27554
ODUULE VOA AFAAN OROMOO [Irraa kan odeffannedha malee kan studeo irraa darbuu miti ] hubadhu. 🅿 Yaada @admiinii_bot
Tuniziyaa Keessatti Uummanni Mormii Dhagesisee Jira
https://www.voaafaanoromoo.com/a/tuniziyaa-keessatti-uummanni-mormii-dhagesisee-jira-/6247610.html
Lammiwwan Tuniziyaa kuma hedduun Dilbata kaleessaa hiriiruun prezidaant Kaaiis Saiid aangoo qabachuu isaanii morman.Mufannaa jabaan kan irratti mullate hiriira kana irratti prezidaantichii aangoo akka gadhiisaniif gaafatan.
Saiid torban kana heera bara 2014 ba’e irra hedduu foyyeesuun erga mummicha ministeeraa aangoo irraa ari’anii baatii lama booda, akkasumas paarlaamaa hojii dhaabsisuun of aangoo walii galaa dhunfatan.
Hiriirtoonni gama isaanii kun yaaliin fonqoolchaa waan ta’eef akka kufuu barbaanna jechuun sagalee dhageesiisan.
Hiriira wal fakkaatuu bara 2011gaggeeffame bulchiinsa prezidaantiicha duraanii barri aangoo isaanii akka xumuuramu taasisuun ni yaadatama.
Sa’iid akka jedhanti, tarkaanfiin fudhadhee akka mormiitonni koo jedhan sana fonqoolcha mootummaa miti. Laamsha’uu gama siyaasaa fi dinagdee jabeessee akkasumas deebii dadhabaa kan weerara vaayrasii Koronaaf kennamaa jiru, foyyeessuuf malee jedhan.
Mirga nama maraa nan eegsiisa malee abbaa irraa hin ta’u jechuun waadaa seenan.
Yunivarsitii Ambootti Eebbifamaan Qabxii Ol'aamaa Fiduun Badhaafame
https://www.voaafaanoromoo.com/a/6241562.html
Barataan Yunivarsiitii Amboo ka Muummee Barnoota Ikoonomiksii, eebba barannaa irratti guutummaa Yunivarsitichaatti qabxii olaanaa fiduun waancaa fi medaaliyaa warqee badhaasame, Daanyee Beeksisaa, “Kun cimee hojjachuun koo bu’aa naaf argamsiise” jedha.
Daanyeen, achuma Yunivarsitichatti hafee barsiisaa akka tahu abdiidhaan dubbata. Rakkoolee fi yaaddoo qabullee ibsee jira. Eebbifamtoota Yunivarsitichaa ka bara kanaa biroo itti dabalee, gabaasaan Naakoor Malkaa qindeesse kanatti aanee dhihaata.
Seera Tumtoonni Liibiyaa Seera Jijjiran
https://www.voaafaanoromoo.com/a/seera-tumtoonni-liibiyaa-seera-jijjiran/6241369.html
Seera tumtoonni Libyaa mootummaa ce’umsaa biyyatti keessatti sirnii caalmaa sagalee akka hojii irra hin oolleef raggaasiisan.
Tarkaanfiin kun immo filannoo waggaa kana dhumatti gaggeeffamuuf karoorfame ture irratti caalaatti shakkii uume., Mummichi ministeera Libiyaa Abdul Hamid Dbeibah akka jedhanti,baatii Muddee dhufu filannoo gaggeessuuf karoora ba’e akka hojii irra ooluuf, mootummaan isaanii dhiibbaa godha.
Prezidaantiin Masrii Furmaanni Akka Aramuuf Gaafatan
https://www.voaafaanoromoo.com/a/prezidaantiin-masrii-furmaanni-akka-aramuuf-gaafatan/6241331.html
Hidha laga Abbayyaa kan Itiyoophiyaa keessaa akkaataa itti hojii irra ooluu danda’uu ilaalchisee, walii galteen kan walii galaa madaalawaa fi seera-qabeessa ta’e akka argamuuf prezidaantiin Masrii Abdel Fattah Al sisi gaafatanii jiru.
Ibsa dursee waraabamee Kan Al Si Sii Kaayroo irraa Kibxata kaleessaa kora gola naga eegumsaa irratti kan dhiyatee Kanaan, Masriif akkaan barbaachisaa kan ta’e laga Abbayyaa irratti hidha ijaaramee kan ilaaleen biyyi isaanii gadda kan qabdu ta’u ibsan.
Masrii fi Sudaan golli naga eegumsaa marii hoggantummaa gamtaa Afrikaan gaggeeffamuu akka itti fufuu akka taasisuu, kunis falmii Itiyoophiyaa waliin jiru kan furu ta’u dubbatu.
Itiyoophiyaan immo golli naga eegumsaa keessa seenuu mormaa jirti.
Prezidaant Baayden Guddinni Addunyaa Hunda Ofitti Haammatu Akka Jiraatu Gumii Tokkummaa Mootummootaaf Ibsan
https://www.voaafaanoromoo.com/a/6237665.html
Prezidaantiin Yunaayitid Isteetis Joo Baayiden wixata gumi tokkummaa mootummaa irratti akka hoogganaa biyyaatti ennaa dhiyaatan, diplomaasii ilaalcha addunyaa irratti kan fuuleffate kan hunda hirmaachise beeksisu jechuu dhaan angawoonni bulchiinsa isaanii beeksisaniiru.
Angawaan bulchiinsichaa tokko gaazixeesotaaf ibsa kennaniin, prezidaanti Baayidenii fi hooggana isaaniif, waltajjii addunyaa irratti waa’ee naggeenya biyyoolessaa kan Ameerikaa fi nageenya addunyaa maraaf badhaadinaaf dursi kennamuu isaa kan itti beeksisan torrban barbaachisaa dha jedhan.
Ejjennoon kun kalattii dhaan kan prezidaantichi duraanii Doonaald Traamp Ameerikaan Haa dursitu jedhaniin faallaa dha.
Gumiin waggaa kun biyyoota miseensota 193 ta’aniif baraachisummaa rakkoo naannoo fi addunyaa mudate ilaalchisee jiru mari’aichuuf carraa kennaaf.
Baayiden, hoogganoota biyyaa 100 ta’an waliin waajjira haadhoo Tokkummaa Mootummootaatti wal arguuf jecha wixata kaleessaa galgala gara New Yorkitti imalanii jiran.
“Haasaan isaan gumii sana irratti dhageessisuuf jiran, rakkoolee ijoo ta’an dura dhaabbachuuf michootaa fi waaltaalee walitti fiduu dhaan, boqonnaa waraansa waggoota 20 cufnee, boqonnaa dipilomaasii cimaa ta’e banna yaada jedhu irratti fuuleffata.
COVID-19, jijjiirama qilleensaa, teeknooloojii guddataa jiruu fi qajeelfamootaaf daandii daldallii fi dinagdeen irra jiru, bu’uura misoomaa qulqulluu kan malaammaltummaa irraa walaba ta’e irratti maallaqa baasuu, farra shororkeessummaa mala hammayyaan dura dhaabbachuu, kanneen cimoo ta’an waliin dorgommii cimaa geggeessuu malee bara waraana qabbana’aa haaraan itti geggeessamu miti jedhan.
Addi Bilisummaa Biyyoolessaa Ogaden fi Paartilee Biroon Adeemsa Filannootti Hirmaachuu Dhabuu
https://www.voaafaanoromoo.com/a/addi-bilisummaa-biyyoolessaa-ogaden-filannootti-hirmaachuu-dhabuu/6237644.html
Addi bilisummaa biyyoolessaa Ogaaden fi paartilee kanneen biroon adeemsa filannoo itti aanu keessaa of baasuun isaanii jijjiirama akka hin fidne boordiin filannoo beeksise. Gorsituun kominikeeshinii boordichaa Sooliyaanaa Shimellis ibsa kennaniin, iyyata paartilee siyaasaan dhiyaateef furmaata fiduuf boordichi baatii tokko dura waan irraa barbaachisu raawwachuu isaa ibsanii, amma Addi bilisummaa biyyoolessaa Ogaden fi paartilee biroon adeemsa filannoo keessaa of baasuun ba’iis ta’e akkaataa hojii irratti jijjiirama hin fidu jedhan.
Fulbaana 20 kan geggeessamu adeemsa sagalee kennuuf boordichi qophee xumuruu isaa kan ibsan Sooliyaanaan, filannoo bara 2013 naannolee filannoon marsaa lamaaniin iyyuu hin geggeessamnetti kan geggeessamu dhimma filannoo hanga yoonaa murtiin hin kennamne.
Gorsituun kominikeeshinii boordii filannoo Sooliyaanaa Shimellis kaleessa ibsa kennaniin naannolee 47 keessatti kan geggeessamu adeemsa filannoo bbara 2013, sagalee hiree murteeffannaa kan naannoo kibbaaf geggeessamuuf qophiin barbaachisu xumurameera jedhan.
Paartilee siyaasaa filannoo kana keessatti hirmaataniif sabaa himaalee naannoo 9 keessatti yeron kennameefii dadammaqiinsa filannoo geggeessaa kan turan ta’uu ibsanii, qopheen meeshaalee dilannoos xumuramuu dubbataniiru. Haa ta’u malee Addi bilisummaa biyyoolessaa Ogaadeen guyyoota dura filannoo keessaa of bbaasuu ibsanii jiran.
Kana ilaalchisuun itti gaafatamaan quunnamtii uummataa paartichaa obbo Hasan Abdilqaadir VOAf akka ibsanitti naannoo Somaalee fi walumaa gala Itiyoopiyaa keessa sirna dhablummaa fi aangootti seeraan ala fayyadamuutu jira jedhanii, filannoo walabaa fi haqaa geggeessuuf haalli mijataan waan hin jiraanneef filannoo naannoo Somaalee keessatti geggeessamu irraa of hambisuu isaanii ibsanii jiru jedha Kenedii Abaatee Finfinnee irraa
Prezidaant Baayden Guddinni Addunyaa Hunda Ofitti Haammatu Akka Jiraatu Gumii Tokkummaa Mootummootaaf Ibsan
https://www.voaafaanoromoo.com/a/6237665.html
Prezidaantiin Yunaayitid Isteetis Joo Baayiden wixata gumi tokkummaa mootummaa irratti akka hoogganaa biyyaatti ennaa dhiyaatan, diplomaasii ilaalcha addunyaa irratti kan fuuleffate kan hunda hirmaachise beeksisu jechuu dhaan angawoonni bulchiinsa isaanii beeksisaniiru.
Angawaan bulchiinsichaa tokko gaazixeesotaaf ibsa kennaniin, prezidaanti Baayidenii fi hooggana isaaniif, waltajjii addunyaa irratti waa’ee naggeenya biyyoolessaa kan Ameerikaa fi nageenya addunyaa maraaf badhaadinaaf dursi kennamuu isaa kan itti beeksisan torrban barbaachisaa dha jedhan.
Ejjennoon kun kalattii dhaan kan prezidaantichi duraanii Doonaald Traamp Ameerikaan Haa dursitu jedhaniin faallaa dha.
Gumiin waggaa kun biyyoota miseensota 193 ta’aniif baraachisummaa rakkoo naannoo fi addunyaa mudate ilaalchisee jiru mari’aichuuf carraa kennaaf.
Baayiden, hoogganoota biyyaa 100 ta’an waliin waajjira haadhoo Tokkummaa Mootummootaatti wal arguuf jecha wixata kaleessaa galgala gara New Yorkitti imalanii jiran.
“Haasaan isaan gumii sana irratti dhageessisuuf jiran, rakkoolee ijoo ta’an dura dhaabbachuuf michootaa fi waaltaalee walitti fiduu dhaan, boqonnaa waraansa waggoota 20 cufnee, boqonnaa dipilomaasii cimaa ta’e banna yaada jedhu irratti fuuleffata.
COVID-19, jijjiirama qilleensaa, teeknooloojii guddataa jiruu fi qajeelfamootaaf daandii daldallii fi dinagdeen irra jiru, bu’uura misoomaa qulqulluu kan malaammaltummaa irraa walaba ta’e irratti maallaqa baasuu, farra shororkeessummaa mala hammayyaan dura dhaabbachuu, kanneen cimoo ta’an waliin dorgommii cimaa geggeessuu malee bara waraana qabbana’aa haaraan itti geggeessamu miti jedhan.
Waa'ee Marii Biyyaalessaa Dhaabonni Adda Addaa Itiyoophiyaa Keessaa Maal Jedhu?
https://www.voaafaanoromoo.com/a/marii-biyyaalessaa-laalchisee-yaada-dhaaboota/6225855.html
Siyaasaa Itiyoophiyaa mudatee turee fi mudaataa jiruu furuuf hayyoonni dhaabonni siyaasaa, Dhaabonni mit-mootummaa biyya keessaa fi alaa yeroo adda addaatti waliin mariin biyyaalessaa barbaachisaa tahuu yaada dhiheessaa turan.
Dhaabni siyaasaa Kongireesii Federaalawaa Oromoo (KFO)’n osoo filannoon biyyaalessaa marsaa ja’affaan geggeeffamuu dura mariin biyyaaleessaa akka barbaachisu ibsa baasee ture. Haaluma wal fakkaatuun dhaabni siyaasaa ka biraan Adda Bilisummoo Oromoo (ABO)’n Obbo Daawud Ibsaan hoogganumus mariin biyyaaleessaa hunda hirmaachise taasifamuu akka qabu akeekuun ibsa baasuun ni yaadatama.
Eeega filannoon biyyaaleessaa marsaa ja’affaan gaggeeffamee booda, mootummaan biyya bulchaa jirus mariin biyyaaleessaa akka barbaachisuu fi akka maricha taasiisuuf jiru ibsee ture. Mariin biyyaaleessaa maaliif barbaachisee fi dhimmoota maaliirratti eenyufaatu maari’achuu qabaa? gaaffiilee jedhan irratti gabaasaan keenya Mitikkuu Fiqaaduu dhaabota siyaasaa, dhaabota mit-mootummaa fi ka mootummarraa dubbisuun, Dirree Dimookiraasif qophii qindeesse qaba.
Vaayrasii Deltaa Of-eeggannoo Cimaa Barbaaada: Dr.Jamaal Haassan
https://www.voaafaanoromoo.com/a/6220213.html
Yunaaytid Isteetes keessatti vaayrasiin koroonaa kan bifa jijjirrate fi Deltaa jedhamuun lakkoobsii namoota qabamanii akkaan dabalaa jira.
Waa'ee vaayrasii kanaa fi of- eeggannoo barbaachiisu irratti qorataa dhukkuboota daddabroo fi daddabroo hin ta'iin akkasumas faca'iina dhukkubootaa kan hordofan Dr. Jamaal Haassan waliin gaaffii fi deebii gaggeeffamee caqasaa.
Cinaa keessatti namoonni 200 ta’an ajjeefamuu jiraattonnii fi angawoonni ibsanii Jiru. Obbo Geetachoo Raddaa gama isaaniin soba jedhan
https://www.voaafaanoromoo.com/a/cinaa-keessatti-namoonni-ajjeefamuu-jiraattonnii-fi-angawoonni-ibsan/6217863.html
Gondar kaabaa aanaa Daabat keessatti kan argamtu ganda baadiyaa Cinaa Tekilehaayimaanoot jedhamtu keessatti hidhattoonni Adda Bilisummaa Uummata Tigraay (ABUT) namoota nagaa 200 ol ajeesuu isaanii mootummaan Itiyoopiyaa, kanneen miidhaan irra ga’ee fi jiraattonni ijaan arguu isaanii dubbatan ibsanii jiru.
Hidhattoonni ABUT gandattii keessa yeroo itti turan guyyaa shan keessatti manaa mana deemuun namoota nagaa ajjeesan jechuun jiraattonni ijaan argine jedhan dubbatanii jiru.
Gama biraan dhaabbattonni oduu Rooyitarsii fi Asosheetid prees humnoota Tigraay jechuun kan waaman fi mootummaan Itiyoopiyaa shorokeessaa jechuun kan moggaase hidhattoota ABUT, guyyoota darban keessa injifatamuu isaan mudate booda, namoota nagaa 120 ol ajjeesuu isaaanii angawoota naannoo maqaa dha’uun gabaasanii jiru.
Ajjeechaan kun baatilee darban kudhaniif wal waraansa geggeessame keessatti fixiinsa akkaan suukaneessaa raawwate ta’uu Asosheetid Prees ibsee jira.
Gama kaaniin looltonni Tigraay siviiloota 120 ganda cinaa jedhamtu keessatti ajjeesan jechuun kan dhaabbatii oduu Rooytars gabaasee dubbii himaan Adda Bilisummaa Uummata Tigraay (ABUT) kan ta’an Obbo Geetaachoo Raddaa soba jechuun har’a dhaamsaTwitarii ofii irratti barreessaniin beeksisanii jiru.
Looltonni Tigraay Hagayya 26 fi 27 Daabaat keessatti uummata jumlaan fixan jechuun aangawoonni bulchiinsa naannoo Amaaraa himannaa dhiyeessan Obbo Geetaachoon soba jedhanii gama kaaniin gabaasa Rooytars ilaalchisuun Tigraay dhiyaa keessatti uummata walittiqabanii fixuu fi dubartoota gudeeduu dhaqqabe jedhaniif bulchiinsa nannoo Amaaraa deebisanii himatan.
Looltoonni keenya siviiloota ajjeesan jechuun himannaa dhiyaatee soba aka ta’e cimsinee dubbanna kan jedhan Obbo Geetaachoon, yakkonni gaggeeffaman jedhaman qaama walaba ta’een akka qoratamuuf irra deebinee gaafanna jechuun dhaamsa Twitarii isaanii irratti gaafatan.
Iddowwan to’annaa Adda Bilisummaa Uummata Tigraay (ABUT) jala jiran keessattis qorannaan akka gaggeeffamuuf haala kan miijeessan ta’u ibsuun oduun mirkanii hin qabne ittiin jedhan Kun dhugaa ta’u hin danda’uu jedhanii jiran.
Gabaasa Asteer Misgaanaaw Baahir Baar irraa ergiite caqasaa.
Prezidaant Baaydin Uummata Isaaniif Haasawaa Godhanii Jiran
https://www.voaafaanoromoo.com/a/loltoonni-yunaayitid-isteetis-afgaanistaan-keessaa-gadhiisan/6081308.html
Looltonni Yunaaytid Isteetes warri dhumaa kaleessa Afgaanistaan keessaa gadhisanii eega ba’an akkasumas, duullii waraanaa waggaa lamaaf gaggeeffamee xumuura eega argatee Taalebaan aangoo qabatee booda, prezidaant Joo Baaydin har’a uummata Amerikaaf haasawaa dhageesisuuf jiru.
Prezidaan Baaydin ibsa gabaabaa Wiixata kaleessaa kennaniin, humnootiin Amerikaa Hagayya 31 booda Afgaanistaan keessa akka hin turre maaliif akka murteessan ibsuuf jiru.
Prezidaant Baaydin fi miseensoonni bulchiinsa isaanii torbanneeniif yoo yeroo dabalataaf waraanni Afgaanistaan keessa turuu danda’ee jechuun mari’ataa turan.
Lammiwwan Amerikaa fi kan Afgaanistaan hedduminaan gamasii baasuun soda nageenyaa qabatamaa jiruun kana gochuun bu’aa fi miidhaa inni dhaqqabsiisuu irratti dubbataa turan.
ABUT Haleellaa Geesisuun Ibsamee Jira
https://www.voaafaanoromoo.com/a/seena-qabeessa-bataskaana-medihaaniyaalem-cecehoo/6081294.html
Seena qabeessa kan ta’e Bataskaannii Medihaniyaaleemii kan Ceceehootti argamu hidhattonni TPLF kaleessa galgala meeshaalee waraanaa gurguddaan daddabalanii dhukaasuun balaa irraan ga’u itti gaafatamaan waldaa Sanaa ykn Dabrii Sanaa ibsanii jiru.
Mootummaan Federaalaa shoroorkeessaa dha jechuun kan ramadee TPLF kanneen hogganananii fi humnootii Tigraay kanneen ofiin jedhaniif dubbii himaan isaanii torban kana ibsa kennaniin, hidhattonni isaanii Ambaa seenaa irra miidhaa kan hin dhaqqabsiifne ta’u dubbatan jechuun gabaafamuu Asteer Misgaanaaw Baahir Daar irraa gabaastee jirti.
Amerikaan Namoota Xayyaaraan Afgaanistaan keessaa baasuuf Carraaqqiin Gochaa Jirtu Sadarkaa Maalii Irra Jira?
https://www.voaafaanoromoo.com/a/6079343.html
Yunaayitid Isteetes, namoota Afgaanistaan keessaa baasuuf carraaqqiin gootuu fi waraana ishee deebifachuuf yeroon kenname torban kana keessa ennaa xumuramaa jirutti murtiilee Prezidaant Joo Baayiden dabarsan danqaalee ciccimoo tu mudataa jira. Qeeqawwan dhihaatanii fi haleellaa Kaabul keessatti lubbuu loltoota Yunaayitid isteets fi lammiwan Afghaanistaan nagaa galaafate ilaalchisee Misheel Kuwii gabaasteetti.
Ajjeechaa Jumlaa ABUT Naannoo Amaaraatti Raaw’ate Jedhame Bakka-bu’aan Dhaabichaa Ni Haalan
https://www.voaafaanoromoo.com/a/ajjeechaa-jumlaa-abut-naannoo/6014744.html
Mootummaan shorokeessummaan kan himatee fi mootummaan federaalaa dhabamuu isaa fi aangoon kan bulchiinsa yeroo ti jedhu, ofii isaa mootummaa naannoo Tigraay jechuun qaamni of waamu, gaazixaan biyya Inglizii Ze Telegraafjedhamu gabaasa baaseef torban darbe deebii kenneen, gocha gara jabinaa siiviloota irratti raawwatamu kamiinuu shakkii tokko malee kan balaaleffatu ibsuu dhaan, gabaasa ze telegraaf kan hundee hin qabaanne irratti himannaa dhiyaate haaluu isaa ibsee jira.
Ibsi sun itti dabaluu dhaan himannaalee naannoo Amaaraa keessatti siivilota irratti yakki raawwate jedhames, tokkummaa mootummootaan kan moggaafame qaamni walabaa akka qulqulleessu gaafatee jira.
Ze Telegraaf torbee barruu maxxanseen, hidhattoonni TPLF naannoo Amaaraa godina Walloo kaabaa keessatti gandeen qonnaan bulaa meeshaa gurguddaan haleele jechuun gabaase. Keessumaa naannoo Agamsa jedhamu guutummaan barbadeesse jechuun miidhaan sun hagam akka ta’e tarreessee jira.
Gaazixaan sun loltoonni TPLF manaa mana irra naanna’uu dhaan jiraattota ajjeesaniiru, mana qubaniiru jechuun ibsee jira. Namoonni loltoota TPLFn ajjeefaman dhibbaan laka’amu jedhee jira. Gocha tuqame kana kanneen miidhaan irra ga’e haasofsiisuu dhaan, kana duraa fi haleellaa raawwatame jedhame booda suraa saatelaayitii wal bira qabuun mirkaneessuu isaa gaazixaan sun gabaaseera.
TPLF kana kan raawwate, wal waraansi naannoo sana utuu hin jiraatin, ta’e jedhee uummaticha ijaa ba’uuf jedha gaazixaan sun. dubbi himaan mootummaa naannoo Amaaraa obbo Gizaachoo Muluneh torban darbe gaazixeessotaaf ibsa kennaniin, naannoon isaanii TPLF Agamsaa fi naannoo isaa irratti haleellaa fi ajjeechaa jamaa raawwate jedhan hawaasa addunyaatti beeksisuuf socho’aa jiraachuu ibsanii jiran.
Gabaasa Telegraaf kanaa fi himannaa mootummaa naannoo Amaaraaf deebii akka kennaniif waahilli keenya sagantaa Afaan Tigree Betree Silxaan ofii isaa mootummaa naannoo Tigraay jedhee kan of waamuuf bakka bu’aa Ameerikaa kaabaa kan jedhaman Ambaasaadder Fissehaa Asgedoomiin bilbilaan dubbisee jira. Namootu hiikee dhiyeessa.
Barreessaa Muummee Tokkummaa Mootummootaa: Marii Siyaasaa Itiyoophiyaa Jalqabuudhaaf Haalli Miijessamuu Qaba
https://av.voanews.com/clips/VAO/2021/08/20/93a5413e-08eb-4fbf-a3d7-c48fa9916940_48k.mp3
Ba’iin Filannoo Jarmanii Eegamaa Jira
https://www.voaafaanoromoo.com/a/ba-iin-filannoo-jarmanii-eegamaa-jira/6247594.html
Filannoo paarlaamaa Jarmaniif sagaleen kennamee kan dursaa akka agarsisuutti, paartii sooshaal Deemookraat jedhamu harka caaluun injifataa jira.paartileen adda addaas eenyuutu bakka chaansilar Angeelaa Markal bu’a? jechuun wal dorgomaa jiran.
Paartiin sooshaal Demookraat Dilbata kaleessaa sagalee 100 keessaa harka 25.7 kan argatee yoo ta’u paartiin Chaansilar Angeelaa Merkal kan Kristiyaan Demokraatiik Yuniiyan jedhamu sagalee harka 24.1 argachuun itti aanaan.
Merkal waggoota 16f aangoo irra turanii eega gadhiifnaan booda, angawoonni paartii soshaal deemookraat, nutuu biyya Awuuroopaa keessatti dinagdee guddaa qabdu Jarmanii hoggana jechuun dorgomaa jiran.
Waggaan kun ituu hin xumuuramiin dura, mootummaa haaraa kan wal taatootaa dhaabuufiis paartilee xixxiqqaa akka qunnamuuf jiran ibsan.
Chaansilar Merkal hanga namnii isaa bakka bu’u argamuutti yeroof hojii mootummaa gaggeessuu itti fufuu.
Korri Waggaa Kan Tokkummaa Mootummootaa Itti Fufee Jira
https://www.voaafaanoromoo.com/a/6241406.html
Mummichi ministeera Briiteen, prezidaantii Viyeetnaam fi prezidaantiin Maalaawii hogganoota addunyaa kanneen Robii har’a haasawaa dhageesisuu jedhamuun sagantaa irra ka’aman keessa jiran.
Mummichi ministeera Briteen Jaansan guyyoota hanga tokko dursuun haasawaan dhageesiisan irratti kan irratti qiyyaafatan, jijjiirama qilleensaa kan ilaaleen tarkaanfiin fudhatamuu akka qabu, kunis sagantaa dinagdee addunyaa bayyanachiisuu uumamam irratti hundaa’eetu barbaachiisa jedhan.
Biyyonni dureeyyiin guddiina faalama qilleensaa dhaqqabsisee irraa bu’aa argatanii jiru kan jedhan Jaansan amma immo biyyootiin guddataa jiran dinagdee isaanii qilleensa uumamaa keessatti akka guddisan, kunis haala waariinsa qabuun akka ta’u wiixata dabree dhaamsa Twitarii irratti barreessaniin hubachiisan.
Mummichi ministeeraa Jaansan yaada kana kan kennan, prezidaantii Yunaaytid Isteets Joo Baaydin waliin Waayit Haawus keessatti erga wal arganii booda.
Jaarmayoonni Soddomnii Haala Tigraay Keessaa Kan Ilaaleen Xalayaa Galfatan
https://www.voaafaanoromoo.com/a/jaarmayoonni-soddomnii-haala-tigraay-keessaa-kan-ilaaleen-xalayaa-galfatan-/6241340.html
Korri waggaa kan Tokkummaa Mootummootaa magaala Niiw yoork keessatti gaggeeffamaa yeroo jiru kanatti, jaarmayoonni 30 wal ta’uun barreessaa duree Tokkummaa Mootummootaa Antoniyoo Gutarreesii fi biyyoota miseensa dhaabbataa kan gola naga eegumsaa ta’aniif har’a xalayaa dhiyeessanii jiru.
Kunis hokkaraa fi beela Tigraay keessaa xumura akka argatuuf tarkaanfiin hatattamaa haa fudhatamuu gaaffii jedhu qaba.
Baatii Sdaasa bara 2020 kaasee uummanni siviliin kan Itiyoophiyaa gama kaabaa gargaarsa dhala namaa, tajaajiila baankii fi qunnamtii jiran irraa cituun uummannii miliyoona tokko ta’u haala beela fakkaatu keessa akka jiran akkasumas hedduun qarqara afaan beelaa irra kan jiran ta’u ibsee jira.
Wal waraansii kutaa sana keessatti gaggeeffamee hokkara saalaa dabalatee dhiittaa mirga namoomaa bal’aa geesisuu akkasumas nama beeleessuu akka meeshaa waaraanaatti gargaaramuu fi uummata hedduminaan godaansisuun akka jiru ibsee jira.
Ajajaan WBO-Zoonii Kibbaa Duraanii Gollichaa Dheengee Karaa Nagaa Qabsaa’uuf Murteeffachuu Isaanii Beeksisan
https://www.voaafaanoromoo.com/a/6237346.html
Ajajaan riphxee-loltoota Mootummaan “Shanee” jedhee waamu, isaan ammoo Waraana Bilisummaa Oromoo jechuun of waamatti ajajaa Zoonii Kibbaa ka turan, Goollicha Dheengee, karaa nagaa qabsaa’uuf murteessuu isaanii beeksisuun isaanii himamee jira.
Goollichi, waliigaltee dhiheenya WBOn Adda Bilisummaa Uummata Tigraay, ABUT wajjin hojjachuuf tolfate mormuun murtoo kanarra ga’uu isaanii beeksisan.
Aangawoota Mootummaa Dirree Xayyaaraa Booleetti arganuun Goollicha simatan keessaa tokko ka tahan dubbi-himaan mootummaa Naannoo Oromiyaa Obbo Geetaachoo Baalchaa, “Mootummaan murtoo Goolichaa gama gaarii isaan ilaala” jedhan.
Hooggantoota Waraanaa Bilisummaa Oromoo, kan mootummaan “Shanee” ittiin jedhu dhimma kana irratti akka yaada isaanii nuuf kennan gaafachuuf carraaqqiin goone ammaaf hin milkoofne.
Gabaasaa guutuu caqasaa
Yaaliin Fonqolcha Mootummaa Sudaan Fashaluu Waraanni Biyyattii Beeksise
https://www.voaafaanoromoo.com/a/6237654.html
Angawoonni Sudaan bara 2019 Omar al-Bashir aangoo irraa kaafamanii qabee kan biyyattii bulchaa jiru gumii siviliif waraanaaf rakkisaa kan ture yaalii fonqolcha mootummaa fashalsiisuu isaanii angawoonni Sudaan beeksisanii jiru.
Miseensa sivilii kan gumii sanaa kan ta’an tokko Rooyitersiif akka himanitti, yaaliin fonqolcha mootummaa halkan edaa erga taasisamee booda to’annaa jala ooleera jedhan. Dubbi himaa gumichaa kan ta’an Mohamed Al Faki Suleemaan akka jedhanitti qorannaan shakkamaa sana irratti geggeessamu eegaluuf jedha.
Qaamni biyya bulchu kun erga al Bashir aangoo fonqolchamanii qabee walii galtee aangoo qooddannaa laaffataa ta’een Sudaaniin hoogganaa jira. Bara 2014tti filannoo geggeessuuf illee karoorsee jira.
Waraanni biyyattii yaalii fonqolcha mootummaa sana guutummaan to’achuu isaa hoogganaan gumii waraana biyyoolessaa, Jeneraal Abdelfattaa Burhaan dhaabbata oduu mootummaa SUNAf ibsaniiru.
Maddeen mootummaa of utuu hin beeksisin ibsa kennan akka jedhanitti yalaiin fonqolchaa sun tattaaffii radio mootummaa kan laga Nile gama fuullee Kaartuum jiru Omdurman keessaa to’achuu illee of keessaa qaba ture.
Kanneen ijaan argan akka jedhanitti murna waraanaa kanneen gumichaaf amanamoo ta’an riqicha Kartuumii fi Omdurmaniin wal agarsiisu taankiitti gargaaramuu dhaan har’a ganama cufanii jiran. Yaaliin fonqolcha mootummaa garee al-Bashiriif amanamoo ta’aniin geggeessamee angawoota yeroo ce’umsaaf qormaata ta’e isa jalqabaa akka hin ta’iniif kana duras yaalii wal fakkaatu fashalsiisuu isaanii angawoonni dubbatanii jiran.
Ajaja Sadarkaa Ol Aanaa Prezidaant Joo Baayiden Ilaalchisuun Ibsi Kenname
https://www.voaafaanoromoo.com/a/6237613.html
TPLF fi mootummaan Itiyoopiyaa gara furmaata nageenyaatti dhufu taanaan, sababaa walitti bu’iinsaan kan dadhabe dinagdee Itiyoophiyaa deggeruuf qophee ta’uu Yunaayitid Isteetis beeksistee jirti.
Prezidaant Baayiden kan mallatteessan ajaja ugguraa waliin wal qabatee tarkaanfiiwwn itti aansuun fudhataman maal akka ta’e illee angawoonni Yunaayitid Isteetis ibsaniiru. Bulchiinsi Baayiden, rakkoon namoomaa kaaba Itiyoophiyaa jiru akka dhumatu trkaanfii isaan fudhatan akan ajaaibsiifatan itti aanaa ministrii yeroofii kan dhimmootii Sudaanii fi gaanfa Afriikaa Biraayan Hant, qaamotiin walitti bu’iinsa sana keessatti hirmaatan, gara mariitti hin dhufan taanaan, uggurri kaa’amu namoota dhuunfaa fi waaltaalee irra darbee, uummata Itiyoophiyaa fi Eertraa irratti kan hin fuuleffanne ta’uu Biraayant Hant ibsaniiru. Yunaayitid Isteetis gargaarsa namoomaa fi deggersa ka biroo Itiyoophiyaaf gootu kan itti fuftu ta’uus dubbatanii jiran.
Mootummaan Itiyoopiyaa fi TPLF lola dhaabiinsa marii irratti hundaa’e irratti mari’achuuf gargaarsi namoomaa danqaa malee akka deddeebi’u eeyamuuf tarkaanfii hiika qabu fudhatu taanaan, daandii addaa hordofuun ni danda’amaj. Yunaayitid Isteetis dinagdeen Itiyoophiyaa akka dandammatu deggeruuf qophee dha.
Tarkaanfiiwwan fudhatamuu qaban, tattaaffii jaarsummaa gamtaa Afriikaan hoogganamu simachuu, gareelee araar teessotaa ramaduu, haalduree tokko malee mariif walii galuu fi marii jalqabatti jiruuf afeerraa simachuu of keessaa qaba.gargaarsa namoomaa gama ilaaleen, konkolaattonni gargaarsaa akka boodatti hin hafne gochuu, etajaajila bu’uuraa kan akka elektirikii, telekominikeeshinii fi baankii fafakkaatan Tigraayiif bakkatti deebisuu of keessaa qabaachuu danda’a jedhan.
Walitti bu’iinsi sun furmaata waraanaan akka hiikamuu hin dandeenye mootummaan Itiyoophiyaa ni hubata jennee abdanna kan jedhan Brayaan Hant, Muummicha ministeeraa Abyiin dabalatuu itti fufiinsaan mari’ataa jirra jedhan jechuu dhaan Kennedy Abate Finfinnee irraa gabaaseera.
Waa'ee Marii Biyyaalessaa Dhaabonni Adda Addaa Itiyoophiyaa Keessaa Maal Jedhu?
https://av.voanews.com/clips/VAO/2021/09/14/0a6e923d-23d4-4d70-a4b6-4ac142827fea_48k.mp3
Vaayrasii Deltaa Of-eeggannoo Cimaa Barbaaada: Dr.Jamaal Haassan
https://av.voanews.com/clips/VAO/2021/09/09/eb2f6c5a-c397-4254-b33c-5c6e19f9ceef_48k.mp3
‘Ganna Takkaa Gaditti Omishatti Seenna’ Shuhaab Suleymaan Dargaggoo Kalaqa Adda Addaaa Qabu
https://www.voaafaanoromoo.com/a/shuhaab-suleymaan-dargaggoo-kalaqa-adda-addaaa-qabu/6219919.html
Dargaggoo Shihaab Suleymaan barataa Yuuniversitii Finfinnee wagga lammaffaati. Fedhii waa kalaquu akka qabu ka dubbatu Shiyaab, kalaqoota adda addaa haga dhibbaa tilmaaman akka qabu dha kan inni dubbatu.
Dhiyeenyas konkolaataa dhimma gara garaaf oola jedhe ka qopheesse yoo tahu konkolaataa kanas wagga gaditti omisha isaa akka jalqabuu fi gabaaf dhiyeessuuf akka jiru kan inni dubbate.
Dargaggoo Shiyaab muuxannoo hojiisaa Galmoo Daawit tti himee jira; akka itti aanutti dhiyaata.
Itiyoophiyaan Mootummaa Haaraa Hundeessuuf Jirti
https://www.voaafaanoromoo.com/a/mana-maree-paarlaamaa-itiyoopiyaa/6081290.html
Fuulbaana 24 bara 20214 mootummaa haaraan kan hundeeffamu ta’uu manni marii bakka bu’ootaa kan Itiyoophiyaa ibsee jira. Kanaafis bifa ammaayyaan gaggeessuuf akka danda’amuutti maanuwaalii qajeelfamaa gargaaruu qopheessuu isaa beeksiise.
Af yaa’iin mana maree bakka bu’oota uummataa Obbo Taaggasaa Caafoo qophii kanaaf gaggefefamaa jiru kan ilaaleen ibsa kan kennan yoo ta’u, akka heera biyyattitti dhuma baatii Fulbaanaa guyyaa Wiixata jiru irratti kun gaggeeffama.
Waxabajjii 14 bara 2013 filannoo gaggefefamee irraa ba’ii filannoo argamee irratti hundaa’uun, haallii itti gaggeefamuuf deemsii seeraa akka jiruus ibsan.
Kanaan cinattis manni marii kun akkaataan hojii gaggeeffamuu bifa ammayyaa akka qabaatuu gochuuf akkaataa hojii irratti oolchan qophaa’uun ibsamee jira.Gama kaaniin manni maree kun sirna hordoffii fi to’annaa bifa ammayyaa akka qabaatu gochuuf caasaan dandeesisuu qophaa’uun ibsamee jira.Kanaafis qiyyaafannaan mootummaa adda kan baasee sirnii jabaa fi to’annaa jabaa qabu akka hojii irra ooluu dubbatan.
Looltoonni Biyya Alaa Afgaanistaan Keessaa Ba'u Taaliibaan Gammachisee Jira
https://www.voaafaanoromoo.com/a/hoogganaa-talibaan-afgaanistaan-kabul/6081301.html
Kan Yunaaytid Isteetsiin hogganaman humnootiin biyya alaa Afgaanistaan keessaa ba’u isaanii Taalibaan har’a kan kabaje yoo ta’u kunis weerartootaaf baruumsa ta’a jedhee jira.
Garu Yunaaytid Isteetesii fi hawaasa addunyaa kanneen biroo waliin hariiroo gaarii qabaachuu akka fedhan dubbatan.
Dubbii himaa olaanaan kan Taaliibaan Zaabiullah Mujaahid dirree xayyaarri lafa xayyaarri irraa furguggifamuu irratti oduu gabaastotaaf akka ibsanti, humnootiin Amerikaan hogganaman ba’uun injiifannoo hunda keenyaa waan ta’eef Afgaanistaan baga gammaddee jedhan.Garu Taaliibaan attamiin biyyatti bulchuuf akka jiru yaada xiqqoo kennan.
Garee humnootii Baadrii jedhamaniin kan marfamanii ibsa kennaa turan dubbii himaan olaanaan kan Taalibaan kun, lammiwwan Afgaanistaan gar malee hin sodaachisinaa jechuun humnoota achii turanti dubbatan.
Uummata Afgaanistaan haala naamusaa fi haala gaariin keessummeessaa, Uummanni argachuu kan qabuus kana ittiin jedhan.Kana malees isiin tajaajiiltoota uummataa ta’u keessan yaadachuun, uummata keessan irratti human jabaa hin gargaaramiinaa jedhanii jiran.
Barataa Yunivarsitii Finfinnee Konkolaataa Faayidaa Adda Addaa Kennu Kalaqe
https://www.voaafaanoromoo.com/a/dargaggoo-yuniversitii-finfinnee-fedhii-kalaquu/6079315.html
Dargaggoo Shihaab Suleymaan barataa Yuuniversitii Finfinnee wagga lammaffaa ti. Fedhii waa kalaquu qabu irraa kan ka’e haga ammaatti bu’aalee kalaqoota adda addaa haga dhibbaatti tilmaaman akka qabu dubbata. Dhiyeenyas konkolaataa dhimma gara garaaf oola jedhee yaade hojjechuu isaa himee, “yeroo waggaa tokkoo gadiitti oomisha isaa jalqabnee, gabaaf dhiheessina,” jedha – Shihaab Sulemaan.
Dhiheenya waa’ee muuxannoo hojii isaa kana gabaasaa keenya, Galmoo Daawwititti himee jira; akka itti aanutti dhiyaata.
Mummichi Ministeeraa Abiy Ahmad Imaltuu Xumuruun Biyyatti Deebi'anii Jiru
https://www.voaafaanoromoo.com/a/muummicha-ministeera-abiy-ahmad/6079326.html
Mummichi ministeera Itiyoophiyaa Abiy Ahmad dhuma torban dabree irra biyyoota Afrikaa gama bahaa fi giddu galeessaa keessatti dawwannaa gaggeessaniin dhimmoota adda addaa irratti marii kan gaggeeessan ta’uun ibsamee jira.
Mariin prezidaantoota Ugaandaa fi Ruwaandaa waliin mummichi ministeera Abiy Ahmad gaggeessan marii biyyoota gidduu, kan kutaa fi kan addunyaa irratti kan qiyyaafate ta'uun ibsamee jira.
Bokkaan Cimaan Itiyoophiyaa Keessatti Balaa Adda Addaa Akka Fiduu Malu Himame
https://www.voaafaanoromoo.com/a/bokkaan-cimaan-itiyoophiyaa-keessatti-balaa--fiduu-mala-/6012519.html
Bokkaan ganna kana keessa Itiyoophiyaa keessati rooba jiru midhaalee adda adda akka geessisuu malu Dhaabbati Meetriyoolojii biyyaalessaa Itiyoophiyaa beeksisaa jira.
Naannoolee lageen Awaas fi Abbayaa lolaa bishaaniif saaxilamoo tahan, Oromiyaa Bahaa fi Walakkeessaa, Naannoo Amaaraa Lixaa fi naannoo Kibbaa keesaatti guyyoota kurnan dhufan bokkaan cimaan roobuuf jira, jedha dhaabbatichi.
Gabaasaa guutuu caqasaa.
Barreessaa Muummee Tokkummaa Mootummootaa: Marii Siyaasaa Itiyoophiyaa Jalqabuudhaaf Haalli Miijessamuu Qaba
https://www.voaafaanoromoo.com/a/barreessaa-muummee-tokkummaa-mootummootaa-ibsa-kennan/6010395.html
Guyyaa gargaarsa namoomaa Adduunyaa Hagayyaa 19, 2021 yaadatamee oole sababeeffachuudhaan barreessaan muunmeen Tokkummaa Mootummootaa, Antooniyoo Guterez, tuta presiif ibsa kennanii jiran.
Dhimmoota ijoo isaan ibsa kana irratti kaasan keessaa tokko haala yeroo ammaa Itiyoophiyaa keessatti mul’ataa jiru.
Uummatni Itiyoophiyaa hedduu gidirfame, jechuun ka jalqaban hoogganaan Tokkummaa Mootummootaa, “waraansaan furmaatni hin dhufu hin jiru,” jechuun hubachiisan.
Gabaasaa guutuu caqasaa