-
Қарақалпақстан халық шайыры, қыссахан Халила Дәўлетназаровтың жеке дөретиўшилик каналы
АЎЫЛ ҲАЯЛЛАРЫ
ПОЭМА
Аўыл ҳаяллары
Әлҳәббиз, Сизге!
Аўыл ҳаяллары!
Сизлерге қуллық!
Сабырлы әдеп-икрамлы, әпиўайы,
Сизлерде бар сондай мәртлик, уллылық!
Аўыл ҳаяллары–жарқын жүз, ҳадал,
Зуўаласы писик қара мийнеттен.
Сизлерди қатайтқан талапшаң турмыс,
Көнлигип жасаўдың жолын үйреткен.
Аўыл ҳаяллары
Сизлер, мәрдана,
Ел-журт хызметинде таққа турғанлар.
Бир ғошшақ жигитке байлап тәғдирин,
Ўатанның ишинен ўатан қурғанлар.
Аўыл ҳаяллары
Болғанлар өрнек,
Өмирди қалайша жасаўды сүйип.
Жигитлер атынан Сизге миннетдар,
Алғыс айтқым келер басымды ийип!
Поэманы жоқарыдағы уорд фаилда толық оқыўыңызға болады.
Автор: Х.Дәўлетназаров
Канал: @X_Dauletnazarov
#Телевидениеге_60_жыл_
Белгили марҳум журналист Марат Қосекеев ҳаққында
Канал: @X_Dauletnazarov
СИЗГЕ
Ибрайым аға Юсуповтың естелигине
Шымбай, “Азат ауыл” ийлеп қамырың,
Яд етсең үзиле түскен баўырың,
Заманның сөз бенен басқан тамырын,
Болжап-көрегенлик берилмиш Сизге.
Сазлап әдебият деген арбаны,
Даңғыл жолда көш дүзеген кәрўаны,
Мәнәўиятта өзиңиздек дарғаны,
Әўладлар пир тутып жүгинискен Сизге.
Шайыр болдың, демек болдың күйикли,
Қосық,-журтың жолбарыслы, кийикли,
Халық ушын ким болған бунша сүйикли,
Ҳақлық қамқа тоны кийилмиш Сизге.
Поэзияның жасаўлап ақ отаўын,
Жасарған шайырлық аталмыш аўыл,
Ығбал дарағың көп шайқаған даўыл,
Көп гүл, көп мийўаңыз төктирген Сизге.
Қыл жалаған кеўил деген қынында,
Елиң менен шадлығың да, муңын да,
Қарақалпақтың поэзия шыңында,
Әжинияз, Бердақ қол узатқан Сизге.
Исмин улығлаған еллер, қалалар,
Руухый дәрьяңызда нешше салалар,
Муҳаббат бағынан терип лалалар,
Қәйдем, қанша қызлар гүл берген Сизге.
Зиялылық сырлап саўлат-шырайын,
Бағып өткен халықтың кеўил ырайын,
Жыйынлар: “Келди, деп шайыр Ибрайым!”,
Қоғадай жапырлып жол берген Сизге.
Қәлби ўакым жердек пәк ҳәм ҳасылдар,
Жан кумбызы жан сөзлер деп лапылдар,
Бүлбилзибан даныш Аббаз ахуннан,
Бағышланған алтын дуўалар Сизге.
Сүрип өткен йош тулпарын сайлатып,
Қанша түркийзибан жулдыз, ай батып,
Расул Ғамзатов, Шыңғыс Айтматов,
Мисли киндиги бир сыңарлар Сизге.
Сөзден басқа байлық излеп қызбаған,
Қай күнде де беглигин ҳеш бузбаған,
Халық сарсылса жүрек болып сызлаған,
Шайырлық азабы шегилмиш Сизге.
Давид Кугультинов, Қайсын Кулиев,
Көп емес буныңдай шоққылар бийик,
Ақбозлак жүзиңизди қызартып сүйип,
Жүрек төрлеринен жай берген Сизге.
Қосықлары қыпша бели қыналған,
Ақыл-ой, көрк, дилўарлықта сыналған,
Домлалар –Миртемир, Айбек, Ғуламнан,
Әлҳәббиз, әўпәрин айтылмыш Сизге.
Көркем сөзде көз-көз етип көркиңди,
Тарийхта қуўынған арғы төркинди,
Арип Абдулланы, Ваҳид Еркинди,
Шын баўырман дослар әйлеген Сизге.
Көрсетсин деп қандай екенин төзим,
Ашсын деп тотыққан журеклер көзин,
Туўған топырағының айтсын деп сөзин,
Ана-тәбият серхош тил берген Сизге.
Жырларыңыз жыр ма, яки мәргия,
Мәгар, мәңги сөнбес онда бар зия,
Халыққа өзлигинен берген тәрбия,
Ўатанның даңқ тажы қуба-қуп Сизге.
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (398-400-б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov
У ЛЛ Ы М A Й Д А Н Ы М
Қайта қурылған Республика Майданы, Қарақалпақстан Республикасы Жоқарғы Кеңесиниң жаңа имараты, Бердақ шайыр естелигиниң қайта қонысласыўы сыяқлы халқымыз тарийхында зор әҳмийетке ийе дөретпелер салтанатын улығлаў.
Уллы Майдан қурып сыйлап халықты,
Жарқылар бас болып қолға алыпты,
Атайы усталар иске салыпты,
Айтқанына көнгиш қурал-сайманын.
Халқымнын келбети – бийик тулғалым,
Ел-журтым көз тиккен Күндей шуғлалым,
Жулдызлар белгилеп турар ығбалың,
Дуньяға, көкке кең қушақ жайғаным.
Шадлық гүбелеги қонған гүлиңе,
Бердақ шайыр зибан серхош тилиңе,
Мәгар, мың айлаўлы өз мәнзилиңе,
Шабысқа дәўраннан тулпар сайладың.
Ҳәр қайсысы оқшаў қонған жайсаң бир,
Сулыў имаратлар дүзген ансамбль,
Халқыма тағылған дуўадайсаң бир,
Майданым – әйлейин жанды пайғазың.
Суўды қақшып ойнап қайта қуйдырар,
Асаўдай аспанлап шапшып шыйрығар,
Фонтанлар – қәлбиңде мисли туйғылар,
Кеўиллер үлессе урған жәўланың?!
Қарақалпақтың Ақ үйи, Ақ сарайы,
Жамылған рәң-бәрең мәрмер-дарайы,
Қулпырып мүбәрек көрки-шырайы,
Ҳақ нәзер салған қуп әжеп жайларың.
Герби – маңлайына тиккен Нышаны,
Байрағы аңлатар хош қыйлы мәни,
Тамылжып атар ҳәр қырмызы таңы,
Журтының жанындай жаны жайдарым.
Қол созып күндиз Күн, ақшамлары Ай,
Жулдызлар шоғыры қонақлағандай,
Нөкисим Майданың саған қайнақай,
Жыйнап қуйған киби сүттиң қаймағын.
Кеўли жазық, алақаны аялым,
Жасыл шыршаларым гүмис саялым,
Үмит соқпақлары – аллеяларың,
Бүлбиллер гүллерге арнар сайраўын.
Бираз беккем болып тақат-төзимде,
Аса бир бой ура бермей сезимге,
Жасағыл өзлигиң сақлап өзиңде,
Басқа майданлардан кемис қайманың?
Қыдыр дарысын, бақ-дәўлет қарасын,
Туўған жердиң ҳәр күнине жарасын,
Ўатаншыллық,–деген тарақ тарасын,
Улдың алтын, қыздың гүмис айдарын.
Күш-жигерге толы көксиңди керип,
Келгенлер дослыққа, мәртликке жерип,
Арзыўлардың гәўҳар дәни көгерип,
Келешекке шарлар тутқан байрағын.
Биз де қағазды жыр менен нағышлап,
Баўрымызға басып истедик қушпақ,
“Уллы майданым!”лап баяз бағышлап,
Әл-ҳасыл сөзлерден түйме байладым.
Тартқаны ел жүги ҳәр көш, нарыңның,
Сазында салтанат жүрек тарыңның,
Тымсалысаң халықлық намыс-арымның,
Республика Майданы дер, Майданым!
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (396-397-б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov
ИЗБАСАР
Шайыр ҳәм журналист Избасар Фазылов Кеңес ҳүкимети орнай баслаған жыллары дөҳмет бәлесине гириптар болып еки рет түрме, сүргин азапларын бастан кеширди.
Ағаға жартыўсыз бул бийшара ел,
Нағыз қорғанларын қанша күтеди!
Және азғырыўлар… шығыўлар жолдан,
Қай ўақ бир дүзелип, қашан питеди?...
Бул барыста және талай нәинсап,
Өз журтын душпаннан бетер талайды.
Қанша желөкпелер, қанша жағымпаз,
Ҳәмелдар, пулдардың путын жалайды.
Халық бел теўип алақаны ойылып,
Буйырған ырысқысын шөпшеп өтеди.
Кимлердур көзи жер көрмей, тойынып,
Көпшиликке күл шашып сырт кетеди.
Бүлдирги алғанлар бүлген елден,
Соң туқымқурт болып соры қайнайды.
Қоллаў таўып мылқым-сылқымлар гилең,
Мына Қарақалпақтың бахтын байлайды.
Еле бул барыста нешше адамға,
Мың теңге болып бир тышқан тесиги.
Мисли әйдархадай тартар демине,
Гөрдей үңирейген түрме есиги.
Не озаң-күйиңди кешпедик бастан,
Тиллер сөз қатыўға гүрмелмес гәде.
Және қандай дүзим, қандай сиясат,
Және қанша басшы береди ўәде?
Халық және табаны қырық жарық болып,
Зорлар қамшы таўлап, жорға сүреди.
Және дөҳмет сөзлеп неше антурған,
Және ийт жоқ жерде шошқа үреди.
Аўызымызға талай сыйпатып ылай,
Кимниң қандайлығын көрип жүриппиз.
Ҳеш исенип болмас қурымсақларға,
Биз еле бәрибир ерип жүриппиз.
Мәйли-дә, жаманлық қылған найсаплар,
Бизден кейин қалып тоқсан, жүз жасар.
Халықтың жетер ме Аллаға дады,
Әттең шырлай-шырлай өтер Избасар.
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (392-393-б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov
АТТАН TYCEMEH
Устазымыз перзенти Зуҳра ЕМБЕРГЕНОВАға
Улығланса арзыр: устаз-шәкиртлик,
Жақсы адамлардан болмақ миннетдар.
Садықлық бабында тәсийин қаларлық,
Бурын бир рәўият еситкеним бар.
Ел-улыс ҳаққына нәпеси қабыл,
Қәнәәтшил, бийминлет, бийазар ғана.
Суўпы-мүрийдлери жылаўлап атын,
Пир және қәдимгидей жолға рәўана.
Тал шыбықты минип жүрген шапқылап,
Балаға дус келип, тоқтап жолынан.
Оған селем берип, ҳүрмет көрсетип,
Жумаланып келип алды қолынан.
Жүрис қылғанлардың халықтьң қәлбине,
Ҳәр атқан адымында алынар саўап.
Бирақ, пир, не себеп бундай ҳалатта,
Журтшылық таңырқар, табалмас жаўап.
Улама дер: – биз де илим-билимде,
Бир барманның нәлден бар еткен бағы.
Бул өспирим ығбал қуяшым болған,
Қол берген пиримниң еди урпағы.
Суў алыўға барман оның қолына,
Ҳәр ким түсинип жетер келгенде гези.
Мүмкин емес үстинен атлап кетиўим,
Бул бала еди сол жақсының көзи.
...Бас деген ҳәммеге ийиле бермес,
Сынар жайларың бар болсаң да емен.
Устазым ҳүрмети ҳаққы, дус келсем,
Перзенти алдында аттан түсемен!
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (389-390-б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov
БОЛҒАНЫ...
Усы өсип бойымның да болғаны,
Ойлап-ойлап ойымның да болғаны,
Бәлким, қашшан тарқағанды базары,
Ышқ-сәўгиде тойымның да болғаны.
Усы көңил күйимниң де болғаны,
Ийнимдеги кийимниң де болғаны,
Деген адам десе мәйли дей берер,
Иргем, шатпа-үйимниң де болғаны.
Усы танып кезимниң де болғаны.
Бар күш-жигер, төзимниң де болғаны,
Мақуллаўдан, тыңлаўдан да тойындым,
Айтатуғын сөзимниң де болғаны...
Канал: @X_Dauletnazarov
ҲАҚЫЙҚЫЙ ИНСАН ҲАҚҚЫНДА ҚОСЫҚ
Мырзамурат баслық АБДУЛЛАЕВтың 100 жыллығына
Көкирегинде жолбарыстың жүреги,
Халқы – қуўанышы, дәрти, тиреги,
Уллылық журты дер жеткен мәнзили,
Қарақалпақта жақсылардың бири еди.
Ол туўралы көп әпсана тыңладым,
Хәр әңгиме сайын кеўлим шыңладым,
Қыялымда бой тиклеп сын-келбети,
Дараланды ишинен мың-мыңлардың.
Көп еситтим бул қосық, бул сөзлерди,
Өз ойымда көп көрдим бул көзлерди,
Әттең, сийрек келер бундай адамлар,
Соңғы биразының пейли өзгерди.
Ақыл, жигер менен қурсанған батыр,
Шоманай шөлине қурыпты шатыр,
Ол қәстерлеп, қәдир тутқан топырақта,
Сайрап сайрам-сайрам излери жатыр.
Көрген дәўир менен дәўир тартысын,
Бундайда халық пенен болмақ мәрт ушын.
Журтласлар күнине жумсап, жаратқан,
Өз өмири, өз бахтыньң жартысын.
Ел деп жазып, сарплап жүрек сыясын,
Буркитке тәқаббил қорғап уясын,
Илимниң-билимниң бәлент шоққысы,
Питкерген Инсанлық академиясын.
Заманлар дәрьясы тикжар, қулама,
Көкиреклер төзген дәрт қаққан сынаға,
Қуўдалаўға түскенде ғамқорлық көрген,
Дуўа етип өткен қанша улама.
Қәлбине нур үстине нур қуйылған,
Талайды жетелеп шыққан қыйыннан,
Әўлийе болмады бирақ та оған,
Журтшылық пирден де бетер сыйынған.
Сөз безбенин тартқан болмады шайыр,
Көп шайырлар ондай етеалмас қайыр,
Мисли дийдар көриссе Қызыр көргендей,
Жупыны жанлардың кеўили байыр.
Өмирге налынып қабақ шытпады,
Ҳеш тайсалмас, өз лебизин жутпады,
Тәқаббил Ерназар, Аалаярларға,
Бирақ, ол, қолына қылыш тутпады.
Кәтқудалық, дилўар тилин қолланған,
Уллылар өткен из бенен жолланған,
Ҳүждан тапсырмасы: халқын ардақлап,
Ел деп он ойланып, тоқсан толғанған.
Мәртлик, дослық, беглик, шынлық, сақыйлық,
Ҳақтан үйип-төгип берилген сыйлық,
Исмине ҳақыйқый инсанның бундай,
Қуба-қуп жарасар мәңгибақыйлық.
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (385-386-б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov
АНАМ – КӘАБАМ
Аллам, кеширгейсең кетсем қатаға,
Жасаў қыйын саған нағыз қул болып.
Аўзына ас салып ата-анамның,
Хызмет етеалмаппан дурыслы ул болып.
Отыз күн ораза, бес ўақ намазын,
Есимде, олар ҳеш қылмаған кенде.
Қулай түспесем де бул жолға, бирақ,
Жүдә бир жырақлап кетпеспен мен де.
Ат сабылтып жүрип шаба-шап пенен,
Қашшан еллиден де кетиппен өтип.
Ендиги жағында буйыртса тәғдир,
Жасарман Қудайға қулшылық етип.
Анаң – Кәабаң деген муқаддес сөзге,
Ҳәм қарыз, ҳәм парыз қылмағым әмел.
Намазға жығылып, Ҳаққа сыйынып,
Дуўалар етпектен бар бираз тәмем.
Диний илим-ҳикмет, о дүнья түўе,
Еле бу дүньядан билгенлерим аз.
Лекин, анам қәбири “Ийшан қала”ға,
Жүз тутсам керекти оқысам намаз.
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (383-384-б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov
БИРАҚТА.. .
Ҳасыл инсанлар көп Қарақалпақта,
Ҳақ жанларды жақын тутады Ҳақ та,
Халықтың атына сай халық дийдиндеги,
Урпақлар баўлынбақ дәркар, бирақ та...
Белгили беглер бар Қарақалпақта,
Ҳәр бири ылайық бир ханлық, тахтқа,
Семирип жүргенлер өз демлерине,
Жолы халық жолынан бурыў бирақта.
Уламалар өрнек Қарақалпақта,
Дурыслық дәргайында ҳәр қандай ўақта,
Қәсийетли базары обал-саўаптьң,
Бираз жарлы түсип кеткен бирақта.
Зиялы аз емес Қарақалпақта,
Не жазар халық қәлби аталмыш хатқа?
Ел-улысқа ықпал өткизе билер,
Батыл, билимданы кемлеў бирақта.
Ең расгөй халық Қарақалпақта,
Дәўирлер мойынлап көп шыққан атқа,
Бабалардай болыўға – мәрт, бирликли,
Бир-бирин түсинисе бермес бирақта.
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (382-б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov
ШАҒЫНЫЎ
Художник Қыдырбай аға САЙЫПОВқа
Дәрт шаңын жутып жасаған,
Көкирегин қайғы қашаған,
Халқыңа кимдур тасадан,
Тас атса, қәлбиң кан аға!
Бар еле бираз минимиз,
Сөйлесек шықпас үнимиз,
Не көрген барды күнимиз,
Айлана дузлы шаң аға.
Жети жат бизге ҳарамлық,
Ҳадаллық әйлер яранлық,
Тәбият етип сараңлық
Пейиллер кем-кем тар аға.
Көзлер тояты қанған жер,
“Балам!” деп бозлап қалған жер,
Сендей шад, сендей жанған жер,
Тек, сүўретиңде бар аға.
Тақылдатқанлар таңлайын,
Сорлатар, сордың маңлайын,
Журтыңның жайы-жағдайын,
Сорасаң, усы ҳал аға.
Кеўлиңе дурыслық хат еди,
Нәпеклик, сумлық жат еди,
Илҳамың – дүлдил ат еди,
Әрманың саған яр аға.
Гүл болдың қызлар қолында,
Көп гездиң ҳақлық жолында,
Жасаўда даңқын соңында,
Нурланып атқан таң аға.
Үйрендиң бүлбил ҳаўазың,
Ап-аппақ өмир қағазың,
Инсанлық – уллы лаўазым,
Өзиңдек жанға тең аға.
Қосыққа саз боп үйлестиң,
Жалғанға шын боп жүзлестиң,
Халқыңның бахтын излестиң,
Пәрўазы белент жан аға.
Жүректи жағып жазғаның,
Сүўрети екен әрманның,
Сайрағыш кеўил тарларың,
Қарақалпақша намаға.
Ескерсин өмир бунымды,
Сорарман оннан қуныңды,
Өнерде көркиң-сыныңды,
Айтыссақ, көзлер ләм, аға.
Сөзиңнен шытнап тас сынған,
Еплемейлер сенсиз асқынған,
Зәўрениң көзин жас қылған,
Изге бир нәзер сал, аға.
Гүбелегим урған жалынта,
Қусымсаң түскен қалыңға,
Сүйенген сәрўи талыңа,
Нәллериң саўлат-сән, аға.
Шаҳ едиң, болды гәдалық, –
Даналық, гейде садалық,
Ертеңин елдиң яд алып,
Еңиреп кеткен жан аға!
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (379-381-б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov
ЖАМАЛ МАҚСЫМ
Тәрезиси дурыс қурылған,
Бул журт текли ел бурыннан,
Ҳаслы қыпшақ-саңмурыннан,
Тебериктей Жамал мақсым.
Гүжимлер журты “Бес көрик”,
Кимлер етпеген төс керип,
Кеп сыр аңғартып-ескерип,
Жөн силтеген Жамал мақсым.
“Жаман аўыл”, “Қыйсық терек”,
Ат шаппаған елден ерек,
Ҳалаллықтан мәртлик дөреп,
Жәўҳар киби Жамал мақсым.
“Шағал көпир”–“Шоқ тораңғыл”,
Бир жаға бой – бир жол даңғыл,
Ели-халқы десе: жанғыл!
Жалынлаған Жамал мақсым.
Кеўиллеринде бар жақты,
Жақтылық, демек, бар бахты,
Қалың аўыл “Қазаяқлы”, –
Қол қаўсырысқан Жамал мақсым.
Анна, Бексыйық, Қуйында,
Сән-саўлат болып жыйынға,
Халқы дус келсе қыйынға,
Қанатлаған Жамал мақсым.
Таңлап Айжамал апаны,
Дәўранлар сүрген сапалы,
Жубатқан кеўли қапаны,
Шийрин сөзли Жамал мақсым.
Ҳақ бәрин билип-көриўши,
Жақсылар тәлим бериўши,
Естек, Әйтеке, Шериўши,
Жайлап өткен Жамал мақсым.
Өтти нешше қыс ҳәм жазы,
Қатарының жоқ биразы,
Туўған топырақ ыразы,
Азаматы – Жамал мақсым.
Болды қолы гүл, өнерли,
Ар-намыслы, аңлы-серли,
Десек: гәўҳарды гөнерди,
Жарасар ма Жамал мақсым.
Гүжимдей қойыў саялы,
Хәр истиң бардур паяны,
Жанын қайўақ бир аяды,
Журтым деди Жамал мақсым.
Халқабадтың уламасы,
Перзентлер – шадлы қаласы,
Қутлы болсын Сексен жасы,
Қыдыр сыпат Жамал мақсым!
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (375-377-б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov
***
Гүреңитер үн-түнсиз,
Баяны жоқ соқпақлар.
Өкинишли жүрегим,
Өзин-өзи тоқпақлар.
Күн қақлаған аңызлар,
Жатыр аппақ бозығып.
Шаршаңқырап келдим мен,
Жүзим бираз тозығып.
Тербелисер дарақлар,
Әлик алып сәлемим,
Олар менен бул жерге,
Тен шашылған нәл едим.
Ақшам шағал-мәслигин,
Қурады қус-анлары.
Атар еди тамылжып,
Қызыл борлат таңлары.
Опадарлық тымсалы,
Жуб жазбас жуп қумыры.
Барсызлар ма үстинде,
Жердиң мына жумыры?
Шымалайлар не дейсиз?
Мен сизлерди тыңлайман.
(Тәшўишсиз жан жоқ өзи)
Муңыңызды муңлайман.
Гүбелеклер еле сол,
Епелеклеп ушып жүр.
Ийнеликлер азанғы,
Мөлдир шықтан ишип жүр.
Бул жасыл журт, усы зер –
Топырақтан нәрленер.
Нектар жыйнап күн бойы,
Тынбайды пал ҳәррелер.
Жупынылаў болса да,
Қуўантады көзлерди.
Тердим бунда мендағы,
Ең ширели сезлерди.
Кеўилимде олардан,
Қосық деген гүл есип,
Журмен енди журтыма,
Сол жырларды үлесип.
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (366-370-б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov
***
Не-не заман, не заман,
Биз аўылдан кеткели.
Бул өмирдиң көп екен,
Тайғақ, қыснақ өткели.
Байтеректей шақалы,
Аўылымыз - қыясы.
Бунда мисли үйимиз,
Қурқылтайдың уясы.
Әрманлар-ек әжайып,
Не-не шийрин әрманды.
Шанарағы әкемниң,
Онда бираз бардамлы.
Шала ояў көп көрдик,
Үлкен-үлкен түслерди.
Атқарыстық атызда,
Аўыр-аўыр ислерди.
Тек, талапшыл жоқары,
Санаспайды ҳал менен.
Аўыл халқы жер тырнап, –
Күни кешкен мал менен.
Елеслердиң усы бир,
Қәдирли ҳәр қыйқымы.
Сезинбедим еле мен,
Сондай татлы уйқыны.
О, қаншама бул жерде,
Татылмаған дуз қалды.
Қыялымда доланып,
Ең бир сулыў қыз қалды.
Неге бунша, буншелли,
Асығыўлы атландым?..
Өзимди өзим жазғырып,
Сон көп мәрте дат салдым.
Кеўлим талай қулазып,
Басым талай ийилген.
Мушым талай түйилип,
Жаным талай күйинген.
Қашшан ақ түс алғалы,
Қара шашдек мойылдың,
Ҳақыйқатқа ашырқап,
Жалғанлардан тойындым.
Өмиримниң усы журт,
Екен алтын жасқасы.
Болмаса да жүдә сырт,
Басқашарақ басқасы.
***
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (366-370-б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov
АЎЫЛ ӘРМАНЛАРЫ
Дурыслы иси шамалы,
Бул жөлекпе каланың.
Қәдирине жеттик пе,
Туўып ескен даланың.
Төрт-бес китап жазғаным,
Қарқ болдым ба танылып.
Қайтар!–дермен аўылға,
Тәғдириме жалынып.
Қаладан ўаз кешермен,
Рәҳәти бар болсын.
Тас төселген көшелер,
Излериме зар болсын.
Қыйын, қыйын күнлерде,
Ҳешким саған қарамас.
Бул қосықлар әдира...
Бир дәртине жарамас.
Етпегенмен ҳеш тәме,
Артық-аспай нәрсени.
Аўылласлар сыяқлы,
Деп ойлаппан бәршени.
Үлестирип атыр деп,
Ким шақырды шәҳәрге!
Айлықшымыз көз сүзди,
Жетиў әрман бәҳәрге...
Бирим еки болар деп,
Қамтәмени қой енди,
Дарқан жасап далада,
Жазылсын бир бой енди.
Қәдириң жоқ жерлерде,
Жүре берип нетемен.
Бул, ең соңғы шешимим,
Мен аўылға кетемен.
Ески үйим орнында,
Жаңа жай бой тиклейди.
Аўыл, маған, билемен,
Бираз миннет жүклейди.
Онын ҳәр шөп, гиясын,
Зер сөзлерде тоқыйын.
Жол гүзеткен талларға,
Барып қосық оқыйын.
Олар мени күтпекте,
Таныр, тыңлар берилип.
Жасар едим рийза,
Мен өзиме көринип...
* * *
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (366-370-б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov
Қарақалпақстан телеканалына 60 жыл
Бир қатар заманлас дөретиўшилердиң Өзбекстанға мийнети сиңген журналист, Қарақалпақстан халық шайыры Халила Дәўлетназаровтың телевидениеде жумыс алып барған дәўирлеринен еске түсириўлери
Қарақалпақстан телерадиокомпаниясының «Ассалаўма әлейкум,Қарақалпақстан!» көрсетиўи
30.07.2024
Канал: @X_Dauletnazarov
АЎЫЗБИРШИЛИК
Дер;– отырған бойра, жүргенди дәрья,
Ел көрген, кеўлине түйеди көпти.
Сапарда жол мәскан еткен бир адам,
Бир журттан өткенде мынадай депти:
“Ҳәр аўыл сайын бир қойымшылықтан
Жер баўырын бунша аямай тилип?...
Бийин, кәтқудасын бул карағанның,
Жәмлей алмағандай аўызбиршилик.
Ҳәр дығырықта мешит, намазхан қәўим,
Гүнадан арылыў ушын жыйылар.
Дини, мазҳабы бир болғаны менен,
Бәлким, басқа-басқа пирге сыйынар.
Хәр үйдиң алдында бир бирден тандыр,
Бул қурғынлық па я тар пейилден дерек?
Соңыра жақыны да жатқа айланар,
Бундай оқшаўланып қонғанлар ерек.
Аяқ басар болса набада душпан,
Бериў қыйын кешер жаўға төтепки.
Гәптиң посгеллеси: соры қайнасын
Бундай журтта бирлик болмайды!...” депти.
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (400-401-б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov
ДӘЎЛЕТ ҚУСЫ
Бурын-бурында... Тахт ийесиз қалса,
Елде дәўлет қусы ушырлар екен.
Үмит еткен дейди картаң да, жас та,
Бай, гедей, жетимек, дәрўишке шекем.
Қәтелеспес жан жоқ дүньяда бәлким,
Буннан қалас па бул әпсанаўий зат?
Оньң алжасыўы пүткил елатқа,
Соң орны толмастай келтирген апат.
Деседи: қапылып, қалармыш гейде,
Сол көреген қустың көзи байланып.
Бир тыйыўсыз өскен арсыз заңғардың,
Басына қоныўы мүмкин айланып.
Халық тентене болып басланар посыў,
Тәғдир ҳүкимдарға тап қылса ондай.
Аты бар, заты жоқ бундай суўсоқыр,
Көкке қаңғып кетсин ҳеш жерге қонбай.
Жаманлықтың урмай турмайды тәпси,
Айнытып жиберсе пейлин де буның?...
Қарақалпақтың аспанынан ушқанда,
Көзи ашық болғай дәўлет қусының!
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (398-б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov
ҚАРАҚАЛПАҚ ТОПЫРАҒЫ
Елге ерсең, халыққа берсең қолыңды,
Ығбал жақтыртады өмир жолыңды,
Бунда не көгерсе бәри болымлы,
Ҳасыл топырақ Қарақалпақ топырағы.
Ески Жәйҳун бойы мәкан-турағы,
Өзлигин сөйлер ҳәр нағыс, қурағы,
Узап кетсең мергиядай тартады,
Мийрим топырақ - Қарақалпақ топырағы.
Ақшам Ай, күндиз Кун нуры егилген,
Тилинен шежире дүри төгилген,
Сыр шертер тас жазыўлы - Күл Тегиннен,
Әййем топырақ Қарақалпақ топырағы.
Шайыр-жыраўлары дәстан тоқыған,
Қәлбин заманалар қусы шоқыған,
Дүньяның көп сабақларын оқыған,
Дана топырақ Қарақалпақ топырағы.
Сөзи ырғағында толқынласар саз,
Жыршысында гүмис мәўижли ҳауаз,
Қызларында сонша сулыўлық ҳәм наз,
Сырлы топырақ Қарақалпақ топырағы.
Бул жердиң жүзине көп түскен әжим,
Халық деп шейит кеткен Аллаяр, Нәжим,
Ҳәр әўлад бас ийип, етисер тәжим,
Уллы топырақ Қарақалпақ топырағы.
Бабалар бул журтты қорғап қырағы,
Көп жанып, көп өшкен үмит шырағы,
Қанша тулғаларын бийўак жоғалтқан,
Дәртли топырақ Қарақалпақ топырағы.
Едигениң ат ойнатқан жерлери,
Ерназардың қат-қат жүрек шерлери,
Наўрыз, Пиржан, Мәтекедей ерлери,
Қайсар топырақ Қарақалпақ топырағы.
Тулпардай тапланған, бүркиттей түлеп,
Және ким буныңдек сыбанар билек,
Дуньяға бир келген Камал Қаллибек,
Сүрме топырақ Қарақалпақ топырағы.
Төлепберген, Ибрайымға шөгип диз,
Мәгар, көп әўладлар көриседи жүз,
Пирлерди бар еткен халыққа әлҳәббиз,
Ана топырақ Қарақалпақ топырағы.
Көп қалпып алынып елдиң каймағы,
Көп қулап-тикленген миллет байрағы,
Арзыў-үмит уўызын емген тайлары,
Әрман топырақ Қарақалпақ топырағы.
Ары төрлей бермей қайтайық бери,
Кән-байлық қыр-ойы, есиги-төри,
Менделеевтиң барлық элементлери,
Қат-қат топырақ Қарақалпақ топырағы.
Бунда не қәрият, бар қандай сыры,
Қуба-куп қарылмыш – жер, суў, күн нуры,
Қайта тирилтер женьшень-боян тамыры,
Шыпа топырақ Қарақалпақ топырағы.
Сүрден туқым алып әкеткен еллер,
Лекин, бундағыдай туўмаған төллер,
Көктен бир илаҳий урылмыш демлер,
Торқа топырақ Қарақалпақ топырағы.
Мийўасы, жемиси соншелли шийрин,
Көкирегинде мумдай балкыған мийрим,
Маңлайынан бир-бир келеди сүйгиң,
Қызғын топырақ Қарақалпақ топырағы.
Басында дубирлеп дәўри-дәўраны,
Бунда көш дүзеген дослық кәрўаны,
Халкымның шашланар шадлық қырманы,
Арыў топырақ Қарақалпақ топырағы.
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (394-395-б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov
САРАТАННЫҢ СУЎЫҚ ХАБАРЫ
Ибрайым аға Юсуповты ең соңғы жолға узатып хошласып қаларда академик Сабыр аға Камалов: “Иним, қәдирданым Ибрайымжан, Сизден бурын гезек бизики деп жүр едим, әўел жасы үлкен биз алдыңызда кетиўимиз керек еди, лекин, өлим нәўбетке қарамас екен” деп қабырғасы қайыса қыймаслык көз жасларын төгип еди.
Ығбал қарамайды қәдди-қәўметке,
Байлық, ҳәмел - ақылдан ба, әўмет пе?
Ибрайымдай даңқлы кесадар болыў,
Йош арыўлары менен бәзим-сәўбетте...
Көктен жөн силтенген пайғамбар сыпат,
Сөзлери айтылтан сөз емес қуры,
Гөнериў, сөниў билмес гәўҳарларының,
Көкиреклерди турар жақтыртып нуры.
Ҳақ арнап соққандай шайырлық тажын,
Көкси серхош бүлбиллердиң уясы,
Әрман қусларына зер туғыр - қәлби,
Қағазларды өртерлик дәрт сыясы.
Жан ошағында бурын ким жаққан бундай,
Быжлап турған қосық - халықшыллық арды,
Тәғдир жазым етип, шөктирген нарын...
Жүреклер жанарын көз жас суўғарды.
Көбейип кетпесе еди, бийдәўлет,
Бир-еки зыят пул түртип, мәсирген,
Қалатуғын болды-аў геўдеси геўек,
Сизди көрип алатуғын тәсирден.
Асан, Амангелди, Аллаярлардай,
Елим деп еңиреп, халқын қайғырар,
Усылай үзиле берсе даныш шынжырлар,
Бул журт душпанлары кимнен айбынар?
Жүдә сап кеўилде көгерер екен,
Сезим гүллериниң ең бир тазасы,
Өзине жерлейди оны жүреклер,
Аўыр аза болар шайыр азасы.
Жаманлық таслары талай шытнатқан,
Жан, деген қылышы мисли тиселип...
Қыйып болмас Қарақалпақты Ағажан,
Таслап баратырсыз кимге исенип?!
Суўық хабар айтып суўыт жүрисли,
Қайры атын жайдақ желген Саратан ...
Пүткил халқы гүрсинисип, қол созып,
Ийинлести шайыр пейитин Ўатан.
...Жалынып жетип болар ма бақ-дәўлетке,
Бунда қәтере етпес питкен мәўлетке,
Аўзы дуўалы Академик айтқандай, –
Өлим, ҳеш ўақ қарамаған нәўбетке.
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (390-391-б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov
ЖАРАТЫЛЫСҚА ЖҮГИНИЎ
Адамзат көп мәрте қылған алжасық,
Ҳәр қәтеси түскен жүдә қымбатқа.
Дүньяға исленген қылаплықларды,
Қағаз көтереалмас, сыймайды хатқа.
Ана-тәбият талай аҳ урып, шырлап,
Жүреги тырналып, көзин жаслады.
Өз тутымын туўры билген дәўирлер,
Оның пәрядына қулақ аспады.
...Сап ҳаўа, душшы суў аз қалған десер,
Душшысы да жүдә қарқ емес, патас.
Ийеги кемсеңлер қария дүньяның,
Көп жылаған көзден шықпас екен жас.
Енди бас қатырар пүткил адамзат,
Қәйткенде пителер Озон жыртығы?
Жаны жарақатлы Жердиң, Аспанның,
Инсан өз маңлайын өзи қыршыды.
Ҳикметлер өтмиштен айтар рәўият,
Дәрья – бул, халықлардың алтын таж-тахты.
Бунда ким туўры, ким жол тутар ғәлет,
Бар, обал-саўаптың соралар ўақты.
Нәпси әйдарҳасы көллерди жутып,
Орманларды жалмап, дәрьяны буўды.
Не барын инсанға арнап тәбият,
Өзи адам берген ишиўде уўды...
Саўлықты тең емген тели қозылар,
Бирге отлап, бирге жамырамай ма?
Тойғаны марқайып, секелек атып,
Аш қалғаны зарлап, маңырамай ма?
Бир анадан туўған дасқал перзентлер,
Ержете болар ез дүзген журтлары.
Ата шаңарағын түтетип қалар,
Сол баллардың ең генже-сүт қуртқаны.
Жаратылысқа сай дурыс емес, әттең,
Инсаный ис пенен сөздиң жүйеси.
Дәрья аяғында қайсы ел жасар,
Сол болмағы дәркар оның ийеси.
Саған шек келтирди Ана-тәбият,
Асаў тулпарыңа тасланды қурық.
Сорайман: сол бәнтли шылбырды үз деп,
Жылап, шалғайыңа асылып турып.
Хеш халық өгей емес бул дүнья ушын,
Дәрьяға да тән тап усындай кеңлик.
Басқадан әдиллик күтиў қамтәме,
Егер де, бунда да бузылса теңлик.
Бурын исленген не сумлық, ҳийлелер,
Еллер арасында басланса ғаўға.
Түрли талап қойып, суў жолын бөгеп,
Дәрья қурал болған қысым жасаўға.
Нәпси тарнаўларын қурады өрге,
Суўдың сағасында отырған еллер.
Бунда томар байлап шырпы жыңтыллар,
Егислик жерлерди басар шеңгеллер.
Аяқ асты етти тәбият заңын,
Өзи таман бурып дәрьяны жолдан.
Ондайды ким тыяр? Ким берген ҳуқық?
Көл-теңиз жасаўда биреўлер қолдан.
Дәрья, теңизинен қол жуўса бир халық,
Басқаға да гезек келиўи мүмкин.
Қайсы ел, қай инсан әдилмен десе,
Жаратылыс Нызамына жүгинсин.
Дәрьяға наҳақлық - Ҳаққа наҳақлық,
Теңсизликтиң бир күн тутар кийеси.
Тәбиятты меншиклеў... Ҳәддине бақсын!
Тек, Алла бәршениң тәнҳа ийеси.
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (387-389-б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov
СЕБЕБИ. . .
Мен көп улығладым “Ийшан қала”ны,
Шынында бул жерди жақсы көрмедим.
Себеби, қаншама қәдирданымды,
Оның суўық топырағына жерледим.
Буныңдай қәсийетли, дәртли дәргайға,
Тил тийгизиўге мен қалай батарман.
Бир күни жаны жоқ денемди алып,
Оның кушағына кирип жатарман.
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (387--б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov
АЗҒЫН
Дийқан адам еди әкемиз, оның
Журтынан белгили – жасап өткени.
Өмиринше жерден шөпшеп ырысқалын,
Қолынан түспеген бели-кетпени.
Ҳәрқандай туқымды сайлап-серелеп,
Муқыятлап саклаў оған мақулы.
Меҳри, маңлай тери менен суўғарған,
Тикке турар еди еккен дақылы.
Дизерликтен келер бийик домбықлап,
Шаппатлаўын берип шапқан шанағы.
Та қол жайып, гүллеп, найша салғанша,
Тәрбиясының жоқтай есап-санағы.
Қаўынлар шыртылдап писиў дийдинде,
Торлар пәлеклерге оранып алып.
Әкемиз қарықпа-қарық аралап,
Гейде назырқанар бас шайқап налып.
Атызға қаяқтан түскен деп азғын,
Туқымнан алданып қалғанын айтар.
Шашқаның базыда басқаша шығып,
Шопақ, айныйтуғын болады пайтлар.
Халық – деген дийқан да пәнт жеген талай,
Еш болып соншелли еткен еңбеги.
Өмир бағына гүл тиктим дер, лекин
Гейпарасы мисли дүздиң шеңгели.
Қарақалпақтың сөз келтирип атына,
Ығына жығыла түсип ўаздың ҳәр.
Елде де айныған қаўын туқымдай,
Көбейип баратыр кем-кем азғынлар.
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (384-385-б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov
ЖАРАСАР
Мәтжан ағаға
Аға, бүгин Сиз деп сөзлегим келди,
Сулыў сөз сейдинин гөзлегим келди,
Бул жолларда бираз төзбегиң келди,
Бүгин ат-жөниңиз елге жарасар.
Қаршыға қайғырар ушыўдан талса,
Арғымақ ар билер шабыстан қалса,
Дәрья, дәрья емес – бос аңғар болса,
Халыққа хызмет етпек ерге жарасар.
Инсанға – пазыйлет, Күнге – нур төкпек,
Жақсылықтың ҳинжи-дәнлерин екпек,
Бас - қатар, жүрекке – ҳәсирет шекпек,
Жылтырлық - алтынға, зерге жарасар.
Көркин көз-көз етип гүллер жайнаса,
Дарақлар бүр жарып, ғумша байласа,
Бүлбиллер таңларын мақтап сайраса,
Қулпы дөнген бағлар жерге жарасар.
Пасыллар атласы – бәҳәр, гүз болар,
Өмирдиң уйытқысы – жаўан, қыз болар,
Аңның-қустың Ата журты – дуз болар,
Айбат, ҳүкимдарлық шерге жарасар.
Теңиздиң етеги-жеңи желбирер,
Жүреги барлардың баўыры елжирер,
Әмиў аяғында бир Ел телмирер,
Қолдан көл дөретпек өрге жарасар.
Әжел салмай турып мойынға илмек,
Бул дүньяның қәдир-қымбатын билмек,
Дәўран баққан ўакта ойнамақ-күлмек,
Сақана, қулпы тас гөрге жарасар.
Сулыўға – жилўа-наз, сууға – қайнаўыт,
Ағаға – инилик, жаслыққа – заўық,
Қазыға – әдиллик, батырға – саўыт,
Сақлық, салдаманлық, мөрге жарасар.
Шайырды халқына танытар хаты,
Қусты көкке пәрўаз әйлер қанаты,
Жигит-иси билен беллидур аты,
Сиз – ел перзентисиз төрге жарасар!
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (382-383б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov
БАХЫТ
Алдыңда ас турып аш болдырмағай,
Шын иштейиң менен асаған бахыт.
Ҳешкимге көз сатпай, бул қара жерди,
Қайра-қайра басып жасаған бахыт.
Оны күткендурсыз, әй, сиз, бирадар,
Бул дүнья дегенге келиў де бахыт.
Соңыра жасың жетип, жаманлық көрмей,
Өз әжелиң менен өлиў де бахыт.
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (381-б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov
ҚАРАЖАН ҚАЙСАР
Мәйли-дә... жүзиме салың минимди,
Нетейин, бездирсе меннен динимди...
Мәртти дос деп билдим душпан болса да,
Намәртлерге қалдырмағай күниңди.
Менменшилик моншағынан сытылдым,
Тәғдир ойынында яман утылдым,
Жаны қурғыр татлы екен ғой дым гене...
Алпамысты мойынлап, дос тутындым.
Қай-қайдағы теги басқа қалмақпан,
Қасарысқан жеримнен қан алмақпан,
Байшубарды оздырсам деп бәйгиде,
Қара атым қарқыратып шалмақпан.
Мақул я намақул қәдем тасладым,
Ҳеш жас шықпас жанарымды жасладым,
Бар үмит, әрманым – пүткил болмысым,
Усы дослық, ушын айырбасладым.
...Бүйириме тарттым қанша яранды,
Биразының көкиреги караңғы,
Нәпси ийти үрип, сайып сыртымнан,
Жаңартады жүректеги жарамды.
Журт сораған беглер көзге илмеди,
Не ғәрремлик баўырымды тилмеди,
Өмиримше халық деп қанлар жутсам да,
Бул ел мениң қәдиримди билмеди.
Пәрўардигар, көкке жеткер наламды,
Жаныў-жисмим дәрт отына қаланды,
Тайшаханның иси сумлық, жаўызлық,
Қарсы қайрар Доспанбеттей баламды.
Айтар сөзим ақ семсерде айтарман,
Бассыз аламанға тек бас шайқарман...
Өз елинен теңлик таппай, дос таппай,
Аш қасқырдай жалғыз жортқан қайсарман.
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (378-379-б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov
ШЫДАМ
Шыдағанша шыдаң, шыдаңлар, шыдаң...
Мурадына жеткен сабырлы мудам.
Кеўиллер шынлыққа жасассын питим,
Күтиң, күтиң... керек болғанша күтиң.
Оқлаўлы ма жигер аталмыш писен,
Исен, әўел, тек те өзиңе исен.
Жасаў деген қыйын, оғыры қыйын,
Тек те, Аллаға, тек, халқыңа сыйын.
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (370-б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov
***
Тандырдан нан ийиси,
Таралар тан азаңнан.
Отлы болып ошағы,
Сүт тасыйды қазаннан.
Жайнар қызғыш шереклер,
Сүтке ийлеп жабылған.
Қыйлы жемис-жийдеклер,
Дастурханнан табылған.
Қолы ашық сақыйым,
Тегин-шашын гүз ели.
Шертип, сайлап пәлектен,
Әкем қаўын үзеди.
Ерип оның изинде,
Моншак-моншақ терледик.
Анамыздың биз онша,
Дем алғанын көрмедик.
Айланшықлап шыраны,
Болып молламдөгерек.
Көзимиздиң майларын,
Китапларға төгер-ек.
Отырады анамыз,
Уйимизди толтырып.
Шай ишеди әкемиз,
Салтанатын келтирип.
Кетти, айтып таўысалмай,
Басланған туп сағасын.
Ақ суп көйлек кийгени,
Ҳеш кир шалмас жағасын.
Шынтлап жанса томарлар,
Отқа солай қаланған.
Темир пешти гүрлетип,
Қызыл тили жаланған.
Бундай уллы ыссыны,
Бундай шоқты көзимиз,
Елеберин көрмеген,
Әҳ, сол, сол бир гезимиз...
Бул, бул өмир... бул өмир,
Ағыслы да, ийримли.
Ушыратпадым ҳеш жерден,
Бундай уллы мийримди.
Кеўлинде бир еркинлик,
Кең аспан, кең жазығым.
Табар дейди атлар да,
Айланып өз қазығын...
***
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (366-370-б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov
***
Анажаным, түсиме,
Жийи-жийи енесең.
Абыржыўлы жүзиңиз,
Бийтақатсаң неге сен?
Маған бираз наразы,
Тусинбедим байыбын.
Бар екенин билмеймен,
Қәйдем, қандай айыбым?
Излеп табар балаңды,
Қай-қайдағы уўайым.
Қәлбим солай қурылса,
Анажан, не қылайын!
Тартқысында турмыстың,
Не барымға бармадым.
Жай-жағдай деп бирақта,
Ҳешкимге тис жармадым.
Сөзден басқа ҳеш затқа,
Болмай шықты уқыбым.
Ой-қыялым бас жипсиз,
Гей ўақта жер шуқыдым.
Көрмегенмен бурын ҳеш,
Бүйтип қабақ шытқанын.
Еди ҳадал сыяқлы,
Ҳәр не услап-тутқаным.
Дизгинимиз тартыўлы,
Тәрбиясы уяның.
Тиймеп еди ҳешкимге,
Тилим, сөзим, зыяным.
Мийирман қыз туўысқан,
Гүл-мийўалы бағларым.
Тай-қулындай тебискен,
Әҳ, балалық шағларым...
Бес, он емес, изиме,
Ерген жалғыз иним бар.
Даўысласа аға деп,
Елжиреген үним бар.
Жорый алмай түсимди,
Қыял журтын шоларман.
Ис еттим бе намақул,
Хабар алмай олардан.
Ақлықларын жат жерде,
Еки қолым жағамда.
Аңсат болып жүрген жоқ,
Анажан, бул маған да!
Дурысы, бизди бурын ҳеш,
Көзден таса етпедиң.
Баллар киби бул күнги,
Талап ислеп кетпедим.
Қәўетериң орынлы,
Деймен; азмаз шыдайын.
Перзентлерим жырақта,
Өзиң сақла Қудайым!
Тәшўиш тасып төгилмиш,
Кеўил деген сабада.
Тийеберсин айтыўды,
Умыттым ба набада.
Пийшембиде келеси,
Зыяратлап қайтарман.
Қәбириңиз басында,
Анажан, не айтарман?!
***
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (366-370-б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov
БАҒ ҲӘМ БАҒМАНЛАР
Бағман үмит тикти, нәлшелер екти,
Маңлайы тер булап, көп мәнет шекти.
Мийрим нурын берип ҳәр бир дараққа,
Бағ айналды кем-кем қулпырған баққа.
Ол көзге көринип, алынып тилге,
Жаңа мейил берген пайт еди гүлге.
Таза бағман келип “рәўият” тапты,
Нәўше ағашларды путады, шапты.
Нырққа сыймас ислер бул жерде сыйды,
Жап-жас дарақлардың желкесин қыйды.
Өзинше топшыллап, шанышқан болып нәл,
Дөгерегин қоршап жүргизди дийўал.
Мақул екен мәйли, дүзетсин ҳәрем,
Әттең, қылғылықлар гүжиди ғәррем.
Бағ баслаған мәҳәл мийуа көрсетип,
Басқа бағман келип, бурынғы кетип...
Зобалаң тийгизди түпиринип мушқа,
Үмитлер тағы да айналды пушқа.
Қулақ еситпеген, бирақ көз көрди,
Бағманға сай бағ да талай өзгерди.
Нәўшелер бой тиклеп жалшымас есип,
Көргенлер ҳайрана: бул, калай?–десип.
Жемис-жийдегинен тәмедар журты,
Күтип жасап атыр ойылып урты...
Х.Дәўлетназаров
“Ашық болып жасаң” китабынан (366-б) Нөкис. “Билим” 2011.
Канал: @X_Dauletnazarov