-
خاتونەکانی کتێبی شنۆ
خوێندنەوەی خاتوو حەیات عارف لەسەر پەنجا و هەشت
بە ناوی داهێنەری قەڵەم
یەکێک لە تێکنیکەکانی درێژەپێدان بە چیرۆک کەڵکوەرگرتن لە گفتوگۆیە ..
کە بە دو لق دابەش دەبێ:
۱. دیالۆگ
۲. مۆنۆلۆگ
دیالۆگ: ڕاوێژی نێوان دوو یا چەند کەسە.
بەڵام مۆنۆلۆگ گفتوگۆیەکی یەک نەفەرەیە و تاکبێژیشی پێ دەکوترێ.
گفتوگۆ ژیان بە چیڕۆک دەبەخشێ و هێزی پێ دەدا تا گفتوگۆ کورتتر بێ سرنجڕاکێشترترە.
(بە گفتوگۆوە دەردی دڵی قسەی یکتر دەبیسین بە گوێرەی پێویست مامەڵەی لەگەڵ دەکەین.
به تێکنیکی گفتوگۆوە کاڕاکتەری چیڕۆکەکان دەناسین و دەزانین کە چە باوەڕ و بیرو ڕایەکیان هەیە. هەروەها کەسایەتی کاراکتەرەکان ئاشکرا دەکا.
ئەگەر لەنێوان گفتوگۆدا بە کەشی ڕووداوەکە و هەستەکانی گێڕەڕەوە و بیسەران ئاماژە بکرێ، گفتوگۆ بۆ خوێنەر چێژی زیاتر دەبێت و باشتر لێی حاڵی دەبێت.
چوار تایبەتمەندی دیالۆگ دە چیڕۆکدا بریتین لە:
۱. ڕاگواستن و بەیانی هەستەکان
۲. ڕاگواستن و بەیانی زانیارییەکان
۳. نیشاندانی بەشەکانی جۆراوجۆری کاراکتەرەکان
٤. درێژەپێدان بە چیرۆک
مۆنۆلۆگ: تاکبێژی شێوەیەکی نمایشییە کە لە سەدەی ۱۹دا لە شانۆنامە و چیڕۆکنووسینی نوێدا پەرەی سەند.
لە مۆنۆلۆگدا زەینگەرایی و دەروونگەرایی بەرچاوە. لە ڕاستییدا کێشەوبەرەی نێوان دەرەوە و ژوورەوەیە.
لەم کتێبەدا بەتایبەت بەشی یەکەم، نووسەر لە مۆنۆلۆگی کەڵک وەرگرەتەوە و جۆرێک شاڵاوی زەینە(جریان سیال زهن) .
کاراکتەری سەرەکی( مەسیما) چیرۆکی پەنجا و هەشت بە شێوەی تاکبێژی دەروونی دەست دەکا بە قسەکردن لەگەڵ خۆی. بیر و هزری ئەم کاراکتەرە زۆرتر وشە و ڕستەی پەرێشانە و بنەمای ئەم تاکبێژییە و تەداعی ماناییەوە، خوێنەر بە شێوەی ناڕاستەوخۆ لەگەڵ بیر و فکر و کاردانەوە و کەسایەتیی چیرۆک سەبارەت بە ئاقاری دەوروبەر ی و سەیری هزری ئەو دەناسێنێت.
بەڵام با بزانین بۆ نووسەر ئەم شێوە تەکبێژییەی هەڵبژاردووە؟
بۆ وەیکە بزانین لە تەنیایی (خلوت) کاراکتەری سەرەکی چ ڕووی دەدا، نووسەر ئەم شێوەیەی هەڵبژاردووە
هەروەها لەو کاتانەی کە مرۆف هیچ ڕووبەندێکی لەسەر دموچاوی نییە با بزانین ئەم کاراکتەرە چ هەستێکی هەیە.
نووسەر لە ڕێگەی ئەم تەکبێژییە لەلایان مەسیما هەم کاراکتەری سەرەکی یانی خۆی دەناسێنێ و هەم کاراکتەری هەوەسباز و گەندەڵ و ناجسنی مێردەکەی و هەروەها ڕوستەم و ڕۆزا و ... بە خوێنەر دەناسێنێت.
سەرچاوەکان:
۱. در آمدی بر داستان نویسی، فتح اڵڵە بی نیاز
۲. پەنجاو و هەشت، مەحموود نەجمەدین
۳. درسهایی در بارە داستان نویسی ، لئو نارد بیشاپ
@xatunakaniktebishno
خوێندنەوەی خاتوو نەزیرە ڕەسووڵی لەسەر کتێبی پەنجا و هەشت
پورنوگرافی در داستان پنجاە و هشت
پورنوگرافی چیست ؟؟؟
واژه ی پورنوگرافی برای اولین بار در قرن نوزدهم وارد زیان انگلیس شد.
پورنوگرافی عبارت است از به تصویر کشیدن رفتارهای جنسی انسان و یا حیوان که هدفش تحریک و برانگیخته کردن مخاطب می باشد.
در قالب های مختلف مانند کتاب ،عکس، فیلم،مجله،مجسمه،نقاشی،فیلم و.....ارائه می شود .
پورنوگرافی، یعنی برجستگی جنسی و اندام های جنسی از یک سو و غیبت روان و حس و عاطفه و از همه مهم تر فقدان جوهر هنری از سوی دیگر .
این کتاب از دو داستان بلند تشکیل شده
به نام های: پنجاه و هشت و موفید بگ (آقا)
ادبیات کتاب پنجاه و هشت یک ادبیات
«پورنوگرافی »است
نوسینده در این کتاب به وضوح پورنوگرافی را برای خواننده به روش ادبی بیان می کند.
مسلما هر دو داستان کتاب دارای مزایا و ویژگی های مخصوص به خودشان هستند که خواننده را به دوران گذشته و بسیاری از فرهنگ های کوردی که وجود داشته می برد.
اما بخش اول کتاب یعنی داستان (مسیما ) یا همان پنجاه و هشت توجە مرا بیشتر جلب کرد
پنجاه و هشت حکایت زنی است به اسم (مسیما) که همسر یکی از دست اندارکاران حکومت است، مسیما به هنگام سکس با شوهرش، در مورد اختلاس و دزدی حکومت و فسادی و خرابکاری های شوهرش درددل میکند.
سکس برای مسیما چیزی جز کابوسی وحشتناک نیست.
ادبیاتی که نویسنده در کتابش به کار برده با ادبیاتی که تاکنون مطالعه کرده بودم تفاوت داشت بی پروایی و رک بودن داستان، زجر و نارحتی که مسیما متحمل می شود همه قابل تامل بودند.!
همان طور که قبلا اشاره کردم مسیما در حال زجر کشیدن است وی در هنگام سکس با شوهرش مدام در حال درد دل کردن است
درد دل در مورد شوهری که هر روز آرزوی مرگش را می کند و از دزدی و خیانت ها وی زجر می کشد
مسیما از شوهری برایمان گفت که به هنگام سکس مدام در حال تحقیر کردنش است و او را مسخره می کند.
پس باتوجه به الفاظ و اصطلاحاتی که همگی در متن مشاهده کردیم نتیجه گرفتیم که نویسنده از ادبیات پورنوگرافی استفاده کرده است.
در پورنوگرافی بیشتر تاکید بر اندام جنسی و به تصویر کشیدن آن است و وجوه عاطفی -روانی طرفین نادیده گرفته می شود.
به وضوح و آشکارا و به طور مکرر در داستان مشاهده کردیم که در رابطه ی سکس مسیما و شوهرش هیچ نشانه یی از لذت عاطفی و زیبایی شناختی وجود نداشت و طرفین مدام آلت ها و اندام های یکدیگر را مسخره می کردند
برای مثال «خط های آخر ص ۲۱ و ...
در پورنوگرافی سکس به عملی ساده و مکانیکی تقلیل داده می شود و تنها به اعمال و اندام جنسی تاکید دارد و کارش تنها نشان دادن یا به وصف کشیدن آنهاست در این نوع ادبیات غالبا حضور زن تنها به عنوان یک ابژه ی جنسی است و معمولا از منظر مردانه نوشته شده پس مسلما مطابق آمال جنسی مردانه است.
همان طور که در داستان مشاهده کردیم و قبلا هم اشاره کردم مسیما برای شوهرش فقط یک ابژه ی جنسی بود و نه تنها رابطه برایش هیچ جذابیتی نداشت بلکه بیشتر یادآور درد ها و نارحتی هایش بود؛ ( مثلا زمانی که شوهرش وارد خانه می شود کابوس و درد هایش شروع می شود با خودش از نارحتی هایش می گوید آسمان برایش ابری و بارانی میشود خانه اش را تاریک میبیند، در انتظار بازگشت دخترش می شود، آرزوی مرگ شوهرش را می کند مدام توهینات و خیانت های شوهرش را به یاد می آورد ...)
بنابراین پورنوگرافی فقط و فقط جهت تحریک جنسی آدم ها تهیه و تولید شده است و از هر نوع زیبایی شناختی هنری به دور است و کاملا مکانیکی است ...
اما چرا به روش پورنوگرافی چرا این ادبیاتی ؟؟؟؟
ادبیاتی که در بین کردها یک روش و شیوه ی تابو هستش !!!!!
از منظر نویسنده ی کتاب، دولتمردان مخصوصا دولتمردان (باشوور )
بزرگ ترین آروز و رویایشان سکس با زنان آنچنانی و بی بند و باری بوده
و همیشه به خاطر این ضعفی که داشتند پایه ی حکومتی شان
سست بوده است و زیاد دوام نداشته است.
آیا در ادبیات کردی داستان یا کتاب هایی داریم که به این شیوه نوشته شده باشند؟؟؟؟
شاعر کرد قباد جلیل زاده از شاعران (پورن )
کتاب رمان گوشه گیر نویسنده اسماعیل محمد امین و ...
««برداشتم از این کتاب این بود که نویسنده با این شیوه و روش نوشتن خواسته که از حکومت انتقاد کند و تقریبا مفهومش را تفهیم کرده است»»
من به عنوان یکی از خواننده گان کتاب پنجاه و هشت و یکی از هم گروهی های کتاب خوانی اشنویه از نویسنده ی کتاب نهایت تشکر و قدردانی را دارم ...
@xatunakaniktebishno
🍀سڵاو ڕێز 🍀
هاوڕێیان و خۆشەویستان ئەم کاتە و هەموو کاتتان پڕ لە چێژی ژیان.
دیسان بە کۆڕێکی تر لە خزمەتتانداین. ئەوجار نۆڤلێتی "پەنجا و هەشت" لە نووسینی بەڕێز "مەحموود نەجمەدین" وەک نۆیەمین کۆڕی سەرهێڵ و سێزدەیەمین کتێب دەنینە بەرباس، هیوادارین بابەتگەلێکی بەکەڵک و چێژ پێشکەشی خۆشەویستان بکەین.
ڕێزی بەرنامەکانی ئەمشەومان بەم شێوەیە دەبێ:
-ژیاننامەی مەحموود نەجمەدین لەلایەن خاتوو (ئارەزوو مەحموودی)
- وتاری خاتوو (نەزیرە ڕەسووڵی) لەژێر ناوی (پورنوگرافی لە پەنجا و هەشتدا)
- خوێندنەوەی خاتوو (حەیات عارف) لەسەر پەنجا و هەشت
- خوێندنەوە خاتوو (فەرزانە عەبدوڵڵازادە) لەسەر پەنجا و هەشت
- وتاری خاتوو (لەیلا خاکی) لەسەر پەنجا و هەشت
- خوێندنەوەی خاتوو (ئەفسانە عەبدوڵڵازادە) لەسەر پەنجا و هەشت
- وتاری خاتوو (سارا خەنشا) لەژێر ناوی (ژنان لە ڕوانینی پیاوانەی پەنجا و هەشتدا)
- خوێندنەوەی خاتوو بەفرین ڕەسووڵی لەسەر پەنجا و هەشتدا لەژێر سەردێڕی (چەوسانەوە و ستەم لەنێو ماڵدا)
بەسپاسەوە🌺
@xatunakaniktebishno
سڵاو و ڕێز هاوڕێیانی بەڕێز و خۆشەویست
هەروەک ئاگادارن دووی ڕەشەمە واتادەمژمێر ۱۰ی شەوی شەمە لەسەر یەکشەمە، کۆڕی کتێبی پەنجا و هەشت بەڕێوە دەچێت! تکایە تا بەیانیی ڕۆژی شەمە، خوێندنەوەکانتان لەمەڕ ئەم کتێبە بۆ ئەم👇 ژوورانە بنێرن:
@Jiyaravan
@sarashno
🍃بەسپاسەوە🌺
لێژنەی بەڕێوبەران🌺🍃🌺
🔴 بۆ یەکەمجار، بڵاوبوونەوەی خۆڕایی و سەرهێڵی گۆڤاری زانستیی ھۆژین. 🤩🤩
ھۆژین، تەنیا گۆڤاری زانستی گشتیی کوردییە کە بە ژمارەی پێوانەی نێونەتەوەیی ISSN دەستنیشان کراوە. بەردەنگی گۆڤار، کۆمەڵگەی کوردستانە بەگشتی.
لە ڕێگەی ئەم بەستەرەی خوارەوە ژمارە ۹ و ۱۰ی گۆڤاری زانستیی ھۆژین بخوێنەوە و گوێی بۆ ڕاگرە:
https://hojan.org/j09/
گۆڤار لە ئێمە و بڵاوکردنەوە لە ئێوە. 😊
چاوەڕوانی تێبینییەکانتانین.
💢 لەگەڵمان بن...
✅ کاناڵی زانست :: Hojan
🆔 @zanisthojan 💯
#خوانش_و_معرفی_کتاب :
#هیتی
اثر:#راشل_فیلد
#ژینا_خەنشا
ھمراە
#انجمن_واژه_و_کتاب_بوکان
از شهرستان #اشنویه
#پویش_کتابخوانی_خانه_به_خانه
@anjomanvazhevaketab
خوێندنەوەی فەرزانە عەبدوڵڵازادە
نووسەر وڵاتێکی کە ناخۆشی، دیکتاتۆی، فەقر و نەداری، زوڵم و تەوژمی حوکوومەت، کوشت و کوشتار، خوێنڕێژی و ناحەقی تێدایە لەنێو ژیانی چوار خوێندکار کە لە ترسی کوژران بە دەستی دەسەڵاتداران و حاکمانی سەردەمی خۆیان هەڵدێن و ڕوو لە شاری دەکەن، بە زمانێکی شاعیرانە و پاراو و زۆر شارەزا دێنێتە بەرباس. وڵاتێکی پڕ لە زوڵم و تەوژم و نادادوەری. کاریگەریی ئەم چەشنە وڵاتانە هەر لە منداڵییەوە لەگەڵ نووسەرن تا کاتێک کە گەورە و گەورەتر دەبێت، نووسەر دەڵێت: ئەم کتێبەم لە ڕووی ژیانی یەکێک لە هاوڕێکانم کە بە دەستی حوکوومەت کوژراوە نووسیوە کەچی ئەگەر جوان بڕوانینە ئەو سەردەمەی چائوشسکۆ حوکوومەتی کردووە دەکرێت بڵێین ژیاننامەی خودی نووسەرە کە ئاوا بەوردی و لێهاتوویی باسی لێوە دەکات. بارودۆخی نالەبار، پڕ لە گەندەڵی وا بووە کە مرۆڤەکان ناچار دەکات دڵێکی حەیوانییان هەبێت و کەس متمانەی بە کەس نەبێت و بۆ بەرژەوەندیی خۆیان یا یەکتر بفرۆشن یا بکوژن. ژیانێک کە وای له خەڵکەکە کردووە ترس هەموو لەش و جەستە و بیر و هزریان داگرێت و تەنیا بیر لە خۆکوشتن و مردن بکەنەوە. کتبێەکە بە زمانێکی زۆر شاعیرانە و سەبکێکی یێکجار جوان و جیاواز نووسراوە، هێنانە بەرچاوی وڵاتێکی ئاوا زۆردار و نادادوەر لە ٢٥٠ لاپەڕەدا بەڕاستی هونەرێکی بێوێنەیە کە نووسەر هەیەتی؛ ئەو توانیویەتی بەوردی باسی وڵاتێکی دیکتاکۆڕ و نادادوەر لە ڕێگەی هێنانەوەی هێما، خوازە (ئیستعارە)، شوپهاندنەوە بکات. ئەوەندە پسپۆڕانە که کتێبەکە تەواو دەکەیت پێت سەیرە و سەرت سووڕ دەمێنێت چۆن و بە کوێدا تەواو بوو. کتێبەکە پڕیەتی لە ڕستانێک کە جێ تێڕامانن. وەک:
"ادگار گفت: وقتی لب فرو میبندیم و سخنی نمی گوییم غیر قابل تحمل می شویم و آنگاە کە زبان می گشاییم از خود دلقکی می سازیم."
"برای پنهان کردن ترس از یکدیگر همیشە می خندیم اما ترس برای نشان دادن خود راە خروجی می یافت اگر حالت صورتمان را کنترل میکردیم بە صدایمان می خزید اگر مواظب سر و صورت بودیم به سوی انگشتانمان می آمد."
"احمق یا هوشمند بودن دلیلی برای دانستن یا ندانستن چیزی نیست."
ئێستا لە بوارێکی تر ئەم سێ ڕۆمانە پێکەوە هەڵدەسەنگێنین ئەویش "ناوەرۆک" واتا (مضامین)ی نووسراوەی ژنانەی بەرهەمەکانیانە.
ئەو ناوەرۆ(مضامین) و چەمکانەی کە لە نووسراوەکانی ژنانە زۆر بەرچاون بریتینە لە: چاوەڕوانی، خۆشەویستی، (لەبیرکراویی ژن)،خۆدۆزینەوە، ترس، تەنیایی، نۆستالیژی، ناپاکیی پیاو و کارکردن لە دەرەوە و گرینگی پیشەی ژنان.
چەمکی چاوەڕوانی لە هەرسێ ڕۆماندا بەرچاوە و گرنگی پێ دراوە، بەڵام هەر کامیان بە شێوازی تایبەت بە خۆی. بۆ نموونە لە "وڵاتی هەڵووژەکان" چاوەڕوانی، چاوەڕوانییەکی تاڵە، کاراکترەکانی چیرۆک تەنانەت لە خەونەکانیشیان چاوەڕوانی مەرگ و لەناوچوونن. بەڵام"کلاریس" لە ڕۆمانی "ئەمن چراکان دەکوژێنمەوە" گرینگییەکی تایبەتی پێ داوە و هەوڵ دەدات ڕاشکاوانە نیشانی بدات. بەردوام چاوەڕاونی هاتنەوەی مناڵەکان و مێرد و دایک و خوشک و هاوڕێ و ...ییە؛ و ژینای "شوێنپێی باران" لە گشت ساتەکانیدا چاوەکانی چاوەڕوانی کاڕووشە و دیتنی.
خۆشەویستی چەمکێکە کە وەک ڕووداوی سەرەکی ڕۆمانی ژنانە چاوی لێ دەکرێت. بەڵام لە ڕۆمانی (وڵاتی هەڵووچەکان) ئەم خۆشەویستییە ڕەنگی ڕەشبینی بە خۆوە گرتووە و لەتەک ناپاکی تێکەڵ بووە هەروەک گێڕەوە لە لاپەڕەی (١٦٩)دا ئەوای پێناسە دەکات: "ئەمڕۆ کاتێک لە خۆشەویستی دەدوام، شیناییەکانیش گوێیان لێ ڕادەگرتم. من لەسەر ئەم بڕوایەم کە ئەم وشەیە، تەنانەت لەتەک خۆشی ڕاستگۆ نییە." بەڵام لە ڕۆمانی (ئەمن چراکان دەکوژێنمەوە)دا ئەم خۆشەویستییە ڕەنگ و بۆنێکی تری هەیە و تەنیا خوڵقاوی ژنێک کە لە هەرڕۆژەییی خۆیدا ون بووە. لە ڕۆمانی (شوێنپێی باران)دا خۆشەویستی چەمکی سەرەکی ڕۆمانە، گێڕەوە بە چاوێکی پیرۆز و بێگەرد چاوی لێ دەکات و ناکامە.
چەمکی لەبیرکراویی ژن دەتوانین بڵێین یەکێک لە گرینگترین ئامانجەکانی "پیرزاد" و "عارف"ـە. وێ دەچێت گێڕەوەکان دەیانهەوێت بڵێن کە نەتەنیا لەلایەن دەوروبەرەکانیان و تەنانەت ژنەکانیش فەرامۆش کراون، بەڵکوو خۆشیان خۆیان فەرامۆس کردووە و دەڵێی هەر لە ژیاندا نین. خاڵی سەرنجڕاکێش ئەمەیە کە خۆشیان هەستیان بەمە نەکردووە و تەنیا ئەم لەخۆنامۆیییە لەلایەن ئەویترەکان دەبینن. ئەم لەخۆنامۆیییە لە ڕۆمانی (وڵاتی هەڵووژەکان)یش زۆر بەرچاوە بەڵام شێوازەکەی زۆر جیاوازە، جۆریک کە گێڕەوە لە هەموو ڕۆمانەکەدا بە ئیماژ و هێما بەدوایدا وێڵە.
لە ڕاستیدا خۆدۆزینەوە وەک یەکێکی تر لەو چەمکانە کاتێ ڕووی دەدات کە گێڕەوە بە لەخۆنامۆییەکەی بزانێت و وەداوی ڕێگاچارەیەک کەوێ کە گێڕەوە لە هەر سێ ڕۆماندا بۆ دۆزینەوەی خۆی بۆ ڕابردوو و بیرەوەرییەکانی دەگەڕێتەوە و دەیانهەوێت خۆیان لەوێدا بدۆزنەوە.
نۆستالیژی: چەمکی دەستەسڕ (دەسرۆکە) لە زمانی گێڕانەوەی بیرەوەرییەکانی موولێردا سیمبۆلێکی گرینگە. موولێر له هەر گەڕانەوەيەکيدا بۆ دووبارە بەکارهينانەوەی ئەم وشــەيه، دەيەوێ ئــازارێکی ديــکەی مــرۆڤ بگێــڕێتەوە، وێنەيەکــی ديــکەی ســتەم بکێشــێ، ئــاوازێکی تــری ناســۆری بچڕێت. بەجۆرێـک، دەستەسـڕ له شـوێنکاتێکدا ئامـاژەيه بـۆ پتەوی و قووڵايیی پەيوەنـديی نێـوان مـوولێر و دايکـی (له يەک کاتدا، دايکـی بـايۆلۆژی، نيشـتمانی دايـک) و گريـان بەسـەر ساتەوختەکانی منداڵی و دەربەدەری، له شـــــوێنکاتێکی ديکەشدا هێمايه بۆ ڕووباری فرمێسـک و گريـانی نەبـڕاوەی مرۆڤێک و هاوزمان و نەتەوەکانی، بەدەست زوڵم و جەوری سيستەمێکی ستەمکاری دژ به مرۆڤ و مرۆڤايەتی. بەڵام لە ڕۆمانی پیرزاددا ئەم چەمکە بەدوای ئامانجێکی ترە. ڕەنگە ڕوانگەیەکی ڕەخنەیی هەبێت، چونکە جۆری پەروەردەی ئەو لە ڕابردوودا لە پێکهاتنی کەسایەتییە دژداماوییەکەی ئێستای کاریگەر بووە. دەتوانین بڵێین چەمکی نۆستالیژی لە ڕۆمانی عارفیشدا تاڕادەیەک لە هی پیرزاد نزیکە؛ گێڕەوە جارناجارێک بۆ چاخی منداڵی دەگەڕێتەوە و بیرەوەرییەکانی وەبیر دێنێتەوە و بەدوای ڕۆژە خۆشەکانیدا دەگەڕێت کە لەگەڵ کاڕووش هەیبوو .
@xatunakaniktebishno
خوێندنەوەی سارا خەنشا
گێڕانەوە، خەیاڵی مێیینەیی و زمانی ژنانە لە ڕۆمانەکانی " وڵاتی هەڵووژەکان یان ئاژەڵی دڵ" و "ئەمن چراکان دەکوژێنمەوە" و "شوێنپێی باران"دا
کڕەی نووکی پێنووس هێمنی بنەماڵە ناشێوێنێت. نووسین هیچ تێچوویەک لەسەر بنەماڵە دانانێت. نووسەر پێویستی بە پیانۆ، نوێنەک (الگو)، پاریس، ڤیەن، بێرلین و مامۆستا نییە. (قسەگەلێک بۆ ژنان، ڤیرجینا وۆلف)
زمانی ژنانە زمانێکە کە بەپێی لایەنگرەکانی واتا "لوس ئیریگاری" "هێلێن سیزۆ" و "ژولیا کریستوا" تەنیا لە نووسراوەی ژنانەدا ڕووی دەدات و "سیزۆ"بنەمای تیۆریی "نووسراوەی ژنانە"ی داڕشت. شاعیرانەگی، یاری بە وشە و هەستخوازیی زێدەڕۆیانە لە تایبەتمەندییە بەرهەستەکانی ئەم شێوە نووسراوەن.
لە ڕوانگەی "کریستوا" زمانی ژنانە لە زمانی منداڵانە نزیکە ؛ زمانێک کە لە لۆژیک (منطق)ی هێڵی لادەدات. "هێمایییە" و ئەو واتایەی کە هەیەتی لەخۆ دەگرێت بەڵام لە بەستێنی وشەکاندا نییە واتا وشە لەبەرانبەر واتادا کەمتر وەدەر دەکەوێت. مۆسیقایی و ئاهەنگینە.
لە ڕاستیدا بەردەنگی بیرۆکەوانانێک (نظریەپرداز) وەک سیزۆ و کریستوا زۆرتر ژنانێکن کە داهێنەر و نووسەرن. ئەگەر نووسراوەی ژنانە بە وشەگەلێک وەک زۆری واتا، جووڵە، زمانی ناهێڵی، ناڕاستی گێڕانەوە، لادان لە ڕستەسازی(نحوگریزی)، زۆری واتا و دژەئاوەزی و دەستەواژە ناتەواوەکان پێناسە کەین، زمانی هێرتا موولێریش وەک زمانی مارگریت دووراس و ویرجینا وۆلف یەکێکی تر لە هێماکانی نووسراوەی ژنانەیە. هەر ئەوەیکە "ئالێن ڕۆب گێریێ"پێی دەڵێ: "بێ ڕێسایی" و "شێواویی تەکووز" و ڕۆمانی نوێی پێ پێناسە دەکەن، ئەو بەشە هاوبەشە کە نووسراوەی ژنانە لەگەڵ رۆمانی نوێ پێکەوە کۆ دەکاتەوە.
هێرتا موولێر زمان وەک ئامرازی ڕزگاربوون بەکار دێنێت. ئەو شــتەی که له نووسراوەکانی ئەم نووســەرەدا ســرنجی خــوێنەر ڕادەکێشێ، ڕيــتم و مۆســيقای شــيعريی نــاو زمــانی گێڕانەوەیە، مۆســــيقايەکی هاواهەنــــگ لەگەڵ ڕەنــــگ و فيگەری تابلۆی ديمەنی ڕووداوەکان که لە زەينی خوێنەردا جـێ دەگــرن. نووســەر له ميــانی تەکنيکێکــی بەرزی گێڕانەوەی بارگــــاوی به زمــــانی شــــێعری، وەک ئەوەی له بــــڕێ له داســــتانەکان دەیخوێنینەوە، یان ئەوەی له ئەفســــانەکاندا دەيخــــوێنینەوە، يــــان دەيبيستين، دەستی خوێنەر دەگرێ و دەيباته نـاو قـووڵاییی ئەو ســـرووده ڕۆحيـــيه بيمـــارە و ئەو دۆخه مـــاددييه نـــاشتە و قێزەونەی که سيستەمێکی ديکتاتۆری له ڕێگایانەوە مـرۆڤ قانگ دەدات و له ڕەهايی جووڵه و بزاوتی ژيان دەيخات.
نووســــەر له (ئاژەڵی دڵ یان وڵاتی هەڵووژەکان)دا زۆرێـک له چوارچێوە ئامادەکراو و گوزارشــــته ســــواو و دەربــــڕينه کڵێشــــەيیيه دووبارەکــانی تێک شــکاندووە. ئەو به شــێوەيەک له شــێوەکان ئەزمــوونی نووســين و ئەو زمــانەی تێيــدا باڵادەســت بــووە له بەکارهێنانی، به ئەزموونی داهێنانی خۆی دەبەستێتەوە. ئەو ئەزموونەی دواجار ڕەنگدانەوەی ژيانی پـڕ چەرمەسـەری و سەختی خـۆی و کۆمەڵگـاکەيەتی. بەو مانـايەی بەلای ئەوەوە ئەرکی زمــان ڕزگــارکردنی مــرۆڤ نيــيه، بەڵکــوو زمــان یارمەتی به مـــرۆڤ دەکـــات که دەرەقەتـــی ئەو ســـەختی و بەرگەگرتنی ئەو نەهامەتی و ناسـۆرييانەی ژيـان بێـت. بـۆيه پێي وايه ئەزمـــوونی نووســـين جـــۆريکه له خوێنبەربـــوونی يادەوەريی مـرۆڤ و له دۆخێکـی وەهاشـدا زمـان بەنـداوێکی باشه بـۆ ئەوەی به هـۆيەوە تنـۆک تنـۆکی ئەم خـوێنپژانه گـل بداتەوە .
تەواوی ئەم تایبەتمەندی و هێمایانەی کە پێناسەیەکن بۆ نووسراوەی ژنانە و تەنانەت ئەو هاونشینییەی کە لەگەڵ ڕۆمانی نوێدا هەیەتی، هەر وەکوو لە خوێندنەوەی رۆمانی "وڵاتی هەڵووژەکان"دا دیتمان، پێمان دەڵێت کە زمانی نووسینی "زۆیا پیرزاد" لە چیرۆکی "ئەمن چرایەکان دەکوژێنمەوە" و هەروەها لە زمانی نووسینی "حەیات عارف" لە چیرۆکی "شوێنپێی باران"دا لە پێناسەی نووسراوەی ژنانەدا جێ ناگرن. ئەوان ژنن، لە ژنان دەنووسن. ژنانە بیر دەکەنەوە، بەڵام زمانی نووسینیان ژنانە نییە. واتا زۆری واتا، زمانی ناهێڵی، ناڕاستی گێڕانەوە، لادان لە ڕستەسازی، شاعیرانەگی و ئاهەنگینبوون، تایبەتمەندیگەلێکن کە بە هیچ شێوە زمانی نووسینی ئەم دوو نووسەرە لەخۆ ناگرن. بەڵام بەپێی بۆچوونی "فتووحی" لەم دوو ڕۆماندا تایبەتمەندییەکانی ئەدەبیاتی ژنانەی ئێرانی کە بریتین لە: "سادەنووسین، پاژبینی (جزئی نگری)، وێنەخوازی (تصویرگرایی)، کەشی بەرتەسکی داستانی، خەوننووسی" بوونیان هەیە.
گۆشەنیگا یەکێکی تر لە تایبەتمەندییەکانی فۆرمی چیرۆکی ژنانەیە، کە لە هەرسێ چیرۆکدا یەکەم کەسە و گێڕەوە ژنە. ڕەخنەگران پێیان وایەگێڕانەوە بە جێناوی من، لە ڕوانگەی ژنانە نزیکترە.
@xatunakaniktebishno
خوێندنەوەی خاتوو سۆیبە ڕابعی
"سرزمین گوجە های سبز"
لە نووسینی هێرتا موولێر، نووسەر و شاعیری بەتوانای ڕۆمانیایە، کە براوەی خەڵاتی نۆبێڵی 2009یە.
بە ڕای من کتێبێک نییە کە بتوانین بە یێک بار خوێندن نەزەرێکی تەواو بدەین.
موولێر لە کتێبەکەدا قسەی سەرەکیی باسی ترس لە دەوڵەتی ڕۆمانی دەکات.
کەشی فەقیری، ڕەنج و مردن لە قسەکانیدا نیشان دراوە.
ڕاویی ڕۆمان کچێکی بێ ناونیشانە.
ڕۆمان باسی خەڵک و میللەتێکی زوڵم لێکراو و ترسنۆک دەکات کە لەژێڕ حوکم و یاسا توند و تیژەکانی دەوڵەتی نیکۆلا چائۆسشکودا گیان دەدەن.
ڕۆمان تاڵە، تاریکە، بێزارکەرە، پیسە.
نەبوونی و خۆکۆژی و کوشتن و بڕین و لەناوبردنی خۆشی و پێکەنینی خەڵک
نیشاندەری ڕۆژگاڕێکی پر لە مەترسی و بێدەنگییە، بێدەنگییەکی قووڵ ...
هیچ مافێک نییە، ئازادی نییە، خەڵک ڕادەکەن بۆ وڵاتانی دی و، زۆربەیان لەم ڕێگەیەدا گیان لەدەست دەدەن .وەحشەت و ترس لە کۆمەڵگادا ئەوندە زۆرە کە دڵەکان خۆشەویستی و خەیانەت تێکەڵ دەکەن، بێ متمانە دەبن بە یێکتر.
(چرا وچگونە عشقی تنگاتنگ با خیانت در می امیزد؟.)
زمانی نووسەر موستەقیم نییە و، خوێنەر ترس لە ڵاپەڕە ڵاپەڕە ی ڕووداوەکاندا هەست پێ دەکات.
ڕاوی باسی بەسەرهاتەکانی ساڵانی مناڵی دەکات و دەگەڕێتەوە بۆ زەمانی ئێستا، گەرچی دەرد و ناراحەتی زۆر قووڵە بەڵام زۆر کورت تێپەر دەبێت و کۆتایی پێ دێت.
ئێدگار، کۆرک وگئورگ ،لولا و ڕاوی هەموو جەوانانێکن کە ئاوات و خواستی زۆریان هەبوو بەڵام هیچ کامیان نەگێشتن و لەبەر زۆری وفشاری دەوڵەتی کۆمۆنیسم کار و ژیان و خۆشیان لەدەست دا ئاوارە بوون و مردن. ئەوانە نموونەیەک لەو خەڵکە بوون.
لە سەرەتای ڕۆمان بۆم ناروون بوو کە لەکوێ و بۆ کوێ دەچێت، گێژی دەکردم
بەڵام دواتر لەگەڵ قسە شاراوەکان و نهێنیەکانی زیاتر ئاشنا بووم. ڕۆمان پر لە کنایە و ئیستعارە، پرە لە وشەی جوان و جیاوازەکانی ئەدەبی.
ئستعارەی وەک :خواب مورچە دیدن ،بە معنی ذکر خدا است.ڵاپەڕە ــ139
ڕستەگەلی پڕ لە قسەی کتێب کە سرنجڕاکێشە:
لاپەڕەیــــ53:هیچ شهری در سایەی دیکتاتوری رشد نمیکند،چون هرچیزی کە زیر نظرگرفته شود،حقیرو کوچک است.
لاپەڕەیـــ99:کلام در دهانمان همان قدر زیانبار است کە گام هایمان بر روی سبزە ها.
لاپەڕەیـــ9وــ255:وقتی لب فرو میبندیم و سخنی نمیگوییم،غیرقابل تحمل میشویم و انگاە کە زبان میگشاییم ،از خود دلقکی میسازیم.
لاپەڕەیـــ133:احمق یا هوشمند بودن دلیلی برای دانستن یا ندانستن چیزی نیست،بعضی ها خیلی میدانندولی نمیشودانهارا باهوش دانست.بعضی ها هم زیادنمیدانند ،ولی نمیشودانهارا احمق تصور کرد.
و........ .
موولێر کتێبێکی ڕێک و بە سەبکێکی شاعیرانەی نووسیوە و زۆر سەرکەوتووش بووە.
دیسانیش وەک هەمیشە سپاس بۆ ناساندنی ئەو کتێبە.
هەموو کاتێکتان پر لە خۆشی.
@xatunakaniktebishno
خوێندنەوەی خاتوو ئەسرین پووریان
کتاب سرزمین گوجەهای سبز توصیفی از جامعه ایست که حکومت آن استبدادی و دیکتاتوریست که نویسنده بسیار زیبا به توصیف وضع جامعه پرداخته است.
در زیر به خلاصه ای از نشانه های جامعه دارای حکومت استبدادی اشاره خواهم کرد که در این کتاب نیز توصیف شده است.
1.وضعیت آرایش و حتی پیرایش زنان و مردان در آن جامعه زیر ذره بین قرار گرفته است.
2.عدم حق انتخاب و آزادی بیان در تمام امور زندگی و شخصی و فردی(آزادی فردی و شخصی را از بین می برد)
3.دخالت در تمام امور حتی نامه نگاری بین دوستان و خانواده و قرار ملاقات و ...
4.رسیدن به جایگاه و پول و مقام در سایه ی اینکه دم از حقیقت زده نشود و هر آنچه آنها میخواهند اجرا شود, در واقع تعهد برای خواسته ها و آرزوها در آنجا معنی نداشت.
5.اینکه در آن جامعه مذهب(مادر بزرگ دعاخوان را سفید و مادربزرگ آواز خوان راسیاه تلقی میکردند), نشان از عدم حق انتخاب و اولویت بندی در زندگی می باشد.
6. عدم تناسب شغل دانشجویان با خواسته های آنها و حتی فکر آنها
7.دزدی به صورت آشکار حاکم بوده است.
8.حتی در بین حیوانات و پدنده ها نیز فقط یک نوع پرنده آزاد و رها بود ...
9.وجود کتاب هایی با زبان مادری به صورت پنهانی (زبان مادری در این جوامع جرم تلقی می شود)
10. عشق نیز جرم به حساب می آید ... و بسیاری از موارد دیگر
در نتیجه: در چنین جوامعی که حاکمیت استبدادیست, فرار از کشور, خودکشی و خیانت به کشور و حتی دوستان و نزدیکان را امری بدیهی و راه چاره می دانند ...
@xatunakaniktebishno
خوێندنەوەی خاتوو بێگەرد ئەحمەدی
کتاب سرزمین گوجه های سبز به شیوه ی پست مدرن به نگارش درآمده است. و این اولین باری است که اثری پست مدرن در زمینه ی ادبیات سیاسی را مطالعه نموده ام، نوشته ی هرتامولر گذران زندگی در یک جامعه ی توتالیتر را بازگو میکند، بنابراین میخواهم اول به تعریفی کُلی از این جوامع بپردازم؛
دو نوع تعریف برای توتالیتاریسم مطرح گردیده است؛ تعریف پدیدارشناسانه و تعریف ذات گرایانه.
تعریف ذات گرایانه کارل جی فریدریش (۱۹۶۹و۱۹۵۴) ص126 که طبق آن دولت توتالیتر دارای شش ویژگی است : ۱_ یک ایدئولوژی کُل گرا یا همه گیر ۲_ یک حزب واحد متعهد به آن ایدئولوژی که معمولاً توسط یک فرد رهبری می شود. ۳_ قدرت پلیس که بر پایه ی ترور و وحشت نهاده شده است. ۴_ انحصار وسایل ارتباطی ۵_ انحصار تسلیحات، ۶_ اقتصاد متمرکز و کنترل تمام سازمان ها.
دومین نوع تعریف یا تعریف ذات گرایانه، میکوشد ماهیت یا صفات برجسته ای را مجزا کند که آنگونه ویژگی هایی را تبیین میکنند که فردریش و برژینسکی مشخص کرده اند. ایشان توتالیتاریسم را نظامی تعریف کرده اند که در آن ابزارهای از نظر تکنولوژیک پیشرفته، بدون هیچ محدودیتی توسط رهبری متمرکز به منظور شرطی کردن انسان ها بر اساس فرضیات ایدئولوژیک "دلبخواهی "معینی توسط رهبری اعلام می گردد، به عبارتی جوهر توتالیتاریسم این است که همه ی مرزهای بین دولت و گروهمندی های جامعه، حتی دولت و شخصیت فردی را نابود میکند.(جامعه و سیاست مایکل راش ترجمه ی منوچهرصبوری).
رمان قلب حیوانی یا سرزمین گوجه های سبز بازتاب زندگی در دهه های بین ۹۰_۷۰ در رومانی است، این دوران دوران حکومت چائوشسکو است در کتاب جامعه و سیاست مایکل راش ص۸۷ بند دوم با این تعریف به این دوران اشاره شده است؛
" همه ی ماشین تحریر ها باید ثبت می شدند، و تماس با جهانگردان خارجی ظرف ۲۴ ساعت به پلیس گزارش می گردید".
این چند جمله بازتاب دهشتناک از جامعه ی آن دوران رومانی است به عبارتی می‌خوانیم که چگونه دولت توتالیتر در تمام زوایای زندگی خصوصی مردم نفوذ میکند.
پُر واضح است که نویسنده فریاد قشر دانشجو را به تصویر می کشد، اما نویسنده اطلاعات دقیقی در مورد راوی داستان در اختیار خواننده قرار نمی دهد و این از نظر بنده میتواند اهرمی باشد، تا خواننده با راوی همزادپنداری کند و با خود را جای ایشان گذاشتن احساسات و عواطف خود را در موقعیت های مختلف به چالش بکشد. و انتخاب کند که چگونه در دفاع از آدمیت خویش جان ببازد، زیرا راوی و دوستانش بیشتر در فکر فرار و رفتن هستند تا ماندن چه بسا که نتیجه یکی است. "مرگ" فیزیکی و یا سوت مرگ را شنیدن و مرگ روح که با وجود زنده بودن جسم جریان دارد که به مراتب بدتر است!!
"" هر کسی در هر چنگه ی ابر دوستی داشت!
هم از آن روست جهان..
در جوار دوستان آکنده از هول و پلشت..
مادرم نیز میگفت چنین : " دل به دوستان مسپار"
و در اندیشه ی چیز های جدی تر باش... ""
در طول کتاب بارها به این شعر از گلونائوم برخورد کرده ایم
که تکرار آن قطعاً بدون هدف نیست؛ به عبارتی میتوانی دوستانی داشته باشی و آنها را دوست داشته باشی، اما می توانی منفعت شخصی خود را بر وفاداری به آنان ترجیح دهی، میتوانی آنها را ترک کنی و یا حتّی اگر لازم باشد خیانت کنی!! مفهوم "قلب حیوانی " تاخ تاخ تاخ!!! در میان تک تک کلمات این شعر رژه میرود!
در نهایت هر یک از دوستان راوی، یا دست به خودکشی می زنند یا در فکر فرار هستند و یا هردو!
لولا قبل از رسیدن به آرزویش خود را دار می زند، گئورگ به آلمان پناهنده میشود، کورت خودش را در آپارتمانش حلق آویز می کند و ادگار و ترزا هم همینطور و اینگونه است که در پایان نویسنده دست خواننده را میگیرد و او را در هاله ای از ابهام با سرنوشتی نامعلوم رها میکند تاجاییکه خواننده حتی بعد از اتمام کتاب تا مدت ها با تصور دهانی پراز گوجه سبز و البته نیمه باز با عجله به سراغ کیف پدیکورش برود تا خیالش راحت شود که ناخن گیرش سر جایش است و با گذشتن از کنار همه ی سلمانی ها، خیال کند که آنها فقط موهای خیلی بلند مشتری هایشان را به اندازه ی موهای سگ کوتاه می کنند!!!
منابع:
جامعه و سیاست مایکل راش، ترجمه ی منوچهر صبوری، چاپ اول تابستان۱۳۷۷.
@xatunakaniktebishno
خوێندنەوەی خاتوو حەیات عارف
با نام او
یکی از ارکان ساختار داستان، شخصیت است که اساسی ترین رکن داستان می باشد.
توصیف شخصیت بحثی بسیار گسترده است که در این چند سطر نمی گنجد لذا ما شاخه ای از آن با عنوان توصیف ظاهر ی را مورد بررسی قرار می دهیم.
توصیف شخصیت شامل:
۱. توصیف ظاهر ی مثل: رنگ مو ،چشم ،قد ، وزن، سن وسال و ... می باشد
۲. توصیف رفتاری مثل: عادت ها علایق ، باورها و ویژگی های اخلاقی و ... می باشد.
اکثر نویسندگان در داستان های خود به توصیف ظاهری و رفتاری شخصیت ها می پردازند.
توصیف کاراکتر داستان توسط نویسنده به چند شیوه صورت می گیرد:
*. توصیف مستقیم:
نویسنده ظاهر و رفتار شخصیت را به صورت آماده در اختیار خواننده قرار می دهد و به خو اننده فرصت تجزیه و تحلیل شخصیت ها را نمی دهد .در بیشتر داستان های کلاسیک از این شیوه بهره می بردند.
* توصیف غیر مستقیم:
نویسنده از طریق رفتار ،اندیشه و حتی ظاهر شخصیت، اطلاعاتی را به طور غیر مستقیم در اختیار خواننده می گذارد.
* در توصیف ظاهری شخصیت، نویسنده یا به صورت یکجا به توصیف می‌پردازد که در اکثر داستان های کلاسیک از این شیوه استفاده می کردند. به طور مثال در کتاب ( زارا،عشق چوپان اثر محمد قاضی) نویسنده شخصیت قادر ( چوپان ) چنین به تصویر می کشد : چهره ای استخوانی و آفتاب سوخته دارد با پیشانی بلند و ... .
* یا توصیف ظاهر ی شخصیت به صورت قطره چکانی است یعنی نویسنده در طول داستان کم کم ویژگی های ظاهری شخصیت را برای خواننده تعریف می کند. مثل توصیف کلاریس در کتاب ( چراغ ها را من خاموش می کنم اثر زویا پیر زاد) که نویسنده آرام آرام ودر امتداد داستان شکل ظاهری و خلق و خوی کلاریس را به رشته تحریر در می آورد.
اما در بعضی از رمان ها ی مدرن ،امروزه توصیف آنچنانی از ظاهر شخصیت ارائه نمی شود بلکه نویسنده به خواننده این فرصت را می دهد که ظاهر شخصیت داستانش را در ذهن خود به تصویر بکشد.
در این داستان هم هرتا مولر به غیر از چند توصیف اندک ظاهر ی،که در متن داستان ارائه داده ،توصیفی جامع و کلی از ظاهر شخصیت هایش برای خواننده ارائه نمی دهد اما این امکان را به خواننده می دهد که مطابق میل خود تصویری ظاهری از شخصیت ها در ذهنش خلق کند.
چند نمونه از توصیف های جزیی ظاهری در کتاب سرزمین گوجه های سبز :
مثال: در توصیف ترزا می گوید : گوشه چشمان او قرمز تر از مویش بود( صفحه ۱۸۵)
موی فرفری مثل مال سگ( ص ۱۹۹)
یا در توصیف ادگار، کورت وگئورگ می نویسد: لطفاً به نوبت، اول دو قرمز و بعد یک سیاه.کورت وگئورگ همیشه قبل از ادگار سرشان را اصلاح می کردند.( ص۸۸)
یا در توصیف ادگار :
موهایش بلند بود. میانه صورتش از نگاه من، مکان لختی بود. رگ های گیجگاهش برجسته بود . چشمانش بی دلیل می‌پریدند و پلک هایش روی آن ها می افتادند. (ص ۹۶)
منابع
۱. زارا،عشق چوپان ، محمد قاضی
۲. چراغ ها را من خاموش می کنم، زویا پیر زاد
۳. سرزمین گوجه های سبز، هرتا مولر
۴. در آمدی بر داستان نویسی، فتح الله بی نیاز.
@xatunakaniktebishno
مەحموود نەجمەدین
ساڵی 1981ی زایینی لە شاری كەركووک لەدایك بووە.
لە ساڵی 2000ەوە چیرۆك دەنووسێ و هاوكات وەكوو ڕۆژنامەنووس لە ڕۆژنامەكاندا كاری ڕۆژنامەوانی كردووە. لە ڕۆژنامەی هەواڵ و چاودێر كاری كردووە و ئێستا دەستەی نووسەرانی ڕۆژنامەی كوردستانی نوێیە كە ڕۆژنامەیەكی ڕۆژانەیە. لە بەشی ئەدەب و هونەر كار دەكات.
بەرهەمە چاپكراوەكانی بریتین لە:
۱.كۆمەڵەچیرۆكی هاوشێوەكانی سەلیم جەودەت.
۲. كۆمەڵەچیرۆكی پاسەكەی گورون.
۳. دنیا سێ پیتە.
٤. ڕۆمانی پیاوەكان بە خەونیش نەگەڕانەوە. ئەم ڕۆمانە چاپی یەکەمی ساڵی ۲۰۱۸ لە باشوور بووە و بۆ دووەم جار لەلایەن وەشانخانەی مادیاری ڕۆژهەڵاتەوە له ساڵی ۲۰۲۱ چاپ و بڵاو بووتەوە.
٥.نۆڤلێتی پەنجا و هەشت. كتێبێكە كە لە دوو نۆڤلێت پێك دێ. پەنجا و هەشت و موفید بەگ.
٦.کۆمەڵەچیرۆكێك و ڕۆمانێكی ئامادەیە بۆ چاپ.
۷. كۆمەڵەچیرۆكێكی وەرگێڕدراوە بۆ عەرەبی بە ناونیشانی دیجلە بۆنی مەنسووری لێ دێ.
لە بواری ڕۆژنامەگەریشدا چەند بەرهەمێكی هەیە لەوانە :
۸. كتێبی نەكورد كۆتایی هات و نە تورك حەسایەوە.
۹. كتێبی كوردەكانی قەفقاز وەك بەفر توانەوە.
۱۱كتێبی لە بیقاعەوە بۆ قەندیل.
۱۲. كتێبی مەلا جەمیل ڕۆژبەیانی شەهیدی قەڵەم.
@xatunakaniktebishno
🍃هاوڕێیان و هۆگرانی کتێب🍃
هەروەک ئاگادارن ئەمشەو دەمژمێر ۱۰ نۆیەمین کۆڕی سەرهێڵ (ئانڵاین) لەسەر کتێبی "پەنجا و هەشت" لە نووسینی بەڕێز "مەحموود نەجمەدین" بەڕێوە دەچێت، هیوادارین وەک هەمیشە بە ئامادەبوون و بەشداری بەگوڕتان کۆڕەکەمان ڕازاوەتر و گەرمتر کەن🌺🙏☘
🍁سپاسی بوون و پاڵپشتیتان دەکەین🍂
🌼لێژنەی بەڕێوبەران
@xatunakaniktebishno
ناساندنی کتێب
تایبەت بە مێرمنداڵان
"دفتر خاطرات بچە لاغر مردنی" 12 جلد"
نووسەر: جف کینی
ئەگەر دەتانهەوێ کات و ساتێکی خۆش لەگەڵ کوڕ یان کچی مێرمنداڵتان ڕابوێرن، ئەو کتێبەی پێشنیار دەکەین.
نە تەنیا خاڵی سرنجڕاکێشی بۆ مێرمنداڵان تێدایە، ئاوری لە پەروەردە و ڕاهێنان تایبەت بە گەورەساڵانیش داوە.
I'm on Instagram as @xatunekani_ktebi_shno. Install the app to follow my photos and videos. https://www.instagram.com/invites/contact/?i=ytfot1lq1p81&utm_content=kz70qze
Читать полностью…
خوێندنەوەی خاتوو فەرزانە عەبدوڵڵازادە لەسەر کتێبی (وڵاتی هەڵووژەکان)👆👆
Читать полностью…
💐هاوڕێیان و هۆگرانی هێژا، دیسان هاتینە کۆتایی کتێبێکی تر، بەڵام دەزانن کە گۆم تا قووڵتر بێ مەلەی خۆشترە و دونیای ڕۆمان گۆمێکی قووڵە و قەت کۆتایی نایە. هەر بۆیەش کتێبی داهاتوومان "پەنجا و هەشت" لە نووسینی مامۆستا "مەحموود نەجمەدین" لە نووسەرانی بەرزی باشووری کوردستانە. دەستخۆشی لە گشت لایەکتان دەکەین ماندوو نەبن و هەر بە خۆشی و شادی و سەربەرزی بژین🍃🌺
کۆبوونەوەی داهاتوومان
۲ی ڕەشەمە، کاتژمێر 10ی شەوە. 🍂
هەر بمێنن و هەتاهەتایی بن🌺🌺
شەو و شەوگارتان ڕازاوە!🍀
لێژنەی بەرێوبەران
@xatunakaniktebishno
لە گرینگترین چەمکەکانی ڕۆمانی (وڵاتی هەڵووژەکان) چەمکەکانی ترس و تەنیایی و ناپاکی بوو، تەمێک کە هەموو وشە و ڕستەکانی ڕۆمانی داگیر کردبوو. ئەو ترسەی که سيما و ئەدگـار و کاريگەرييەکـانی له ژيــانی ڕۆژانەی تــاکەکەس و کــۆ، ژن و پيــاو، منــداڵ و گەورە، خێـــزان و گـــرووپ، ڕەنـــگ دەداتەوە. ترســـێک له ئاوێنەنمــای دۆخــی تێکشــکاوی ڕۆحــی و بــاری شــڵەژاوی دەروونــی، تــا ئاســتی هەســتکردن به شــێتبوونی مرۆڤەکــان بە دەســـت بـــيم و ســـام و تۆقانـــدنی دەزگاکـــانی سيســـتەم و جەللادەکانی، هەستی پێ دەکەين. ئەوە بۆيه له شوێنيکدا مـوولێر دەڵێ: "چاوشيســـکۆ شـــێت بـــوو، لەگەڵ خۆيشـــيدا نيـــوەی ڕۆمانيای شێت کرد، منيش يەکێکم لەو شێتانه". مـوولێر که قوربـانيیێکی دەسـتی ئەم خێـــوی ترســـەيه، زۆر بەجـــوانی و له ميـــانی زمـــان و گێڕانەوەدا، ئەو دوورییەی نێـــوان ڕۆمانيــــا و دونيــــا و کاریگەری و سێبەرەکانی ئەو ترسە، وەسف دەکاتەوە، ترســــێک که ســــەرەڕای ئــــاوابوونی خــــۆری ديکتــــاتۆری به قـــــووڵی له يـــــادەوەريی قوربانییەکانیدا جێی گرتووە. ترسێک کە سەرچاوەی گشت ناپاکییەکانی نێوان کەسایەتییەکانی ڕۆمان بوو.
بەڵام ترس لە ڕۆمانی پیرزاددا هێندە زەق نەکراوەتەوە و گێڕەوە زۆر بەسووکی لێی تێ پەڕیوە، ڕەنگە ئەمەش بۆ ئەو جیهانەی کە پیرزاد تێیدا دەژیا واتا جیهانی ئەرمەنییەکان بگەڕێتەوە ، کە جیهانێکی سەربەستر بووە، هەر بۆیە ئاوڕێکی ئەوەتۆی وێ نەدراوەتەوە. بەڵام لە ژیانی ژینای گێڕەوەی (شوێنپێی باران)دا ترس هەنگاوبەهەنگاو لەگەڵ گێڕەوەدایە، ترس لە نەبوون، ترس لە نەدیتن، ترس لە لەدەستدان، ترس لە نیگاکانی کۆمەڵگکا، تەنانەت ترس لە دەربڕینی هەستەکانی ناخی. ڕەنگە ترسەکانی ژینا بۆ شێوەی پەروەردەکردنی و هەروەها ئەو کۆمەڵگایەی تێیدا دەژیا بگەڕێتەوە! بەڵام بەپێچەوانەی وڵاتی هەڵووژەکان لە کۆتاییدا لە ناخی ئەم ترسەدا درزێک دەدۆزێتەوە بۆ وەیکە ژیانێک دەست پێ بکات تا هەتاهەتایی بێت.
دوایین چەمک کە لە هەر سێ ڕۆماندا سەرنجڕاکێش بوو، هەڵبەت هەرکامەیان بەپێی ئەو کۆمەڵگایەی تێیدا دەژیان، چەمکی کارکردنی ژن لە دەرەوەی ماڵە، هەروەک گێڕەوەی وڵاتی هەڵووژەکان خۆی لە سەرەتاوە وەرگێڕی کارگە بوو و دواتر وەک ڕاهێنەری باخچەی ساوایان کار دەکات و هەرەها کەسایتییەکانی تری ژن وەک تێرێزا کە لە کارگە کاری دەکرد و بەرگدروو و جوانکەر ، هەر هەموویان ئاماژە بە دۆخی کارکردنی ژن لە دەرەوەی ماڵ دەکەن. لە ڕۆمانی "ئەمن چراکان دەکوژێنمەوە" هەرچەند کەشی ساڵەکانی دەیەی جلی هەتاوی نیشان دەدات و لەو کەشەدا بوونی ئەو ژنانەی لە دەرەوە کاریان دەکرد جێی سەرنجە، بەڵام زۆربەی ئەو کارانەی ژنان دەیانکرد بریتی بوون لە: "پەرستاری، مونشی و مامۆستا و ..." کە بە ڕای فێمێنیستەکان لەلایان کۆمەڵگای پیاوسالارەوە بۆ ژنان دانراوە. بەڵام هەر جۆرێک بێت هێندەک لە ژنانی چیرۆک لە دەرەوەی ماڵ کاریان دەکردن، هێندەکیشیان کارەکەیان لاوەکی تر بوو. زۆربەی ژنەکانی ئەرمەنی بوون و تەنیا ژنێکی ئێرانی تێدا بوو. تەنانەت گێڕەوەی چیرۆکیش هەرچەند خوێندەوار بوو، لە دەرەوە کاری نەدەکرد و تەنیا جاروبار کاری وەرگێڕانی دەکرد . لە ڕۆمانی "شوێنپێی باران"یش، ژنانی چیرۆک کار دەکەن بەڵام کارەکانیان زۆرتر لەنێو ماڵدایە و خودی گێڕەوەش هیچ کارێک ناکات، هەرچەند کەسانێک وەک پەرستار و جوانکەر و بەرگدروو ئاماژەیان پێ دەکرێت و ئەوە خۆی نیشان لە گرینگیپێدان بە کار و سەربەخۆییی ژنان لە بواری ئابوورییە.
لە کۆتاییدا دەتوانین بڵێین هەرچەند ڕۆمانەکانی "شوێنپێی باران" و "ئەمن چراکان دەکوژێنمەوە" تەوەرەیەکی ژنانەیان هەیە و بەگشتی تایبەتمەندییەکانی فۆڕمی چیرۆکی ژنانە تێیاندا بەرچاوە و ئاماژە بە هێندەک لەو کێشانە دەکەن کە تایبەت بە ژنانە و بەتایبەت بابەتی گەزنگازی (آسیب پذیری) ژنان لە کۆمەڵگادا دێنە بەرباس، بەڵام ناتوانین وەک ڕۆمانی "ئاژەڵی دڵ یان وڵاتی هەڵووژەکان" لە ڕیزی زمان و نووسراوەی ژنانەیان دانێین.
سەرچاوەکان:
١. ڕازەکانی گێڕانەوە ... خەیاڵی مێیینەیی و زمانی ژنانە لەناو ڕۆماندا، نووری بێخاڵی، چاپی یەکەم ساڵی ٢٠٢٠.
٢. چراغها را من روشن می کنم (نقد و بررسی آ‌ثار زویا پیرزاد)، شهلا زرکلی، چاپ اول بهار ١٣٩٣.
٣. دانشنامەی نظریەهای ادبی معاصر، ایرنا مکاریک، ترجمەی مهران مهاجر، محمد نبوی، چاپ یکم ١٣٨٤.
٤. ئەمن چراکان دەکوژێنمەوە، زۆیا پیرزاد، وەگێڕانی ڕەسووڵ وەیسی.
٥. رد پای باران، حیات عارف
٦. سرزمین گوجەهای سبز، هرتا مولر، ترجمەی غلامحسین میرزاصالح
٧. مقالەی "بررسی ویژگیهای نوشتار زنانه دو رمان بامداد خمار و چراغها را من خاموش میکنم"،حسین قربانپور/رقیه اشکبوس، فصلنامه پژوهشهاي ادبی و بلاغی، سال چهارم، شماره 15 ،تابستان 1395 ،صفحات 94-7.
@xatunakaniktebishno
ئەمە خۆی لە خۆیدا دەبێتە هۆی ئەمە کە ڕوانگەی نووسەر/ ژن ، بە شێوەیەکی بەرهەستتر بە خوێنەر بگات و خوێنەرەکانی کە ڕەنگە زۆرتر ژن بن، لەگەڵ گێڕەوەی چیرۆک هاوسۆزی (هەمزاتپێنداری) بکەن.
@xatunakaniktebishno
ئەو دارە هەڵووژانەی کە هیچ جیاوازییەکی لەنێوان ئەو کەسانەی کە لێیان دەخوارد دانەدەنا، هەڵووژەکان هەموو جۆرە مرۆڤێکی قەبووڵ دەکرد.
وەکوو ئەو کچانەی کە بۆ بژێوی ژیانیان، بۆیان گرینگ نەبوو کە لەگەڵ کێدا دەخەون ...
ئەو هەموو زوڵم و زۆرییەی چائۆشسکۆ لەگەڵ لاپەڕەکانی مێژوو کەوت. هەڵبەت بەتەنیا نەچوو بەڵکوو لەگەڵ سەرۆکە نادادگەرەکەی و ژنەسەرۆکەکەی لاپەڕەیەک لە مێژوویان گرت. لاپەڕەکانی مێژوو پڕن لە جینایەتەکانی سەرۆک و پاشا دڵڕەشەکانی کە بەرانبەر بە خەڵکی بێتاوان تاوانیان کرد. سەرۆکانێک کە دەسڵاتەکانیان بە خستنی ترس و لەرز لەنێو نەتەوەکانیان و لە سێدارەدان و شکەنجەدانیان، ڕاگرتووە.
بەڵام خەڵکیش هەروا نەوەستاون و ڕاپەڕیون. وەکوو وڵاتی ڕۆمانی کە لە 30ی دێسامبر، سی و یێک ساڵ پێش لەبەرانبەر دیکتاتۆر وەستان و کۆتاییان پێ هێنا.دادگا لە ماوەی تەنیا 55 چرکەدا بە شێوەیەکی ڕاستەوخۆ لەسەر شاشەکان بڕیاری گولەبارانکردنی نیکۆلای دیکتاتۆر و ئێلێنای ژنی دەرکرد و لەبەر چاوی هەموو دنیا گولەبارانیان کردن. کۆتا قسەی ئەم ژن و مێردە جێگای تێفکرین و پەندوەرگرتن و هەڵبەت جێی داخە.
چائۆشسکۆکوتی: "ئەمن بەڕێوەچوونی ئەم دادگاییکردنە بە فەرمی نازانم. هەرکەسێ ئەم شۆڕشەی هێنایە سەر شاشەکان، ئەوە هەر کەسێکی پێ خۆش بێت وا لێ دەکات و لە سێدارەی دەدات. خایینەکان بەرپرسن لەهەمبەر هەڵسوکەوتەکانیان. وا باشترە کە بەسەربڵیندیەوە شەڕ بکەین و بمرین نەک وەک دیل بژین. بژی ڕۆمانی.
ئێلێنا کوتی: "ئێوە بۆتان نییە کە ئێمە بەم شێوەیە بکوژن. هەر کەسێ مافی هەیە بە جۆرێک بمرێ کە هەمیشە ئاواتی بۆ خواستووە. دەست و لاقی ئێمە مەبەستنەوە. ئەوە هۆی شەرمەزاری و بێڕێزیە. ئەمن ئێوەم وەکوو دایکێک گەورە کرد. بۆ ئەم کارە بەرانبەر بە ئێمە دەکەن؟ ئەگەر دەتانهەوێت من و هاوسەرەکەم بکوژن، پێکەوە بمانکوژن، ئێمە هەمیشە لەلای یێک دەمێنینەوە."
چائۆشسکۆ دەست دەکات بە خوێندنەوەی سرودی نەتەوایەتی:
ئینترناسیونال هۆی دەربازی مرۆڤەکانە. دەبێت لە ڕەچەڵەوە زوڵم و ستەم تێک بدەین تاکوو جیهانێکی نوێ چاک بکەین. ئەوانەی هیچیان نەبووە، هەموو شتن.
بەم جۆرە ئەوان کوژران و لە سەرۆکایەتی شۆرانەوە.
لە کۆتادا دەمهەوێت بە شێوەیەکی کورت باس لەسەر ئازادی بکەم:
نەتەوەکان بان و میچی ئازادی جۆراوجۆریان هەیە، بۆ نموونە نەتەوەیەک هاویشتنی باینجان بۆ لای کاربەدەستە سیاسیەکانی حکوومەت، بە ئازادی دەزانن. بانی ئازادی هێندێک نەتەوەش بەر گولەکەوتن بێ هیج هۆیەکە!!
کەواتە ئازادی مانای جیاوازی هەیە، بۆ نەتەوەیەک ڕەخنەگرتن لە هەموو شت وەکوو: میدیا،ڕۆژنامە، سیاسەت، ئابووری و ...
کاتێ ئەم بانە بچووک دەبێتەوە، مرۆڤە باڵابەرزەکان، سەریان ئەوندە بەو بانەی دەکەوێ کە ڕەش دەبنەوە و لەبەین دەچن، بەڵام مرۆڤە باڵاکورتەکان زۆر بەساناییەوە خۆ دەنوێنن. بەشێک لە باڵابەرزەکان سەریان ئەوندە دادەنێن کە باڵایان کورت دەبێتەوە. ئەوکات بانەکان هەر ڕۆژ دێنە خوار و خوارتر. تاکوو خەڵک زیاتر کووڕ بنەوە، قارەمانەکانیان هەر گەندەڵکارەکانە و ئازادیان دەبێتە ڕۆیشتن بۆ ناو پاڕکەکان لەگەڵ کچ و کوڕە هاوسێیەکان و ژیانیان دەبێتە هەر ئەو شتەی کە ڕۆژگارانێک ڕۆمانیا بە خۆیەوە دیتی و ئێستا لەپێش چاوی هەموومانە.
@xatunakaniktebishno