні тэрыторыі былых яўрэйскіх могілак статусу гісторыка культурнай каштоўнасці. Але гэтыя прапановы былі адхілены праз неадпаведанасць артыкулам 92 і 93 Кодэкса аб культуры.
#Мінск #могілкі #яўрэйскаяспадчына
Лапідарна геніяльныя персанажы пранікаюць у наш чат, каб абвергнуць нашае абвяржэнне словаў Пазняка пра Лошыцкі яр:
«Пазьняку ня трэба нічога даказваць, бо ён бачыў на свае вочы, як што рабілася там у 80-90-я гады. Не па здымках, а ў рэчаіснасьці.»
«Пра Лошыцкія расстрэлы я даведаўся ў 1988 годзе. Тады ж апытваў людзей у мястэчку Лошыца і запісаў сьведкаў. Але дасьледваньне адклаў на год, бо якраз дасьледваў Курапаты. Калі я 1989 годзе прыйшоў сюды, каб зрабіць разьметку пад археалагічныя раскопкі, то ўбачыў, што велізарны яр засыпаны галечным жвірам ... Дасьледваць археалагічна Лошыцкі яр ужо, практычна, немагчыма. Праўда, я тады адчайна насуперак логіцы спрабаваў з групай моладзі (тагачаснай “Талакой”) пракапаць (наўгад) галечны жвір. Але не ўдалося.»
У фэйсбуку нагадалі пра адну важную рэч з Ішкалдскага касцёла, пра якую, як мне здавалася, ужо тут пісаў, але адшукаць допіс не атрымала. Што ж, прыйдзецца распавесці яшчэ раз пра інтэр'ерныя роспісы, пра якія мала хто здагадваецца.
У самым раннім з выяўленых вопісаў касцёла за 1675 г. у апісанні інтэр'ераў адзначана, што яны аздоблены выявамі святых і абразамі, а таксама «старым маляваннем, акураным ад агню непрыяцеля». А. Ярашэвіч лічыць, што фрэскі на сценах касцёла напісаны не пазней сярэдзіны XVI ст. Пра тэта сведчыць і адсутнасць фрэсак у храме, які быў узведзены у першам чвэрці XV ст. ва Уселюбе — родавым маёнтку Неміровічаў.
Як вынікае з інвентара Ішкалдскага касцёла за 1782 г., палова фрэсак сцерлася, запылілася, пазелянела ад вільгаці.
Два роспісы, як можна вылічыць у прэзбітэрыі (алтарнай частцы храма), былі замаляваныя беларускім мастаком Эдвардам Паўловічам у 1848 годзе. Гэты малюнак быў апублікаваны польскай даследчыцай Каламайскай-Саед. На першым роспісе пазнаецца ўверсе сцэна унебаўзяцця Дзевы Марыі. Ніжэй - чатыры фігуры па калена, кожны з невялікім нахіленым гербам. Можна выказаць здагадку, што гэта выявы фундатараў. Другі роспіс адлюстроўвае хваставанне Хрыста. Роспісы суправаджаюцца вялікай колькасцю надпісаў, запісаных гатычным шрыфтам
Не выключала, што рэшткі манументальнага жывапісу яшчэ захаваліся пад слаямі пазнейшай пабелкі.
Такія роспісы не тое, каб рэдкасць у якіх-небудзь ганзейскіх нямецкіх гарадах, але нічога падобна больш нідзе на тэрыторыі сучаснай Беларусі не вядома. Адзінай блізкай аналогіяй з'яўляюцца роспісы гатычнага бернардзінскага касцёла Святых Францыска і Бернарда ў Вільні. Але ў Ішкалдзі не бачна такіх характэрных вялікіх стужак, як у Вільні.
Абсалютна не зразумела, чаму столькі ўвагу надаецца Сынкавічам і Малому Мажэйкаву, але Ішкалдзь застаецца па-за ўвагай. Ці не таму, што каталіцкі храм?
#Роспісы #інтэр'еры #Ішкалдзь #Вільня
Як выглядае аднаўленне пабудоў гаспадарчага двара лошыцкай сядзібы. Нагадаем, што летась многія гістарычныя будынкі былі знесены да падмуркаў і цяпер аднаўляюцца з нуля. Вонкавы рад муроўкі адной з пабудоў выкананы з цэглы, якая засталася пасля дэмантажу аўтэнтычнага папярэдніка.
#аднаўленне #сядзібы #лошыца #мінск
Так, гэта канферэнц-зала ў Мірскім замку, дызайн якой распрацаваны Дзмітрыем Бубноўскім. Многія абураліся ліфтам у старажытным будынку, але я дагэтуль не магу паверыць у тое, што ў замку ёсць гэта.
#адгадка #дызайн #Мір #замак
Так званы Лошыцкі яр на нямецкіх аэрафотаздымках часоў вайны. Ніяк не абгароджаная тэрыторыя ў чыстым, без дрэваў полі - зусім не падобна да тых прылескаў і закрытых палігонаў, дзе звычайна забівалі людзей НКУСаўцы падалей ад людскіх вачэй. Яшчэ адзін довад у капілку таго, што ў гэтым месцы не было расстрэлаў.
#фотапараўнанні #Мінск #Лошыца
Павага да гісторыі па-беларуску: «София шлюха» і сметніца ў неагатычнай каплічцы
Атрымаў адказ ад Слуцкага райвыканкама наконт жудаснага стану гістарычных могілак у Слуцку, калі коратка — ахоўваць не збіраемся, бо не гісторыка-культурная каштоўнасць.
Гарадскіх могілках Слуцка - адзін з цікавейшых некропаляў Міншчыны і адна з найважнейшых гістарычных славутасцяў горада, на жаль, знаходзіцца ў занядбаным выглядзе. Вялікая колькасць старых пахаванняў закінута і заросла кустоўем. Асобныя надмагіллі завалены раслінным смеццем і толькі часткі помнікаў тырчаць з-пад кучаў перагнілага лістоўя. Некаторыя надмагіллі перакулены. Пры тым на некропалі знаходзяцца надмагіллі даволі высокага мастацкага ўзроўню.
Надмагілле сям'і Вайніловічаў, дзе ў тым ліку пахаваны і дзядзька Эдварда Вайніловіча, будаўніка Чырвонага касцела, мае адносна добры стан, але абеліск нахілены, ён можа паваліцца і разбіцца.
Другі важны помнік знаходзіцца ў глыбіні каталіцкай частцы. Ен уяўляе з сябе чыгунную каплічку ў гатычным стылі з крыжам наверсе. Помнік занядбаны, але больш за тое, унутры капліцы навалена смецце (у асноўным бутэлькі з-пад піва), а на помніку фарбай напісаны мацюкі. Побач з гэтым помнікам ляжыць на зямлі дастаткова высокая чыгунная калона-надмагілле 19-пачатку 20 ст.
У занядбаным выглядзе знаходзіцца сектар,дзе пахаваны пратэстанты (перад яўрэйскім сектарам). Нямала паваленых і занядбаных надмагілляў. Сярод іх напрыклад чыгуннае надмагілле Антонія Астаховіча – удзельніка вайны 1812 г. і пратэстанцкага дзеяча.
Такі важны гістарычны помнік для Слуцка мусіў бы даглядацца, а частка найважнейшых помнікаў, як надмагілле Вайніловічаў, Люцыны Орды, чыгунная неагатычная капліца, генералаў Мевеса, Сымановіча, Цісторава, — увогуле мець статус гісторыка-культурнай каштоўнасці. Некропаль таксама патрабуе перапісу дарэвалюцыйных надмагілляў (пакуль яны яшчэ на месцы), бо гэтая інфармацыя важная для вывучэння гісторыі горада і генеалогіі.
Смецце і лісце абяцаюць прыбраць. А вось ахоўваць гістарычныя помнікі (ад вандалаў і ад камунальнікаў) і тым больш праводзіць іх інвентарызацыю мясцовыя ўлады не збіраюцца.
#слуцк #могілкі #непомнік
Разрэз гарадскіх сцен Пампеяў. Як думаеце, навошта гэта схіл і з якога боку сцяны ён насыпаўся?
#загадкі
Да 2030 года плануюць знесці тры гістарычныя вёскі ў межах Мінска - Шэйпічы, Сталовую і Дворышча ўздоўж Свіслачы. Знясуць больш за 100 прыватных дамоў. Гэта вынікае з праекта дэталёвай планіроўкі раёна, які вынесены на грамадскае абмеркаванне. На іх месцы плануюць зрабіць паркавую зону. Выказацца супраць можна да 3 сакавіка 2025.
Знішчэнне гэтых вёсак прывядзе да страты гістарычных тапонімаў. Сталовая (у значэнні стол менскага войта) ўжо існуе толькі на старых картах, але назвы астатніх дзвюх вёсак пакуль захоўваюцца ў назвах іх галоўных вуліц - вуліцы Шэйпічы і вуліцы Дворышчы.
#Мінск #тапаніміка
Алег Дзярновіч паведамляе, што пад заваламі ў Крэўскім замку адшукалі заходні кут трэцяй вежы, як ён яе называе - Свідрыгайлавай. Да нядаўняга часу было прынята лічыць, што ў замка было толькі дзве вежы, але археалагічныя даследаванні аспрэчваюць гэтую інфармацыю.
Крыніца
#замкі #археалогія #Крэва
У Будслаўскі касцёл з рэстаўрацыі вярнулася фігура Езуса Журботнага
Рэстаўрацыя скульптуры 1-й паловы XVII стагоддзя заняла два гады. Пабачыць фігуру ў храме можна будзе падчас Вялікага посту.
крыніца: budslau
У чаце спыталі дзе можна знайсці кнігу пра старыя беларускія цэрквы. Ну самы просты адказ - «Праваслаўныя храмы Беларусі» Кулагіна. Але кнігу ўжо толькі на Куфары знойдзеш. І там больш архітэктурныя апісанні, гістарычнай інфармацыі вобмаль, на адзін радок.
Сапраўдны гістарычны топ гэта кніга «Драўляныя сакральныя помнікі Берасцейшычы» краязнаўцы Валерыя Мароза. Гэта таўшчэзная вялікафарматная кніга, спісаная дробным шрыфтам, змяшчае вельмі падрабязную інфармацыю (прынамсі ў Беларусі ў кнігі ў плане глыбіні няма і не было канкурэнтаў) пра гісторыю праваслаўных храмаў Брэсцкай вобласці са спасылкамі на архіўныя і іншыя крыніцы.
Кніга выйшла ў 2018 годзе, але не бачыў, каб яна стала шырока вядомай публіцы, у тым ліку той, што быццам бы цікавіцца гісторыка-культурнай спадчынай. Людзі больш вядуцца на яркае і добраілюстраванае выданне «Драўлянае хрысціянскае храмабудаўніцтва Беларусі» Тамары Габрусь, у якім літаральна нічога карыснага і новага няма — фактычна гэта фотаальбом з подпісамі, які можна хіба што падарыць камусьці на афіцыйным мерапрыемстве.
Самае смешнае, што гэтая вялікая праца Мароза прадаецца ўсяго за 43,17 руб., а альбом карцінак ад Габрусь за 52,92 руб. Выбар відавочны.
#кнігі
Тое, што каля Віленскага вакзала (цяпер безаблічны Мінск-Пасажырскі) ў Мінску была воданапорная вежа мне было вядома, ну і для эпохі паравозаў без яе б і не абышлося. Але неяк у галаве адклалася, што яна была зусім ніякая, вельмі простая. Ёсць нават пасляваенныя фоткі, якія гэтую думку пацвярджаюць.
Але сёння натыкнуўся ў Фэйсбуку на аэрафотаздымак Віленскага вакзала за 21.07.1941. І вось да свайго здзіўлення пабачыў зусім іншую воданапорную вежу — у стылі цаглянай эклетыкі, з нішамі, машыкулямі і высокай эксэдрай па цэнтры. Дакладна такую ж, якой мы сёння любуемся на Аўтадораўскай вуліцы каля чыгуначнай бальніцы.
Вядомы ледзь не адзіны гістарычны здымак вежа па Аўтадораўскай вуліцы таксама за 1941 год. Дык вось я пачаў параўноўваць сваім натрэніраваным на архітэктурных дробязях вокам і прыйшоў да высновы, што гэта здымак вежы пры Віленскім вакзале, а не той, што захавалася да нашых дзён.
Ва ўсім гэтыя вежы падобныя да ступені змяшэння. Але ёсць адна рэч, якая аб'ядноўвае здымкі 1941 і адрознівае вежу на іх ад вежы на Аўтадораўскай вуліцы. Гэта наяўнасць нішаў на вуглавых гранях. У захаванай вежы нішы ці вокны ёсць на ўсіх гранях, у вежы на здымках - толькі праёмы на пярэдніх і бакавых. Праёмы закладзены, але нішаў няма зусіх - іх не рэалізавалі пры будаўніцтве. Гэта нармальная практыка для тыпавых транспартных праектаў, напрыклад пры будаўніцтве псеўдагатычных паштовых станцый прама рэкамендавалася трохі змяняць выгляд тыпавых праектаў, каб яны не былі аднолькавымі.
Вежа, якую можна бачыць на пасляваенных здымках моцна адрозніваецца па выглядзе. Выглядзе, што яна была або істотна перабудавана, або ўзведзена наноў, а не проста патынкавана. Але і яе знішчылі пасля, і нават сам вакзал не пашкадавалі.
Дарэчы гістарычная выява вежы на Аўтадораўскай усё ж, відаць, ёсць. Фотаздымак не вельмі якасны, але ўсе нішы на месцы. І надбудова ёсць. І вакол анічога, як і мусіць быць на тагачаснай ускраіне горада.
#фотапараўнанні #Мінск #прамысловаяархітэктура
Дом на Міцкевіча, 9 рэканструююць пад краму
Гэта суседні будынак з «Домам з цмокамі» ў Новым Свеце.
Ён стане будынкам адміністрацыйна-гаспадарчага прызначэння, з крамай нехарчовых тавараў і кабінетамі.
Вакол добраўпарадкуюць тэрыторыю: азеляняць, пракладуць дарожкі.
Ацяпленне зробяць ад гарадскіх цепласетак (пераважны варыянт) або ад міні-кацельні (электрычнай, газавай або на біямасе).
📍 Будоўля будзе ў зоне аховы гістарычнай забудовы і водаахоўнай тэрыторыі Гараднічанкі.
📅 Правядуць грамадскія абмеркаванні справаздачы аб уплыве на навакольнае асяроддзе (АУНА):
да лютага 2025 — падрыхтоўка справаздачы АУНА;
да красавіка 2025 — грамадскія абмеркаванні і сход;
да ліпеня 2025 — канчатковае рашэнне па праекце.
📒Будынак выкупіла фірма "Формула вады" ў 2020 г., як і Міцкевіча, 7. Умовы продажу забаранялі разбурэнне, пашкоджанне будынкаў, пагаршэнне іх тэхнічнага стану і навукова неабгрунтаванае змену параметраў, страту канструктыўных і архітэктурных асаблівасцей, пагаршэнне іх успрымання, неабгрунтаваную змену архітэктуры фасадаў. Раней будынкі, якія лічацца сімваламі раёна ўнікальнай гарадской драўлянай забудовы Новы Свет, хацелі зносіць, але гараджане пратэставалі.
У чаце пішуць, што ніякіх балконаў няма, ёсць толькі гаўбец.
Насамрэч усё дакладна наадварот. Слова гаўбец немагчыма адшукаць ні ў сучасных акадэмічных, ні ў даваенных, ні ў дыялектычных слоўніках беларускай мовы.
Адзіная крыніца, дзе гэтае слова ўжываецца - Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік Вацлава Ластоўскага, выдадзены ў 1924 годзе. І на гэтым амаль усё.
БАЛКОН м. вісячы ганак з балясамі, або выступ на зьне дому; стар.: гаўбец, галубец; балькон, паладок.