2780
Канал пра гістарычную архітэктурную спадчыну Беларусі і не толькі. Наш чат: https://t.me/spadczynachat Бот зваротнай сувязі: https://t.me/spadczyna_szepat_bot Чат пра могілкі: https://t.me/mohilki
Мацвей Беляніцкі. Будаўніцтва дома Чырвонай арміі ў Мінску. 1934. Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь.
Пазналі ракурс?
#Мінск #карціны
Літоўскі паэт і перакладчык, прафесар Ельскага ўніверсітэта і адзін з самых вядомых інтэлектуалаў Літвы Томас Вянцлава выказаўся ў гутарцы з LRT супраць зняцця мемарыяльных дошак некаторым дзеячам расійскай культуры ў Вільні, у тым ліку акцёру Васілю Качалаву, які паходзіць з віленскіх беларусаў.
Асуджаючы зняцце дошкі ў гонар Дастаеўскага, Вянцлава таксама нагадаў, што раней была знята шыльда з дома, дзе нарадзіўся адзін з вядучых артыстаў МХТ і вучань Станіслаўскага.
«Па-мойму, гэта таксама памылка. Качалаў ніяк не датычны да злачынстваў савецкай улады ці Расійскай імперыі. Гэта проста буйны, сусветна прызнаны акцёр. І тое, што ён нарадзіўся ў Вільні, робіць нам толькі гонар», — адзначыў ён.
Нагадаем, што сапраўднае прозвішча Васіля Іванавіча Качалава — Шверубовіч. Ён нарадзіўся ў Вільні ў сям’і беларускага праваслаўнага святара мясцовай Мікольскай царквы Івана Шверубовіча, нашчадка старога шляхецкага роду.
Навучаўся ў 1-й Віленскай гімназіі разам з будучым беларуска-літоўскім кампазітарам Канстанцінам Галкоўскім і рэвалюцыянерам Феліксам Дзяржынскім. Як адзначаюць крыніцы, ажно да пераезду ў Піцер ён размаўляў па-руску з выразным беларускім акцэнтам.
Расійскі пісьменнік і нобелеўскі лаўрэат Іван Бунін у «Чыстым панядзелку», выпраўляючы герояў аповеду на «капуснік» у МХТ і сутыкаючы іх з зоркай — Качалавым, маляваў артыста з «пасмай ягоных беларускіх валасоў», якія звісалі на лоб.
Імем беларуса названа віленская гімназія, а на доме ў Вільні па Вялікай вуліцы, 14 (Didžioji gatvė, 14), побач з Мікольскай царквой, дзе ён правёў свае дзіцячыя гады, за савецкім часам была ўстаноўлена мармуровая памятная шыльда з надпісамі па-літоўску і па-руску.
Літоўская Камісія гістарычнай памяці Вільні «пасля ацэнкі дзейнасці асоб, якім яны былі прысвечаны ў савецкі час» ў ліпені 2023 года прапанавала цалкам прыбраць шыльду Васілю Качалаву.
Гэтая навіна была праігнаравана беларускім грамадствам, таму што беларусы нават не ведаюць пра існаванне гэтага свайго славутага земляка.
Шыльда размешчана ў цяжкадаступным месцы, з двара, уваход у які абмежаны зачыненымі на замок металічнымі веснічкамі. Але ў прасвет паміж домам № 14 і Мікольскай царквой можна заўважыць, што шыльда пакуль яшчэ вісіць на сцяне дома.
#Вільня #Вялікая #беларусы #помнікі
Насельніцтва развітых краін ужо даўно скарачаецца і няма прычын думаць, што нешта зменіцца пакуль не прыдумаюць штучную матку і праграмы па штучным выгадоўванні дзяцей.
Тым часам у краінах у развітых краінах з благім рэгуляваннем забудовы (у асноўным СНГ) масава будуецца вось такое жытло.
Вось гэта, а не савецкая неакласіка, сапраўды таталітарная архітэктура, дзе чалавек - нішто. Гэта на фота яшчэ няма цудоўнага двара для машын у прапорцыі адна кватэра - адно машынамесца.
І гэтых уродаў будзе цяжка рэнавіраваць. Забудоўшчык настолькі высмактаў 1000% прыбытковасці з квадратнага метра, што пры рэнавацыі любы наступны забудоўшчык будзе цярпець страты.
Гэта дом у Краснадары. На жаль беларускія спальнікі з кожным годам усё бліжэй да гэтага ідэала. Пакуль забудоўшчык выйграе, усе астатнія ў горадзе прайграюць. Гэта не win-win для гарадоў, як мае быць.
Стан касцёл Святога Міхала Арханёла ў Навагрудку ў 1980-я гады.
Фота
#Касцёлы #Навагрудак
Интерьер кафе "Олимпийское"
Желдаков А. В., "Белгипроторг"
Кирова, 8
Книга "Минскпроект: стабильность, традиции, качество", 2019 г.
На царкве ў Вольне, вядомай як ледзь не адзіны прыклад архітэктуры ракако (хоць гэта не так), адбываюцца нейкія працы. На бакавым фасадзе змылі пабелку і добра бачна, што плоскасць сцен паміж пілястрамі захавала арыгінальны пігмент — цагляна-ружовы.
Амаль упэўнены, што па выніку работ храм зноў загоняць у казённы белы, а не будуць узнаўляць арыгінальны каларыт.
Фота
#цэрквы #касцёлы #Вольна #каларыстыка
«Деревья старались сохранить, но с учетом проходящих коммуникаций и дорожек это не представлялось возможным. Сильная корневая система разрушала пешеходные связи.»
Гэта ўвогуле проста фантастычная рэпліка. Перакладзіце дарожкі так, каб яны не шкодзілі дрэвам. Дрэвы з усіх сіл стараліся выжыць пад слаямі зімовай солі і гарадскіх выхлапаў, адрасцілі вялікае карэнішча. А іх спілавалі, бо "каранёвая сістэма разбурала пешаходныя сувязі".
Ёбаны піздзец.
#Пінск #дэградацыя
Карнае добраўпарадкаванне беларускіх гарадоў. Не дамо выжыць нічаму жывому!
Читать полностью…
Сёння распавяду сакрэт гэтага малюнка «Каралеўскі палац у Гродне», які быў зроблены ў XVIII стагоддзі і публікаваўся ва ўсіх выданнях, прысвечаных Новаму замку.
Насамрэч гэты малюнак створаны гродзенскім мастаком Чэславам Віктаравічам Роем (нар. 1942) у 1994 годзе. Захоўваецца ГДГАМ. Ніякага пратографа не мае, створаны на аснове вядомых праектных чарцяжоў палаца. Такім чынам па Новым замку няма аніякай графікі акрамя праектаў, якія невядома ці былі рэалізаваны ў поўным аб'ёме.
Трэба аддаць належнае майстэрству мастака, калі ніхто не заўважыў падвоху.
#Гродна #загадкі #замкі #палацы
Забываю падзяліцца, што пасля нашай публікацыі вуліцу у Радашковічах у гонар калабарацыяніста Уласава выправілі на вуліцу ў гонар Аляксандра Уласава, які стаяў ля вытокаў беларускай гімназіі. Больш ён вядомы, натуральна, тым, што быў рэдактарам-выдаўцом газеты «Наша ніва» ды заахвоціў да працы ў рэдакцыі Я. Коласа, Я. Купалу, З. Бядулю і Ядвігіна Ш. Але пра гэта не напісалі.
#Радашковічы #тапаніміка
Супрацоўнікі літоўскай мытні яшчэ 16 сакавіка на прапускным пункце ў Салечніках затрымалі царкоўны звон, які кантрабандай перавозіў у Беларусь грамадзянін Малдовы.
Грамадзянін Малдовы, які вусна заявіў мытнікам, што не перавозіць нічога забароненага або абавязковага для дэкларавання. Аднак пры аглядзе транспартнага сродку мытнікі выявілі нечаканую знаходку — схаваны пад мяхамі царкоўны звон.
Цяпер спецыялісты літоўскага Дэпартамента аховы культурнай спадчыны ацэньваюць, ці не з'яўляецца гэты звон вагой 260 кг аб'ектам культурнай спадчыны. Таксама ёсць падазрэнні, што ён мог быць выкрадзены з тэрыторыі Украіны. Згодна з надпісамі на звоне, ён, магчыма, быў адліты ў гонар святога XVII стагоддзя — мітрапаліта Кіеўскага і ўсёй Русі Пятра Магілы.
Не ведаю з чым там спецыялісты збіраюцца разбірацца, нават на першы позірк звон датуецца максімум XX стагоддзем - выдаюць патэрны арнаментальных накладак і спосаб размяшчэння партрэтаў.
Дастаткова загугліць "где отливают колокола", каб адшукаць сайт Яраслаўскага звонавага завода братоў Шувалавых, якія з'яўляюцца асноўным вытворцам званоў для РПЦ. Дык вось на сайце завода ёсць вялікая галерэя вырабаў. І там можна знайсці і тых самых херувімаў уверсе звона, і пояс з надпісам, выкананым тым жа шрыфтам, і Ф-падобныя накладкі пад надпісам, і падрэзаныя па ніжнім краі партрэты святых, і нават той жа арнаментальны паясок у месцы пашырэння звона.
На разгадку загадкі ў неспецыяліста пайшло 5 хвілін. Паглядзім за які час справяцца літоўскія эксперты. Звон быў затрыманы з 15 на 16 сакавіка...
У Брэсце з аўкцыёну за адну базавую прадаецца былая насосная станцыя па вуліцы Хрустальная, 31А. Выглядае, што пабудаваная яна была ў міжваенны час. Галоўны фасад цыліндрычнага збудавання акцэнтаваны псеўдарызалітам з пілястрамі і высокім атыкам.
Будынак прадаюць з умовай зносу.
#непомнік #Брэст #аўкцыёны #прамысловаяархітэктура
https://blizko.by/notes/v-breste-s-auktsiona-za-odnu-bazovuyu-prodaetsya-unikalnoe-sooruzhenie-pohozhe-na-krepost-no-eto-sovsem-ne-ona_vg
Падчас паўстання Багдана Хмяльніцкага ў 1648–49 гг. многія яўрэі Брэста, які адыгрываў ролю цэнтра яўрэйства ў ВКЛ, беглі ў Польшчу і Данцыг, тыя, што засталіся ў горадзе былі выразаны. Паводле некаторых звестак, колькасць забітых даходзіла да 2 тыс.
Казакамі Хмяльніцкага была выразана значная частка яўрэйскага насельніцтва Украіны, якое не здолела збегчы ў ВКЛ ці схавацца ва ўмацаваных гарадах пад кантролем палякаў. У гэтым казакам дапамагалі расійскія войскі.
Расійскія войскі і ўкраінскія казакі ўзялі Смаленск, Віцебск, Полацк, Магілёў, Быхаў, дзе выразалі амаль усё яўрэйскае насельніцтва. Пацярпела вялікая колькасць іншых старых яўрэйскіх грамад, у тым ліку ў Вільні. У 1655 годзе расійскі военачальнік, захапіўшы Магілёў, загадаў яўрэям, якія адмовіліся хрысціцца, пакінуць горад, ім абяцалі даць людзей, якія перавядуць іх на бок Рэчы Паспалітай. Аднак пасля выхаду з горада яўрэяў перабілі стральцы.
Агульныя страты яўрэйскага насельніцтва ў час паўстання Хмяльніцкага ацэньваюцца ў 100 тысяч чалавек. Гэтую лічбу ў нашым рэгіёне змагла пераплюнуць толькі нацысцкая Германія.
Так што пытанне не стаіць так — «чаму ў Брэсце ёсць вуліца Хмяльніцкага?» А стаіць інакш — «якога чорта ў Беларусі ёсць хоць адна вуліца ў гонар Хмяльніцага?». Вы б яшчэ ў гонар Гёбельса вуліцы паназывалі.
#тапаніміка
У Мінску, Гродне, Віцебску, Магілёве, Гомелі і многіх меншых гарадах ёсць вуліцы ў гонар Багдана Хмяльніцкага. Няма ў Брэсце. Хто ведае чаму?
#загадкі #тапаніміка
Землятрус у М'янме разбурыў шэраг выбітных помнікаў архітэктуры і гісторыі. Сярод іх:
Манастыр Мэ Ну Брык, пабудаваны ў 1818 годзе каралевай Мэ Ну ў Інве.
Храм Будды Махамуні ў Мандалаі, адзін з галоўных будысцкіх храмаў М'янмы, дзе знаходзіцца шанаваная залатая статуя Будды.
Пагада Сінб'юмэ ў Мінгуне, беласнежная пагада, збудаваная ў 1816 годзе прынцам Баджыда ў памяць пра сваю жонку, вядомая сваёй унікальнай архітэктурай.
Каралеўскі палац у Мандалаі, пабудаваны паміж 1857 і 1859 гадамі каралём Міндонам, служыў апошняй каралеўскай рэзідэнцыяй дынастыі Канбаўн.
#разбурэнне #замежжа
Пра развод лахоў
Калісьці ў 1990-2000-я гады беларусаў з «найлепшай савецкай адукацыяй» як лахоў разводзілі дзве махлярскія арганізацыі — Амерыканскі біяграфічны інстытут і Міжнародны біяграфічны цэнтр. Наіўныя акадэмікі і заслужаныя дзеячы верылі, што іх хочуць прызначыць «Людзьмі года» і ўключыць у адмысловыя даведнікі. Але спачатку трэба заплаціць грошыкі гэтым арганізацыям. Трэба прызнаць, што абедзьве арганізацыі спраўна гэтыя стосы імёнаў публікавалі, але гэта літаральна «папяровыя медалі».
Зато які гонар для людзей — амерыканцы прызналі! Вы не паверыце, але дагэтуль у афіцыйных біяграфіях нашых дактароў і акадэмікаў фігуруюць гэтыя фэйкавыя тытулы. Яны за столькі гадоў нават не здагадаліся пра тое, што іх развялі на грошы!
І вось з той жа оперы большасць архітэктурных узнагарод, якія беларускія праекціроўшчыкі атрымліваюць за мяжой.
Праект грамадскага будынка па Вялікай Траецкай вуліцы, 25 у цэнтры Гродна атрымаў залатую ўзнагароду Arch Design Award 2025 у намінацыі архітэктурнага дызайну.
Палац Чацвярцінскіх набыў свае канчатковыя рысы пасля рэканструкцыі
Будынак былой камендатуры (у розны час - палац Чацвярцінскіх, медычная акадэмія) пуставаў з 2014 г. Горад доўга яго прадаваў, пакуль нарэшце яго не купіў у траўні 2020 г. уласнік гродзенскага парку атракцыёнаў за 1,69 млн руб.
😓У падвалах было поўна вады, якая ўзялася невядома адкуль і якую давялося прыбіраць - гэта ўскладніла ўсе працы.
Першапачатковы выгляд будынку не сталі вяртаць, каб не ўваходзіць у масу даследванняў і узгадненняў. Працы абмежавалі капрамонтам, але прынамсі будынак уратаваны ад разбурэння 🫶
📸1 - Таня Чугай, fb "Гродно", 3 - Wikimedia.commons
Выблядкі знішчылі прыгожы гістарычны будынак па Віленскай вуліцы, 37 у гістарычным цэнтры Гродна і пабудавалі на яго месцы чумадан без архітэктуры і густу, інтэр'еры якога ўвабралі ўсе штампы з Пінтэрэста. Хіба толькі ландшафтны дызайнер не філоніў на праекце. Расійскія турысты будуць у захапленні!
І беспрынцыпны Анлайнер, як і раней, кінуўся вылізваць лахматыя месцы «прыгожым і паспяховым» уладальнікам The Cult, нармалізуючы тое, што яны зрабілі, замест таго, каб аддаць іх астракізму і бічаванню. Рэдакцыйная палітыка — ніякай крытыкі нават у бок самых адмарожаных забудоўшчыкаў, бо іначай тыя не прыйдуць да іх з рэкламай і калабарацыямі. Грошы не пахнуць, але хіба можна гэта назваць журналістыкай? Хутчэй ганьбай.
У твітары прыдумалі метад як вылічыць «тожабеларусаў», якім насраць на ўсе маральныя і нацыянальныя аспекты за выключэннем уласнага ўзбагачэння і камфорту — паглядзець як чалавек запісвае сваё імя лацінкай. Калі беларускае напісанне, якое ў большасці нават у пашпарце прапісанае, выпраўляецца на рускае ці польскае, то значыць перад вамі «тожабеларус». Працуе бездакорна. Вось і ўласніца The Cult Ірына Званко валодае брэндам Zvonkomadewithlove. Розніца ў адну літару і ментальная прорва са свядомымі беларусамі.
#Гродна #гістарычнаязабудова #знішчэнне #дэградацыя
https://realt.onliner.by/2025/04/10/the-cult
З другой спробы ўдалося прыцягнуць да адказнасці уласніка Латыгальскай царквы ў Вілейскім раёне, дзе ў час рамонту 250-гадовага помніка, проста выкідалі і раздавалі аўтэнтычныя часткі помніка, замяняючы іх на сучасныя.
У выніку праверкі былі выяўлены парушэнні ў парадку і ўмовах выканання работ на гісторыка-культурнай каштоўнасці.
Падрыхтаваная справа аб адміністрацыйным правапарушэнні, якая была разгледжана на адміністрацыйнай Kaмiciяй райвыканкама. Прынята рашэнне у адпаведнасці з дзеючым заканадаўствам.
#sacral_museum #менск
Нарэшце здзейсніў даўнюю задуму - схадзіў у музей.
Амаль сакрэтны, амаль закрыты. Ня ведаю, чулі вы пра музей старабеларускай культуры, але мой шлях быў доўгі і пачаўся недзе ў Гальшанах. Бо спачатку я даведаўся, пра надмагілле Паўла Стэфана Сапегі і трох(!) яго жонак (а іх усяго было 4, вядома, неадначасова), чытаючы пра мясцовы касцёл Яна Хрысціцеля ды вельмі шкадуючы, што не атрымалася трапіць унутр. Пазней даведаўся, што надмагілляў у ім ужо няма і яны захоўваюцца ў гэтым самым музеі, але ён быццам і не працуе, знаходзіцца ў корпусе Акадэміі навук. А яшчэ пазней даведаўся, што хаця і не працуе, як класічны музей, але ж завітаць туды можна.
Першы тэлефонны званок злучыў мяне з загадчыкам музея. Ён прадыктаваў 2 новых нумары, куды тэліць, каб наглядчык адкрыў і запусціў. Другі званок падараваў трэці варыянт нумару, які дакладна абяцаў звязаць з наглядчыкам. Яшчэ званок. Там размова праходзіла ў стылі "вы хто такія? Я вас ня ведаю..." У выніку ўсё склалася добра і дзверы адчыніліся🤗Але прасілі тэліць і дамаўляцца загадзя, бо "ідзе ж навуковая праца". Добра і дзякуй вам шчыры за гэтую ласку🙏
Дык чым жа каштоўныя тыя надмагіллі? Ну, хаця б тым, што іншых прыкладаў такіх пахавальных твораў у Беларусі няма. І, калі раней усе чатыры фігуры нябожчыкаў былі наўпрост складзены побач адзін аднаго (быццам гарэм магнацкі), то зараз, пад час рэканструкцыі музея, помнікі ўсталявалі ў гіпатэтычную яруснай кампазіцыю тыпу алтара, якая магла быць пабудаваная ў францысканскім касцёле. Зроблена па аналогіі з пахаваннем Льва Сапегі ў віленскім касцёле.
Павал Стэфан Сапега памёр у 1635 годзе, адпаведна і верагодна недзе пасля гэтай падзеі і былі створаны помнікі (ва ўсякім разе ягоны).
Закіну ў каментары нумары ўстановы, каб і вы маглі ўласна пабачыць гэтую прыгажосць. Пакуль пускаюць бясплатна. Але дамаўляйцеся загадзя, бо могуць не пусціць☝️А так мажліва і экскурсію атрымаеце.
Сурганава 1/1.
Бачыце тыя сувязі, якія парушалі дрэвы? Я бачу, што там і грузавік праедзе, не зачапіўшы галін елак.
Читать полностью…
«Бедная сова сидела прямо на бордюре». В центре Пинска вырубили ели
На улице Ленина в Пинске спилили старые голубые ели, простоявшие около 50 лет. Местные жители возмущены: по их словам, в елях жила сова: «Сейчас она в стрессе сидит на бордюре и, боюсь, погибнет».
По словам властей, ели удалили из-за ремонта монумента и прилегающей территории: дорожки повреждены корнями деревьев. На их месте обещают посадить новые саженцы.
Однако горожан больше волнует судьба совы, которая жила в этих елях.
Спадчына мастацтвазнаўчая. У 2017 годзе пры праглядзе фільма Чужы: Запавет, заўважыў, што адна з лакацый дакладна паўтарае карціну швейцарскага мастака Арнольда Бёкліна «Востраў мёртвых». Вельмі сімвалічна з улікам сюжэту фільма.
Читать полностью…
У рушчыцаўскім Багданаве Валожынскага раёна гарэў міжваенны чыгуначны вакзал.
Ахоўнага статусу не мае.
#пажары #Багданава #гістарычнаязабудова #польскаяспадчына #непомнік
Маўрытанскага стылю на фасадах Рускага тэатра будзе болей, чым планавалі спачатку. Фактычна арыгінальны выгляд, які яны мелі ў часы бытавання Харальнай сінагогі, вернуць усім сценах углыбіні неакласічнага порціка, прыбудаванага пасля вайны. З'явяцца трохлопасныя і падковабадоныя аконныя праёмы, характэрныя для гэтага стылю.
У тымпане порціка з'явіцца ляпная кампазіцыя, якая была ў праекце, але так і не была рэалізавана (гэта частае спрашчэнне праз нястачу грошай).
У рэпартажы гавораць, што адкрыюць участак столі з аўтэнтычным роспісам, адновяць ляпніну партала сцэны і бакавых ложаў, а таксама адновяць гістарычны роспіс на цокальным паверсе.
Завяршыць рамонт плануюць да лютага 2026 года.
#рэстаўрацыя #мінск #савецкаяспадчына #яўрэйскаяспадчына #сінагогі
https://ctv.by/news/obshestvo/remont-teatra-imeni-m-gorkogo-planiruyut-zavershit-v-2026-godu-uznali-kak-izmenitsya-zdanie
Прапанова прысвоіць зялёнай зоне назву сквер 80-годдзя Перамогі публікавалася ў газетах, а ў інтэрнэце - не. Вось выразкі з «Минский курьер» ад 7 сакавіка і «Вечерний Минск» ад 6 сакавіка
#Мінск #тапаніміка
Неизвестный автор. Снимки интерьеров Госбанка СССР, 1929.
Два новых корпуса (арх. И. В. Жолтовский, при участии Г. П. Гольца) пристроены к основному зданию, возведенному для нужд Государственного банка в 1895 г. Архитектурное решение в духе итальянского ренессанса стало смелым заявлением в эпоху господства конструктивизма (в это же время, например, появляется знаменитый жилой дом в Кривоарбатском переулке).
#Жолтовский
#Москва
3 сакавіка 2025 года Белрэстаўрацыю выключылі са Спісу пастаўшчыкоў (падрадчыкаў, выканаўцаў), якія часова не дапускаюцца да ўдзелу ў працэдурах дзяржаўных закупак.
Знаходжанне ў гэтым спісе фактычна азначала забарону на працу паколькі праз працэдуру дзяржаўных закупак сёння праходзяць усе дзяржаўныя арганізацыі і прадпрыемствы, якія складаюць абсалютную большасць заказчыкаў «Белрэстаўрацыі».
У Спіс прадпрыемства патрапіла 6 лістапада 2024 года праз канфлікт з санаторыем «Азёрны», дачкой Нацбанка, вакол работ на Свяцкім палацы ў Гродзенскай вобласці.
Выключэнне са спісу нядобранадзейных супала з пераводам Караніка з пасады кіраўніка Гродзенскай вобласці і зменай кіраўніцтва Нацбанка.
Археолагі Інстытута гісторыі НАН Беларусі абследавалі тэрыторыю будаўніцтва Нацыянальнага гістарычнага музея Беларусі і парка Народнага адзінства ў Мінску з мэтай выяўлення яшчэ не ўлічаных аб’ектаў археалогіі і распрацоўкі мер па іх ахове. Такая работа праводзіцца вучонымі на тэрыторыі земляных і будаўнічых работ у адпаведнасці з заканадаўствам аб ахове археалагічнай спадчыны краіны і дзяржаўнай праграмай навуковых даследаванняў "Грамадства і гуманітарная бяспека беларускай дзяржавы"
Читать полностью…