-
کانالی برای نشر علم و روشنگری "برای مبارزه با تاریکی شمشیر نکش، چراغی بیافروز" کنفسیوس درخواست کتاب t.me/TheBookOnline لینک گروه https://t.me/joinchat/OChrVkmUnYxxZ3qWZUHluw
🔴 ردیفِ آوازی موسیقی ایران
🔸به روایتِ روانشاد استاد محمود کریمی
🔹دستگاهِ "بَیاتِ اصفهان"
🔴 ردیفِ آوازی موسیقی ایران
🔸به روایتِ روانشاد استاد محمود کریمی
🔹دستگاهِ "همایون"
🔴 ردیفِ آوازی موسیقی ایران
🔸به روایتِ روانشاد استاد محمود کریمی
🔹دستگاهِ "دَشتی"
🔴 ردیفِ آوازی موسیقی ایران
🔸به روایتِ روانشاد استاد محمود کریمی
🔹دستگاهِ "اَفشاری"
🔴 ردیفِ آوازی موسیقی ایران
🔸به روایتِ روانشاد استاد محمود کریمی
🔹دستگاهِ "اَبو عطا"
🔴 ردیفِ آوازی موسیقی ایران
🔸به روایتِ روانشاد استاد محمود کریمی
🔹دستگاهِ "بَیاتِ تُرک"
🔴 ردیفِ آوازی موسیقی ایران
🔸به روایتِ روانشاد استاد محمود کریمی
🔹دستگاهِ "شور"
درود بر دوستان گرامی
قرار شده بود که توضیحاتی مختصر عرض کنم پیرامونِ شناختِ "موسیقیِ دستگاهیِ ایران"
برای اینکه بصورتِ ملموسی درک کنیم که اساسا مفهومِ "دستگاه" در موسیقیِ ایران چیه، بطور همزمان نیاز به درکِ مفهومی داریم به نامِ "ردیف"
همونطوری که از اسمِش پیداست، "ردیف" یعنی مجموعه ای مرتب و دسته بندی شده!
خب حالا دو تا سوال پیش میاد:
۱- چه چیزایی مرتب و دسته بندی شدن؟
پاسخ:
مجموعه ای از ملودی ها، و یا حالت هایِ خاص و مشابه ای از نغمات، مرتب و دسته بندی شدن، طوری که هر چند تا نغمه با حالاتِ مشابه، شناسایی شدن و از سایرِ نغمات که حال و هوایِ ملودیکیِ متفاوتی دارن تفکیک شدن، و در نهایت هم هر کدوم از این سری نغماتِ تفکیک شده، نامِ خاصی رو به خودشون اختصاص دادن و تحتِ عنوانِ یک "دستگاه" معرفی شدن
کلیه ی این دستگاه ها هم در مجموعه ی بزرگتری تحتِ عنوانِ "ردیف" قرار گرفتن و این "ردیف" هم بصورتِ "الگو" و "مبنا" ای قرار گرفته برای فعالیتِ خوانندگان، نوازندگان و آهنگ سازانِ ایرانی
۲- نغماتِ یک دستگاهِ خاص، بر چه اساسی مرتب و دسته بندی شدن؟
پاسخ:
همونطور که گفته شد، در کلیه ی دستگاه های ردیفِ موسیقیِ ایران، نغماتی کنارِ هم قرار گرفتن که دارایِ حالات و مشخصاتِ مشابه ای هستن
در اصطلاحِ موسیقی ایرانی، به تک تکِ این نغمات در حالت کلی میگیم "گوشه" ، اما برای کلیه ی "گوشه" ها هم از روزگارانِ دور، یک اسمِ خاص و سنتی مشخص شده
ترتیبِ قرار گیریِ گوشه ها در کلیه ی دستگاه ها، ترتیبی صعودی و یا به اصطلاح، دارای گامِ موسیقاییِ بالا رَوَنده هستش، یعنی گوشه ها به ترتیب از منطقه ی صوتی "بَم" چیده شدن تا منطقه ی صوتیِ "زیر" ، و یا در اصطلاحِ موسیقی ایرانی، از "درآمد" تا "اوج"
گوشه ی اول در تمامیِ دستگاه ها، "درآمد" نام داره، مثلا "درآمدِ چهارگاه" ، "درآمدِ ماهُور" و ... ، اما گوشه هایِ بعدیِ دستگاه ها، نام هایی سنتی دارن، مثلا "عشاق" ، "سَلمَک" ، "نَهُفت" ، "مخالف" ، "شهناز" ، "بیداد" ، "نوروز" و...
🔴 در سنّتِ موسیقاییِ ایران و در تئوری هایِ موسیقیِ قدیم
( از جمله تئوری های "فارابی" ، "موصلی" و "عبدالقادر مراغه ای" و نیز تئوری هایِ سنّتی و شفاهیِ عصرِ قاجار ) ، تفکیک ها و تقسیم بندی هایی به لحاظِ دستگاه ها و مقاماتِ موسیقی وجود داشته که نسبت به تقسیم بندی های معاصر و تئوری هایِ نوینِ موسیقیِ دستگاهی ایران، تفاوت دارن ( تئوری های جدیدی که متعلق هستن به "کُلُنِل علینقی وزیری" ، "روانشاد روح الله خالقی" ، "پروفسور هرمز فرهت" و "استاد فرهاد فخرالدینی" ، و همچنین تئوریِ "نگرشی نو" که توسط استاد "داریوش طلائی" تدوین شده )
اما سوایِ بحثِ چرایی و چگونگیِ این تقسیمات، نکته ای که در این پُست اهمیت داره چیزی نیست جز معرفیِ دستگاه ها :
۱- شور
۲- بَیاتِ تُرک (یا بیاتِ زَند)
۳- افشاری
۴- دشتی
۵- ابوعطا
۶- بیاتِ کُرد (یا کُرد بیات)
۷- ماهور
۸- سه گاه
۹- چهار گاه
۱۰- همایون
۱۱- شوشتری (یا شوشتر)
۱۲- بیاتِ اصفهان
۱۳- نوا
۱۴- راست پنج گاه
🔴 بخاطر محدودیت هایِ تقریبا همیشگیِ موسیقی در ایرانِ بعد از استیلای اعراب، و مخصوصا در اواخرِ دوران صفوی، سکوتی سنگین بر میراثِ غنیِ موسیقیاییِ ایران زمین حاکم شده بود و بسیاری از موسیقیدانان و نوازندگان و خوانندگان ایران ناچار به مهاجرت شدن و به همین دلیل هم این میراثِ قدیم و غنیِ سرزمین ما تا مرزِ فراموشی و انقراض پیش رفت!
اما همواره و در تمامی اعصار، شیفتگان و سربازانِ فرهنگِ سرزمین مادری، با چنگ و و دندان از این میراث پاسداری کردن
یکی از خاندان های با اصالت، شریف و فرهنگ دوستِ این سرزمین، خاندانِ "فراهانی" در عصرِ قاجار بودن که نقشی حیاتی داشتن در حفظ و نگهداشتِ این میراثِ کهن، وگرنه با قاطیعت میشه گفت که اگر "میرزا عبدالله" نبود و ردیفِ سازیِ موسیقی دستگاهی ایران رو جمع آوری و تدوین نمیکرد و با مشقتِ بسیار اون رو نشر و ترویج نمیداد، امروزه روز این ردیفِ دستگاهی در اختیارِ ما نبود!
توضیح:
فرق "ردیفِ سازی" و "ردیفِ آوازی" اینه که همون گوشه های ردیف و دقیقا با همون مشخصاتِ مُدال (ساختار و فواصل ملودیک)، در اولی با ساز و در دومی با اشعار و آواز اجرا و ثبت شدن
ردیفِ سازی چند گوشه بیشتر از ردیف آوازی داره (به دلیلِ ملودی های مخصوصِ ساز)
روایت های مختلفی از ردیف، از اساتیدِ مختلف وجود داره
از کامل ترین و غنی ترین ردیف ها که از قضا، برای موسیقی دانان و نوازندگان و خوانندگانِ ایرانی مرجعِ اصلیِ ردیف محسوب میشه، و همچنین، معیارِ تحقیقاتِ جهانیِ شرق شناسانی چون "ژان دورینگ" هم قرار گرفته، همونطور که پیش تر هم اشاره شده، ردیفیست متعلق به "میرزا عبدالله"
🔴 تصنیفی در دستگاهِ "هُمایون" از روانشاد استاد "محمدرضا شجریان"
⬇️ ⬇️ ⬇️
🔴 تصنیفی در دستگاهِ "دَشتی" از روانشاد استاد "محمدرضا شجریان"
⬇️ ⬇️ ⬇️
🔴 تصنیفی در دستگاهِ "اَفشاری" از روانشاد استاد "محمدرضا شجریان"
⬇️ ⬇️ ⬇️
🔴 تصنیفی در دستگاهِ "اَبو عطا" از روانشاد استاد "محمدرضا شجریان"
⬇️ ⬇️ ⬇️
🔴 تصنیفی در دستگاهِ "بَیاتِ تُرک" از روانشاد استاد "محمدرضا شجریان"
⬇️ ⬇️ ⬇️
🔴 تصنیفی در دستگاهِ "شور" از روانشاد استاد "محمدرضا شجریان"
⬇️ ⬇️ ⬇️
🔴 مفاهیمی مثلِ "نُت" ، "گام" ، "پرده" ، "نیم پرده" ، "ربع پرده" ، "وزن" ، "ریتم" ، "دانگ" و ... ، و همچنین، نسبت های ریاضی بینِ نُت های گام هایِ گوشه های مختلفِ ردیف، مدولاسیون و کلی مبحثِ دیگه، داستان های مفصل و جداگانه ای هستن که در حوزه ی علمِ موسیقی قرار میگیرن و به دردِ این پُست و معرفیِ مختصر و مفیدِ "موسیقی دستگاهی ایران" نمیخورن
با این اوصاف، در ادامه میرسیم به معرفیِ فُرم های مختلفی که در موسیقیِ دستگاهی ایران وجود داره:
۱- چهار مِضراب
۲- رِنگ
۳- تصنیف
۴- پیش درآمد
۵- ضربی
۶- آواز
( پنج موردِ اول دارای "ریتم" و "وزن" هستن، اما موردِ ششم دارای وزنِ آزادِ دورنیه )
در پایان، لازم به توضیحه که در ردیفِ میرزا عبدالله ( که طبق مطالبِ پیش تر گفته، به عنوانِ ردیفی مرجع در نظر گرفته میشه ) ۲۵۰ گوشه روایت شده، اما ردیف های سازی و آوازیِ دیگه ای از سایرِ اساتید وجود داره که یا تعدادِ گوشه های بیشتری دارن، و یا تعداد گوشه های کمتری
یکی از معتبر ترین و مشهور ترین روایاتِ ردیفِ آوازی، متعلقه به روایتِ روانشاد استاد "محمود کریمی" ، که طبقِ نقل و قول های مختلف، از ۱۳۵ گوشه تا ۱۴۵ گوشه رو پوشش داده که این اختلافِ ۱۰ گوشه ای، بابت حذف و یا اضافه کردنِ گوشه های فرعی و کم کاربرد به وجود اومده
در پایانِ این بحث، ردیفِ آوازیِ روانشاد استاد محمود خانِ کریمی، با ۱۳۷ گوشه، تقدیم میشه به محضر سروران گرامی
👇👇👇