Telegram-канал tamadoneghoomes - قومس، مهد تمدن کهن: Unsorted

قومس، مهد تمدن کهن

25 Dec 2020 11:40

تصنیف «بیا تا گل برافشانیم»
زنده یاد ایرج بسطامی

@tamadoneghoomes

قومس، مهد تمدن کهن

25 Dec 2020 11:04

#پادشاهی_خسرو_انوشیروان

نخست :گزارش چند بیت

هرانکس که هست او به تاج ارجمند
به فـــــرّ و بــــزرگی و بخت بـلند

بداند که بــر عــرض آزرم نیست؛
سخن بر محابا و با شرم نیست ....

سواری هزارو گوی دوهزار.
نبودی کسی را گذر بر چهار

درمّی فزون کرد روزیّ شاه
به دیوان خروش امد از بارگاه؛

نامه ی باستان رویه ی ۴۹

درودبریاران فرهیخته

این بیت ها ازداستانی است با سرنام
بابک،موبدکسری وعرض سپاه دادنش

پس ازانکه بابک سه بارسپاه را ازمیدان عرض ــــ همان میدان سان ـــ باز می گرداند چون شاه درمیان آنان نیست این بار خطاب او به خود پادشاست :

آن کس که به تاج ارجمند است یعنی تاجدار ،پادشاه انوشیروان ‌ ،فربزرگی وتخت بلند نیز ازآن خودپادشاست .

شاه بداند که عارض لشکر که منم ،بدون شرم وبی محابا وملاحظه سخن می گویم ـــ شاه نیز باید زیناوند به میدان بیاید ـــ البته عارض لشکر سپستر ازخسرو پوزش می خواهد :

دلیری بُد ازبنده این گفتگوی
ســزد گر نپیچی توازدادروی

شاه نیز چنین می کند

درلت سیم ،مزدهرسوارهزار درم ومزد هرگو دوهزاردرم بوده است ودست بالابه سرداران وگندآوران سه هزاردرم داده می شده است ومزد هیچ دلاوری افزون ازچهارهزار درم نمی شده است .

دربیت پایانی ،چون بابک عنان تافتن خسرورا درمیدان دیده است به شیوه ای نمادین یک درم بربیشترین مزدی که به دلاوران وپهلوانان داده می شده است برافزوده است وآن را مزد وروزی شاه ،چونان جنگاور وپهلوان نهاده است .

این رفتارشگرف ونوآئین او خروش از بارگاه برانگیخته بود که :

که اسپ سرجنگجویان بیار
سُـــوارجهان نامورشهریار

دکترکزازی ،نامه باستان ،جلدهشتم ،
رویه ی ۶ـ۳۹۵

دودیگر :بابزرگمهر

چوبـــیدارشد شــــاه و اورا بدید
کزآن سان همی لب به دندان گزید

گمـانی چنان برد کو رابه خواب
خورش کرد،برپرورش بر،شتاب

نامه ی باستان

آغازوپایان این گزارش یعنی داستانکی که به زندانی شدن بزرگمهر می انجامد ،پریشده است .

نخست اینکه به درستی روشن نیست خوبچهری که همراه شاه است خود بزرگمهراست یا کسی دیگر .

دویم اینکه شاه برگیاهان خشک خفته است که بازوبند پرازگوهراو اشکار می شود وسپس زاغی می آید وآنرا می درد وگوهرها را می خورد وتنها این بزرگمهراست که ازحادثه ای که پیش آمده ،گرفتاری خود را گمان می زند .

اما به یکباره این داستانک ناتمام رها می شود وجایش را به داستانک دیگری می دهد که بازهم مایه ی گرفتاری بزرگمهراست .

حکیم فردوسی با شرمگنی وآزرم همیشگی ،سربسته می گوید که :

خورش کرد برپرورش برشتاب

گویا شاه ازآن برفرزانه ی خویش آشفته است که او براتفاق پیش آمده می خندد

بدوگفت کای سگ تورا این که گفت
که پالایش طـــبع بتـــوان نـهفت ؟

نه من اورمـزدم وگربهمنم
زخاک است وازبادوآتش تنم

اما درگزارش لت
خورش کرد برپرورش برشتاب

با پوزش ازفرهیختگان ازشیخ اجل سعدی درگلستان یاری می جویم .

یکی ازبزرگان را ریحی غلیظ درشکم پیچیدن گرفت چنانکه طاقت آن نداشت
فی الجمله ازاو صادرشد ،فی البداهه گفت:

شکم زندان باد است ای خردمند
ندارد هیـــچ عاقــــل باد دربند

سرافرازوتندرست باشید .

#محمود_امیر_عبداللهیان

@tamadoneghoomes