62303
Ўйиндан ташқари фикрлар Твиттер: https://twitter.com/the_bakiroo Инстаграм: https://www.instagram.com/the_bakiroo?igsh=MTZ0YXo0cmRtaHM2Yg== Youtube: https://youtube.com/@thebakiroo?si=VAN-I4yAp3zZBUcS
ОТМК учун (балки НКМК учун ҳам) газ тарифлари 2022 йилдаёқ оширилган
Баъзида мутлақо тасодифий ҳужжатлар яқин ўтмишимизда рўй берган антиқа чора ва ғалати ҳаракатларнинг ёпиқ қисмига ойдинлик киритиб беради. Рақобат қўмитасининг мана бу иш бўйича очиқламалари ҳам шу жумладан.
Эсингизда бўлса, энергетика тарифларини оширилиши бўйича 2022 йил 15 июлдан кучга кириши керак бўлган қарор тўсатдан тўхтатилган эди.
Лекин маълум бўлишича, қарор талаблари тўлиқ тўхтатилмаган. Хусусан, Олмалиқ кон-металлургия комбинати (ва унинг шўъбаси Шеробод цемент заводи) учун газ тарифлари 1000 сўмдан 1300 сўмгача оширилган (348- қарор 1-иловаси 2.5 банди).
Аввалроқ Олмалиқ кон-металлургия комбинати ва Навоий кон-металлургия комбинати учун газ ва электр тарифлари ўша 2022 йилдаёқ оширилгани бўйича бошқа нисбий ишораларга ҳам дуч келинган эди, лекин бунинг расмий давлат органи томонидан тасдиқланиши илк марта юз бермоқда.
Шундай қилиб, бизнес учун тарифларнинг оширилиши 2023 йил октябрдан эмас, 2022 йил июлданоқ бошланган ва эҳтимолки, 2025 йилда ҳам охиргиси бўлмайди.
Биржада сотилаётган 80 бензин ҳажми иккинчи ҳафта қисқармоқда
Учинчи савдо сессиясидан бери биржада сотилаётган 80 бензин ҳажми 3 минг тоннага етмаяпти. Солиштириш учун 12 декабрь куни 8,1 минг тоннадан ортиқ 80 бензин сотилганди.
80 бензин сотув ҳажмининг оширилгани (балки давлат захиралари ҳисобидан) метан заправкалар ёпилган ва чеклов ўрнатилган кунларда юз берганди, лекин метан заправкалар тўлиқ очилмай ёки чеклов ҳали бекор бўлмасидан шиптир лақабли ёқилғининг сотуви яна қисқара бошлаган.
Шу кунларда бутун Ўзбекистон бўйлаб чакана шохобчаларда 80 бензин йўқлиги, танқислиги ёки узундан-узун навбатларни кузатиш мумкин.
Декабрда нархлар қандай ошди?
Охирги 12 ойда сиз ҳис қилган инфляция қандай бўлди? Сизни қайси товар ва хизматлар нархининг ошиши кўп ташвишга солди?
Келгуси 12 ойда нарх ўсиши кутилмаларингиз қандай? Инфляция бўйича хавотирларингиз қайси товар ва хизматлардан?
Бу бўйича Марказий банкнинг 2024 йилдаги охирги сўровларида иштирок этинг. Сизнинг фикрингиз ва овозингиз муҳим!
Сўровнома боти:
@kutilmalar_dekabr2024_bot
Энергокризис фонида нархлар ошишда давом этмоқда
Энергокризис оқибатлари ўлароқ нархлар ошишини газдан узилган иссиқхоналарда етиштирилувчи бодринг мисолида яққол кўринаётгани учун шартли равишда “бодринг индекси” деб атаса ҳам бўлади.
Охирги ҳафтада бодринг улгуржи нархи 24 минг 40 минг сўмгача кўтарилган.
24 декабрь ҳолатига 17 декабрь билан солиштирганда мониторинг қилинаётган қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари нархида, хусусан:
Сабзи 2,5 минг сўмдан 3 минг сўмга;
Лавлаги 2,7 минг сўмдан 3 минг сўмга;
Саримсоқ 30 минг сўмдан 32 минг сўмга;
Помидор 19 минг сўмдан 20 минг сўмга;
Бақлажон 23 минг сўмдан 24 минг сўмга;
Мандарин 25 минг сўмдан 30 минг сўмга;
Ананас 21 минг сўмдан 30 минг сўмга;
Тарвуз 30 минг сўмдан 35 минг сўмга;
Қовун 35 минг сўмдан 40 минг сўмгача ошиши кузатилган.
Соғлом ақлга мулоҳаза қилиш учун: бу хусусий чўнтакка тушадиган янги аждарҳо солиқ
Мопед ва скутерларга давлат рақами олиш ва рўйхатдан ўтказилиши учун ўрнатилган фавқулодда қиммат тўловлар бу аввало янги аждарҳо солиқ. Тасаввур қилишингиз учун, тўловлар янги скутерлар учун 40 фоизлик солиққа айланади. Эски ва фойдаланилган скутерларнинг нархига тенг қўшимча тўлов.
Бу ҳаммаси эмас. Тошкентда курьерлик қилаётган хоразмлик ё сурхондарёлик мопед ёки скутерини рўйхатдан ўтказиши ва давлат рақами олиш учун Хоразм ва Сурхонга бориб келиши керак. Бу яна камида бир миллион харажат дегани.
Янада чуқурроқ тасаввур қилишингиз учун, скутер миниб доставкада ишлаётган талаба бўйнига тушган тўлов бу учта стипендияси дегани (ўзбек чиновниклари стипендияни оширишни эсдан чиқариб қўйишганига 3 йилдан ошди).
Баъзи-баъзида, ҳадеб олигарх ва корчалонлар билан ош-қатиқ бўлавермай, халқ бўйнига илинадиган тўловларни кўз юмиб тасдиқлаб юборишдан олдин, солиқ тўловчилар ҳисобидан минилаётган мерседесдан тушиб ёки ялтироқ сарой ва пўрим кабинетлардан ташқарига, Ўзбекистонга, Ўзбекистон халқи яшаётган маконга чиқиб ҳам туриш керак.
Камбағални талаб бойлик орттиришнинг жирканч моделими?
Мопед ва скутерларга давлат рақами олиш ва рўйхатдан ўтказилиши учун фавқулодда қиммат тўловлар қачондан кучга кириши номаълум. Ҳужжатнинг тўлиқ матни очиқланмаган ва lex.uz базасига жойлаштирилмаган.
Шунингдек, мопед ва скутерлар учун давлат рақами олиш ва рўйхатдан ўтиш қачондан мажбурий бўлиши ҳам номаълум. Баҳордаги лойиҳага кўра, 2025 йил 1 январдан бошлаб рўйхатга олинмаган бу турдаги транспорт воситаларидан фойдаланиш амалдаги қонунчилик талаблари асосида тақиқланиши белгиланган эди.
Ўзбекистонда ҳозирда аҳоли юзминглаб мопед ва скутерлардан фойдаланиб келишади. Улар етказиб бериш хизматида ўзини банд қилганлар, курьерлар, дурадгорлар, ҳунармандлар, ўқитувчилар, ҳамширалар, деҳқонлар, қўйингки, камбағал ва кам даромадли қатлам вакиллари. Мана шу юзминглаб камбағаллар энди қарийб 1,4 млн.сўмдан харажат қилиши керак. Буйруқни рўйхатдан ўтказишдан олдин Иқтисодиёт ва молия вазирлиги калькуляция олганми, бу қанчалик асосланган, мен билмайман. Лекин давлат рақамининг қўшни Қозоғистондан каррасига қиммат бўлиши бу абсурд даражасидаги талончилик. Нима бизда рақам таркибига тилла қўшиладими? Рўйхатдан ўтказиш жараёнида нима каромат борки, шунчалар қиммат? Давлат хизмати шунчалар қиммат бўлиши қайси конкрет харажатлар ёки товонлар билан боғлиқ?
Айтинглар, асосланглар, очиқланглар.
Агар айтилмаса, асосланмаса, очиқланмаса хулоса қилса бўладики, бу камбағалларни талаб бойлик орттиришнинг навбатдаги жирканч модели.
Газетанинг ёзишича, мопед ва скутерларга давлат рақами олиш ва рўйхатдан ўтказиш ташаббускорларга йилига 140 млрд.сўмдан ортиқ қўшимча даромад келтиради.
Қуёш панеллари импортига тақиқ кучга кирадими?
8 кундан кейин кучга кириши керак бўлган, лекин феълан осилиб қолган ўзгаришлардан бири қуёш панеллари билан боғлиқ. 2025 йил 1 январдан бошлаб BNEF Tier-1 рўйхатига кирмаган компаниялар томонидан ишлаб чиқарилган қуёш панеллари, инверторлар ва электр энергиясини сақлаш тизимларини импорт қилиш тақиқланиши белгиланган. Лекин бу тўғридаги 11 сентябрда имзоланган Фармон ҳали бирон жойда эълон қилинмаган. Фармондан кейин қонун ва қонуности актларига тегишли ўзгартиришлар киритилганиям номаълум.
Шонли энергетикларнинг рақобатни ўлдириш орқали қайсидир тўда фойдасига ишлайдиган навбатдаги бузғунчи ташаббуси бўйича тадбиркорларнинг эътироз ва норозиликларини кимдир эшитдими, инобатга олдими, буям номаълум.
Энг қизиғи, бундай шарманда тақиқ 2025 йилни "Атроф-муҳитни асраш ва яшил иқтисодиёт йили" деб эълон қилиниши фонида юз бермоқда.
Энергетика вазирлиги бу яширинча киритилган ва расман очиқланмаган тақиқ бўйича ҳали бирон марта муносабат билдиргани йўқ.
Рақобатни ўлдиришга ва қуёш панеллари импортини бир қўлли қилишга қаратилган навбатдаги бузғунчи тақиқ бўйича Адлия вазирлиги, Савдо саноат палатаси ва Рақобат қўмитасининг ҳам позицияси очиқланмаган.
Канададаги ўзбек овози
Lolazor’нинг навбатдаги сонида 2016 йилдан буён Канадада истиқомат қилаётган Фарҳод Файзуллаев билан суҳбат қурдик.
Фарҳодни фаол ўқувчиларимиз “Замбаракнинг ўқи” канали орқали яхши билишади.
Меҳмон билан асосан Канада ҳақида гаплашган бўлсакда, ҳар бир савол, мисол ва муаммода Орзудаги Ўзбекистон проекциясини осонгина илғайсиз, деб ўйлайман.
Метанга навбатда турганингизда ёки иссиқхонангиз газдан узилган бир пайтда газ экспорти ошишда давом этмоқда
Иссиқхоналардан тортиб цехлар, маиший хизмат ва умумий овқатланиш корхоналари ва ҳатто бутун бошли улкан заводлар газдан узилган ноябрь ойида газ экспорти тўхтамай давом этган.
Нафақат давом этган, ўтган йилнинг тегишли даврига нисбатан оширилган ҳам.
Демак, ноябрда 53 млн.долларлик газ экспорт қилинган, бу ўтган йилнинг ноябридаги экспортга нисбатан 1,8 млн.долларига кўп. 11 ойда 593,4 млн.долларлик газ экспорт қилинган, бу ўтган йилга нисбатан 84,0 млн.долларга ёки 16,5%га кўп.
Ишончлироқ бўлган Хитой статистикаси бўйича Ўзбекистон экспорт қилаётган газ экспорти янаям кўпроқ - 667,3 млн.долларга етган (ноябрда 79,4 млн.долларлик).
Ҳажм ҳисобида яширин қарорлар билан олигархик структуралар экспорт қилаётган ва катта эҳтимол билан солиқ тўловчилар ҳисобига субсидияланган бу газ камида 3 млрд.куб ёқилғи дегани. 3 млрд.куб газ ички эҳтиёжга ишлатилганида, масалан, GTL заводи йил давомида узлуксиз ва тўлиқ қувватда ишлаган, пропан ва дизель бўйича умуман муаммолар бўлмаган, иссиқхоналар газдан узилмаган ва шундан кейин ҳам бир неча юз миллион куб газ ортиб қолган бўларди.
Ўзимизнинг газни четга сотиб, бунинг ўрнига шимолдан каррасига қиммат нефть ва нефть маҳсулотларини (шунинг ичида пропан ва дизель ҳам бор) келтирмоқдамиз. Бу ўзбек халқи ва миллий иқтисодиётга қарши пухта ўйланган энергодиверсиями?
Фоизлар юқорилигича қолмоқда
Йил якунига бир ой қолганида кредитлар бўйича фоиз ставкалар 0,2 фоиз бандига кўтарилиб, 23,5%ни ташкил этган. Бунда чакана кредитлар ўртача тортилган ставкаси 24,3%гаач кўтарилган (+0,4%) бўлса, корпоратив кредитларнинг ўртача ставкаси тўртинчи ойдирки 22,7% даражасида қолмоқда.
Муддатли депозитларнинг ўртача тортилган ставкаси 19,4%дан иборат бўлган (-0,3%). Аҳоли омонатлари бўйича ставкалар тарихий максимум 22,1% даражасида қолмоқда. Корпоратив депозитларнинг ўртача тортилган ставкаси эса бу ойда пасайиш фазасида бўлган (7 ойдан буён корпоратив депозитлар ставкаси навбати билан бир ой кескин пасаяди, кейинги ой кескин кўтарилади).
Йилнинг охирги ойларидаги юқори фаоллик туфайли одатда кредитлар ва депозитлар бўйича фоизларнинг мавсумий кўтарилиши кузатилади.
Фарғона шаҳридаги АЁҚШда содир бўлган ёнғин бир қатор жиддий саволларни кун тартибига олиб чиқди. Нега бундай авариялар ҳали ҳам содир бўляпти? АЁҚШларни қуриш ва уларнинг фаолияти давомида хавфсизлик қоидаларига тўлиқ риоя қилиняптими? Бу каби объектларнинг жойлашуви, техник ҳолати ва стандартларга мувофиқлиги қанчалик назорат қилинади?
Бу ҳодиса юзасидан депутат Жавлон Абдуллаев Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Саноат, радиация ва ядро хавфсизлиги қўмитасига депутат сўровини юборибди. Сўровда объектнинг лойиҳалаштирилиши, қурилиши ва реконструкция қилиниши қонун талабларига қай даражада мос экани ва бу каби ҳодисаларнинг олдини олиш учун амалга оширилиши зарур бўлган чора-тадбирлар ҳақида маълумот сўралган.
Бу ҳолат тизимли ёндашув зарурлигини бизга яна бир бор кўрсатиб қўйди. АЁҚШлар фаолиятини тўлиқ назорат қилиш, хавфсизлик талабларига тўлиқ риоя этилишини таъминлаш, техник кўрикларни ўз вақтида ўтказиш, шунингдек, аҳолига яқин жойларда бундай объектларни жойлаштиришга йўл қўймаслик долзарб масалалардан бири бўлиб қоляпти. Инсон хавфсизлигини таъминлаш ҳамма нарсадан устун эканлигини унутмаслигимиз керак.
Марказий банк огоҳлантиради!
Банк ходимлари сизга телефон қилиб, шахсий маълумотларингизни сўрашмайди. Мессенжерлар орқали суҳбатни таклиф этишмайди ва Марказий банк муҳри туширилган ҳужжатларни юборишмайди!
/channel/centralbankuzbekistan/10717
[Ёлғонга] Шерик қилиш стратегиясими?
Ўзини ўзи Антиутопия қаҳрамонига айлантирган Ўзбекнефтегаз яна янги Стратегия ясамоқчи, бу сафарги стратегияси 2 йил аввал очиқланиши ваъда қилинган Стратегиядан қандай фарқ қилиши номаълум. Нима бўлгандаям, янги Стратегия олигархияга совға қилинган ва бегоналаштирилган конлар, улушлар ва активларни компания назоратига қайтариш (миллийлаштириш) ёки каррасига қимматлаштирилган пудратлар ва иқтисодий самарасиз лойиҳалар орқали кэптив ўзлаштиришдан воз кечишни назарда тутмаса керак.
Антиутопик томошада бир нарса росмана ҳайрон қолдиради. Йўқ, энергетиклар ўзларини ўзлари фош қилишлари, ўзлари 7 йилдан бери қайта ва қайта ясалаётган режа ва стратегияларда ваъда қилишган мақсадларга эришилмагани, қайтанга чуқур энергетик инқирозга олиб келишгани учун ўзбек халқидан тиз чўкиб узр сўрашлари ёки қанақадир инсофи қолган бўлса бутун ёпиқ клуби билан истеъфога кетишларини ҳеч ким кутгани йўқ.
Глобал суриштирувларга сабаб бўлган аввалги бажарилмаган мегадастурларни қўя турайлик. Ҳайратга солгани шуки, охирги 2 йилда газ қазиб олишни 34 млрд.куб даражасида барқарор ушлаш ва янада кўпайтириш учун триллион-триллион (долларда миллиард-миллиард) маблағ йўналтирилганига қарамай, тескари натижалар учун ҳам ҳеч ким жавоб бермаётгани қизиқ. Қарор қабул қилувчилар орасида ҳеч ким, масалан, иқтисодий блокда, оқибатлар тасвирини ҳисоблаб, кўра била туриб очиқ савол берилмаётгани, маъмурий эътироз қилинмаётгани, схема ва авантюралар блокланмаётгани унданам қизиқ.
Машойихлар таъбири билан айтганда, икки марта алданиш мумкин, лекин учинчи марта алданишга розилик бу шериклик ёки тентаклик гумонини туғдиради.
Сиёсатда ҳам, бизнесда ҳам, қўйилган вазифалар бажарилмаса, вазифани бажармаган менежерлардан, бутун жамоаси билан воз кечилади, янги менежерлар билан алмаштирилади. Воз кечилмаса, алмаштирилмаса, шу тубга қулатаётганлар жамоаси билан биргаликдаги масъулият ва жавобгарлик қабул қилинди, дегани бўлади.
Ўзбекнефтегаз 2025 йилда газ қазиб олиш прогнозини 34,1 млрд.кубдан 26,5 млрд.кубгача пасайтиради
Қизиғи, Ўзбекистон 24
тақдим этган репортажда қазиб олишнинг қисқаришда давом этиши “газ қазиб олиш 26,5 млрд.кубга етказилади” тарзида янграган.
2 йил аввал ўтган пўрим форумда тақдим этилган прогнозларда Ўзбекнефтегаз 2025 йилда 34,1 млрд.куб газ қазиб олиши эълон қилинган эди.
Амалда монополист компания қидирув, қазиш, бурғулаш учун ажратилаётган триллионлаб маблағларга қарамай, газ қазиб олишни узлуксиз қисқартириб келмоқда. 2022 йилда Ўзбекнефтегаз 32,3 млрд.куб газ қазиб олган бўлса, бу йил қазиб олиш ҳажми амалда 28 млрд.кубга етиб бормайди (режа 29,3 млрд.куб эди) , келаси йил энди қазиб олишни 26,5 млрд.кубга “етказишмоқчи”.
Бунинг учун ўзи бусиз ҳам қарз юки ҳаддан зиёд ошиб кетгани учун рейтинги пасайтирилган компания яна 2 млрд.доллар ташқи қарзларни жалб қилиниши режалаштирилмоқда.
Мазкур иш доирасида юридик ёрдам кўрсатган, тезкор ва малакали ҳуқуқий маслаҳатларини аямаган адвокат Файзулло Арслановга алоҳида миннатдорчилик билдираман.
Ҳуқуқий-демократик давлат ва очиқ жамият қуриш йўлида, тинимсиз ўзгараётган замонамизда фуқароларнинг ҳақ-ҳуқуқларининг кафолатли таъминланишида адвокатура институтининг ва профессионал адвокатларнинг ўрни ҳаддан зиёд катта.
Халқ банкининг ижтимоий масъулияти ва китобхонлик тарғиботи
Кеча Халқ банкида китобхонларни бир жойга тўплаган тадбир бўлиб ўтгани ҳақида кўп жойда ёзилди. Қайд этилишича, банк шу кунга қадар "Mutolaa" лойиҳаси, "Asaxiy Books" ва шу йўналишдаги бошқа лойиҳалар билан ҳамкорлик қилади.
Эътиборлиси, банк шундоқ ҳам чекланган имкониятлар ва ресурслар шароитида юқоридаги каби ижтимоий лойиҳаларни қўллаб-қувватлашни давом эттирмоқда. Бу каби йирик инфратузилмага эга, бунинг устига давлатнинг ижтимоий агенти ҳисобланган банк учун мазкур ечим — энг самаралиси бўлса керак.
Ижтимоий масъулият қоришмасидан иборат уникал лойиҳалар кўпаяверишини, китобхонлик эса банкларимиз ва умуман бизнес эътиборидан четда қолмаслигини тилаб қоламиз.
Протокол бошқаруви
Ўзбекистонда энг кучли ҳужжат ~ протокол, деган латифа реал асосларга эга. Конституция ишламаслиги мумкин, қонунлар ишламаслиги мумкин, фармон ва қарорлар талабларига кўз юмилиши мумкин. Лекин протокол куч, кимнинг қўлида протокол бўлса ўша ҳақ. Эртаклардаги жин чироқнинг қули бўлса, ўзбек номенклатураси протоколнинг қули.
Юлий ака Юсуповнинг Республика олий таълим кенгашининг университетларга контракт тушумлари қолдиғидан 4 фоизлик солиқ жорий қилиш тўғрисидаги “махфий протоколи” ҳақидаги очиқламаси кеча оқшом энергетика муаммолариниям ортда қолдириб, тармоқларнинг асосий муҳокамасига айланди. Яъни протокол эгалари Конституция нормаларини четлаб ўтиб, янги солиқ жорий қилишга қўл уришган.
Мазкур протокол университетларга антиконституциявий солиқ солиш билан чекланмаган.
Протокол билан университетлар ўқитувчиларига бир кунлик иш ҳақини Яшил макон лойиҳаси учун ушлаб қолиш ҳам кўзда тутилган. Меҳнат кодекси, Қонунларимизда ходим розилигисиз маошдан ушлаб қолиш тақиқланганига қўл силтаб қўя қолишган.
Бу ҳаммаси эмас.
Протокол билан ҳукумат қарори билан тасдиқланган Республика олий таълим кенгашининг таркиби ҳам ўзгартириб юборилган.
Бошқача айтганда, протоколни ёзишаётганда Конституциянггаям, Кодексинггаям, Қонунларинггаям, Қарорларинггаям дейишган. Ахир “ўғил бола протокол” шунақа бўладида.
Бунақа протоколлар истиснодир, деб ўйласангиз қаттиқ адашасиз. Бош вазир ўринбосарларидан тортиб, турли ишчи гуруҳ ва комиссияларгача ясайдиган Протоколлар тузишдан мақсад ҳам ўзи чиновниклар фойдасига айнан қонун талаблари ва қонун нормаларини тез ва осон айланиб ўтишдан иборат. Зеро Қонунларни бузмаса, рад этмаса, у протокол эмас.
Депутат Энергетика вазирлиги ва Кадастр агентлигига "Депутат сўрови" юборди
Тошкент шаҳрида ўрнатилган электромобилларни қувватлаш станцияларини электрдан узиб қўйиш ҳамда уларни қувватлаш станцияларини демонтаж қилиш билан боғлиқ ҳолатлар кенг муҳокамаларга сабаб бўлмоқда.
10 ойда мамлакатга 20 мингдан ортиқ электромобиллар импорт қилинган ҳамда электромобиллар ишлаб чиқариш йўлга қўйилган бир вақтда бу ҳолат кузатилаётгани ғалати албатта.
Маълумки, кўплаб хизмат кўрсатиш объектлари атрофида тадбиркорлар томонидан электромобилларни қувватлаш станциялари ўрнатилди ва аҳолига хизмат кўрсатиш жорий қилинди. Савдо ва бизнес марказлари, кўнгилочар ва дам олиш масканлари, автомобилларга ёқилғи қуйиш шохобчалари, меҳмонхоналар, халқаро ва давлат аҳамиятидаги автомобиль йўллари бўйидаги инфратузилма объектларининг лойиҳаларига мажбурий тартибда электромобилларни қувватлантириш станцияларини киритиш талаби ҳам белгиланган.
Бироқ, Тошкент шаҳрида ўрнатилган, хусусан субабонент сифатида электр тармоқларига уланган ва электрдан қарздорлиги мавжуд бўлмаган электромобилларни қувватлаш станцияларини электрдан узиб қўйилаётгани тадбиркорлар томонидан эътирозларга сабаб бўлмоқда.
Шу сабабли, Қонунчилик палатаси депутати Нуриддин Султонов Энергетика вазирлигига электромобилларни қувватлантириш станциялари фаолияти чекланиб, уларни электр токидан узиш бўйича ишлар амалга оширилаётганлик ҳолати юзасидан асослантирилган тушунтириш бериш ҳамда Кадастр агентлигига Тошкент шаҳрида электромобилларни қувватлаш станцияларини демонтаж қилиш билан боғлиқ ҳолатларнинг қонунийлиги юзасидан ўз нуқтаи назарини баён этишини сўраган.
Ҳафта охирида метан заправкалар очилади
Бунинг учун фақат ва фақат қуёшга раҳмат айтиш керак бўлади. Энергетикларга раҳмат айтиш учун магистрал трубаларда босим барқарорлигини таъминлайдиган бир неча юз миллион куб газ доимий бўлиши, триллионлаб пулга олинган ва таъмирланган компрессорлар ишлаши ва ҳарорат -25даям газ узилмаслиги керак.
Тунги ҳароратнинг нолга яқинлашиши, кундузги ҳароратнинг +10 дан ўтиши газ трубаларида босимни ошириши табиий.
Велосипед, болалар велосипеди, ногиронлар аравачаси ва болалар коляскасигаям қиммат номер тақишни мажбурлашга ўтинглар.
Ахир шунча хусусий шерикларни, охурга шерик шотир чиновникларни бойитиш керак. Ҳар бири миллион, миллиард, триллион истайди. Ким ўзарга таланглар. Сизлар учун халқни талаш бойишнинг ягона манбаи.
Рақам бизнеси: мопед ва скутерлар учун фавқулодда қиммат тўловлар жорий қилинмоқда
Транспорт воситаларининг давлат рақамини олиш ва рўйхатга қўйиш билан боғлиқ тўловларнинг оширилиши ва гибрид кенгайтирилиши давом этади.
Демак, энди мопед ва скутерлар давлат рақами учун БҲМнинг 1,5 баробари, рўйхатга олингани учун яна БҲМнинг 1,5 баробари миқдорида, гувоҳнома (техпаспорт) учун 0,7 БҲМ, жами 3,7 БҲМ ёки 1 387 500 сўм тўлов тўлашлари керак бўлади.
Ставкаларнинг шу пайтгача амал қилган жорий таҳририда мопед ва скутерлар учун тегишли тўловлар кўзда тутилмаган эди.
Автотранспорт воситаларининг Давлат рақамини ишлаб чиқариш ва рўйхатга олиш жараёни хос бизнесга айланиб қолгани, хусусий шерик жалб қилингач, тўловлар каррасига ошгани ҳақида кўп ёздик. Тўловларнинг биздан 6 карра бой Қозоғистондан 13 карра қиммат экани, рақам бизнеси ўзбекистонликларни талаш орқали бойлик орттириш моделига айланиб қолганини кўрсатади (хусусий шерик чемпион тадбиркорлар орасида бормикан?).
Хусусий шериклар автомобиль, электробиль ва мотоцикллардан ундирилаётган триллионларга қаноат қилмай, энди мопед ва скутерлардан ҳам фавқулодда қиммат тўловларни истаб қолишган.
Ўзгаришлар киритилишидан олдин ставкалар худди аввалги оширилишларда бўлгани сингари жамоатчилик муҳокамасига қўйилмаган ва иқтисодий асослантирилмаган.
Ўзбекистонда тобора авж олаётган хусусий шерик лейблли конторалар чўнтаги учун солиқ ундириш моделидан воз кечилиши керак. Бу кетишда очофат корчалонлар ҳавони сотиб чўнтаклардан пул шилиш босқичигача етиб боришади.
Карталар сонини битта банкда 5 тагача, барча банкларда 20 тагача чеклаш қоидаси кун тартибидан олиндими?
2024 йилнинг охирги иш ҳафтаси бошланди. Лекин янги йилдан амал қилиши мўлжал қилинган бир қатор ўзгартиришлар ҳақида аниқлик йўқлигича қолмоқда.
Шулардан бири жисмоний шахсларга карталар сонини вақтинчалик битта банкда 5 тагача, барча банкларда 20 тагача белгиланиши билан боғлиқ.
Биринчидан, ҳалигача биз билмаймиз, қоидалар кучга киришидан олдин жисмоний шахсларга ўзларининг номига очилган карталар ҳақида, айтайлик, давлат хизматлари портали орқали тўлиқ ахборот олиш имконияти тақдим этиладими ёки йўқми? Ахир фирибгарликнинг илдизи фирибгарлар номимизга бизнинг хабаримизсиз карта очаётгани билан боғлиқ эмасми? Ўзи идеалда шундай ахборот олиш имкони яратилса, чекловларга ҳам зарурият қолмаган бўларди (худди масалан, UZIMEI рўйхатда ўтказиш учун ишлатилган шахсий ахборот бўйича ахборот олиш имкони бўлса, UZIMEI доирасида фирибгарликлар профилактикаси юзага келишидек).
Иккинчидан, чекловлар ўтиш даври жорий қилинмасдан дабдурустдан жорий қилинса, бу аввал очилган карталарга тааллуқли бўладими ёки фақат қоидалар кучга кирган янги даврга? Буям ноаниқ.
Учинчидан, айтайлик, чекловлар аввал очилган карталарга ҳам ишлатилса, 5/20 лимитидан ортиқ карталар қандай ўчирилади? Мажбурий тартибдами ёки ихтиёрий? Мажбурий тартибда бўлса, бу қандай ишлайди? Масалан, 30 та картаси бор мижознинг айнан қайси 10 та картаси ўчирилади? Биринчи 10тасими, охирги 10тасими? Ё исталган 10тасими?
Электромобилларни қувватлаш станцияларининг оммавий демонтажи бошланиши мақсадли ва маъмурий рейдерликка ўхшайди
Ўтаётган ҳафтанинг энг катта иккиюзламачилиги яна энергетиклар билан боғлиқ бўлди. Энергетика вазирлиги электромобилларни зарядлаш станцияларини тармоқдан узиш бўйича ҳеч қандай топшириқ бермаганмиз, дея навбатдаги қасамини ичганига қарамай, Вазирлик илкидаги Ҳудудий электр тармоқлари (ҲЭТ) газ ва бензин тақчиллиги фонида электромобилларни қувватлаш станцияларини қақшатиб, токдан узишда давом этмоқда (зўравонлар тирик ва ўликларни нима қилиши ҳақидаги, ёзишга уят йўл қўймайдиган мақол эсга тушади). Қизиғи, бу орада токузарманларнинг каттаси, ҲЭТнинг раиси Жиззах вилоятига ҳоким в.б. бўлиб кўтарилиб ҳам кетди.
Токдан узилаётган станцияларнинг субистеъмолчи сифатида токдан қарзи йўқлиги, токдан узиш етмагандек, энди жараёнга станцияларни бузишни талаб қилаётган Кадастр агентлиги фаол қўшилаётгани, станцияларни тармоқдан узиш жараёнида норасмий равишда яна бошқа давлат идоралари ҳам ҳамкорлик, уюшқоқлик ва ташкилотчилик кўрсатаётгани кампания мақсадли ва ҳатто маъмурий рейдерлик тусини олганини кўрсатади.
Шу ўринда кадастрчиларнинг ижара жойларда ўрнатилган станцияларга қарши даъволари ўринли, деб топилса, унда ҳудди шунақа ҳуқуқда жойлаштирилган ўн минглаб банкомат ва инфокиоскаларни ҳам демонтаж қилиш кераклигини эслатиб кетишга тўғри келади. Кадастрчиларнинг ҳозирча худди юқоридан “фас” дейилгандек фақат станцияларга даъволари бор.
Станцияларга қарши кампания учинчи ҳафта тўхтамай давом этмоқда. Бу ҳақда Кун ва Газета қатор суриштирувлар эълон қилганидан кейин ҳам расмийларнинг реакцияси ноль. Кампания тўхтагани йўқ.
Айтайлик, ўзига ўзи тадбиркорлар партияси дегувчи ва ўтган ойда ҳукумат тузган ғолиб “либераллар”дан бирон сас чиққани йўқ. Параламентдаги бошқа чўнтак партияларни-ку гапирмасаям бўлади.
Қаерлардадир ўз ёғида қовурилаётган масъум ва ҳимоятсиз кичик ва ўрта бизнес борлиги, Ўзбекистоннинг эртаси, эркинлиги ва фаровонлигини акула ва аллигаторлар эмас, шу кичик ва ўрта қатлам белгилашини ҳамма эсдан чиқаргандек.
Дарвоқе, эл оғзига элак тутиб бўлмайди. Эмишки, энг ликвид жойларда, бозорлар, савдо марказлари ва ресторанлар ёнида жойлашган, ёпилган, бузилаётган ва кўчирилаётган станциялар жойини янги чемпион ўйинчи эгаллармуш. Кампания доирасида чемпион учун тайёр мижозлар ўрганган локациялар тайёрланаётганмуш.
Ғалвирни кўтариш фурсати: Ёқилғи энергетикаси қишга чуқур чўкиш билан кирган
Энергетиклар газ қазиб олиш ошгани ҳақида Ўзбекистон 24 орқали тепаниям, халқниям алдашга уринаётганига қарамай, статистика тубга қулаш тўхтамаганини кўрсатмоқда.
Ноябрда газ қазиб олиш 3 666,9 млн.кубгача ёки ўтган йилнинг ноябрига нисбатан 125,7 млн.кубга қисқарган.
Нефть қазиб олиш 55,6 минг тоннагача тушган (-5,3 минг тонна).
Шонли энергетиклар қўли остида газ ва нефть қазиб олиш бир неча йилдан бери давом этаётгани ҳайратга солмаётгани аниқ.
Лекин бензин ва дизель ишлаб чиқаришнинг қишга кириш арафасида кескин қисқаргани, уларнинг ўзини ўзи асраш инстинкти ҳам йўқ бўлиб улгурганини кўрсатади (гўёки шонлилар алмаштириб бўлмасдек).
Ноябрда бензин ишлаб чиқариш 95,7 минг тоннагача пасайиб кетган. Бу даражада қулаш камида 2022 йилдан буён кузатилмаганди. Қизиғи, бензин ишлаб чиқариш қисқариши нафақат ўтган йилларнинг ойлари, июлдан бери тўхтовсиз давом этмоқда. Ахир Фарғона нефтни қайта ишлаш заводи олигархларга совға қилинаётганида бензин ишлаб чиқариши кескин оширилиши ваъда қилинмаганмиди? Кимдир инвестиция шартларини кўтариб бажарилганини текширадими? Шунча имтиёзлар билан, фақат текин олишга ўрганган олигархия қўлидан ҳеч бир иш келмаяптими, заводни национализация қилиш кун тартибига чиқарилар балки?
Дизель ёқилғиси ишлаб чиқариш бирдан 31,4 минг тоннага, 53,6 минг тоннагача тушиб кетгани эътиборсиз қолиши қийин. Катта эҳтимолки, 4 млрд.долларлик GTL заводга ноябрдаёқ газ етказиш кескин қисқартирилган. Ўзбек халқининг 4 млрд.доллари совурилган заводни аввал бошдан самарасиз эканини била туриб лойиҳалаштирган, қурган ва каррасига қимматлаштирилган пудрати орқали пул ўзлаштирганларгача сўроқ-савол қилиш пайти аллақачон келган.
Пул массаси 9 ойлик ўсишдан кейин қисқара бошлаган
Пул массасининг февралдан бошланган узлуксиз ўсиши ноябрь ойига келиб тўхтаган.
Ўтган ойда Кенг маънодаги пул массаси (М2) 2,3 трлн.сўмга камайиб, 262,6 трлн.сўмни ташкил этган. Шундай бўлсада, пул массасининг йиллик ўсиши 30%дан юқори кўрсаткичда қолмоқда.
Пул агрегатлари таркибида энг катта қисқариш муомаладаги нақд пуллар ҳисобига тўғри келган. Нақдликлар ноябрда 2,6 трлн.сўмга, 51,4 трлн.сўмгача камайган.
Вакиллик ҳисобварақларидаги қолдиқлар бирдан 2 трлн.сўмга, 15,6 трлн.сўмгача қисқаргани эътиборли (15 ойлик минимум).
S&P Global газ тарифларини 2025 йилдан кейин ҳам оширилишини истисно этмаяпти
Газ қазиб олишни узлуксиз қисқартиришда давом этаётган Ўзбекнефтегаз бўйича S&P Global рейтинг ҳисоботига кўра, компаниянинг ликвидлилиги ҳукумат қўлловига ва мавжуд мажбуриятларни қайта молиялаштириб (қарзлар муддатини узайтириб ёки эски қарзларни янгиси билан ёпиб) туришига боғлиқ. Яъни бўғзигача қарзга ботган ва келаси йилда яна 2 млрд.доллар қарз олишни режалаштираётган монополист севимли пудратчилари ва самарасиз схема лойиҳалари учун солиқ тўловчиларни товон тўлаттиришда давом этадиган кўринади. Афсуски, бу ҳаммаси эмас.
2024 йилда тарифлар каррасига оширилгани ва 2025 йил апрелдан яна оширилиши охиргиси бўлмайдиганга ўхшайди. S&P Global тарифларнинг 2025 йилдан кейин ҳам ошириш бўйича музокаралар кетаётганини қайд этмоқда. Агентлик 2025 йилдан кейинги йилларда (ҳар июнда) тарифлар инфляцияга мувофиқ оширилиб борилишини ҳисобга олмоқда.
Ҳукумат ўзбек иқтисодиётини тубга индираётган зараркунанда энергетикани субсидиялаш 2028 йилгача давом этишини тан олган ҳолда, 2025 йилдан кейинги даврда тарифларнинг ўзгаришсиз қолиши бўйича кафолат тугул, бирон-бир ишора бергани йўқ.
“Йил бестселлерлари 2024” рейтинги эълон қилинди!
Ундан йил давомида Asaxiy орқали Ўзбекистон бўйлаб энг кўп сотилган китоблар ўрин олган.
Ўзбекнефтегаз Оруэлл антиутопиясини Ўзбекистонда жорий этдими?
Ўқиганлар билади, Океанияда шоколад нормаси 30 граммдан 20 граммга туширилиши ортидан телекран орқали “шоколад нормаси 20 граммгача оширилди” дея эълон қилишади.
Ўзбекнефтегаз раиси 1984’ни синчиклаб ўқиган бўлса керакки, газ қазиб олиш суткасига 88 млн.кубдан 76 млн.кубгача тушиб кетганига қарамай, “газ қазиб олиш кўпайиб, суткасига 76 млн.кубга етди” дея эълон қилинмоқда.
Ўзбекнефтегаз раиси кулиб юбормади, уни эшитаётган юқори мартабали масъуллар ҳам кулиб юборишмади (худди Уинстон Смит сингари). Жиддий эшитишди.
Бу кулгули эмас, шунақа жиддий бўлса, Ўзбекнефтегаз Оруэлл антиутопиясини амалда жорий қилдими?
Энергетик тарифлар 2028 йилгача бошқа оширилмайдими?
Кеча Бош вазир ўринбосари - иқтисодиёт ва молия вазири Жамшид Қўчқоров ҳозирги тарифлар харажатларни тўлиқ қоплаш даражасига чиқмагани, энергетика соҳасини субсидиялаш 2028 йилдан тўхтатилишини маълум қилди.
Табиийки, мазкур баёнот камида бир неча саволларни туғдиради.
Биринчидан, энергетикани субсидиялаш яқин 3 йилда тўхтатилмас экан, нима учун энг катта субсидия ўзлаштирилаётган табиий газ бўйича экспорт тўхтатилмаяпти? Нима учун ҳам импорт, ҳам ўзимизда қазилаётган ва бюджетдан субсидияланаётган газ махфий қарорлар ва яна кулранг схемалар билан экспорт қилинмоқда. Олигархик тузилмаларнинг чўнтагини тўлдиришдан ташқари яна қандай иқтисодий асоси бор бунинг? Ўзбек бизнесини газдан узиб хитойга сотишнинг иқтисодий маъносини тушунтириб беринглар.
Иккинчидан, келаси йил апрелдан тарифларнинг навбатдаги оширилиши ҳеч қурса 2028 йилгача охиргиси бўладими? Шонли энергетиклар зараркунанда лойиҳалари ва тинимсиз ўсаётган ташқи қарзларини рўкач қилиб таннархни шиширмасликларига ким кафолат беради, ким бу шонлиларни тийиб туради?
Учинчидан, субсидиялаш давом этар экан, ўзбек солиқ тўловчилари эвазига шаффофликни олишадими? Қачон UzGazTrade ва Ўзэнергосотиш битимлари ва молиявий ҳисоботлари очилади. Қачон бу ёпиқ бассейнлар ўзбек халқига ҳисобдор бўлади? Ё шонлиларнинг ҳомийлари гонконгдаги конторалари орқали бюджетимизни ўзаро сўришда давом этаверадими? Иқтисодиётимизни тубга индираётган энергоколониализмга барҳам бериладими?
Жиноят иши қўзғатиш рад этилган
Энергетика вазирининг шикоят аризаси бўйича Тошкент шаҳар ИИББ жиноят иши қўзғатишни рад этиш тўғрисида қарор қабул қилган.
Бошқарма қарорига хусусан, АОКАнинг Энергетика вазири шикоят аризасида кўрсатилган важлар мавжуд эмаслиги ҳақида тегишли экспертиза хулосаси, шунингдек, шикоятга сабаб бўлган пост ёзилганига 1,5 йилдан кўп вақт ўтганлиги асос қилиб кўрсатилган.
Ички ишлар органларига мазкур иш юзасидан ўтказилган тезкор суриштирув ва ҳаракатлар учун фуқаровий ташаккур билдираман.
